Morgunblaðið - 24.03.1918, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
S
Nikulás stórÍLrsti og fyrv.randi
yfirhershöfðingi Rdssa dvelur hjá
íjölskyldu Péturs bróður sins, en
hans er þó vandlega gætt, því að
hann á marga fylgismenn meðal
liðsforingjanna á Krím.
Nikulás skrifast altaf á við þá
Joffre og Castelnau og hann er
ákaflega hrifinn af Hindenburg.
»Hann er bæði Wallenstein og
Talleyrand í sennt, segir hann í
einu af bréfum sínum.
Nikulás er mjög harðorður í garð
þeirra sem kooiu fyrstu stjórnar-
byltingunni á stað. Hann segir að
stærsta glappaskot þeirra Miljukoffs
og Gutschkoffs bafi verið það, að
þeir hafi haldið að hægt væri að
halda ófriðnum áfram eftir að keis
aranum var steypt af stóli. »Við
hefðum átt að byrja á friðarsamn-
ingum meðan enn virtist svo, sem
við hefðum eitthvert vald«, segir
hann í bréfi. »Kerensky á sök á
þeirri óheppilegu sókn, sem sundr-
aði hinum rtissneska her.«
Nikulás fær fjölda erlendra blaða
og hann fylgist nákvæmlega með
öllu þvi er gerist í hernaðinum:
»Ofriðnum mun lykta haustið 1918,
þegar hinu mikla blóðbaði á vestur-
vígstöðvunum er lokið«, skrifar
hann. »Ófarir Riissa og Itala hafa
aukið sigurlíkur Þjóðvejji með 30%«.
Og hann álítur að sigurlíkur Þjóð-
verja séu nii eins og hlutfallið 3 á
móti 2.
Bonar Law
og siðasta hernaðarfjárveiting
Breta.
Hinn 7. þessa mán. bar Bonar
Law fjármálaráðherra fram frumvarp
í neðri deild brezka þingsins um
nýja hernaðarfjárveiting, er npmur
600 miljónnm sterlingspunda.
Hann gat þess þá, að þetta væri
hin stærsta fjárveiting, sem far:ð
hefði verið fram á við þingið.
Dagleg hernaðarútgjöld Breta hefðu
að meðaltali verið 6.;57.000 sterl.
pund frá því fjárlagatímabilið hófst
og fram í febrúar.
Um lán þau er Bretar hafa veitt
Rússum, sagði hann að betra mundi
að ræða um þau síðar. Þó kvaðst
hann eigi álíta að féð væri ófáan-
íegt.
Utgjöldin væru nú komin 1S41/*
miljón sterlings punda fram úr áætl-
uu. Það væri aðallega að kenna
auknum. hernaði í Mesopoiamia og
Gyðingalandi, því að þar hefði þurft
að leggja miklar járnbrautir og smíða
Ajótaskip. Þá væri og herinn með
stærsta móti og auk þess hefði
aQkist mikið útgjöld til lofthern-
aðar.
Aukning útgjaldanna til flotans
hefðu verið 13 miljónir og til hjálp-
arflotans um 20 miljónir. Lán til
^^udamanna næmu 1264 miljónum
°8 til nýlendt Breta 108 miljónum.
Hann kvaðst álita að þjóðskuldir
Breta mundu eigi fara fram úr
5900 miljónum, en þar af væru
svo lán til bandamanna Breta og
nýleDda 1600 miljónir sterl ngs
punda.
Þá mintist Bonar Lnw á hernað
inn og sagði að fráfall Rússa hefði
haft mikil áhrif á öllum vigstöðv-
um, nema í nýlendum Þjóðverja.
»Nettó« árangurinn af ófriðnum væri
sá, að Þjóðverjar hefðu mist alt ný-
lenduríki sitt.
Um hernaðinn í Gyðingalandi
sagði hann það, að fall Jerúsalems
hefc'i eigi að eins haft hernaðarlega
og »moralska« þýðingu, því að hags-
rnunir Bretlands einskorðuðust eigi
við Evrópu. England ætti mikið
veldi i austri og það sem hefði gerst
í Mesopotamia og Gyðingalandi
mundi mjög efli hernaðarþrek rikis-
ins. Og enn væri sá kostur ótalinn,
að nú væri mikil óánægja i Tyrk-
landi, þrátt fyrir sigur Miðveldanna
á Rússum.
Meðan hið brezka riki væri ósigr-
að gæti það eigi slept Egyptalandi.
Það hefðu fallið misjafnir dómar
um hernaðinn á Saloniki-vígstöðv-
unum, en hin óhallkvæma aðstaða
bandamanna þar væri Rússum að
kenna. Þ/átt fyrir það yrði eigi nóg-
samlega lofað hugrekki hersveitanna
þar. Eler bandamanna væri skipaður
5 þjóðflokkum. Þar væru franskir,
italskir, grískir, serbneskir og brezkir
hermenn og yfirhershöfðinginn væii
mjög ánægður með þá alla.
Síðan mintist hann á hernaðinn
að vestan og kvaðst álíta að banda-
menn mundu nú hafa unnið full-
kominn sigur, ef eigi hefði farið
sem fór fyiir Rússum.
Fráfall Rússa hefði verið ógurlegur
skellur fyrir bandamenn, en það
hefði eigi fært Þjóðverja hænufet
nær sigri. Það væri heimska að
ætla að ÞjóðverjaT gætu hagnýtt sér
annað eins land og Rússland. Þau
matvæli, sem þar væri hægt að fram-
leiða, hrykkju aðeins handa rúss-
nesku þjóðinni. Þjóðvcrjar gætu
þvi eigi fengið nein matvæli þaðan,
nema með því að svelta Rússa og
það mundi ekki auka vinfengið með
þeim.
A fáum mánuðum hefðu Þjóð-
verjar flutt 30 herdeildir frá Rúss-
landi til vesturvigstöðvanna. í hverri
herdeild væri venjulega 16 þúsund
manna en i þessum herdeildum
mundu eigi vera nema um 10 þús-
undir.
Hann kvaðst álíta, að þrátt fyrir
komu þessara herdeilda mundu banda-
menn þó hafa nokkru fleiri hermenn
og fallbyssur. Það gæti þó verið
að Þjóðverjar flyttu fleiri herdeildir
að austan, en alt benti til þess að
þær mundu ekki góðar til viga.
Endi þótt ráð væri fyrir þvi gert,
að austun ikskar hersveitir yrðu sendar
til vesturvigstöðvanna, þá mundu
bandamenn þó standa betur að vigi
á vígstöðvunum fri Ermarsundi að
Adriahafi, þannig að með væru taldar
vigstöðvar ítala.
Hann kvaðst eigi búast við sókn
af Þjóðverja hálfu að vestan, en það
væri þó eigi gott að vita hvað
komið gæti fyrir. En hermennirnir
væru vissir um það að þeir gætu
staðist allar árásir Þjóðverja. Einn
maður úr brezku stjórninni, sem ný-
lega hefði ferðast um vígstöðvarnar
í Frakkhndi, segði þtð, að heiinn
byggist eigi við sókr, því að svo
væri hann öruggur um yfitburði
sína.
Bretar hefðu gengið inn í ófriðinn
til þess að brjóta á bik aftur her-
vald Þjóðveija og það ætluðu þeir
sér enn. Þeir berðust nú fyrir friði
og öryggi f framtíðinni. Ef ófriðn-
um lyktaði áður en þýzka þjóðin
hefði séð það, að ófriður borgar sig
eigi, þá mundi friðurinn verða ósigur
fyrir Breta.
Að lokum var fjárveitingin sam-
þykt i einu hljóði.
Bæjarstjórnarfundur
21. þ. m.
DýrtiOarmál.
Borqarstj. skýrði frá þvi, að nú
væri búið að útborga 94000 kr. fyr-
ir dýrtíðarvinnu af þeitn 100000 kr.
er bærinn íekk að láni i.vetur, og
næsta laugardag mundi sú upphæð
klárast, þegar vinnulaunin værugreidd
fyrir yfirstandandi viku; nauðsynlegt
væri því þegar að bærinn fengi eitt-
hvað af láni því, 250 þús. kr., sem
ákveðið hefði verið að taka til dýr-
tiðarvinnubóta. Hugmynd dýrtiðar-
nefndar væri sú að láta halda áfram
óbreyttri atvinnu tii marzmánaðar-
loka og i aprílmáouði eftir því sem
þörf krefði þann mánuð út, en s?o
helst.hætta með maíbyrjun.
Jón Þorláksson áleit nauðsynlegt í
þessu tilfelli, að lögð væri áherzla á
að vinna helst að þeim mannvirkjum
er eitthvað gæfu af sér fyrir bæinn
í fiamtiðinni eins og t. d. Jiöfnin.
Þvi að svo hefði ekki verið gjört til
þessa. Og sumt af þeim verkum,
sem unnin hefðu verið i vetur, sem
dýitíðarvinna, mætti það segja, að
betra hefði verið að launa menn
starfslausa heima i húsum sínum, en
stila þeim út við þau stöif sem unn-
in voru. Enda væri nú hægara að
finna verk, sem skynsamlegt væri
að starfa að, en um há-vetnrinn.
Eins mætti benda á ef bærinn
fengi litið fé til dýrtlðarvinnu, að
láta þá eina njóta hennar er sérstak-
lega þörfnuðust hennar fjárhagskgra
ástæða vegna.
Borqarstjóri sagði að áætlrð væri
með framhaldi dýrtiðarvinnunnar, að
klára þau verk er þegar hefði verið
byrjað á, svo fljótt sem acðið væri
og fé fengist; ef fé fengist ekki
nema af skornum skamti, þá gæti
orðið varhugavert að byrja á um-
bótum við höfnina, þar eð hálfklár-
uð verk gætu skemt hana. Aftur
væii nauðsynlegt að láta starfa að
ýmsu öðru, gvo sem vegagerð á
Melunum og fylla þar ofan á vatns-
leiðslur er lægju þar og reynst hefðu
ekki nóg niður grafnar, hefðu þar
af leiðandi frosið í hörkunum i vet-
ur og rú nýlega orðnar þýðar aftur.
Jón Þorláksson áleit ekki hættulegt
að byrja á umbótum við höfnina,
þó ekki yrðu fullgerðar, svo sem
að uppfyllingu o. fl ,v og betra að
verja því fé, er fengist, til arðvæn-
legra fyrirtækja en þeirra starfa, sem
ekkert gæfu í aðra bönd. T. d.
mætti talsverðar umbætur á henni
gera fyrir 40 þús. kr., þó ekki væri
hærii uophæð nefnd.
DýrtíSaruppbót.
Samþykt var að veita Þorvaldi
Björnssyni 400 kr. í dýrtíðaruppbót
fyrir yfirstandandi ár i viðbót við
eftirlaun hans. Samkvæmt umsókn
frá honum.
Þorv. Þorvarðarson sagðist ekki
vera á móti því að Þ. B. fengi þessa
uppbót, en. vilja benda á það að bú-
ast mætti við að fleiri kröfum frá
sömu stétt og Þ. B. hefði tilheyrt,
þvi að hann mundi hafaaltað 1000
kr. fyrir ýms störf auk eftirlaunanna
og því hafa hærri laun nú en nokk-
ur hinna stufandi lögregluþjóna bæ-
arins.
Frv. um lokunartima sölubuöa.
Sveinn Björnsson reifaði málið fyrir
nefndarinnar hönd. Samkvæmt frv.
þessu á að loka öllum sölubúðum
kaupmanna í Reykjavik kl. 7 e. h.
hvern virkan dag ársins, og daga
fyrir stórhátíðar kl. 4. Tvo fridaga
skal halda auk helga, sumardaginn
fyrsta og 2. ágúst.
Fiv. þetta væri sniðið eftir tillög-
um kaupmannafélags Reykjavlkur og
verzlunarmannafélagsins Merkur, að
því frá teknu, að þao hefðu lagt til
að tóbaks og sælgætisverzlanir hefðu
opið kl.t. lengur eða til kl. 8.
En nú hefði bæjarstjórn borist bréf
frá tób.ks- og sælgætisverzlunum
bæjarins, þar sem væri farið fram á
að balda opnu til kl. 10 á kvöldin.
Nefndina sagði hann ekki and-
stæða þvi að þessar búðir hefíu nokk-
uð lengur opið en aðrar verzlanir,
en þó með þvi skilyrði að þær borg-
uðu sérstakt gjald fyrir það. Þó gæti
vart komið til mála að hafa þær búðir
svo lengi opnar, sem fram á væri
firið i bréfi þvi er hét um ræddi.
Jörundur Brynjóljsson sagðist álita
þjóðinni nú orðinn kærari 17. júni
en 2. ágúst. Þann dag hefði því
fremur átt að taka sem fridag. Virt-
ist álita ástæðulitið að tóbaks- og
sælgætisbúðir hefðu lengur opið en
aðrar verzlanir.
Bríet Bjarnhéðinsdóttir benti á i
sambandi við 17. júní mætti eins
nefna 19 júní, frelsisminningukvenna
01. Friðriksson vildi lofa tóbaks-
og sælgætisverzlunum að hafa opið
eftir því sem þær álitu nauðsynlegt.
þar sem það væri upplýst að þær
tviskiftu vinnutíma og íþyngdu þvi
ekki þjónum sinum um of, því tiL
verndunar verzlunarfólkinu værifrum-
varpið fram komið.