Alþýðublaðið - 31.05.1920, Blaðsíða 2

s
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Kaupfélag Reykjavikur
(gamla Landsbankannm)
selur ódýra
sumarfrakka.
Aígreiðsla
blaðsins er í Alþýðuhúsinu við
Ingólfsstræti og Hverfisgötu.
Sími 988.
Auglýsingum sé skilað þangað
eða í Gutenberg í síðasta lagi kl.
io, þann dag, sem þær eiga að
koma í blaðið.
þvf nær öll og efldi flokk í þing-
inu móti stjóminni og meirihluta
þingsins, sem studdi þessi sjálf
sögðu bjargráð. Hin háðu blöð
tóku og f sama streng, og tókst
með þessum hætti að skapa mikla
anduð gegn bjargráðunum hjá
tveimur stéttum, hinum ríkustu og
þeim fátœkustu. Kaupmenn, sem
vöktu þennan gauragang, höfðu
vitanlega rétt fyrir sér í því, að
bjargráð landsins hindruðu þá frá
að nota til fulls þá aðstöðu, sem
dýrtíðin og siglingavandræðin hefði
annars lagt þeim upp í hendur.
En fátæklingunum gekk til fáfræði
og talhlýðni. Bjargráð landsins
höfðu verið þeim nauðsynlegust.
Þeir áttu meirihluta þings og
stjórninni mest að þakka, en voru
vanþakklátir, af þvf að þeir vissu
ekki hvað til þeirra friðar heyrði".
Um undantekninguna, jafnaðar-
mennina, segir hann:
„Sá eini hluti sjómanna og
þurrabuðarmanna, sem ekki gleypti
flugur inilliliðanna og auglýsinga-
blaðanna, voru jafnaðarmennirnir.
Þeir stóðu ailra manna fastast
með bjargráðum landsins, og vildu
helzt að landsverzlunin hefði hald-
ið lengur áfram, a. m. k. með
sumar vörutegundir. Jafnaðarmenn-
irnir máttu sín mikils á Akureyri
og f Reykjavík, en í allflestum
öðrum kauptúnum urðu verka-
mennirnir auðunnin bráð helztu
andstæðinga sinna. Sáu margir
skynsamari bændur þá það, sem
,r
íjhi '

hinir grunnhygnari áttu bágt með
að átta sig á, að framþráun sveit-'
anna var mest hætta búin af því,
ef kaupmenn og útgerðarmenn
gátu gert verkalýðinn í kauptún-
unum að blindu verkfæri í þeirra
höndum*.
í sambandi við samvinnuna milli
bænda og verkamanna segir höf.:
„Engir eru hættulegri fyrir fram-
tíð sveitanna, heldur en þeir þröng-
sýnu bændur, sem vilja kúga og
beita harðrétti við aðrar stéttir,
sem ver eru settar í lifinu. Þessir
menn eru heldur fáir, en hafa
furðu mikil áhrif til hins verra.
Dæmi um skaðsemi þeirra er ó-
sanngjörn sala innanlands á sveita-
afurðum, þ. e. selja hærra verði
innanlands en utan. Annað dærai
sama eðlis er það, þegar bændur
láta í ljós ánægju sína yfir því,
að verkafólk við sjóinn á við ili
og ómannúðleg starfskjör að búa,
eins og því miður á sér stundum
stað. Ástæðan er vitanlega sú
eigingjarna þröngsýni, að ef lausa-
fólkið eigi nógu ilt við sjóinn,
neyðist það til að leita aftur í
lengri eða skemri vist hjá þessum
mönnum. En hver er svo afleið-
ingin? Sú, að saklausir gjalda
hinna seku. Eitt samvinnufélag
selur méð kaupmenskuaðferð inn-
anlands. Það er ekki í Samband-
inu og sambandsfélögin fara ekki
þannig að. En þau fá ámæli af
misnotkun eins félags, og óverð-
skuldað vantraust er felt um allan
félagsskapinn. Sama er að segja
um hina mentunarsnauðu og grimm-
lyndu menn, sem halda fram illri
og ómannúðlegri meðferð á starf-
andi fólki. Þeir eru fáir. En orð
þeirra gera ótrúlegan skaða. Þau
eru lögð í munn sveitamanna yfir-
leitt. Þau eru álitin vera allsherjar-
dómur þeirra. Og svo kemur>
hefndin fram í aukinni andúð
verkafólksins við sjóinn til sveita-
bænda í heild sinni. í stað þess
að bæta aðstöðu bændastéttarinn-
t
ar, vinna þessar illviðriskrákur stétt
sinni hið mesta ógagn, sem von
er til. Því að það er gömul reynsla,
að ranglætið hefnir sín á þeim,
sem það fremja*.
Næst kemur grein um saltkjöts-
söiuna fyrir stríðið, eftir Jón Jóns-
son, og fylgir henni bréf á dönsku
frá Severin Jörgensen, er var
formaður sambandskaupfélagsins
danska um 25 ára skeið.
Þá koma lög Kaupfélags Eyfirð-
inga, sem vera mun eitthvert
öflugasta kaupfélag landsins.
Grein eftir ritstjórann um launa-
kjör í kaupfélögum, eru orð í tíraa
töluð; því tæplega er það vansa-
lanst, hve félögin hafa greitt starfs-
mönnum sínum Iágt kaup, oft og
tiðum.
Síðast í‘ heftinu er enn grein
eltir ritstjórann um samgöngumál.
Bendir hann þar, meðai annars, á
þá hættu, er stafað getur af því,
ef Eimskipafélag íslands kemst í
hendur nokkurra auðkýfinga og
sýnir fram á hve ótækt það fyrir-
komulag er, ef Eimskipafélagið,
landssjóður og samvinnufélögin
bauka hvert í sínu lagi við skipa-
útgerð. Segir hann um þetta atriði::
„í stað þess að vera keppi-
nautar, þurfa þessir þrfr aðilar a®
vinna saman. Ög það mætti verða
með þeim hætti, að landið fengi
yfirtök í Eimskipafélaginu, legðt
inn í það skip sín, þau sem þáð
nú á og þau sem það þarf að
eignast, strandskip og flóabáta.
Og í síðaSta lagi legðu samvinnu-
menn inn í þetta félag það fé„
sem þeir annars hefðu lagt í sín
sérstöku skip. Með þessum hætti
væru aðalsiglingar til landsins og
með ströndum fram, í eias sterku^
fullkomnu kerfi. Farmgjöld væru
hin sömu, eða því sem næst, þó >
að varan skifti um skip, einu sinni
eða oftar, ef það væri í raun og
veru betra fyrir heildina. Með
þessu skipulagi myndi hverfa úr
sögunni hinar skaðlegu en skilj-
anlegu kröfur, scm fólk á smærri
og ótryggari höfnum gerir til
millilandaskipanna. Þessar strand-
ferðir stórra skipa milli smáhafna
eru afskaplega dýrar, og þær
myndu hverfa með öllu úr sög-
unni, ef ibúum héraðanna, sem
liggja að þessum höfnum, væri
það ljóst, að þeim væri jafngott
að fá vöruna með strandskipum