Morgunblaðið - 12.02.1922, Side 1

RGUNeLABIB
Stofnandi: Vilh. Finsen.
9. Arg., 84. tbl.
Landsblað Lögr jetta.
Sunnudaginn 12. febrúar 1922.
Ritstjóri: Þorst. Gíslason..
tsafoldarprentsmiðja h.f.
Gamla Bió
Barkskipið nSydkorsetlc
Framúrf'karandi fallegur og efnisríkur sjónleikur i 6 þáttum, sem lengi var
í Kino Palæet i Kaupmannahöfn og hlaut einróma lof. Aðalhlutverkið leik-
nr Elmo Lincoln, nýr ágætur ameriskur leikari.
Sýningar byrja í kvöld kl 5, 7 og9 — hver sýning stendur yfir l1/, klnkkust.
Aðgöngumiðar seldir i Gamla Bió frá kl. 4 og kosta betri sæti kr. I,ö0
alm'enn sæti kr. 1,00 og barnasæti 50 aura.
I Alþjhiifraeösla Studentafélagsias
Um ný-babyioniska ’rikið
og upphaf Persaveldis
(Nebuchadrezzar og Kyrus)
ílytur Matthias Þórðarson
\ erindi n>eð skuggamyttdum í dag
kl. 3 í Nýja Bíó. — Aðgöngu-
miðar seldir þar frá ki. 2l/g; verð
50 aurar
Mátulega peninga!
Nýja Bió n
framárskarandi skemtilegur.garnanleikur í 5 þáttum.
Aðalhlutyerkið leikur hinn alþekti og góðkunni leikari
Douglas Fairbanks
og þarf ekki sökum #ð spyrja að hann kemur fólki til að
brosa. — Sýning kl. 6, 71/* og 9.
Barnasýning klukkan 5
þá sýnd Börn Grants skipstjóra mjög skemtileg mynd
fyrir börn og fullorðna.
mm
i Leikfélag Reykjavikur.
Á lalþingi 1915 kom fram stjórn-
hrfrumvarp, er fór fram á að ráð-
herrum vrði fjölgað, þannig að
þeir yr5u framvegis tveir (Alþt.
^15, A. bls. 159). L'ík hugmynd
°rt þessi hafði komið fyxir þingið
L 11, því að í frumvarpi til stjórn-
örskipunarliaga, sem þá var sam-
þykt í þinginu var svo ákveðið
ráðherrar skyldu vera þrír.
endir þeirrar málalyktunar
Vat“ð þó sá, að stjórnarskipunar-
^<;gin Ijetu lalmenna löggjafarvald-
II framvegis einrátt um tölu ráð-
herra, sbr. 1. gr. stjórnarskipunar-
'yga 19. júní 1915.
Af ástæðum þeim, sem stjórnin
liet fylgja með frumvarpinu' 1915,
,né álykta, að það var aðallega
þrent sein hún táldi fram fyrir
Bauðsyn þess, 1. liin mikla aukn-
"'S á stövfum þeim í stjórnarráð-
1! u> sem heyrðu undir r.tjórnina,
að stjórnin mundi. eigia hægra
,r,eð, að eiga fruu.kvæði til -endur-
*'óta á löggjöf landsins og leggja
^•Vrir þingið slíkar endurbætur og
_ að áhættan væri fullmikil fyr-
" þing og þjóð að fela einum
lnanui ialla stjórnina og að ábyrgð-
"' er hvíldi á ráðherranum sjálf-
Utn væri of mikil.
. ^eð þessum athugas. stjórnar-
III og þegar þess er gætt að
a'þirigi kom þá saman annað hvert
ár
hei
°o -tímarnir viðsjálir þar sem
Jarðarför móður minnar, ekkjunnar Sigríðar Jónsdóttur, sem
audaðist 3. þ. m., fer fram þriðjudaginn 14 þ m. frá heimili hinn-
ar látnu, Lindargötu 8 B, og hefst með húskveðju kl. 1 e. h.
Fyrir mína hönd og aðstandenda.
Guðfinna Gisladóttir.
syn var á slíku frumvarpi — eins
og sakir stóðu. Ekki náði frum-
varpið þó samþykki þingsins,
neðri deild afgreiddi það með rök-1
studdri dagskrá, sem kom frá
nefnd þeirri er fjallaði um málið,
og fór dagskráin í þá átt að stjórn
og kj'ósendur skyldu athuga það
fyrir næsta þing, hvort ekki væri
rjett að ráðherrar væru þrír. 1
umræðunum um málið kom strax
í ljós sú skoðun, að ráðherrar
skyldu vera þrír, en ekki tveir,1
því að þa stæði 4 odda með þeim
cf allir væi'u ekki sammála um *
einhver mikilsvaröandi mál, auk'
. ' j
þess sem þá fengist trygging fyr_
ir því, að annar ráðherrann bæi'i
hinn ekki ofurliða. Samir þing_ i
iiíeirn efuðust um að nauðsyn væri
á f jölgun ráðherra og kom fram'
breyting við dagskrána er fór í
þá átt, en sú breyting fjekk engan
byr í þinginu.
í desember 1916 kom Alþingi
saman til áukafundar og höfðu
áður farið fram nýjar kosningar.
A þessu þingi fluttu 3 þingmenn
frumvarp um fjölgun ráðherra,
sem lagði til að ráðherrar yrðu
framvegis þrír. Að undanskildri
þessari einu breytingu má segja
að fi'umvarp þetta væri hið sama
og frumvarp það er stjórnin kom
með á þinginu áður — ástæður
fyrir því voru óbreyttar að efni
til, enda að mestu leyti prentað-
ar upp ástæður stjórnarinnar (Al-
þi. 1916—1917, A. 1 þgskj. 24.).;
Eins og margt annað, baiði á
þessu aukaþingi og mörgum öðr-
um þingum, var frumvarp þet.ta
sí'mþykt og afgreitt sem lög frá
Þvottasnúrur.
Hitaflöskur og hylki
Saumavjelaolía.
Bílaolía, sú besta.
Prímusar og Prímus-varahlutir,
mjög góðir.
Flautukatlar.
Kerti
Fæiskúffur
Gólfskrúbbur
Gólflakk
Gólffernis.
Gólfdúkaáburður (Bonevax) og
m. m. fl í
Veiðarfœravepslun
iðns Piet
Hafnarsiræti 18.
Kinnarhvolssvstur
verða leiknar næstkomandi miðvikudag.
Aðgöngumiðar seldir í dag og þriðjudag kl. 5—7 í Iðnó.
Landsbank,anum
verður lokað kl. 12 á morgun.

rmsófriðvn’imi stóð sem hæst,
er hægt að fallast á að nauð-
alþingi, með þeirri alþektu hroð-
virkni og fádæma æðisgangi, sem
því miður of oft á 'sjer stað á
alþingi, að niikilvægum lagafrum-
vörpum er flaustrað af á einum
degi í hvorri þingdeild. Svo fór
með þetta frumvarp — það var
samþykt á einum degi í neðri
deild og daginn eftir á sama hátt
í efri deild. Auðvitað 'kom frum-
varpið ekki til athugunar í nefnd
því samræmi þurfti að vera í
flaustrinu. Og aðalflutningsmað-
nr frumvarpsins í neðri deild taldi
euga þörf á að :það yrði rætt, en
þó urðu nokkrar umræður um
það þar, og gætir þar ýmsra
broslegra skoðana hjá þingmönn-
um, er sannar best hversu málið
var lítið rannvsakað. Fáir voru
það, soni fundu annmarka á þessu
ii.' ja f.vrirkomulagi, þvert á móti
komu stöðugt nýjir og nýjir köst-
i’’ 1 ijós, svo sem, að með' þessu
f.ngust menn í stjómina er hefðu
sjerþekkingu á málunum — að
trygging fengist fyrir varanlegum
friði in-nan pólitísku flokkanna á
þingi og í landinu, að stjómin
yrði sterkari og fastari í sessi, þ.a,r
eð framvegis yrði hún valin af
fleirum fíokkum í þinginu — 0g
æskilegast að tveir eða þrír flokk-
ar mynduðu stjórn. Margt fleira
mætti nefna, sem taliö var þessu
fyrirkomulagi til gildis.
Ekki voru það allir þingmenn
sem voru jafn bjartsýftir á þessa
breytingu. Þeir treystu ekki á
þennan óskeikulleika ráðherranna,
þótt þeir væru þrír og útnefndir
af ])remur þingflokkum. Þeim
fanst ekki mjög koinið undir þess-
um varanlega friði sem hjer átti
eð semja, fundu jafnvel annmarka
á hionum, að hann gæti leitt þing
1 og þjóð í fullmikið svefnmók og
; aðgerðaleysi, og síst væri það til
bóta. Kom þess vegna fram breyt-
; ingia.rtllaga við 'frumvarpið í þá
'átt, að lögin skyldu aðeins gilda
: ti! loka reglulegs Alþingis 1919.
| Skyldi með þessu láta lögin reyna
; sig, og gera stjórnina öruggari á
þeim alvörutímum er þá stóðu
■ yfir, en fullkomin vissa væri ekki
i
^ fengin fyrir nauðsyn á þessari
. breytingu tid frambúðiar. Engu að
■isíður fjekk tillaga þessi ekki fram
^ gnng, en frumvarpið var samþykt
' raeð æðiskasti því, er áður getur,
! og heimastjóm, framsókn og megn-
'ið. af sjálfstæðismönnum tókust
' íeðmlögum utan um þessa nýf æddu
þríbura.
II.
Síðan 4. janúar 1917 hefir sam-
' steypustjórn með þremur ráðherr-
um setið að völdum hjá oss. Hafa
t\ eir eða þrír flokkar eða flokks-
leysingjar á þingi. tekið þátt í
stjórnarmynduninni, með því að
hver þeirra hefir átt einn nmnn í
stjórninni. Reynslan, sem þetta
f\ rírkomulag hefir haft, er að
*
vísu ekki löng, en jeg hygg að hún
sje nægileg ti'l þess, að hægt sje
’ að benda á galla á því.
' Fyrsta og aðalafrek þessarar
, samsteypustjómar má eflaust telja
i 'sambandsmálið, hvernig því var
; ráðið tiMvkta. Jeg tel það senni-
' legt, að sambandsmálið hefði ekki
' verið leitt til lykta eins og raun
ví x'ð á, hefði þessi samsteypu-
stjórnarmyndun ekki verið til orð-
i'i áður, en hvort það mál væri
útkljáð ná á sama eða líkan máta,
læt jeg ósag't um, en fyrir mitt
leyti teldi jeg það engan skaða
þótt svo væri ekki. Hinn glæsilegi
Fróðafriður,, sem sumir þingmenn
sáu fram undau, hefir hjer verið
fsrinn að ger;. vart við sig.
Síðan sambandsmálið var leitt
til lykta, má með rjettu segja, að
það baífi aðeins verið einn flokk-
ui' til á þinginu, sem hafði nokk-
urt stefnumál á dagskrá, þ. e. fram-
scknarflokkurinn, að svo miklu
leyti sem hann tók sainvinnumál-
ið og ríkiseinkasölu á ýmsum vöru-
tigundum inn á stefnuskrá sína í
verslunarmálum. Annar flokkur
með stefnumál á dagskrá er ekki
til í þinginu, og mun samsteypu-
stjórmarfyrirkomúlagið eiga mest-
an þátt í því. Flokksleifar frá
fyrri tíð hafa getað hangið uppi
án þess að hafa nokkurt mál sam-
eigiulegt á stefnuskrá — anmað
er. að eiga einn ráðherrann, og'
nni leið voru ýmsir flokksmanna
itm að hljóta með tímanum 'eitt
sætið. Hvaða rjett á heimastjórn-
ar- eða sjálfstæðisflokknrinn á
sjer lengur, ef þeir taka ekki upp
neitt stefnumál, og ekkert er til
þess að lialda þeim saman, ann-
að en gamlar endurminningar og
persónulcg vinátta ?
Á jafn fámehnu þingi, sem vjer
liöfum, er það beinlínis skaðlegt
að hafíi samsteypustjóm með þrem
mönnum, þar sem Alþingi velur
alla niennina. Stjómin fær ekki
þá festu að baki í þinginu, sem
henni er nauðsynlegt að bafa til
þéss að geta stjórnað sæmilega.
Oryggið er ekki eins mikið fyrir
því, að fá þrjá rnenn góða nú,
eius og einn áður, sökum þess að