Morgunblaðið - 04.10.1927, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ
T
Öll þessi tilfærða klaus'a er stað-
lausir stafir, og raá eftir eðli inni-
lialdsins skiftast í tvent. Það, sem
er hreinn uppspuni og það, sem
stafar af misskilningi og þröng-
sýni höf. sjálfs. Að vísu er þetta
svo saman fljettað, að örðugt er
að greina það simdur.
Það sem höf. segir um viðhorf
gegn þeim, er vel eru færir í
danskri tungu, er uppspuni einber.
Enda er það Ijóst hverjum heil-
skyggnum manni, að enginn muni
skammast sín fyrir að tala sæmi-
lega mál þess lands, er hann dvel-
ur í árum saman. Slíkt þarf því
eigi svars við.
Hvað hitt snertir um orðaskifti
ísl. og danskra stúdenta, þá er þar
til að svara, að í skóla þar sem
nám stunda til 4 þús. manns
getur tæpast 'þekst nema lítill
hluti innbyrðis, og ])ví varla að
vænta, að íslendingar sjeu að gefa
sig á tal við hvern og einn, sem
danska stúdentshúfu ber, eins og
hr. H. V. virðist helst. ætlast til.
Annars hygg jeg hann mæli há-
skólalífið á mælikvarða skólaand-
. ibcJ ‘;ioas t U{93[se^STAmnian t sue
sem allir eru sem ein fjölskylda.
Nei, sannleikurinn er, að fram-
koma ísl. stúdenta gagnvart Dön-
um er mjög sómasamleg og a. m.
k. ástæðulaust fyrir Dani að.kvarta
undan henni. Jeg veit satt að segja
. *ekki, hvernig ísl. stúdentar liefðu
átt að inna af liendi þetta kynn-
ingarstarf, sem greinarböf. talar
: svó mjög um. Ef til vili æt.tu þeir
að ganga fyrir hvern mann og
segja.: Á jeg ekki að fræða þig um
ísland lagsmaður. Jeg hygg áreið-
anlega að iill framhleypni í þá átt
mundi ekki spilla áliti „frænd-
þjóðarinnar“ á okkur minna en
hin núverandi framkoma, sem hr.
H. V. segir að sje svo illa þokkuð
meðal Dana. Annars get. jeg vænst
þess eftir öllum anda greinar hr.
H. V., að Iiann lmgsi helst að ís-
lendingar og þá einkúm ísl. stú-
dentar í Höfn legðu niður fjelags-
skap sinn, svo að þeir gætu sem
allra best. blandað geði við Dani.
Yfirleitt verður tæpast. annað feng
ið út úr greininni, en að aðalmark
þeirra, er til Hafnar fara eigi að
vera að kvnnast Dönum og þjóð-
lífi þeivra. Höf. virðist gleyma því,
að Danir eru smáþjóð og þurfa
margt til annara að sækja. Það er
því hreinn óþarfi að bregða náms-
mönnum. um þröngsýni, þót.t þeir
met.i meira þær straumbylgjur
heimsmenningarinnar, sem til Dan
merkur ná, en hitt sem er sjer-
staklega danskt. Enda hygg ,Íeoi
•að íslenskir mentamenn hafi svnt
alt annað en mentunarskort og
þröngsýni, þá er þeir komu heim
að loknu námi. Og hver sá, er
heldur því fram, að ísl. Hafnar-
:stúdentar vanræki að kynna sjer
menningu umheimsins eftir föng-
um, er auðsæilega annaðhvort
mjög fávís um hagi þeirra, eða
-orðinn gagnsýrður af þeim hugs-
nnarhætti, að hjer sje ekkert unt.
að gera, án þess „að dependera af
'þeim dönsku,“ og munu flestir
heilskygnir menn sjá, hversu rjett
skoðun sú er.
Jeg þykist nú hafa sýnt fram
á, hversu fráleit ummæli hr. H. V.
um ísl. Hafnarstúdenta eru, en
vildi víkja örfáum orðum að aðal-
•efni greinar hans brjefaskiftun-
um. Að vísu er fátt um þau að
segja. Jeg liygg þau sjeu aðeins
heldur þýðingarlítil, sem menn-
ingarauki, en geta orðið ,ýmsum
til skemtunar. Þau virðast vera
einn angi bræðralagsstarfsemi
þeirrar, er Dansk-islandsk Sam-
fund rekur, enda mun tillagan
ásamt með allri grein þessari a,f
þeim rótum runnin beint eða ó-
beint,.
Að endingu skal tekið fram. —
Framkoma íslendinga, gagnvart
Dönum eins og öðrum þjóðum, á
að vera djörf og hrcinskilin og
laus við undirlægjuhátt. Þannig
hvgg jeg framkoma ísl. stúdenta
í Höfn hafi lengstum verið, og er
slíkt ólíkt giftusamlegra en Dansk-
islandsk Samfundsandi sá, er and-
ar frá hr. H. V. og skoðanabræðr-
um hans og fullur er innihalds-
lausra skjallyrða og fagurmæla.
Fýsi Dani að fræðast, um okkur,
’er skylt að láta þeim fróðleik þann
í tje, en, að troða sjer fram í því
efni er fjarstæða ein.
Akureyri 21. ág. 1927.
St. Steindórsson,
frá Hlöðum.
Kambsbeiði.
Margir hafa talað og ritað um
„Kambsheiðargárann“ í Holta-
lireppi, skaða þann, sem hann gerði
og hve fljótt honum miðaði o. s.
frv. Allir virðast sammála um að
þar sje þörf að hefjast handa og
stöðva framrás hans, en enginn
gerir neitt, nema tala og skrifa og
uppblásturinn heldur áfram. —
Nokkrir álíta sjálfsagt að sand-
græðsdan komi þar af sjálfu sjer,
þ. e. að fyrir fúlgu af peningum
sje keypt girðingarefni og blást-
urssvæðið girt. Þykjast slíkir menu
vel hafa verið að verki að tala
um hættuna, sem af gára þessum
stafar í miðri sveit. Þeir eiga líka
þakkir skilið fyrir að sjá hætt-
una, en enginn má lát.a sjer það
vel lynda, að liorft sje á hættu og
ekkert, aðhafst til bjargar.
Spurningin er því, hverjum ber
þar skylda* til að sjá um að
græðslustarfsemi sje byrjuð á slík-
um stöðum sem þessum. Sumir
álíta að það sje yfirstjórn sand-
græðslumálanna, aðrir telja það
skyldu landeiganda og hlutaðeig-
andi Iirep])snefndar. Lög mæla svo
fyrir, að ríkisstjórnin (yfirstjórn
sandgræðslnnnar) og hlutaðeigandi
lireppsnefnd ráði því, livaða svæði
sjeu tekin til friðunar og sand-
græðslu. — Sumir landeigendur
láta sig það litlu varða, þótt jarð-
ir þeirra blási upp og skemmi
næstu jarðir.
Sagt er að Kambsheiðargárinn
hafi fyrir rúmum mannsaldri ver-
ið lítið flag, nú er hann fullur Bþá
km. að lengd og um y2 km. á
breidd, að meðaltali. — Búinn er
hann að taka af gróðurlendi 5
jarða. Allar eru þær jarðir eign
einstakra manna og mætti því
lialda að þeir hugsuðu um að verja
eign sína, og hreppsnefndin í
Holtahreppi styrkti þá með ráðum
og dáð. Nei, einstaklingum, sem
eiga þessar jarðir hefir ekki enn
þá skilist til hlýtar, að þeim ber
skylda að verja jarðir sínar skemd
um, og hrepjpsnefndinni ber einn-
ig skylda til að gætö þess að upp-
blástur og sandfok hættu, frá
löndum skeytingarlausra landeig-
enda og eyðileggi ekki lönd ann-
ara jarða. Háværar raddir eru um
það í blöðum oft, að bændur sitji
betur þær jarðir, sem þeir eigi, og
jafnvel sumir blessaðirí prestarnir
láta sjer það sæma, að geta þess,
áð þeir ljetu meira gera á bújörð-
inni, ef þeir ættu hana, enda eru
margar þjóðjarðir seldar til ein-
st.akra manna. Sumir þessi jarðar-
eigendur hirða afg’jöld af jörðum
sínum, en hirða ekki Um, þótt þær
skemmist og skemdir frá þeim
berist, t.il næstu jarða. Við Kambs-
heiðargárann er eitt slíkt dæmi.
Hvammur heitir þar jörð og hefir
í.il þessa verið eign Dagbjartar
Einarssonar frá Garðhúsum í
Grindavík. Dagbjarti Iiefir verið
gert aðvart um, að jörð hans
Hvammur lægi undir skemdum,
'hann hefir ekki gefið því gaum.
Jeg minnist ekki að hafa heyrt
þess getið, að hann hafi komið
að Hvammi nú j 15 ár, þótt svona.
hafi verið ástatt. með jörð hans.
Samt hefir hann haft erindi nokk-
ur haust í Reykjarjettir á Skeið-
um og er þá ekki all-langt þaðan
austur að Hvammi í Holtum.
Ennþá heldur Hvammur áfram
að eyðileggjast, og næsta jörð við
hann, Lýtingsstaðir, teknir við af
honum. Þar hefir búið efnaiítill
ómagamaður. Börn hans eru nu
vaxin og vinnukraftur nægur. —-
Gerðarj hafa* verið þar jarðabætur
t. d. sáðsljettun —• en nú stefnir
uppblásturinn og sandfokið af
Kambsheiði á túnið hans. ÍHann
Dagbjartur frá Garðhúsum gerir
Lýtingsstaðabóndanum súrt í aug-
um. Sandfokið frá jörðinni hans,
sem hann hirðir ekki um að verja
fyrir skemdum, en sem hann hirðir
afgjöld af, og lætur ef til vill tún-
aukana, sem landset.inn hans hef-
ir unnið að til þess að bæta kotið,
fara sömu leiðina, er ekkert senni-
legra en alt eyðileggist. Lýtings-
staðina er örðugt að verja, ef
Hvammurinn heldur áfram að
blása. Báðar þær jarðir hafa fram-
fleytt fjölskyldumönnum, dugandi
bændum, sem er sárt um að sjá
býlin legjast í auðn og rústir. —
Hægt er að bjarga túnunum og
húsum enn, og miklu af landi í
Hvammi og Lýtingsstöðum, eí
bráðlega er hafist handa.
Mælingar af girðingarummáli
hefi jeg gert og get gert áætlun
um girðingarkostnað eins og nú
er, ef þess er óskað. Jeg efast
ekki um, að það væri kv||kað til
rílcisins um að afstýra þeirn hættu,
sem hjer úm ræðir, ef jarðirnar
væru opinber eign, það er heldur
ekki að furða um jafn miklar
skemdir og hjer um ræðir í miðri
sveit, og'það í einu ræktanlegast.a
hjeraði landsins. Þetta verður
vafalaust líka tekið til græðslu
— en líklega ekki fyr en fleiri
'jarðir skemmast og kostnaðurinn
margfaldast frá því sem nú er.
Eignarrjettinum er ekki misþyrmt
fvr, en í síðustu lög. Oft verður
'samtakaleysið dýrt og svo mun
hjer.
Gunnlaugur Kristmundsson.
Ný bók.
Hall Gaine: Glataði son-
urinn. íslenskað hefir með
leyfi höfundarins Guðni
Jónsson, stud. mag.
Það er langt. síðan, að Hall Caine
varð frægur ma'ður fyrir skáldsög-
ur sínar. Hefir liann ritað ósköpin
öll, en af sögum hans, er þessi, sem
á ensku heitir „The Prodigal Son“,
talin með hinum bestu. Sjest það
meðal annars á því, að henni hefit*
hlotnast sá heiður, að vera tekin
á kvikmynd.
Höf. lætur söguna gerast hjer á
íslandi. Það er eflaust gert af for-
dild einni, til þess að láta það ber-
ást'út, að hann hafi komist hingað
á lithjara veraldar. Ef til vill hefir
það einnig ráðið, að liöf. hefir
búist við því, að bókin seldist bet-
ur, þar sem efniviðurinn í hana
átt.i að vera sóttur til þess lýðs, er
byggir þann útkjálka heims, er fá-
um var þá kunnur meðal stórþjóð-
anna, nema af kynjasögum, sem
úm land og þjóð gengu. Hall
Caine hefir ekki farið eftir þeim
kynjasögum nje gert íslendinga að
neinum viðundrum, en hitt hefir
honum þó ekki tekist að gera sög-
una íslenska. Það er heldur ekki
Von. Hann hafði aðeins dvalið hjer
'stutta hríð og gat alls ekki öðlast
rjetan skilning á íslenskum hugs-
unarhætti og íslenskum venjum á
svo stuttum tíma. Þessa verður að
gæta, og dæma eftir ]iví, þegar
'bókin er lesin. Þetta er líka auka-
atriði, og hefir í sjálfu sjer enga
þýðingu þegar um skáldskapar-
gildi bókarinnar er rætt.
Sagan er bygð úr sterkum mátt-
úrviðum og eru þeir svo haglega
tegldir saman, að ekki er á annara
færi en afburðá smiða að gera bet-
ur. Það er rjett, sem þýðandi seg-
ir í formála, að „atburðirnir reka
liver annan með órjúfandi sam-
ræmi.“
Það er aðeins helmingur sögunn-
ar, sem út er kominn. Verður því
að geyma sjer að tala ítarlega um
hana, þýðinguna og frágang bók-
arinnar, þangað til sjeð er fyrir
endann á henni.
Starfsemi Sundfielagsins
í sumar.
Útdráttur úr skýrslu þeirri, sem
sundskálavörður, Valdimar Svein-
björnsson, gaf á aðalfundi Sund-
fjelagsins, um starfrækslu sund-
skálans í Örfirisey.
Sundskálinn.
Sundskálinn var opinn frá 1.
'júlí til 6. september, og var skála-
'vörður við daglega frá kl. 1 e. h.
til kl. 8 og 9 e. h. dag hvern. Bók
var haldin yfir baðgesti, er syntu,
þegar skálavörður var við. Sýnir
hún, að 2,300 hafa synt við skál-
hnn, og sýnir það áliuga manna
fyrir sundíþróttinni. Auk þessara
bókfærðu sundgesta baðaði sig
fjöldi barna og buslaði úti við
skálann.
Kappróður
var stundaður úti við skálann svo
að segja á hverjum degi frá 20.
júlí til 21. ágúst, eða um mánaðar-
tíma.
íþróttamót.
Sex mót voru haldin við skál-
ímn á sumrinu, fjögur sundmót og
tvö kappróðrarmót, og tóku sjó-
liðar af „Fylla“ þátt í báðum
mótunum, eins og kunnugt er.
Árangurinn.
Þetta er í stuttum dráttum ]>að,
senx unnið hefir verið að íþróttum
úti við sundskálann í suinar. Er
þá eftir að athuga þann árangur,
sem kann að hafa orðið af þeirri
Starfsemi.
Tlm sundstarfsemina er það að
segja, að fjöldi manna hlýtur að
hafa hrest og bætt heilsu sína við
'sjó- og sólböð úti við skálann. Þá
fer og hitt víst, að fjöldi ungra
manna og kvenna hefir æft sig þar
ötullega undir ýmiskonar kapp-
sund, og er sá árangur sýnilegur,
að farið hefir verið fram úr flest-
um eða öllum íslenskum metum í
sundi, og það svo töluverðu mun-
ar sumstaðar.
Róðrarkappmótin hafa orðið til
iþess, að karlmannleg íþrótt og holl
hefir verið endurvakin, og það
með þvílíku afli, að ólíklegt er, að
kappróður verði ekki mjög mikið
stundaður hjer í framtíðinni.
Tvær ungar stúlkur hafa synt
úr Engey til lands í sumar. Þær
hefðu eins vel getað verið fimm,
því kunnugt er um að minsta kosti
þrjár stúlkur, er hefðu getað innt
þessa sundraun af höndum, og
ekki er hægt að segja um, liversu
margir karlmenn hjer gætu synt
þessa leið.
Að síðustu má minna á það, þó
það komi sundskálastarfseminni
ekki benilínis við, að formaður
Sundfjelagsins synti úr Drangey
til lands, svo sem kunnugt er um
land alt.
1 Þegar litið er á framfarirnar, er
orðið hafa, á fjöldann, sem stund-
að hefir sund, öll afrekin og þá
íþróttavakningu, er risið hefir með
byggingu og starfrækslu sundskál-
ans, þá mun vera óhætt að treysta
því, að sú starfsemi, hafi frekar
orðið til gagns en óþurftar fyrir
þetta bæjarfjelag.
I
Barnauppeldi og baðstaðir.
Eitt er þó enn ótalið, sem ástæða
er til að fara um nokkrum orðum.
Barnauppeldi er á sumrum mjög
vanrækt í þessum bæ. Ymsir tala
um að bærinn ætti að byggja bað-
stöð og' barnahæli suður við Skerja
fjörð, og starfrækja það í sam-
einingu.
Hjer skal ekki farið út í það,
hversu gott yrði að sameina þetta
tvent, en reýnslan frá sundskái-
anum er sú, að erfitt muni reynast
að hafa baðstað hjer í nágrenni
Reykjavíkur, nema hann væri þá
að meira eða minna leyti barnu-
heimili um leið.
Við sundskálann gekk ]>að svo
til í sumar, að þegar gott, var veð-
ur komu börnin þangað í tugatali,
klæddu sig úr og óðu út í sjóinn
og syntu. þau sem þaðí gátu. Hiu
busluðu og fengu nóg af sjó á lík-
ama sinn. Þessu næst fóru þau upp
úr og upp á eyjuna, æfðu sig þar
í sundtökunum, og fóru í ýmiskon-
ar leiki. Fengu þau því bæði sjó-
og sólböð.
Það er óhætt að fullyrða, að
börnin skemta sjer betur við þetta
en að sitja á ltvikmyndahúsum og
í „Billiard“ -stofum. Börn leita
þangað, sem gleði og glaðværð er
að finna, því saklaus gleði er móð-
ir heilbrigðs þroska. Heilbrigður
æskumaður leitar heilbrigðrar
gleði, en þegar hann ekki finnur
hana, þá leitar hann þeirrar gleði,
sem skaðar hann. Þetta þyrftu
þeir að hafa í huga, sem st-ýra eiga
uppeldismálunum, og ekki síst við
hjer í Reykjavík.
Hjer er mikið af gleðilindum, en
mörgum lævi blöndnum. Hjer eru
knaxpur, „Billiard“-stofur og ýms
óþverraskot í tuga tali. Alt tælir
þett.a æskulýðinn undir því yfir-
skini, að þar sje gleðina að finna.
Og af því, að hjer í bæ er sára-
lítið gert til að skapa skilyrði fyr-
ir heilbrigðu orkulífi, þá neyðast