Morgunblaðið - 17.02.1922, Síða 1

Stofnandi: Vilh. Finsen.
Landsblað Lögrjeita
^:.„^33Ritstjóri: Þorst. Gíslason..
9. ipg,, 88. tbl.
Föstudaginn 17. febrúar* 1922.
tsafoldarprentsmiðja h.f.
I
Gamla Sió
flWMMMMI
Barkskipið „Sydkorset11
Framnr karandi fallegar og efnisrikur sjónleikur í 6 þáttam, sem lengi var
í Kino Palæet i Kanpmannahöfn og hlaut einróma lof. Aðalhlutverkið leik-
ur Elmo Lincoln, nýr ágætur amerískur leikari.
Olympiunefnd Knattspyrnumanna.
Skugga-Sveinn
Sjónleikur í 5 þáttum, S sýningum eftir Matthías Joohumsson
verður leikinn i Iðnó laugtardaginn 18., sunnudaginn 19 og mánudaginn 20. þ. m.
Orchester undir stjórn Þórarins Guðmundssonar leikur á undi.n leiknum og railli þátta.
Aðgöngumiðar verða seldir í Iðnó á föstudaginn frá klukkan 4 og daglega eftír það frá klukkan 12.
Ath. Leikurinn hefst stundvíslega kl. 8 Og verður þá dyrum saisins lokað og erigum hleypt
inn eftir þann tíma nema milli þátta.
Innilegustu hjartaus þakkir fyrir auðsýnda hluttekningu
við fráfall og jarðarför ekkjunnar Sigtíðar Jónsdóttur.
Aðstandendur
lýja Bió
99
Thaís ‘

Bimða'U
^Vrirlestur fluttur á bánaðaraáms-
skeiði í Fljótshlíð 11. des. 1921.
af
Eggerti prófasti Pálssyni.
Háttvirtu tilheyrendur!
V Yður furðar nú máske á því,
a5 sjá mig hjer á þessu náms-
skeiði, eða í sambandi við það í
r'*ðustólnum. En öll furðuverk eða
fyrirbrigði eiga vitanlega sínar
orsa.kir, þótt óþektar sjeu. En
orsök þessa fyrirbrigðis er ntesta
auðvelt að skýra.
Porm. Búnaðarsambands Suður-
buids fór þess á leit við mig fyrir
stuttu, að jeg talaði hjer nokkur
orð, vitanlega etkki til lærdóms
eða leiðbeiningar í nokkurri teg-
und búnaðarins. Því til þess er
jeg, eins og allir vita, engan veg-
lr-n klassificeraður eða hæfur, held
11fre'kar til gamans eða dæga-
Vala.r, þar sem búast mátti við, að
íullhlaðið væri á þá ffiu menn, sem
ttkist höfðu á hendur að flytja
lijer erindi dag eftir dag. Því þótt
tíminn, sem ætlaður hefir verið
til þessa uamsskeiðs, sje í sjálfu
sjer ekki langur, þá er íhann þó
nógu langur t*l þess að ofbjóða
niætti kröftum þeirra fáu manna,
er ætlað er sjerstakl. hvíldiarlaust
dag eftir dag, að halda því uppi,
nenia þeir hver um sig' sjeu sá
s.iór, ekki aðeins fróðleiks heldur
etnnig mælsku, er iseint eða aldrei
yrði uppauisinn. Getur vel verið að
svo 'sje því í raun og veru háttað,
°g skal jeg fyrir mitt leyti alls
ekki efast um það.
Tilganigurinn með því að biðja
niig að tala hjer, var því, eftir
sem jeg- fæ sjeð, og hef nú
f’egar greint frá, eingöngu sá, að
•,e8' skyldi vera nokkurskonar eyðu
fyllir. Og til merkis utm að svo
væri 0g ag engar isjerstákar eða
ákveðnar kröfur væru gerðar til
in 'H’ var mjer það algerlega í
sjálfs vald sett, um hvað jeg tai-
aði hjer.
En þótt alt væri þannig' gert,
sem auðveldast og aðgengilegast
fyrir mig, þá treyisti jeg mj-er þó
ekki, þeigar í stað, að verða við
þessuin tilmælum. Og bar það sjer-
■staklega til þess, að 'hjer hittist
á einhvern mesta annatímann fyrir
okkur prestunum, húsvitjunartím-
ann með öllmh þeim iskýrslugjöf-
um seim standi í sambandi við
þívr. Og þar sem skyldustörfin
tirðu, eirJf og getfur að skiilja, að
ganga fyrir, gat jeg búist við,
að um æði knappam tíma yrði að
gera fyrir mjer, enda hefir líka
sú raunin' orðið á, að tíminn, sem
jeg hef getað varið til þessa er-
indis, sem jeg' nú þrátt fyrir alt,
hef ákveðið að flytja hjer, hefir
orðið helst til naumur. Og jeg bið
yður,
sem orð mín heyrið, að hafa
það í huga, mjer til afsökunar, ef
yðui' kann að virðast eitthvert
óljóst hngsað, illa orðað eða
óhöndulega framsett í þessu er-
indi mínu. Og þar, sem jeg þykist
mega væaita frá bálfu aIlra hæfi-
Itgs tillits til kringuimstæðanná, þá
er þeir á eftir fara að vega þessi
orð mín á metaskálum dóm,grein(j.
arinnar, og jeg hins vegar veit
það, að nokkrum er það þó frekar
til ánægju en ama, að jeg leggi
hjer orð í belg, þá vil jeg ekki
diaga mig alveg í hlje — þótt það
vitanlega væri auðveldast — held-
ur gefa mönnum kost á að heyra,
hvað fyrir mjer vakir, sem eitt hið
allra helsía framfaraskilyrði Og
það býst jeg við að geta gert
mönnum nokkum vegin Ijóst á
erindi því, sem hjer fer á. eftir,
og jeg hef gefið heitið:
Á einu ríður mest.
Jeg get nú ímyndað mjer, að
þegar þjer heyrið fyrinsögn þessa1
erindis, þá komi sumum ykkar til|
hugar, emkanlega vegna sjerstöðu1
minnar, sem prests, að það eigi
að vera einhvers konar útlegging,
eða prjedikun út af orðum Jesú
við Mörthu í Betaniu:
'evö? öé EBttv Xoeía
sem í suurum biblíukenningum vor
um. t. d. Reykjavíkurútgáfunni,
hefir einmitt verið þýtt með orð-
unum: „A einu ríður mest”, en í
nýrri þýðingunum hefir verið látið
þýð'a: „Eitt er nauðsynlegt“, er
felur eginlega enga efnisbreytingu
í sjer.
En þótt það , sem fyrir Jesú
vakti, er hami talaði hin ^áminstu
orð, sje og verði æfinlega eitt hið
nauðsynlegt, sem allra mest ríður
á fyrir alla menn, þegar alt kemur
til alls, þá er það þó ekki meining
mín að tala lijer um það í þetta
sinn. Til þess er hjer hvorki stmid
nje staður. Menn hafa komið hjer
saman til þess að hlusta á og tala
um það, sem til framfara megi
horfa í tímanlegu efnunum og til
aukinnar líkamlegrar velmegunar
almennings, sjerstaklega þá hjer
á þessum hluta landsins, og frá
því markmiíþ vil jeg því heldur
ekki víkja. Jeg ætla mjer hjer
að reyna sýna fram á það, hvert
sje að minsta kosti frá mínu sjon-
armiði, aðalskilyrðið fyrir því, að
allar þær góðu bendingar, sem
lijer hafa verið og verða gefn 'r
í búnaði, geti að verulegum íotum
komið, hvað það sje, sem mest á
ríðnr, til þess að búnaður hjer
'geti blómgast og horið stg vel.
Og til þess að draga nienn eigi
lengur á því að fá lað vita, hvert
tilefni sje, þá get jeg gjarn tn
sagt það strax. Það er járnbraut
um eða inn á Suðurlandsundir-
lendið.
Utn emn af rómversku senator-
unum Poreius Oato (hinn eldra)
er það sagt, að hann hafi endað
allar ræður sínar í hinu rómverska
senati með þessum orðum: „Hvað
sem öðru líður, þá legg jeg það
til, að Kartagó sje eyðilögð“. Mjer
er að nokkru leyti líkt ;farið og
þessuni gamla senator; mjer hætt-
ir við eins og honum að horfa
fastast á það, sem mjer finst vera
fiualatriðið. Eins og eyðilegging
Kartagóborgar var frá hans sjón-
armiði undirstaðan undir vexti og
velgengni hins rómvenska ríkis,
eins er frá mínu sjónarmiði jám-
hrautarlagning inn 4 Suuðrlands-
undirlendið aðalskilyrðið fyrir öll-
um biánaðiarframförum á því.
Eftir því sem mjer skilst, get-
ur verið um framfarir að tala að-
allega í þremur greinum að því
er búnað snertir: Búpeningsrækt,
grasrækt og garðrækt og húsa-
bótum bæði fyrir menn oig skepnur
Hvað fyrstu tegundinia snertir,
búpeningsræktina, þá getur hún
vitanlega að mestu leyti átt sjer
stað, hvernig sem samgöngurnar
eru, hvort heldur góðar og greið-
ar eða illar oig erfiðar.*) Að bæta
kyn, hvort heldur kúa, kinda eða
hrossa, sem og að hirða allar þess-
ar f jenaðartegundir sem best, svo
að þær þar af leiðandi geti gefið
sem bestan arðinn, þiað getur átt
sjer stað án tillits til allra sam-
gangna. Oll skynsamleg viðleitni
í þá átt hlýtur að bera mönnum
samskonar eða svipnðan arð, án
tillits til þess, hvar þeir eru stadd-
i'. Því skepnan, hverrar tegundar
sem er, er alstaðar háð því sama
allsherjiar lögmáli, að hún ber því
meiri arð, sem kyn hennar er
betra og betur með fhana farið á
allan hátt. Og í þeim efnunt þurf-
um vjer Sunnlendingar áreiðan-
lega mikið að læra., eigi hwð síst
a*; því er snertir meðferð eða um-
hirðu sanðfjárins, þar sem aðal-
stefnan nú virðist vera sú, að
skeyta því sem allna minst, láta
það sem allra mest sjá um sig
sjálft og hugsa aðeins uni það, að
hafa höfðatöluna sem hæsta. Ef
mönnnm gæti lærst og það orðið
a'N ófrávíkjanlegri almennri regln,
að hafa aðeins kyngott vel með
farið sauðfje, án tillits til höfða-
fjöldans, þá er jeg fyrir mittleyti
sannfærðnr nm að það mundi miða
ti! aukinnar búsældar, að minsta.
kosti í austur og niðurhluta Suður-
landsundirlendisins, á sama hátt
og það er auðsætt, og af öllum
þorra manna þegar viðurkent, að
arðurinn af fánm kúm, feitnm og
sjónleikur í 6 þáttum eftir hiani
heimsfrægu skáldsögu Anatole
France, er hlaut Nobelsverðlaun-
in siðastliðið haust. Leikin af
Goldwyn Picture Co. og leikur
hin fræga leikkona
Mary Garden aðaihintv.
Myndin fer fram i Alexandriu
um árið 400 og lýsir afburða vel
lifnaðarháttum þeírra tima, sukki
hinnar ráðandi jstjettar og mein-
um þeim, sem að lokum urða
rðmverska rikinu að falli. Að
þvi er sýnir nákvæmni í úthúnaði
öllum á sýningunni má jafna þess-
ari mynd við „Quo Yadis“.
Sýning kl. B‘/a

*) Búfjársýningar, er nái yfir
stærri svæðin, verða þó vitanlega ekki
haldnar, nema samgöngutækin leyfi
það og hins vegar verður fjenaður
heldur aldrei fullkomlega trygður
gegn fóðurskort.i, nema hægt sje að
nálgast fóðurbæti á hvaða tíma sem
er. —
vel kynjuðum,hlýtur að vera meiri
en af mörgum kúm, mögrum og
illa ættuðum.
En þótt framfarir í þessari teg-
und búnaðiarins, búpeningsrækt-
inni, ekki aðeins þurfi heldur
einnig geti að talsverðu leyti átt
sjer stað hjá oss, líkt og öðrum,
án tillits til staðhátta og sam-
gangna, þá er nokkru öðru máli
að gegua með gras- og garðrækt-
irjja- Þar getur, að mínu áliti, ekki
verið um neinar verulegar fram-
farir að ræða, uema því aðeins
að samgöngumiar breytist oig
batni. Og það er vitanlega þeim
mnn íhugunarverðara sem það má
telja áreiðanlega víst, að mesta
gullið, sem liand vort hefir að
geyma, — að minsta kosti næst
fiskimiðunum — eru gróðrarskil-
yrði þau, sem til eru á Suðurlands
undirlendinu, hvort heldur litið er
til grasvaxtiar eða garðræktar. —
Veit jeg það að vísu, að öll fram-
þróun í þeim greinum þarf ekki
að vera með öllu heft, þótt ekki
komi járnbrant á nálægum tíma.
En mjög svo smástíg hlýtur
hún að verða og jafnvel, iaf skilj-
anlegum ástæðnm, smástígari en
hún þó hefir verið himgað til. Því
mönnum er nn einu sinni svo far-
ið, að þeir ansa ógjaman fje í
það, sem þeir sjá ekki að borgar
sig fyrir þá sjálfa eða næstn niðja,
Að menn reyni smátt og smátt