Morgunblaðið - 30.06.1926, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
vinnulejsi um lancl alt, í því nœr
öllurn greinum. Um síðustu mán-
I! aðamót fengu 1600 þúsuncl verka-
menn atvinnuleysisstyrk. Talið er
að þá hafi 600 þúsund verið at-
vinnulausir, sem einskis styrks
nutu. (Námuver'kamenn eru 1100
þúsund. Yfir 3(4 milj. vinnufæ*rra
verkamanna voru þá atvinnulaus-
ir alls, og má biiast við að hóp-
urinn hafi stækkað mikið síðan.
muniö n.5.1.
M. G. í Vesturheimi, eða eitthvað
annað. Og brigslyrði firá slíkum
mönnum eins og þessum A. M.
G. eru fremur ljett á metunum.
En það er önnur hlið á þessu
máli.
Um það hefir verið ikvartað,
og ekki að ástæðulausu, að of
lítið hafi verið um það sint, á
síðari érum, að viðhalda viðkynn-
ingunni milli íslenslku þjóðarinn-
ar hjer heima og Vestur-íslend-
inga. Vestra er unnið mikið og
gott starf í þjóðræknisfjelaginu.
Hjer heiina gætir meúra tóm-
lætis. Er injer það ljóst, að 's-
lensku blöðin hafa hjer hlutverk
að vinna, sem vanrækt hefir ver-
ið. Sennilega hefir ekkert blað,
sem komið hefir út á íslandi,
flutt eins mikið af Vestu.r-íslensk-
um frjettum síðustu missiri, eins
og Morgbl. Þyrfti þó m.jög að
aulka það frá því sem er, ef vel
ætti að vera.
Utaf ofannefnd.ri grein í Heim
kringlu, verð jeg að leggja þess-
ar spurningar fyrir ritstjóra
blaðsins.
Er hann því hlyntur, að sam-
bandið eflist mdli Austur- og
Vestuvr-íslendinga ?
Alítur hann, að blöðin hafi hjer
hlutverk að vinna?
'Svari hann þessu tvennu ját-
andi, þá verður hann um leið að
leysa úr þriðju spurningunni. *
Alítur hann, að grein sú, sem
birtist í blaði hans þ. 19..maí mcð
undi.rskriftinni A. M. G. sje spor
í rjetta átt, til þess að efla sam-
úð og viðkynningu meðal Islend-
inga austan hafs og vestan ?
Sennilega er hann á sama máli
og jeg með það, að slík skrif sem
grein A. M. G. sjeu fremur óbeppi
leg til þeirra hluta.
Hefir greinin því slæðst í blað
hans, vegna þess, hve gersamlega
hann var ókunnugivr málaviixt-
um, og er það bæði skiljanlegt
og afsakainlegt.
En sje svo, að ritstjóri Heims-
Ikringlu lialdi því fram, að hann
hafi í A. M. G., fundið heppi-
legau frjettamann fyrir íslands-
frjettir, heppilegan fvri.r lesend-
ur Heimskringlu. og heppilegan
til þe.ss að efla samúð milli landa
austan hafs og vestan, þá eru
skoðanir hans svo sjerkennilegar,
að jeg fyrir mítt leyti óska eins-
kis sambands við blað hans,* og
vildi mælast til jiess, að upp frá
þessu steinhætti hann að p^enta
frjettir eða annað upp úr ísafold
eða Morgunblaðinu, eins og verið
hefir siður hans undanfarið.
V. St.
Kolavandræðin í Bretlandi.
Um síðustu mánaðamót, var út-
2. þessa mánaðar gat fjármála-
."áðherrann þess í neðri .málstofu
breska þingsins, að stjórnm
mundi taka það til athugunar,
livort eigi væri hægt að tryggja
það með lögum, að allsherjarverk-
litið í stuttu máli sem hjer segirUfall kæini eigi fyrir aftur í Eng-
Lítil von um að námueigendur landi. Virðist sú skoðun mjög
og verkamenn Ikomi sjer saman. J ríkjandi nú í Englandi, að ’koma
Stjórnin yfirvega.r að reyna þá í veg fyrir slíkt tiltæki framvegis.
leið, að fá námueigendur hvern j Hefir fyrverandi forsætisráðh.
fyrir sig að fallast á ákveðnar, Mac Donald, skrifað um það í
tillögur, þar sem þræddur með- j „socialist revíew“ að allsherjar-
alvegurinn eftir því, sem frekast i verkfall kæmi verkalýðnum aldrei
er unt. Reynt sje \ið lát-a verka- j að þeim notum, sem ætlað væri.j
menn greiða atkvæði um þessar Segir hann að allsherjarverkföll
sjeu vopn, sem sjeu ónothæf í
mann í hans sæti hjer í bænum'hana er litið. Þarna eru nöfn
við aukakosninguna í haust. Þá;flestra fugla jarðarinnar á ís-
verður Hjeðinn í kjöri. Og við
tveggja manna kosningu hafa
kolsa.i' miklar líkur td að ná öðru
sætinu.
Að kjósa Jón BMdvinSson, er
sama sem að ýta Hjeðni inn í
þinghúsið.
Jón Baldvinsson á sæti í neðri
deild. Látuin hann vera kyrran í
því sæti.
Þeir alþýðufloklksmenn, sem
ekki vilja ota Hjeðni tóbaks-
heildsala á stað inn í þingið, þeir
láta kosninguna á morgun af-
skiftalausa.
Jafnaðarmaður.
RJETTAR TÖLUR.
í
var
kosningagjrein Morgbl. í gær,
ekki farið alveg rjett með
atkvæðatölur floikkanna frá kosn-
ingunum 1923, atkvæðatala sósi-
alista og kommúnista sögð 2—3
þús. hærri en rjett var.
Eftir opinberum skýrslum Hag-
tillögiH’, hvern heima í sínu þorpi,
án þess að verkamannaforingjar! atvinnudeilum, áhrifalaus til þess (St0fu íslands ^kiftust atkvæðiu
geti komið æsingum við. að bæta kjör verkamanna. Áhrif
Mjög er það talið ískyggilegt alsherjarveilkfalls komi verst nið-
fyrir framtíð kolag*raftrarins, ef ur á verkamönnum sjálfum.
vc.dkfallið stendur lengi. Ber aðal
lega þrent til.
L Tilboð stjórnarinnar uin við-
bótarstyrk úr ríkissjóði, stóð eigi
lengur en til maíloka. Fyrst verk-
fallið veigi úti fyrir þann tíma,
er stjórnin ófáanleg til þess að
'veita þessar 3 milj. sterlingspd. í
viðbótarstyrk til námurekstrarins,
er hún annars hafði boðið.
2. Eft'.r því, sem lengra Hður
verður erfiðara að byrja námu-
gröftinn og kostnaðarsamara að
nýju. |
LTin allar námurnar þa.rf stöð-|
ust að leggja mikla vinnu í það, j
að halda námugöngum við, dælal
vatni úr námunum og þvíuml. —j
Falli þessi verk niður um lengri ;
Efstu menn landskjörs-
listanna.
1 Á Htórólfshvolsfundimim um
daginn talaði meðal aiinara Ein-
ar Jónsson, fyrrum alþm., á Geld-
I ingalæk. Tók hann í ræðu sinni
svo snjalla líkingu af aðalatvinnu-
, vegi vorum, og efstu mönnum
landskjörslistanna, að hún á skilið
i að lifa, og það því fremur', sem
Mn hefir fullan sannleik að
geyma.
Einar líkti listunum við báta,
og efstu tnönnunum við formenn
á þeim. Jón Baldvinsson væ»ri t.
d. formaður á rússneskum bát.
þannig milli
1923:
ílokkanna haustið
Borgaraflotkkur.
Framsóknarfl.
Alþýðufl.......
Utan flokka . .
atkv.
18108
8953
4í)12'/2
1115Vó
Samtals
33089
tima, þa verður það með degi -
’ 1 Eu enginn skyldi ætla, að sa
hverjum erfiða.ra, að koma ollu i
samt lag' aftur. Má búast við því,
að það reynist vart vinnandi veg-
ur að talka aftur upp gröft í ljc-
legustu námunum.
3. Ensku námurnar tapa við-
skiftasamböndum sínum oo- verð-
bátur væri nothæfur á íslenskum
sjó. Jóni hcntaði annar sjór hetur
fyrir bát sinn.
Um Magnús Kristjánsson sagði
ræðumaður það, að hann flæktist
á bát sínum milli skers og báru
Bofgaraflokikurinn hafði þann-
ig nærri ferfalda atkvæðatölu
móts við Alþfl., og yfir átta þús-
und atkvæði uinfram tvöfalt at-
kvæðamagn sósíalista. Þó að ofur
lítið komist nú frá C-listanum yfir
á lista Sig. Egg., þá er það alveg
víst, að O-listinn fav meira en
tvöfalt á við Alþfl., ef íhalds- j
menn standa samtaka og sækja
vel kjörfund. ’Eina von Jóns Balcl
vinssonar er deyfð og tvístringur
hjá fylgismönnum C-listans. Sú
von bregst. Hann fellur við ikosn
inguna á morgun, fellur fyrir
Þórr.-ni á Hjaltabakka, öðrum
manni C-listans.
og mundi því manna hættast við
>að Því tilfinnanlegra, sem'strandi Um formensku Bríetar.
Ik,vað hann svo að orði, að hún
lengra líður, þegar kolabirgðirnar
FUGLAHEITA-
ORÐABÓKIN
hans Páls Þorkelssonar.
þrjóta hjá viðskiftamönnum ensku mundi vera ger.samlega óhæfur
námanna, þá verða þeir að leUa fc,rmaður sakir elii 0g stirðleika,
til annara landa, til þcss að fa en forraenn þyrftu jafnan að vera
sjer kol. En keppinauta.r Eng-' j fullu fj;;ri Hvað Sig. Eggerz
Jentlinga reyna þá að semja um snertir, þá numdi hann lielst
viðskifti við hina ny.ju viðskifta- veiða 4 grynningum, og leggja
vini sína, lun lengri tíma, svo liiii sig kelst eftir löxum sem hann
nýju viðs'kiftasambönd baldist, mnncli þa leggja á sitt eigið borð.
eftir að kolateppan enska er úti. ’ jon Þorláksson taldi hann
Kolasköintun og hún mjög 1)estan fe.rmann og fiskisælastan
knöpp er haldin í öllum greinum og mundi liann veiða fyrir al.
í Englandi. Um mánaðamótin mennin«'.
síðustu var tilhögunin þessi: j j,ag var hvorttveggja, að Ein-
Enginn gat féngið ikol til heim- nr j Geldingalæk hlaut, mikið
ilisþarfa, nema ia til þess sjer- Jófaklapp fundarmanná fyrir
stakt leyfi, og aldrei nema 100 þessa samlíkingu enda munu flest-
kg: á hálts u)ánaða*r fresti. ir taka uudir ummæli hans.
Götulýsing í borgunum er liöfð, t , ,
sem minst og járnbrautargöngur j
minkaðar um meira en helming.
Togaraflotinn fær ekki nema (i
af' fkohiin þeim, sem hann er van-
iv að fá. Hefir orðið að leggja
togara npp
Hjeðinn
í þinghúsdyrunum ?
Kosningin á morgun, snýst um1
hundruðum togara upp fyrir það, hvort Þórarinn á Hjalta-
þessa sök. baJkka eða Jón Baldvinsson eigi
Verksmiðjur allar fá ekki nema að set.jast í eftri deild Alþingis.;
helming af þeim kolum, sem þær En livað fer á eftir?
eru vanar að þurfa. j, Ef Jón Balclvinsson verðurj
Af öllu þessu stafcw uiikið at’ kosinn á morgun, þá setja bolsarf
Jeg gekk hjonia um kvöldið
inn á Barónsstíg og heimsótti
þar góðkunningja minn, Pál gull-
smið Þorkelsson, málvitringinn
margfróða. Meðal annars sem
hann sýndi mjer þá eftir sig, var
handrit eitt mikið og merkilegt,
sem heitir „Fuglaheita-orðabók.“
Þessi bók er ólík öllu því, sem jeg
hefi áður sjeð og afar einlkenni-
legt verk og líklega einstætt í
bókagerð heimsins. Það er ger-
samlega undravwt hvað þessi
maður, sem alla æfi ltefir orðið
að lifa á handavinnu sinni, er fjöl-
fróður í tungumálum og hversu
miklu andlegu starfi honum 'hefir
tekist að afkasta. Þótt maðurimi
sje stórgáfaðiw og sje undurfljót-
ur að nema í hópatali tungumál
og þnu oft af gagnólíkustu gerð,
]>á íná samt nærri geta, að hann
eftir erfiði dagsins hafi venjulega
orðið að gefa sig við andlegu
störfunum á þeim tímum, sem aðr-
ir menn sofa og hvílast.
Þessi fuglaheita-orðabók e.r sann-
arlegt stórvirki hVernig sem a
lensku og þá búinu til sægu*r a£
nöfnum yfir þann aragrúa sem
eigi er til á íslandi ,eða hefir frá
fornu fari íslenslk heiti. Þessi nöfu
eru smíðuð af skynsamlegu viti,
stutt og lagleg, gerð eftir hljóði,
útliti, lifnaðarhætti og öð»ru slíku.
Höfuðtunga bókarinnar er íslensk-
an, en svo kemur frakkneska á
eftir sem aðalmál og því næst
enska og þýska og síðan latn-
edka vísindaheitið, en þar á eftir
nafn fuglsins á fjölda annara
tungna, alt frá tölunni fimm upp
í eitthvað meira en Jvrjátíu. Þar
hefir höf. á stöku stað smíðað ný
heiti svo framt sem hann liefir
fult kunnáttuvald á málinu, sem
um er að ræða, en svo stendur á,
að fuglinn er eigi til þar í land-
inu og því vantar innlent heiti.
1 bókinni eru því fuglanöfn á
flestum tungum norðu*rálfunnar,
fjiilda austurálfu tungna og svo
stundum farið til Afríku, Ástra-
líu og Ameríku og komið með
fuglanöfn úr tungum þeirra álfna.
Framan við höfuðverkið er
fullkomin latnesk fiiglalieitaskjrá
með íslenJkri þýðingu við hvert
nafn. Þessi latneska skrá hefir
3488 lieiti. Langi mig nú tU að
vita livað t. d. „álftin“ heitir á
frakknesku, þýsku, finsku, ara-
bísj.k n, inclversku, kínverslku 0. s.
frv. og viti jeg latneska heitið,
þá get jeg hverrw þjóðar sem jeg
er, fundið nafnið í skránni Og sjeð
þar livað fuglinn heitir á íslensku.
Þessu íslenska heiti fletti jeg svo
upp í orðabókinni og sje þá nafn
fulgsins á hinnm málunum. Þetta
getur verið mjögv mikilvægt við
lestur útlendra vísind.arita, því að
venjulega hafa þau latínunafnið
í svigum.
Innan um alt þetta eru svo oft
ýmislegar upplýsingar um skyld-
leika nafnanna og uppruna, sem
alt heyrir eiginlega undir saman-
burðarmálfræði. Þar rnunu nú
ýmsar getgátur höf. æði hæpnar,
on þannig vwðist mjer líka vera
uni sumar orðaætffærslur sjálfra
samanburðarmálfræðinganna. Ef
liöf. tekst að koma þessu mikla
vcrki á. prent, myndi það líklega
verða um 40 arki.r í Skírnisbroti,
svo auðsætt er, að li.jer cr eigi um
neitt smárit að ræða. Vitanlega
skortir höf. peninga til þess að
geta komið prentuninni í verk cg
þá er meinið hjá oss Islendingum,
að eiga ekki sjóði, til ])ess að
kosta útgáfu slík.ra rita. Mjer
skilst, að bóikin ætti að geta selst
út um öll menningarlönd, þótt eigi
yrði eintökin ýkja mörg, sem hvert
land tæki til sín. Það or að minsta
ik.osti víst, að kæmist bókin á
prent, þá myndi hún vekja er-
lendis mikla eftirtekt á íslandi og;
íslenskri andasta.rfsenii.
Jóhannes L. L. Jóhannsson.
S m ælki.
í dómsalmúm
— í’etta er nú í áttunda skiftið,
tiem þjer eruð ákærður fyrir að
vera fulhir á götunni.
—7- Já, herra dómari. En jeg
drekk aðeins (il að gleyma.
— Gætuð þ.je.r þá ekki hagað
því svo, að þjer gleymduð að
drekka?