Morgunblaðið - 28.05.1925, Blaðsíða 3

MORGUrBLAÐIÐ
3 ^
MORGUNBLABIB.
Stofnandl: Vtlh. Flnsen.
Ötgefandi: FJelag I Reykjavllc.
RlUtjórar: Jón Kjartanaaon,
Valtýr Stefánaaon.
Auglýsingastjórl: E. Hafber*.
Skrifstofa Austurstræti 8.
Slmar: nr. 498 og' 500.
Auglýaingaakrlfat. nr. 700.
Helmaslmar: J. KJ. nr. 74Í.
V. St. nr. lííO.
E. Hafb. nr. 770.
Aakriftagjald innanbæjar og- 1 n4-
grenni kr. 2,00 á, mánuiii,
lnnanlanda fjær kr. 2,60.
1 lauaaaölu 10 aura eint.
KJÖTTOLLSMÁLIÐ.
mundu eldki verða mjög aumir,'
þótt frumvörp lir. pórhallsson-1
ar næðu fram að ganga. Af því l
mundi sem sje leiða, að ekki j
yrði hægt að selja einn einasta
íslenskan kindarskrokk í Nor- j
e<*i, en þar hefir hingað til í
rauninni verið eini markaður- i
inn fyrir vöru þessa, og flutn-
Fundir með fiskiveiðastjóranum
norska.
Að morgni 21. mars komu þeir
Jón Árnason og Pjetur Ólafsson
til Osló. Svo liafði verið um tal-
að, að sendiherra tæki þá með á
fundi með fiskiveiðastjóranum
norska, sem nú áttu áð hefjast.
ingsmaður frumvarpsins gæti Stóðu þeir fundir nærri óslitið til
komist í það að verða sjálfur 25. mars.
að borða sauðakjötið sitt. j 1 lok þessara funda orðaði
Ef það hefði verið tilgangur fiskiveiðastjórinn ákveðnar en áð-
flutningsmanns, að baka erfið- ur kröfur þær um tilslakanir á
leika fyrir samþjHkt tillögu fjskiveiðalöggjöfinni íslensku, sem
norsku stjórnarinnar, liefði xorölnPnrl mundu fara fram á.
hann varla getað fundið betra'
að yrðu gerðar.
(Framli.)
Tollstriðsfrumvörp Tr. p.
~Frá því hefir verið sagt hjer á
’undan, að nolikru áður en Al-
íþingi átti að koma saman í fyrra,
höfðu einhverjir þingmenn úr
Framsóknarflokknum komið
fund stjórnarinnar, og gerðust
all-fyrirferðarmiklir og heimtuðu
framkvæmdir í kjöttollsmalinu.
Höfðu þeir í heitingum að liefja
dollstríð móti Norðmönnum, ef
•eigi yrði þegar hafist handa.
‘Sendiherra vor, Sveinn Björns-
'Son, varaði eindregið við slíkri
‘ógætui. Sendi hann nákvæma
skýrslu um, hvernig málið þá
stæði; en þá var það að komast
•á góðan rekspöl þar sem fengið
var loforð frá norsku stjórninni
'Qm, að hún. ljeti talka málið fyrir
’Sjerstaklega mjög bráðlega. —
Hinn »22. febrúar var málið tek-
ið fyrir í stórþinginu norska, og
þar samþykt einróma tillaga sú
frá stjórninni, er áður var getið
sem heimilaði konxmginum að
iækka toll á söltuðu kindakjöti.
pegar svo var komið, var mjög
Arlðandi fyrir okkur að haldið
yrði vel á okkar málstað, þar
'Sem nú var komið að samningum
'nm efnið sjálft. Sjerhvert mis-
^tigið spor gat orðið okkur dýrt.
Eitt slíkt misstígið spor voru
lollstriðsfrumvörp þau, móti Nor-
**gi, er Framsóknarflokkurinn ljet
"Tryggva Þórhallsson flytja á Al-
þingi T fyrra.
Um sama mund og það var
kunnugt orðið að stórþingið
morska hafði samþykt fyrgreinda
tillögu (þar sem það heimiiaði
stjórninni að lækka saltkjiitstoll-
inn), þá barst sú fregn hjeðan
fi’á Islandi yfir til Noregs, að á
, Alþingi væru fram komin frunta-
ieg tollstríðsfrumvörp, sem, ef
saniþykt yrðu, eigi aðeins sýndu
Norðmönnum megna óvild, held-
Ur gengju þau skrefi lengra en
•sæmilegt gat talist, þar sem þau
þverbrutu gjörða ríkjasamninga,
sem lengi höfðu gilt milli ís-
iendinga og Norðmanna. — petta
frimtalega tak á Norðmönnum
*iú, þegar þeir voru á góðum vegi
með að slaka á kjöttollinum, gat
orðið okkur dýrt. Að þessi fram-
koma hafði þó lítil eða engin
áhrif, má óefað þakka okkar á-
ítætu samningamönnum, og eins
kinu, að Norðmenn skoðuðu þegar
frá uppha.fi frumhlaup þetta frá
fr. p., sem hvert annað barna-
gaman. — Norska blaðið „Noregs
Handels- og Sjöfartstidende“
flytur 5. mars grein um þessi
follstríðsfrumvörp Tr. p., og seg-
'r þar m. a. svo (skýrslan bls. 31
"32):
„Norsku agrararnir, sem nauð-
Ugir hafa fallist á að fórna
nokkru vegna hagsm .ísl. bænda,
ráð til þess. Ef góðviljinn í garð
íslands, og óskin um að ívilna ’ Stjórnarskifti hjer heima.
bændunum íslensku væn mmm j
en er, gæti málinu auðveldlega' pareð Norðm. höfðu nú komið
verið teflt í hættu með því að frarn með ákveðnar kröfur í málinu,
flytja þessi frumvörp, rjett áð- mátti segja, að fyrir alvöru væri
ur en málið kemur fyrir stór byrjað á efnissamningum. peir
Fiskafii
á öilu lanðinu 15
maí
1925.
þingið. Yjer gjörum samt ríð
fyrir því, að hjer verði frum-
vörp þessa bændaforingja koð-
nð sem vottur um, að lækktin
kjöttollsins sje afaráríðandi mál
fyrir ísland og að íslendingar
muni því meta ívilnun Norð-
manna á þessu sviði þannig, að ”
á móti komi samsvarandi veru-
legar ívilnanir til fiskiveiða-
manna vorra.
Oslo.
samningar fóru aðallega fram
milli sendiherra Sveins Björns-
sonar annars vegar og Rye-Holm-
boe verslunarmálaráðherra Norð-
manna hinsvegar.
Hjer heima urðu stjórnarskifti
mars. Stjórn Jóns Magnús-
sonar tók þá við. Skiftust þeir nú
á símskeytum daglega, sendiherra
vor og forsætisráðherra. Forsæt-
isráðherra var í stöðugu sam-
bandi við Alþingi, og það sem
fram fór í málinn, var að vilja
þesS.
Sendimenn til
Með símskeyti 10. mars 1924
tilkynnir forsætisráðherra sendi-
herra vorum, að afráðið hafi ver-
ið á lokuðum fundi Alþingis, að ERLENDAR SÍMFREGNIR
þeir Pjetur Ólafsson verslunar- j -----
ráðunautur og Jón Arnason fram-'
kvæmdarstjóri, yrðu sendir til
Oslo til aðstoðar *við kjöttolls-'
samningana. — Sendiför þessi var
ákveðin af Alþingi og með fullu ,
samþvkki allra flokka, þar Hins
vegar var mörgum þinginönnum
þegar ljóst, að sendíförin var ó-
þörf, eins og málið horfði við þá,
því vitanlegt var, að sendiherra
Pólflugið.
Veðráttufarið.
(Einkaskeyti til Mbl.).
Oslo, 26. maí kl. 5,45 e. h.
Loftskeyti frá þólfarasíkipinu
Farm, sem sent var kl. 2 í dag,
segir veðrið hið sama og áður
norður á Svalbarða. Er svo sagt
í skevtinu, að veðurfræðingar á-
líti, að enn sje ffott veður yfii
Veiði8töðvai‘: Skippund.
Vestmannaeyjar............................. 27,591
Stokkseyri og Eyrarbakki................... 3.520
Þorlákshöfu.................................. 531
Grindavík.................................. 1 980
Sandgerði.................................... 5 000
Garður og Leira.............................. 300
Keflavík og Njarðvíkur...................... 5 300
Vatnsleysa og Vogar........................... 732
Hafnarfjörður, togarar.................... 23.341
-----— önnur skip.................... 1.365
Reykjavik, togarar........................ 59.533
-----önnur skip......................... 2.982
Akranes. 1 502
Sandur og Ólafsvik........................... 700
Sunnleudingafjórðungur.................... 134.377
Vestfirðingafjórðungur..................... 4.808
Vestfjarðabátar við Suðurland.............. 5.100
Norðlendingafjórðungur....................... 309
Au8tfirðingafjórðungur...................... 4 449
Samtals 149.049
Útflutt af Færeyingum........................ 1762
15. mai 1925 ........................... 150 805
10 mal 1924 ............................. 125.842
vor gerði alt, sem hægt var, fyrir pólhafinu, þareð óveðrið, semtal-
SIGUR HINDENBURGS.
að var um frá Síberíu, háfi snú-
ist til austurs, og muiii því tæp-
lega hafa náð nokkuð norður í
höfin. Á Svalarða er kvrt veður
og goft skygni. (Ramm).
L—n.
Oslo 27. maí kl. 6.15.
Loftskeyti frá Farm, sent í dag
klukkan 1 eftir hádegi, segir að
alt sje við sama ennþá. Veðrið er
Kott. vfir norðurhluta Svalbarða I siðustu ára. Hann er herforing-
og norðnr eftir pólarhafinu, og inn mikli, liefir aldrei tekið þátt
menn eru orðnir óhræddir við ó- i stjórnmáladeilum, og var í raun-
veðrið í Síberíu, því það færist inni úr sögunni samtímis og mátt-
stöðugt til austurs. (Ramm).
okkar málstað.
%
Efnissamningar hefjast.
Fimta ferð sendiherra til Oslo.
pegar nú svo var komið, að
norska stjórnin hafði fengið heim-
ild hjá stórþinginu til að lækka
toll á söltuðu kindakjöti, mátti
stgja, að hægt væri að byrja á
efnissamningum um kjöttollsmál-
ið. Sendiherra vor, Sveinn Björns-
son, fór þess vegna í þeim erind-
nm fimtu ferðina til Oslo þann
15. mars. — 1 þeii’ri átti
sendiherra fund með ýmsum ráð-
andi mönnum Norðmanna. Á
þessum fundi reifaði hann kjöt-
tollsmálið all-'ítarlega frá sjónar-
miði íslendinga. M. a. tók hann
fram, að þegar málinu var hreyft
upprunalega við norsku stjórn-
ina, hafi engar kröfnr komið frá
henni um tilslakanir á fiskiveiða-
löggjöfinni íslensku. pað væri því kennilegt veður-fyriúbrigði hafi
ósanngjarnt nú að fara að tvinna 0rðjs j norðvesturhluta Bandaríkj
saman þetta tvent, kjöttolls-lækk- anna. sumarliiti livarf skvndilega
unina og tilslakanir á fiskiveiða- 0„. skan á stórliríð og varð kalt
löggjöfinni. petta væru t.vö sjálf- sem um vetur. Akrar eyðilögðust.
stæð og óskyld mál, sem ekki að
neinu leyti hefðu verið liáð hvort pjóðverjar vilja banna eiturgas
öðru. — pá lagði sendiherra fyrir í hernaði.
þennan fund nokkrar athuga- Símað er frá Genf, að á vopna-
semdir um íslensku fiskiveiðalög- sölufundi Alþjóða-bandalagsins
gjöfina, einskonar sögulegt yfir- hafi þýski fulltrúinn lýst því yf-
lit, einkar fróðlegt og vingjarn- ir, í tilefni af umræðum um ame-
legt í okkar garð. Eru athuga- rískt frúmvarp, er bannar versl-
semdir þessar prentaðar sem un og notkun eitraðra gastegunda
fylgiskjal með skýrslu sendiherra í stríði, að pjóðverjar sjeu reiðu-
(blg. 46—49). búnir að samþykkja algert bann
á eiturgasi. Yfirlýsingin vakti
mikla eftirtekt og almenna á-
nægju.
Breskur flotaleiðangur til Austur-
sjávar.
Símað er frá London, að geysi-
stór flotaför til Austursjávar sje
fyrirhuguð í sumar.
Pólflugið. Undirbúningur undir
leit að Amundsen.
Frá Washington er símað, að
hermálaráðuneytið hafi fyrirskip-
að, að loftdrekinn Schenandohah
búist til þess að fara norður yfir
pólarhöf og svipast, um eftir
Amundsen, ef norska stjórnin
leyfi það. Loftskipið er af líkri
stærð og gerð og Eeppelinfarið,
er flaug yfir Atlantshafið, og er
margreynt í ýmsum erfiðum ferða-
lögum.
Ef aðeins er litið á hin ytri til-
drög, er sigur Hindenburgs meðal
merkilegri atburða í stjórnmálum
L.—n.
Khöfn, 2Í. maí. FB.
Skyndileg veðurbreyting í Banda-
ríkjunum.
Akrar eyðilögðust.
Símað er frá New-York, að ein-
arstoðunum var kipt undan keis-
aradæminu þýska. En þýska þjóð-
in, sem alin er npp í lotningu fyrir
guði og keisaranum, og sem
stundum tók þá í misgripum, var
orðin leið á meðalmönnunum og
skygndist því um eftir ofurmenn-
inu, sem hún gæti fallið á knje
fyrir. petta eru dýpstu tildr. þess,
að Hindenhurg var kosinn. —
Sundrungin í þýska þjóðlífinu síð-
ustu árin á rót 8ma að rekja til
þess, að þá hefir vantað manninn,
sem tengdi og batt, manninn, er
var höfði hærri en alt fólkið. —
Hindenburg er liöfði hærri en
flestir samtímamenn hans í pýska-
landi, en ekki vegna yfirburða
sinna, heldur vegna hins, að þjóð-
in sjer hann í stækkunargleri
horfinnar frægðar.
Þess hefir áður verið getið, að
heimsblöðin vöruðu þýsku þjóðina
heiminn, ljetn blöðin eins og öll
Evrópa og jafnvel allur heimuriim
hefði orðið fyrir hinu mesta ó-
happi. Blöðin eru farin að draga
talsvert úr þessu, enda hefir Hind-
enburg kvað eftir annað fullyrt,
að kosningin hafi enga stórbreyt-
ingu í för með sjer, hvorki i inn-
an- nje utanríkismálum. Fram-
koma hans hefir verið svo hóg-
vær og skynsamleg, að það er
ekki laust við, að þeir, sem svart-
sýnastir voru í byrjun, sjeu farnir
að iðrast orða sinna,. Hægrimenn
höfðu t. d. ætlað að gera, ferð
hans frá Hannover til Berlín,
* <
þegar hann flutti inn í ríkisfor-
setabústaðinn, svo glæsilega, eins
og væri hann konungur, sem
hjeldi innreið sína eftir mikla sig-
urvinninga. Hindenburg reyndi
að koma í veg fvrir þetta,
en auðvitað var mikið um
dýrðir, því hægrimenn Vnrma ekki
gleði sinni hóf.
pótt lirakspám í tilefni af sigri
hans fari fækkandi, verður samt
sem áður atburður þessi flestum
áhyggjuefni, þar til sjeð verður
hverju fram vindur í pýskalandi.
pó er Bolsum yfirleitt og frönskn
Faseistnnmn (ungir svæsnir hægfi
menn) sigur hans hið mesta gleði-
efni. Faseistarnir álíta athurðinn
kærkomið tækifæri til að beita
allri þeirri hörku gagnvart Pjóð-
verjum, sem Versalafriðurinn
heimilar. og Bolsjevíkar flíka
með nafn hans við útbreiðsln
kenninga sinna í Mið-Evrópu. —
Framkoma þeirra við kosningarn-
ar var afar einkennileg. pað er
að miklu leyti Bolsum að þakka,
að Hindenburg komst að. Ef þeir
hefðu kosið Marx í stað þess
að dreifa atkvæðunum með því
að kjósa Theimann, liefðu úrslit-
in orðið önnur.
Flest ríki munu verða varkar í
skiftum sínum við pýskaland fyrst
um sinn. Bretar, sem oftlega hafa
tekið málstað pjóðverja, munu
gæta að sjer, og má þar til rnarks
taka, að Bretar, móti siðvenju,
skiftu sjer af innanríkismálefnum
annars ríkis, því bresk blöð skor-
uðu óbeinlínis á Hindenurg alT
við að kjósa hann, og þegar fregn-
in um sigur hans barst iit um draga sig í hlje við kosningarnar.