Morgunblaðið - 29.02.1924, Page 1

tobus
Stofnandi: Vilh. Finsen.
LANDSBLAÐ LÖGRJETTA.
Ritstjóri: Þorst. Gíslason,
11. árg., 99. tbl. — —í — — — --a Föstudaginn 29. febrúar 1924. II ísafoldarprentsmiSja h.f.
Klæðaveil ksmiðj i ■ 1 | L býr til dúka og nærföt úr isl. ull. — Kaup .m 1 S 11 Jyk iÍfOSS vorull og haustull hsesta verði. - Afgreiðsla ■ mBVVV Hafnarstrœti 18 (Hyhöfn). Simi 404. ■- ■■ ■' —— ■—■■
Gamla Bíó
D. D. D.
Frá I. mars, og þancjað til annað verð-
ur ákveðið, verða skriffstofur okkar opnar
frá kl. 9-6 alla virka daga.
0. Johnson & Kaaher.
I. iðr 09 iDflaror.
Skemtilegasti gámanleikur-
inn, Sem sjest liefir. — Allir.
eldri sem yngri, ættu að fara
Í GAMLA BÍÓ í kvöld. pví
hláturinn er hverjum hollnr.
Lokað
i
Báðin verður lokuð
aKan daginn á morgun.
Berið svc vel að gera
■nnkaup yðar til helg-
®Hsmar i dag.
— ' ✓
^erftun lokuð á morgun
^ré kl. 12-4 e. m. vegna
ienðarfanar Th. Thor-
^einsson.
Aðalfundur
i hjúknúnarffjelaginu Likn
verður haldinn laugardaginn 1. mars klukkan 4 eftir hádegi, hjá
Rosenberg uppi.
Fundarefni samkvæmt fjeiagslögunúm.
Magnús Pjetursson, bæ’jarlæknir, flytur erindi á fundinum.
STJÓRNIN.
Skrifstofur okkar verða fyrst um sinn,
frá I. mars að telja opmar alla virka daga
frá kl. 9 árdegis til ki. 5 síðdegis.
** H. Benedikfsson & Co.
Dansskóli
Sigurðar Guðmundssonar.
Aukadansæfing í kvöld fyrir alla nemendur mína í vetur. -
Kenni nýján dans: Fox Bluxe, afarfallegur og skemtilegur, og
dansa má haiíö -'efljir. öllum Tango og Fox Trotlögum. >
Eftir Jón Laxdal.
kem jeg að hinu -atriðinu,
i^iið er ástæða fyrir gengis-
allinu, en það er: ofmikili ínn-
uitiingur í samanburði við út-
‘"tninginn.
1 Banmörku hefir verið rætt
rit«ð mikið um þetta atriði
negativum innflutningi kout
'm hiS lága gengi döusku krón-
nnnar. er heldur engnm efa
’"ndiö að einmitt þetta á sinn
"'ikla þátt í hinu lága gengi
( onstcu krónuunar. Negativur inn-
flutningur hefir verið þar fram
að þessu um 30 miljónir króna á
mánuði eða 360 miljónir á á.ri.
Að vísu hefir talsvert af þess-
ari upphæð verið greitt á annán
hátt, svo sem með leígu og frögt-
um af skipum,, verðbrjefum, g,ill-
útflutningi o. s. frv., ,en auk þess-
ara 360 miljóna þarf ríkissjóður
Dana að greiða í vexti af ut-
lendum lánum ea. 20 milj. kr.,*’)
svó menn telja, að minsta kosti
sjeu 150 miljónir á ári, sem safn-
ist fvrir, sem skulcl hjá Dönum
erlendis.
Nú skulum við athuga hvernig
inn- og útflutningur hjá okknr
hc-fir stáðist á síðustu árin. Saln-
kvæmt hagskýrslunum sjer maður
að sjö árin frá 1913 til 1919 incl.
hafa verið innfluttar vörur fyrir
247 miljónir, en útfluttar "vörur
fvrir 261 milj. pað er þv' á
þesum árum útflutt fyrir 14
miljónir meira en aðflutt' er
fvrir. Arið 19)19 er útflútt 12%
miljón meira en aðflutt, en 2 árin
næstu á undan 1917 og 1918 var
*) Blaðið „Politiken'1 gefur í -kyn
nýlega, að vextir af útlendum ríkis-
skuldum hafi verið 65 miljónir 1923,
en það mun vera vextir af bæði út-
lenduin og innlendum skuldum.
útflutningur líka rúmum 17 mil-
jónum minni en innflutningurínn.
Fyrir áriu Í92Ö—’21 og ’22, eru
engar skýrslur komnar, en hag-
stofan hefir skýrt mjer frá, að
1920 hafi aðflntningUr og útflutn-
ingur hjerumbil stáðist á, qg hafi
hann verið ea. 60 miljónir. Arin
1921 og 1922 hefir inji- og útflutn-
ingúr verið líkur bæði árin: 46
milj. inn- og 47% milj. eða rúm-
lega það útflutt. Ef maður nú
leggnr saman þessi 3 árin, þá befir
innflutningur verið á þeim 152
miljónir, en útflutningur 155 milj.
pó að þetta s^tf hui svona á
pappírnum, þá er þq jalis ekki víst
að þetta sje svona í reyndinni.
Skal jeg t, <1. benda á, að þegar
fluttur er út fiskur, þá ■ er gefið;
upp það verð, se.m hanti hefir
kostað hjer á staðjium; ;en ekki
það yerð, sem fengisf hefir fyrir
haup ý útlöndum, og svo er um
flestar aðrar útfluttar vör.ur. Að
jeg nefni hjer fisk sjerstaklega
kemur til af því, að )eins og allir
vissu,, var geisitap á fiski árin
1919 til 1921. þó það máske ekki
lenti alt á framleiðendum, 'en
bankarnir urðu, víst talsvert varir
við það og búa talsvert að því enn.
En hvað sem nú þessu líður,
þá er það víst að við stöndum alt
öðru vísi að vígi en Danir hvað
út- og innflutning snertir. Danir
safna erlendum skuldum sem
svarar 150 milj. á ári, en við höf-
um útflutt fyrir 17 milj. meira en
við höfum aðflutt fyrir síðustu
12 árin, til 1923.
Ef nú kenningin um gengis-
hrunið vegna ofmikils innflutn-
ins móts við útflntninginn eæri
rjett, þá er augljóst að okkar
króna ætti að standa talsvert bet-
ur en danska krónan, eu því er
nú miður að svo er ekki,
Nei, maður verður að grafa
dýpra til þess að finna ástæð-
urnar fyrir gengishruninu bjer.
Skulum við því athuga hvernig
íslenska krónan fer í byrjun að
fiilla niður fyrir þá dönsku.
pegar bankarnir árið 1920 urðu
að hætta að yfirfæra peninga
vegn skulda í útlandinu, urðu þeir
menn, sem nauðsynlega þurftu að
nota fje það er þeir áttu inni í
bönkunum hjer, til vörukaupa er-
lendis, að hjálpa sjer sjálfir, og
það gerðu þoir á þann hátt, að
þeir buðu til sölu í Kaupmanna-
höfn íslenskar krónur. Kaupsýslu-
mönnum og öðrum, sem ekki
trúðu á nýfengið sjálfstæði okkar,
að minsta kosti ekki í peninga-
málum,- kom þetta , vel. peim var
kunnugt um yfirfærsluvandræðin
og hjer gafst tækifæri, á aðra
hliðina, til að sanna ósjálfstæði
okkar og á hina hliðina til að
kaupa ódýra peninga til íslenskra
vörukaupa og á þann hátt græða
fje. pessir menn yita um alt, sem
gerist á þesSu sviði og halda saman
ekki síst þegar það er gróðavegur.
pað leið heldur ekki á löngu þar
til íslenska krónan var komin nið-
ur í 78—80 aura danska. Síðan
hefir hún oftast staðið mjög ná-
lægt þessu gagnvart datiskri
kr., einusinni komust þó 100 kr.
danskar niður í 104 krónur ísl.
(það var 10. fe.br. 1923), en hvað
skeður þát pá hækka bankárnir
hjer sterlingspnnd úr 26 kr. npp
í kr. 28,50 og reikna út dönsku
krónuna eftir því, svo 100 krónur
danskar kostuðu hjer kr. 114,72,
Sama dag og þetta skeður hjer,
fer sterlingspundið niður í Kaup-
mannahöfn, kostaði daginn áður
kr. 24,85, en þann dag selt á kr.
24,75 : og heldur svo áfram að
lækka. þangað til 27, fehr., þá
er það kontið niður í kr. 24,14.
Nákvæmlega sama kemur fyrir í
júní s. 1., þá er íslenska krónan
farin að nálgast þá dönsku svo
að 100 danskar krónur kostuðu
hjer kr. 108.58 (hinn 13. júní)
og þá setja bankarnir pundin upp
uin 1 kr., og fáum dögum seinna
um 50 aura, svo sterlingspund
kostaði hjer 10. júlí 30 kr., og
•danskar krónur þessa dagana frá
Mýja Bió
I
I
Afarspennandi sjónleikur í
6 þáttum. Aðalhlutverkið
leikur
William Taversham
mjög þektur og góður leik-
ari. pað er einkennilegt æfin-
týri, sem Mr. Jones frá New-
York kemst í, þar sem hann
er tekinn í misgripum fyrir
jarlinn af „Rochester“; en
hann hreinsar sig frá því
öllu á hýsna broslegan og
einkennilegan hátt.
Sýning kl. 9.
fjringurinn.
Fundur í ,,Hriugnum“ í kvöld
klukkan 9, í Iðnó, uppi.
Kosið verður í Sjúkrasjóðsnefnd
og lesið upp brjef frá Bandalagi
kvenna.
Sfjómln.
ICartöflur,
Laukurf
Appel9inui*f
Vinber.
Slýknmið i versl.
VÍSIR.
HaSlur Hallssen
tannlseknir
hefir opnaS tannlækningastofu í ,
Kirkjustræti 10, niðr. Sími 1608.
Yi8tal«tími kl. 10—á.
Sími heima, Thorvaldsensstræti 4,
< : Ifr. 886.
111,33 til 114,88, en í Khöfn
standa £ líkt allan þennan tíma.
Fleiri dæmi mætti nefna, en þetta
ætti að vera nóg.
Jeg mintist einu sinni á þa5
í skrifum tnínum um þetta mál,
að menn teldu nokkurn skyldleika
vera á milli dönsku og íslenska
krónunnar og ekki óeðlilegt a8
gengi þeirra væri líkt. TTm skvld-
leikann þarf ekki að fjölyrða en
reynslan hefir sýnt og sannað að
ef illa gengur fyrir dönsku krón-
unni og hún fær ,.niðurgang“, þá
hefir það þau áhrif á íslensku