Morgunblaðið - 30.12.1922, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
Leikffjelag Reykjavikur.
Himnafön Hönnu litlu
verður leikin á nýársdag kl. 8 síðd. — Aðgöngumiðar seldir á
laugard. 30. des. frá 4—7 og á nýársdag frá 10—12 og eftir kl. 2.
ast á, hafa líkle.ga verið „branda-
jól“.Það er sagt, að þegar þau eru,
það er að segja, „stóru branda-
jól“ sje eldhættara en ella.
Læknirinn og yfirhjúkrunarkon-
an voru um það leyti búin að
kveikja á jólatrjenu, er stóð eins
og Salómon konungur í allri sinni
dýrð. Það var verlð að syngja
útgöngusálminn í kirkjunni. Þá
heyrum við ys og þys, frammi
í forstofunni. Einhver hrekkjóttur
jólasveinn hefir líklega skotist að
jólatrjenu, hallað til kerti eða
blásið * baðmullarhnoðra, svo að
hann lenti í ljósinu. Þá var bað-
i'null liöfð fyrir jólasnjó á trjenu,
síðan hefir slíkur snjór aldrei á
það fallið. Og það er ekki að
sökum að spyrja: Hnoðrinn stóð
í björtu báli. Hann kveikti í
öðrum hnoðra og loginn læsti sig
í einu vetfangi upp eftir stofn-
inum. „Snjórinn“ var helst til
eldfimur! Trjeð var og óvanalega
þurt og tók að brenna. Og sök-
um þess að það náði alveg upp í
loft, þá kviknaði í loftinu. Lækn-
irinn og yfirhjúkrunarkonan höfðu
þegar tekið mannlega á móti jóla-
sveininum og skutu a hann og
hyrrálfa hans úr tveimur „rex“-
slökkvidælum. Og iunan skams var
eldurinn slöktur. Hyrrálfar allir
á flótta og hovCnir. En þegar reyk-
urinn var liorfinn sást hvern ó-
skunda álfar þess:r höfðu gert.
Jólatrjeð var hálfbrunnið, gat á
loftinu, jólasælgætið skemt og
gólfið fljótandi í vatni. Þá var
sem jólag'leðin ætlaði ekki að liafa
viðnám. En þá sagði læknirinn
okkar þessi lietjuorð, er liann
kvaðst hafa eftir einhverjum licrs-
höfðingja: „Það er tími til að
vinna annan si,gur.“ Yið sem
höfðuin verið n ðurlútir og von-
ardaufir, rjettum úr okkur. Lækn-
irinn okkar stýrði sókninni af
hálfu gleðinnar og það svo drengi-
lega, að fylkingar ólundar og von-
brigða riðluðust og lögðu á flótta
á e'ftir hyrrálfa hernum. Það var
far'ð að kveikja aftur á trjenu.
Og að lítilli stundu liðinni Ijet-
um við eins og ekkert hefði í-
skorist. Og við sungum og ósk-
uðuni hvert öðru „gleðilegra jóla“
eins og við vorum vön að gera.
Og jeg held, að gleðióskin liafi
meira að segja orðið enn þá inni-
legri, af því að auk jólagleðinnar
skaut upp þakklátssemi við í'or-
sjónina í huga okkar. Þóttumst við
öll sleppa vel, að hyrrálfar gerðu
ekki meiri óskiuida. Þetta -jóla-
K:vintýri endaði ljómandi vel, eins
og öll ævintýri eiga að gera.
var herstjóri Grikkja í Litlu-
Asíu, Hadjianestis hershöfðingi
líflát’nn. Voru allir þessir menn
dæmdir sekir um landráð og auk
dauðadómsins voru þeir dæmdir
í sektir, frá 200,000 til miljón
drakma (18,000 til 90,000 kr.).
Orömlu stjórninni var fuudið það
til saka, að hún hefði haldið á-
fram ófríðnum við Tyrki, þrátt
fyrir fulla vissu um, að gríski
lierinn hlyti að bíða ósigur. Enn-
fremur að stjórnin hefði stutt
Konstantín konung til valda á ný,
þó hún vissi að það mundi verða
þjóðihui til tjóns og bandamenn
mundu snúa við henni bakinu.
Bretar og ítalir gerðu alt sem
þeir gátu til að afstýra aftökunni
en það varð árangurslaust. Hótuðu
þeir að slíta stjórnmálasambandi
við Gri'kki ef ráðherrarnir væru
líflátnir, og það efndu þeir. Enski
sendiherrann, Lindey hjelt á stað
til Englands frá Aþenu undir
eins eftir aftökuna og sama gerði
ítalski sendiherrann. Hinn nýji
konungur Grikkja hafði einnig
gert alt sem í hans valdi stóð
til að bjarga lífi ráðherranna, en
það varð árangurslaust. Stjórnin
fór sínu fram.
Ýmsir fleir.i hafa verið dregnir
fyrir herrjett útaf óförum Grikkja
í sumar þar á meðal Andrjes prins
sem er bróðir Konstantíns kon-
ungs og fjórði sonur Georgs
Gi'ikkjakonungs. Eigi var liann
dæmdur til dáuða en sviftur met-
orðum sínum í hernum og dæmd-
ur útlægur úr landi. Hjelt hann
burt frá Grikklandi undir eins
og dómurinn var fallinn, ásamt
fjölskyldu sinni. Hann er fæddur
1882 og ólst upp sem hermaður.
Hafði liann herdeildarstjórn í
Balkanstyrjöldinni og þótti dug-
andi hermaður. 1917 flýði hann
úr land:, er Konstantín var rekin
frá ríkjum í fyrra skiftið. 1
ofriðnum við Tyrki stjórnaði hann
öðrum aðalher Gríkkja, suður-
hernum.
Aftaka ráðherranna hefir vakið
almenna gremju í garð Grikkja
og spilt mjög málstað þeirra.-
. I
í lok síðasta mánaðar ljet bylt-
Dgarstjórnin gríska, er við völd-
im tók oft.ir að Konstantín var
ekinn frá völdum í haust, taka
f lífi fimm af ráðherrum þeim
r verið höfðu í fyrri stjórninni.
Ti\r þeim stefnt fyrir herrjett, er
vað upp dauðadóm þeirra.
Ráðherrarnir voru Gunaris, er
ar forsætisráðherra síðustu stjórn
r, Theotokis, Stratos, Baltazzis
g Protopapadakis. Ennfremur
w bók.
Hallgrímskver. Úrval úr ljóð'um
Hallgríms PjeturSsonar. Safnað
hefir og búið undir prentun
Yagnús Jónsson. Kostnaðarm.
Steindór Gunnarsson. Reykja-
\ik — 1922 — Pjelagsprent-
smiðjan.
Það var gott og rjett að gefa
ú'i „Hallgrímskver“. „Sálmar og
kvæði“, eftir Hallgrím Pjetursson,
hin vandaða útgáfa í tveim bind-
um, er Sigurður Kvistjáusson gaf
ú'. fyrir rúmum 30 áritm er nú
öil seld fyrir nokkru og ófáanleg.
1 tvrðuL' líklega nokkur bið á nýrri
heildarútgáfu og það því fremur
sem aðalverlt Hallgríms, Passín-
sálmaruir, verða auðvitað hjer
eftir sem hingað til gefnir út
jafnóðum og upplag þrýtur. Er
þá hætt við að unga kynslóðiu
fáj sjaldnar en skyldi ljóð Híill-
gríms í hendur, Önnur en Pass-
íusálmana, og jafnvel þeir munu
nú ekki veru ems alment um
hönd liafðir og áður var, að minsta
kosti í kaupstöðunum. Hjer kem-
ur hið nýja Hallgrímskver til
ltjálpar. Það er úrval úr „Sálm-
um og kva-ðuirí1 Hallgríms, 529
erindi alls, þar af 287 úr Pass-
íusálunum, og er í því frábrugðið
öðrum söfnum er alþýða manna
hefir nefnt Hallgrímskver, að þau
hafa aldrei tekið úr Passíusálm-
unum, og hins vegar er þetta
urval gert með alt öðrum hætti:
„hjer eru ekki tekin heil kvæði
og heilir sálmar, lieldur lesið út
úr ljóðum hans hið allra dýrasta,
eitt vers, tvö eða fleiri í stað,
eftir því sem verkast vildi, og
þessu svo raðað nokkurn veginn
niður eftir efni. Tilgangurinn
með þessu má hverjum vera aug-
ijós. Hann er sá, að ná saman
í eitt kver því, sem Hallgrímur
hefir allra fegurst sagt um hitt
og þetta, um Krist, um bænina,
um dauðann, um veröldina o. s.
frv.“, eins og' útg'efandinn segir
í formálanum.
1 fljótu bragði kynni þessi að-
ferð að virðast órjettlát við skáld-
ið. Eriudi hans koma þarna ekki
í því sambandi sem hann hefir
sjálfur sett þau í, heldur sjálf-
stæð, líkt og dýrir steinar, er
teknir væru sínir úr hverju sörvi
og raðað saman eftir skyldleik.
En þar til er því að svara, að
þeir sem vilja kynnast kvæðum
skáldsins sem heild, geta það jafnt
eftir sem áður og þetta kver
ætti einmitt að vera hvatning til
þess og hinn hesti undirbúningur.
Hins vegar verður rjettlætingin í
því fólgin, hvernig erindin verka
út af fyrir sig og í því sam-
bandi sem þau nú eru í. Jeg
hefi nú tvívegis farið yfir kverið
með mikilli ánægju. Virðist mjer
valið ýfirleitt vel af hendi leyst
og jeg efast ekki um að margur
mun hjer finna gimsteina, er lion-
um hefði láðst að leita uppi í
heildarútgáfu af ljóðum skáldsins.
Það er í rauninni aðdáanlegt hve
mikið hjer er saman komið frá
hendi eins manns, af anda, krafti
og' speki, og hve litlu ryði tím-
inn hefir slegið á Ijóð Hallgríms.
Allur frágangur á kverinu er
vandaður.
G. F.
nýársnött í ftþenu
□g á miðiarðarhafinu.
Eftir E. Kornerup.
Skrifað á Ceylon,
Það er nýárs.dagskvöld. Við
sitjum í stóru veitingahúsi og
borðum vel. Drekkum skál Dan-
merkur og Ameríku í góðu víni
og beiiium huganum til Californ-
íil eða heim til Danmerkur.
Þegar líður á uóttina ætlum
við að fara til Grand Bretanía
gistihússins. Við ókum þangað í
opnum vagui. Hlýtt er í veðri
og fólk er ljettklætt.
Stærðar púnsskálar og kampa-
vínsbikarar bíða eftir því, að
nienn rjett glas sitt fram og fái
það fylt úr þeim.
Og þarna er dansað. Líðandi,
vaggandi, aftnr og fram og fram
og aftur One og Two-steps. —
SÖmu dansarnir alstaðar á jörð-
inni. Hjer em yndislegar konur
í fleguum kjóium, í nýtísu búu-
aði frá París, hrafnsvart hár og
hörundslitur, sem var of gul\ir.
Alla vega lit ljós, alt, sem
I
tilheyrir nýársdagskvöldi í Ev-
rópu. En við verðum að halda
áfram. Bifreiðin bíður. Á stað.
Við nemum staðar við gistihús
eitt. Göngum inu. Kvöldkápur
kvenfólksins eru teknar og bornar
á burtu af einkeimisklæddum
þiónum. Alt í einu stöudum við
i stærðar danssal. Hringinn íkring
eru borð og við þau sitja kouur,
er drekka kampavín og karlmenn
með heiðursmerkjum. Um hljóð-
færasláttinn sjer margmenn sveit.
Fólkið gengur um og heilsar
hvað öðru og býður gleðilegt uý-
ár. Dansinn heldur áfram.
Við komum frá Akrapolis, ofan
af hæðinni við Panthenon, dýrð-
legustu byggiugu heimsins, semuú
er í rústum, en gefur þó lifaudi
mynd af hinum mikilhæfu Grikkj-
um. Við gengum niður í sjálfa
borgina og töluðum um hið dá-
samlega safu uppi á Akrapolis,
og um mismuninn á joniskum og
doriskum myndastyttum.
Niðri í Piræus lá gufuskip ferð-
búið. Reykurinn þyrlaðist kolsvart
ur upp í gulkvítan himinn. „Land-
festar voru leystar — og skipið
leið út úr höfninni — við sögð-
um skilið við borgina og söfn
liennar.
Grísku eyjarnar fjarlægðust
brátt og skipið tók að velta á óró-
legum sjó. Öldurnar urðu hærri
og hærri. Það leit út fyrir stór-
viðri. Hiniiiiinn var hulinn dökk-
um skýjum og því lengra sem við
komum út á hafið, þess meira
öskraði stormurinn í reiða og rám.
Sjólöðrið þyrlaðist um framstefni
skipsins, og risavaxnar bylgjur
brotnuðu inn yfir þilfarið. Far-
þegar flýðu niður. Annaðhvort
scfnuðu þeir eða þjáðust af óbæri-
legum kvölum.
Þetta var líka óvenjulega vont
veður. Alt lauslegt á 'þilfari skips.
ins þyrlaðist í háaloft og skruðn-
ingar heyrðust í botni skipsins,
svo þeim fanst sem niðri voru að
alt væri að gliðna í sundur, eink-
um þeim, sem á sjó voru í fyrsta
sinni.
Stormurinn jókst heldur. Ýmsar
óvenjulegar varúðarreglur voru
sottar. Hásetar slöugruðu um þil-
farið og fjötruðu fast það sem
b.endi náðist til. Sumir körfustól-
arnir voru farnir veg allrar ver-
aldar og hænsabúrin. Vesalings
hænsnin þjáðust eins og aðrir.
Nóttin var hin versta. Jafnvel
gamlir sjóliundar hjeldu vera
konnia þeirra síðustu stund. Dauð-
sjúkir Grikkir og uáfölir, skjálf-
andi Tyrkir sögðu heimsendir kom
inn.
Það dagaði. Skýin þutu yfir
himininn, en hafið var rólegra;
við vorum í skjóli við Kretu, en
þó valt skipið enn sitt á livað.
Kreta sýndist tindótt, fjólublátt
f jall, dásamlega fagurt. Hásetarnir
sem þaðan voru horfðu löngunar-
augum þangað.
Nií voru öldurn'ar akki orðuar
jafn ægilegar. Þær komu breiðari
eu áður og brotnuðu minna.
Dagurinn leið og sólin seig á ný
i ægiun. En enginn hafði borðað
þennaii dag. Sjórinn var of úfinn
til þess að nokkuð tyldi á borð-
nnum og matsveinninn gat ekki
haft pottana yfir eldinum. Alt
vildi fara um. Menn gátu aðeins
fengið kex og ávexti. Næsta nótt
var ekki betri, hristingur, velting-
ur, högg ú skrokk skipsins af
brotsjóunum og brestir í öllum
klefum,
Funöur
í kvenfjelagi frikirkjunn-
ar þriðjudaginn 2. jan. á venju-
legum stað og tíma. Rætt um
jólatrje o. fl.
Stjórnin.
Kaupmenn:
Til þess að búast við góðum
árangri af vörusýningu yðar,
þurfa gluggarnir að vera vel hrein
ir utan og innan. Til að halda
giuggunum þurum og hreinum að
innan, þurfið þjer að hafa raf-
magns
gluggaofn.
Aðeins fá stykki eftir.
I iiinii: UilÍ S UiÍS
Laugaveg 20 B. Sími 830.
Konfekt
skrautöskjur í heild- og
smásölu, fyltar og ófyltar,
selur ódýrast
:Björnsbakarí.
ͻbmoleum,
Einnig látúnsskinnur á stiga
og eldhúsborfl hjá
matthiasi í Balti.
^iSkólavörðustíg 22.
Eu þegar dagaðj lá hafið loks-
ius blátt, blátt eins og Miðjarðar-
hafið getur aðeins verið eða hafið
við Honkong, skínandi blátt. Ekkj
skýdepill á kimni. Dálítið -vaggaði
þó skipið enn, en nú var ekkert
löður, aðeins undiralda. Við höfð-
um farið gegnum hræðilegt storm-
belti nálægt Kreta.
Og nú varð skipið alt iðandi.
Fólk kom upp úr öllum opum og
rifnm. Og matarlystin var gífur*
leg. Pluginn er jafngóður mat-
sveinu og sulturinn. Hann hafði
gert kraftaverk. Menn borðuðu
eins og einhver sjerstakur há-
tíðamatur væri í boði.
Nú brosti himininn og hafið við
manni. Hásetarnir dönsuðu á þil-
farinu og muunhörpur og fiðlur,
gitarar og önnur hljóðfæri voru
knúin víðsvegar.
Heitur andvari barst á móti
okkur. Afríka lá framundaii í
brennandi ljóma, eins og mjó, gul
rönd yfir sjóndeildarhringinn. —*
Máfaflokkar fóru að koma í Ijós,
arabiskir seglbátar með gífurlega
stórum seg’lum sveimuðu um. —•
Hafið var orðið gult eins og
ströndin, gult af framburði úr
Níl,
Aiexandría kom í íjós, turnar
bvít hús, hvítar hallir, hvítar
kirkjur, hvítt og gult eins og
sandurinn. Hofnin var full af skip
um. Guli fáninn blakti í vindinum,
Læknirinn kom út í skipið og
eftirlitið liófst. Vegabrjefin vorit
skoðuð af öðrum yfirvöldum og
síðan var skipið gefið frjálst. Og
frá því augnabliki var allu;- friður
úti. Það var eins og styrjöld. Half-