Morgunblaðið - 23.03.1930, Blaðsíða 5

Sunnudaginn 23. mars 1930.
8
Gagnfræðabkólar
og skóiamál Reykjavíkur
Studebaker
E IG H T S-
PROVED BY THOUSANDS OF MILES . .
APPROVED BY THOUSANDS OF OWNERS
ccat
Yfir 20 átta cyl. bílar hafa í skindi, verið sendir á síð-
ustu alþjóða bílasýningar, til þess að gefa kaupendum kost
á að kynnast af eigin sjón og reyndi, krafti, fegurð og
gangmýkt bíla vorra.
Fyrir þremur árum kom Studedaker með nýjan átta
cyl. bíl á markaðinn, sem ekki var dýrari en 6 cyl. bíll. Bílar
þessir, President, Commander og Dictator átta, hafa inn-
unnið Studebaker fleiri opinberar viðurkenningar, en nokk-
ur önnur bílategund hefir hlotið. Yður vantar sparneytinn,
fyrsta flokks átta cylindra bíl. Yður vantar Studebaker,
gerðan af leiðandi framleiðanda, í átta cyl. bílum, sem
byggir á 78 ára reynslu í bílaframleiðslu.
Aðalumboðssali á íslandi:
Egill Vilhjálmssoii.
Besta sö'ununin'íyrir transtleibJU
Hercnles reiðhjóla
Verðið er sjerlega lágt eftir gæðum.
Reiðhjólin eru útveguð gegn pöntunum.
HeiIdTerslnn Garðars Gíslasonar.
Mentamálanefnd Bd., hefir klofn
aft um frv. til laga um gagnfræða-
skóla. Minni hlutinn (Jón Þorláks-
son) hefir lagt fram eftirfarandi
áiit á málinu:
Fyrst verð jeg að víkja að nokkr
um ummælum um skólamál Reykja
víkur í greinargerð frv., sem þeir
Iugvar Pálmason og Erlingur Frið
jónsson hera þinglega áhyrgð á,
en auðsjáanlega eru rituð af Jónasi
Jónssyni dómsmálaráðherra. Þar
segir meðal annars: „í Reykjavík
hefir aldrei verið neinn eiginlegur
alþýðuskóili, fyrr en Alþingi stofn-
setti ungmennaskóla þann, sem
starfað hefir nú i tvo vetur. Var
það ástand orðið beinlínis þjóð-
hættulegt, þar sem í höfuðstaðnum
býr um fjórði hluti allra lands-
manna......í Reykjavík hafa ráð-
andi menn bæjarins sýnt svo á-
takanlegt hirðuleysi um málið, að
ekki varð við unandi“ o. s. frv.
Sannleikurinn um þetta e'r sá, að
sem stendur eru þessi alþýðuskólar
í Reykjavík:
Tala
nemendá
G gnfræðadeild Mentaskólans 96
Gagnfræðaskóli Reykvíkinga . 83
Ungmennaskólinn.............. 72
Kvölddeild sama skóla........ 28
Kvennaskólinn................ 99
Hússtjórnardeild sama skóla . 24
Verslunarskólinn........... 108
Kvölddeild sama skóla....... 25
Iðnskólinn ..................290
Neifliendur samtals 825
Bnnfremur má nefna Samvinnu-
skólann með kringum 40 nemendur
og framhaldsbekki barnaskólans
(7. og 8. bekk) með 350 nementl-
um, flestum á skólaskyldualdri,
sem lokið hafa fullnaðarprófi hinn
ar lögskipuðu barnafræðslu. Þar
við bætast svo nokkrir smærri
einkaskólar.
Þessi stutta skýrsla ætti að
nægja til þess að sýna, hver fjar-
stæða það er, að í Rvík hafi „aldrei
verið neinu eiginle'gur alþýðu-
skóli“ fyrr en Ungmennaskólinn
kom. Hinir eru allir eldri en hann,
nema einn, sem er jafngamall hon-
um, og hafa samtals sjöfalt eða
áttfalt fleári nemendur en hann.
Bn að heildinni til hafa þe'ssir
,S kólar hvílt ljettara á ríkissjóði
en skólar landsins yfirleitt,. Reyk-
víkingar hafa kostað þá að lang-
mestu leyti sjálfir með skólagjöld-
um og á annan hátt. Þakkirnar
fyrir þetta frá æðstu stöðum eru
svo þær, að „í Reykjavík hafa ráð-
andi menn bæjarins sýnt svo átak-
anlegt hirðuleysi um málið, að ekki
varð við unandi vegna alþjóðlegra
hagsmuna“. Oll liin tilfærðu um-
mæli bera á sje'r snið ljelegustu
tegundar óvandaðrar blaðamensku,
en eru gersamlega ósamboðin ráð-
herra.
Ýmislegt ej/ fleira skakt og óná-
kvæmt í greinargerðinni, svo sem
það, að Gagnfræðaskólinn á Akur-
eyri sje elstur allra alþýðuskóla .á
íslendi, 50 ára. Kve'nnaskólinn í
Reykjavík er eldri. Skiftir þetta
auðvitað litlu máli, en ber vott um
mjög óviðeigandi hroðvirkni.
Þá skal jeg víkja að ágöllum
fnr. að því er snertir úrlausn skóla
mála Reykjavíkur. Það þarf ekki
en að líta á skrána yfir framhalds-
skólana, sem nú eru í Reykjavík
og vaxið hafa að mestu upp úr
eðlilegri* þörf bæjarbúa við lítinn
stuðning úr ríkissjóði, til þess að
sjá það, að hjer í fjölmenninu hæf-
ir ekki samskonar framhalds-
fræðsla („ungmennafræðsla“ svo-
neínd) öllum. Fjölmennið þvingar
fram miklu víðtækari verkaskift-
ingu í atvinnulífinu heldur en þá,
sem kemur til greina í fámenni.
Þessi verkaskifting í atvinnulífinu
gerir harðar kröfur til sjerment-
unar, og þær sívaxandi, og þessum
kröfum verða skólarnir að full-
nægja að því leyti, sem til þeirra
kasta kemur. Verslunarskólinn, Iðn
skólinn og Kvennaskólinn með hús
stjórnardeild sinni eru talandi vott
ur um þörfina á aðgreiningu skóla-
námsins til undirbúnings undir
mismunandi störf í lífinu.
Nú er svo ástatt um þessa skóla
hjer í Rvík, að húsnæðisvand-
ræði er allra þeirra stærsta me'in.
Iðnaðarmannasjett bæjarins bygði
á sínum tíma skólahús fyrir Iðn-
skólann, sem nú er orðinn fjöl-
mennasti skóli landsins að nem-
endatölu. Húsnæðið er orðið of lít-
ið og ekki að öllu leyti samsvar-
andi kröfum nútímans. Þessi skóli
starfar eingöngu að kvöldinu, en
þörf orðin á dagskóla fyrir frh.-
kenslu í iðnfræðum. Verslunarskó-
inn, sem er næstur að fjölmenni,
býr í allsendis ófullnægjandi leigu-
húsnæði. Gagnfræðaskóli Reykvík-
inga er einnig húsnæðislaus, Ung-
mennaskólinn sömuleiðis. Sje nú
litið yfir þessa skóla í heild, sem
eru húsna:ðislausir eða búa við ó-
fullnægjandi húsnæði, þá sje'st, að
sem stendur eru þar samtals 263
nemendur að deginum og 343 að
kvöldinu. Verði gagnfræðadeild
Mentaskólans lögð alveg niður, svo
scm ráðgert er í frv. um þann
skóla, sem þingdeildin þegar hefir
afgreitt, má te'lja vist, að tilsvar-
andi tala nemenda leiti í Gagn-
fræðaskólann og e. t. v. að litlu
leyti í Ungmennaskólann. Ennfrem
ur verður að reikna með áfiam-
haldi vexti bæjarins meðan úrlausn
málsins stendur yfir, og er þá
greinilegt, að skólahúsnæði vantar
fyrir a. m. k. 400 dagskólaneme'nd-
ur og ámóta marga kvöldskólanem
endur — til að byrja með.
Það liggur nú í augum uppi, að
auðveldast er að fullnaFgja þessari
húsnæðisþörf með einni myndar-
legri skólabj^ggingu, sem rúmi a.
m. k. 400 nemendur til að byrja
með og auka megi síðar, og liggja
til þess tvær höfuðástæður. Önnur
sú, að ein bygging verður ódýrari
eh fleiri með jafnmiklu kenslu-
rúmi fyrir það, að ýmislegt hiis-
pláss annað en kenslustofurnar get
ur þá verið sameiginlegt fyrir alla
skólana, ef þeir eru í einu húsi, og
má fyrir þá sök komast af með
minna heildarhúsnæði. Hin sú, Ið
ef byggja ætti sjerstök skólahúsin,
3 eða 4, þá þyrfti miklu meira
ktnslurúm, sakir þe'ss að í hverj-
um skóla þarf húsnæði fyrir þá
nemendatölu, sem mest er þar sam-
tímis. Þar sem íðnskólinn hefir
nær 300 kvöldnemendur, en hinir
skólarnir fljótlega um 400 dagnem
endur þyrfti að byggja kenslustof-
ur fyrir 700 nemendur, ef skóla-
húsin e'ru aðskilin, í staðinn fyrir
400, ef þau eru sameinuð.
Fyrir þessari úrlausn málsins er
nú sjeð með frv. því um samskóla
Reykjavíkur, sem nú liggur fyrir
Nd. og efalaust felur í sjer þá
einu fullnægjandi uppástungu um
alþýðuskólamál Reykjavíkur, sem
enn -hefir komið fram. Jeg fór þó
e'kki fram á það í nefndinni, að því
máli væri á neinn hátt blandað
inn í þetta frv. Aðeins fór jeg
fram á lítinn viðauka við 18. gr.
frv. Þar er ákveðið, að ríkissjóður
leggi fram alt að 90 þús. kr. til
húsgerðar handa gagnfræðaskóla í
Rvík, gegn 135 þús. kr. frá Reykja
víkurbæ. Viðaukinn, sem jeg ósk-
aði eftir, var nú sá, að heimilað
yrði, ef um það næðist samkomu-
lag milli allra gðilja, og þá einnig
ríkisstjórnarinnar, að þessi fram-
lög mættu, ásamt öðru fje, e'r til
þess fengist, ganga til sameigin-
legrar byggingar fyrir Gagnfræða-
skólann, Iðnskólann og Verslunar-
skólann. Annar af meðnefndar-
mönnum mínum (PH) viðurkendi
rökin fyrir þessu, en vildi þó ekki
styðja tillögu um það nema nmð
samþykki kénslumálaráðhe'rra. Var
þess leitað, en fjekst ekki, og tók
jeg þá þann kost að kljúfa nefnd-
ina. Hinsvegar get jeg nú ekki,
eftir að andstaða ráðherrans gegn
skynsamlegi’i hugsun á þessu sviði
er svo beh orðin, látið mjer nægja
að 'orða þetta sem heimild fyrir
stjórnina, og haga jeg brtt. mínum
samkv. því.
Taubútar,
alt sem eftir er, selst f dag
Enuþá dálitið eftir af silki-
bntum.
Verslanin Vík.
Laugaveg 52 — S;mil485.