Morgunblaðið - 19.12.1926, Blaðsíða 9

Aukábl. tMorgunbl. 19. sept. ’26.
MORGUNBLAÐIÐ
9.
VÍÐVARPSRÆÐA
U M
GRÆNLAND.
Litlir peningar.
Hafið þess vegna bug-
fast, að það sem hægt er
að spara er hagnaður.
Gangið ekki í blindni
eftir auglýsingum um af-
slátt og þessháttar, gang-
ið við í verslun minni og
at'hugið vörur og verð, og
þrátt fyrir það, að jeg
engan afslátt gef, er og
verður nú sem fyr, vöru-
verð mitt lægst í borginni.
20 manns eru við af-
' greiðslu, og mun hver
þeirra sem er, með ánægju
sýna yður alt það sem þjer
óskið, án þess að ætlast
verði til að þjer kaupið,
ef vara og verð ekki líkar.
Hjer vil jeg leyfa mjer
að nefna verð á nokrum
vörutegundum:
Jólabasarinn.
Englahár 0.08 pr. pk-
Glerkúlur á jólatrje 0.10
—0.35. Toppar á jólatrje
frá 1.10. Álfahár 0.18 pr.
ks. Snjór 0.18 pr. ks. Brúð-
ur frá 1.25—25.00. Á bas-
amum eru um 400 teg. af
leikföngum.
Prjónavörudeildin.
Kvensokkar úr baðm., ali-
ir litir 0.85. Kvensokkar
úr ísgarni sv. 1.85. Kven-
sokkar úr ísgarni mis!.
2.25. Karlm. kamgarnsnær-
fatnaður 22.00 fötin.
Herradeildin.
Yetra.rfrakkar frá 46.00
til 178.00. Tilbúinn fatn-
aður frá 55.00 til 170.00.
iManchettskyrtur góðar á
8.50. Peysur á 9.85. Karlm.
sokkár xnisl. frá 0.75 til
4.00. Nokkrir drengjafatn-
aðir verða seldir með sjer-
staklega lágu verði. Pels-
húfur og hattar, mikið úr-
val. Drengja kuidahúfur
mjög ódýrar.
V ef naðarvörudeildin.
Bekkábreiður frá 15.85.
Borðábreiður frá 11.85. —
Gólfteppi, mest og best úr-
val í borginni. — Dúkar
og serviettur mjög ódýrt.
Alsk. Ijereft, tvistau, sæng
urdúkar, og m. m- fl.
Leðurvörurnar
erunýkomnar, mjög smekk
legt úrval af kventöskum,
buddum og veskjum, ým-
iskonar smávara. Regn-
hlífar frá 8.25. Kvenregn-
kápur með silkiröndum
33.50. Str'ástólar, Reýk-
borð, hvergi eins ódýr. —
Rúmstæði fyrir fullorðna
og börn.
Ef þjer kaupið eitthvað,
sem þjer svo ekki verðið
ánægð með, þá komið
straks og fáið því skift,
eða biðjið um peninga yð-
ar aftur, við viljum 'held-
ur verða af viðskiftunum,
en að viðskiftavinirnir
verði óánægðir, því svo
hefir aldrei verið í
Uöruhúsinu.
Eftir
Einar Benediktsson.
Um nokkurn undanfarin tíma
hefir nú verið ritað og rætt um
kröfur og rjett íslendinga til
Grænlands. Fjölmargar greinar um
þetta efni hafa verið fluttar af
íslenskum blöðum, bæði hjer í
höfuðsaðnum og í helstu bæjum
landsfjórðunganna. — Sömuleiðis
hafa birtst ritgerðir um þetta mál
í öllum stærstu og víðlesnustu
tímaritum landsins og má ein-
dregið fullyrða að þjóð vor hefir
itekið þessu erindi þannig að nú
er vakinn almennur áhugi um
Grænlandsmálið úti um endilangt
ísland. Meginmergur þess máls er
það að þjóðarviljinn hjer á landi
heimtar að haldið verði uppi þeim
rjettarkriifuny; sem ísland á sam-
kvæmt eigin dómi og skoðun
heimsins, að því leyti sem ágrein-
ingur um þetta kemur undir áiit
þjóð'fjelags, eða annara einstakra
þjóða, svo sem Breta, Dana, Norð-
manna eða Ameríkumanna. Er-
lendar greinar um málið hafa
þegar fjölvíða komið fram, eink-
um í norskum blöðum og dönsk-
um, sem eðlilegt er, þar sem
þrætan um þetta efni milli Nor-
egs og Danmerkur, hefir leitt til
nefndaskipunar Og samiæðufunda
milli löggjafarþinga beggja þess-
ara ríkja. i þýskum og enskum
blöðum hefir málsins einnig verið
minst, sömuleiðis í Fylkjunum og
sjerstáklega í Kanada — en yfir-
ieitt mun þó enn mega segja með
sanni, að ráðstefnum stórvelda og
! áliti hinna mikilvægustu heims-
jblaða um þetta mál, sje enn haldið
leyndu að miestu leyti. Er það og
mjög eðlilegt, því spurningin um
ríkisstöðu Grænlands má teljast
meðal heimsmerkustu málefna sem
ko'mið hafa fram meðal alþjóða
á síðustu tímum. Það sem leggur
mestan þunga í þetta deiluefni
er nágrenni vort við breska heims-
veldið. Engin afurðasvæði jarð-.
arinnar eru betur sett til viðskiffa
við enska miljónamúgann, heldur
en ísland og Grænland, sameinuð
undir friðarvernd heimsins. Þar
er framtíð vor. Þar blasir við ís-
lendingum opinn vegur til fjn.r
og frama um langa ókomna tíma-
Og Bretland sjálft getur þar að
eins haft eina ósk og vilja —
þann að varðveita og vernda
frelsi íslenska ríkisins.
Með þessum athugasemdum vildi
jeg rjettlæta nokkur orð um þau
aðalatriði, sem drepið hefir ver-
ið á undanfarið í íslenskum rit-
um og byggja svo að segja grund-
völlinn undir vorum fyrsta máls-
tilbúningi hjer úti á Islandi um
sóknina í Grænlandsdeilunni.
Þegar íslendingar námu Græn-
land seinf á 10. öld, þá stofnaði
fámennasta þjóð hei'msins nýlendn
í 'víðáttumestia eylandi jjárðar-
innar.
Þegar íslendingar rúmri hálfri
öld áður skipuðu alþingi í móð-
urlandinu þá stofnuðu þeir sjálf-
stætt ríki, sem var fullhæft til
þess að víkka rjettarsvæði sitt
með landnámi.
Þegar Íslendingar bygðu Græn-
land, var engin þjóð þar fyrir,
sem gæti viðurkenst af siðuðum
innflytjendum. íslendingar tóku
kristni nokkru síðar og sama gerðu
nýlendumenn vestra. Frumbyggj-
arnir eru venjulega nefndir Eski-
móar, en það orð merkir Hráætur.
Sjálfir kalla þeir sig „mennina“
(innuk, innuit), en með því meina
þeir eýiungis, að þeir standi utan
samneytis við dýrin. En hreinætt-
aðir villimenn af þessum stofni
eru af mörgum taldir óhæfir til
þess að taka siðmenningu.
Það er sannað, að konungar
Norðmanna og Dana hafa verið
skuldbundnir með samningum,? að
halda uppi siglingum til Græn-
lands eftir að konungsvald var
tekið yfir ísland, ásamt með aý-
bygðinni fvrir vestan á síðari hluta
13. aldar. En vanræksla og brigð-
ur þessarar skyldu urðu þess vald-
andi, að íslendingar liðu þar und-
ir lok, eftir fádæmalanga hreysti-
vörn gegn plágum, hungurdauða,
vopnaskorti og árásum villilýðs-
ins, sem lifað gat dýrslífi, á þeirri
beinöld, sem þá ríkti yfir stöðv-
um Skrælingjanna.
Hvenær íslensk þjóð var al-
dauða á Grænlandi, verður ekki
sagt nákvæmlega eftir þeim gögn-
um, sem enn eru fyrir hendi. En
Jón Eiríksson, fróðastur og merlc-
astur allra íslendinga síns tíma,
hyggur að enn ‘hafi verið sjeð
merki íslenskrar tilvistar á Græn-
landi eftir miðja 18. öld. Þessi
mikli og óþreytanlegi athugari
allra vorra helstu vísindalegu
viðfangsefna hefir einnig bent á
skjöl og skilríki, fjölmörg, sem
hann telur upp, hitandi að þessu
máli, í ritgerð sem að vísu ætti
a.ð heimtast hingað heim úr skjaia
hirslum hinna dönsku Stjórnarráða
frá þeim tímum, en finst hjer nú
einungis í ágripi. Hjer er eitt
dæmi þess, meðal annars, hvað
vænta má að verði upplýst með
rannsóknum ytra, um orsakir og
atvik við þjóðardauðann vestra
En hann fellur með öllum sín-
um óttalega ásakandi þunga á hina
banvænu vanrækslu og svik er-
lendu konunganna, sem gengust
undir gamla sáttmála.
Dauðaþögnin yfir Grænlanui
var fyrst rofin aftur snemma á
18. öld þegar norski klerkuriun
Hans Egede fór þangað til trú-
boðs, í orði kveðnu, en að ýms-
um líkum, fremur knúður til þess
fyrirtækis vegna langvarandi ill-
inda og hneikslandi óvinskapar
innan þeirra safnaða. og kirkna,
sem þessi merkilegi norski kenni-
maður komst í samband við- —
Einskis ætlun var með þeirri ferð
að nema Grænland nje að nota
það eftir eðlilegri ákvörðun þess.
Slikt kom þessum presti aldrei
til hugar. En meðal almennings á
Norðurlöndum var um þessar
mundir víða haldið að þá væri
enn lifandi stofn fslendinga, er
mundu kasta trú sinni væri þeim
ekki flutt erindi kristninnar og
þannig bjargað frá sálartjóni. —
Gengu sögur í þá átt, að slíkt
samneyti við heiðingjana ætti sjer
aðallega stað í svo kallaðri Aust-
urbygð og þangað fór Egede 1721>
með þeim árangri að honum tókst
að grundvalla þar kristilegt
kirkjulíf, er haldist hefir síðan
undir sigHngabanni og einokun
landsins, fyrst meðal örfárra
Skrælingja, og smátt og smátt á
víðari sviðum, jafnframt afskap-
lega algengri kynblöndun við
Hráæturnar, eftir því sem tímar
liðu fram.
Eftir að landið ásamt með
Noregi kemst undir konungsvald
Ódýrar skólabækur:
Ágrip af mannkynssögu Páls Melsted, 3 kr.
Barnabiblía I. og II., hvor á 3 kr.
Bernskan I. og II., hvor á 3 kr.
Balslevs Biblíusögur, 3 kr.
Dönsk lestrarbók, eftir Þorl. H. Bjarnason og Bjarna Jónsson, 3 kr.
Fornsöguþættir I., II., III, og VI., hvef á 3 kr.
Geislar I., eftir Sigurbjörn Sveinsson, 3 kr.
Lesbók handa börnum og unglingum I., II. og III., hver á 3 kr.
Stafsetningarorðbók Bjö’rns Jónssonar, 3 kr.
Æskudraumar, eftir Sigurbjörn Sveinsson, kr. 3,60.
Þjóðsögur Jóns Árnasonar, i 9 heftum, hvert á 3 kr.
ísafoldarprentsmiðja h.f. Sími 48,
•Sll' 'fí.x
vm
MAKES OLD THINGS NEW rg
WOODWORK CIAN03 ■i^ ruRNiTUnt ^ i zxi
WOIOMFUI ‘0H OUSTINC nw J W,
Miljónir húsmæðra
nota daglega þennan heims-
fræga húsgagnaáburð
mmmvat
og eru allar sammála um
að hann sje sá besti.
í heildsölu fyrir
kaupmenn og kaupfjelög hjá
ilc® 1
PPLISH !
íi!
ro«
O* Johnson & Haalsen.
Illiin
S alernahr einsim.
Hreinsun fer fram í austur- og miðbænum áðfaranótt þriðjudags.
Austurbænum sunnan Skólavörðustígs, aðfaranótt miðvikudags.
--- norðan Laugavegs aðfaranótt fimtudags.
--- norðan Skólavörðustígs aðfaranótt föstudags.
I vikunni eftir áramótin fer hreinsun fram á sama tíma. Hús-
eigendur eru ámintir um að hafa salerni sín opin þessar nætur.
Reykjavík, 18. desember 1926.
Heilbrigðisfulltrúinn.
___________________
Reguf rakkar,
dömu, herra og unglinga. — Allar stærðir nýkomnar.
Marteinn Einarsson & Co-
Dana, og er síðan látið fylgja
Danmörk viðl skilnað ríkjanna
1814, snýst krafa íslands til hinn-
ar fornu nýlendu einungis að Dön-
um, sem nú eru sambandsþjóð
vor eftir samningi og lögum frá
1918. Þar höfum vjer fengið lög-!
legan og samningslegan grun d-'
völl fyrir rjettarsókn, fyrst ogl
fremst um notkun lands og sjáv-j
ar þar vestra, að óskertum rjetti
til 'fullnaðarkröfu um viðurkei'n-
ing drottinvalds yfir Grænlandi
samkvæmt sögulegum rökiun,
sanngirni og rjettvísi alþjóða. —
Einnig þær hljóta eigin hagsmuna
vegna að óska verndar hins
óvopnaða, íslenska hlutleysis fyrir
eylandið mikla — sem ella kynni,
að verða ein voldugasta. vígstöð
jarðarinnar, og háskavænlegasta
fyrir heimsfrið, og sjerstaklega
fyrir varðveitslu skipaleiða milli
Vestur- og Norðurheims.
Nú hefir sú yfirlýsing komið frá
sendiherra sambandsþjóðar vorr-
ar, að sala á Grænlandi sje ekki
fyrirhuguð a'f hálfu Dana og er
það mikilvægt gleðiefni fyrir alia
liugsandi menn hjer á landi. —
Með því birtist vítt útsýni fyrir
samkomulag í bróðerni og vinskap
um opnun landsins fyrir oss fnun
nema þess -— og síðan til rjett-
látrar ákvörðunar um ríkisstöðu
nýlendunnar. Fyrir æsku íslands
og 'hugsjónir þjóðar vorrar, er
Grænland voldugrar merkingar og
óglatanlegt. Hjer verður leiðarljós
vor á vegi framfara. og þjóðar-
hamingju að vera það markm '
að hefja hvern einstakan rík;s-
þegn til andlegs og líkamleas
ágætis. Hjer verður á komardi
tímum eitt vænlegasta leiks -:
hugvits og framkvæmda, til þess
að afla skilyrða fyrir hárri lífs-
menning. Og þá breiða sig út i
markalausar óravíddir gr • -
lenskra auðæfa og náttúrudýroar
fyrir syni íslands — sem vibia
muna verk feðranna og varðveiva
þann arf, sem þeir hafa fengið
oss í hendur.
Og nú hefir þjóðin hjer á land'.
skilið það, að eftir sambandslög •