Morgunblaðið - 23.03.1930, Blaðsíða 9

Bunnudaginn 23. mars 1930.
9
IMðtpitUa^
e b j ó t
Fjársnkk
st jórnarinnar.
tfsra i háskúlann.
Þar sem hin opinbera þögn um grjótið er hyrningarsteinn hins
óþekta.--Því skrifið þið ekki um „Grjót“. Því rjúfið þið ekki
mánaðarþögn síðan hókin var innskrifuð á markaðinn (líkar ykkur
hún ekki?). —
Hvar eru fríliðaembættin nú >og 12 ára nýliðastarfsemi háskólans.
í Reykjavík (lokaðir hamrarí)
Hvar er þjóðarumönnunin nú og vísindin og ykkar smalahó til
fjársöfnunar, þegar kapítal ge'fst á aðra hönd, eins og bókin Grjót?
Atkvæði ykkar er löngu ættarverði keypt og þjóðin trúir ykkur.
Gerið svo vel-- fram með ykkur til þess að skapa kapítal
•---gjörið svo vel-meira grjót.
Jðh. S. KJarval.
Erindi nm trn Kvekara
flytnr Klemens Gnðmnndsson
í Kaupþingssalnum kl. 5 e. m. í dag. Aðgangur 50 aura, selt við
innganginn.
Alta-þakhellan
er ódýrasta en þó tvímælalaust sú besta steinhella, sem til eír. Fœst
í silfurgráum lit, er sljett, jafn þykk og áferðarfalleg, Hefir fengið
margra ára reynslu í norður Noregi.
Húsbyggjendur, ættu ekki að láta hjá líða að fá hjá mjer sýnis-
horn og upplýsingar um verð.
Je'g útvega helluna beint frá hellunámunni og tek einnig að
mjer að leggja hana.
Sigfns Jónsson,
til> viðtals í Trjesmiðjunni Fjölnir, Kirkjustræti 10, sími 2336.
Vatnsglös á 35 anra.
Vatnsglös með stöfum á 1.00.
Vatnsflöskur með glasi 1.25 og fleira nýkomið.
K. Einarsson & Bjðrnsson.
Bankastræti 11.
Fyrirliggjandi s
Niðursoðið kjöt í 1/1 og y2 dósum. — Dósamjólk —
Lifrarkæfa — Fiskabollur — Sardínur — Aprikósur.
Eggert Kristjánsson & Co.
Ef n ■ I ■ u g Reykjavikup.
Laugaveg 34 — Sími 1300. — Símnefni: Efnalaug.
Hreinsar með nýtísku áhöldum og aðferðum allan óhrein
an fatnað og dúka, úr hvaða efni sem er.
Litar upplituð föt, og breytir um lit eftir óskum.
Eykur þægindi! Sparar fje!
Úr ræðu Magnúsar Guðmundssonar
við eldhúsumræður.
Hinn stórkostlegi vöxtur
ríkisskulda.
Jeg ætla fyrst að minnast
rokkrum orðum á skuldir ríkis-
sjóðs, enda er það efni, sem
vissulega er viðeigandi að ræða
um, þegar fjárlagafrumv. er til
meðferðar.
Skuldir ríkissjóðs hafa undan
farið verið samkvæmt Lands-
reikningum, eins og hjer segir, í
miljónum króna, en jeg tilfæri
þær ekki nánar en svo, að broti
úr 100,000 kr. er slept eða hækk
að eftir því, hvort það er yfir
50,000 kr. eða undir. Skuldirnar
81. des. ár hvert voru:
1917 .. . . 13,7 milj.
1918 .. . . 19,6 —
1919 .. . . 16,1 —
1920 .. . . 14,7 —
1921 .. . . 16,4 —
1922 .. . . 15,8 —
1923 .. . . 18,1 —
1924 .. 16,6 —
1925 .. . . 11,8 —
1926 .. . . 11,5 —
1927 .. . . 11,3 —.
1928 .. . . 13,6 —
1929 .. .. 18,5 —
Um skuldirnar í árslok 1929
er þess að geta, að jeg hefi talið
þær eftir því sem ætla má, að
rjett sje samkv. ræðu þeirri, er
hæstv. fjármálaráðherra (E.Á.)
hjelt, er hann lagði fjárlaga-
frv. fyrir þessa hv. deild. Að
sönnu sagði hann í þessari ræðu
að skuldirnar hefðu frekar
minkað á árinu 1929, en þetta
getur ekki verið rjett, því að í
sömu ræðu upplýsti hæstv. sami
ráðherra, að stjórnin hefði í
haust er leið tekið um 514 milj.
kr. lán í Englandi, og því láni
verður sannarlega að bæta við
ríkisskuldirnar í áfslok 1929,,
ef rjett útkoma á að fást. Jeg
veit að sönnu ekki, hve miklu
er eytt af þessu láni, en það
sem óeytt kann að vera, ber þá
að telja sem þeningaeign ríkis-
sjóðs 1 árslok 1929, og kemur
það vitaskuld í sama stað niður
um hag ríkissjóðs. Jeg geng út
frá, að um 600 þús. kr. hafi
verið afborgað af skuldum rík-
ssjóðs 1929 eftir föstum samn
ingum. Skuldaaukningu á ár-
inu 1929 tel jeg því 4,9 milj. kr.
og eru þá skuldirnar í árslok
1929 18,6 milj. kr., eins 0g jeg
áður taldi.
Þá liggur næst fyrir að spyrja
hvernig muni fara um ríkis-
sjóðsskuldirnar á yfirstandandi
ári. Minka þær eða vaxa þær?
Um svarið við þessu getur varla
leikið á tveim tungum. Skuld-
irnar hljóta að vaxa. Lán á að
taka til nýrrar símastöðvar hjer
í' bænum, til nýrrar útvarpsstöðv
ar, til síldarverksmiðju á Siglu-
firði, til Landsbankans, Búnað-
arbankans, Islandsbanka o. ,fl.
Til alls þessa hefir landsstjórn-
in’ fengið heimild til að taka
I6I/2 milj. kr. lán, en þar frá
ber að draga þær 51/2 milj. kr.,
sem teknar voru að láni í Eng-
landi til bráðabirgða síðastliðið
haust. Eftir verða þá 11 milj.
kr., sem langsennilegast er, að
tilætlunin sje að taka á yfir-
standandi ári, því að ella mundi
stjórnin ekki hafa útvegað sjer
heimildir þessar, enda eru vext-
ir nú svo lágir í umheiminum,
að allar líkur eru fyrir, að
hægt sje að fá hagstæð vaxta-
kjör.
Ef nú svo verður — og mjer
sýnist það nærri óhjákvæmilegt
eftir því, hvernig er í pottinn
búið — að þessi lán verði að
meira eða minna leyti tekin á
yfirstandandi ári, þá er það
bert, að í lok þessa yfirstand-
andi árs verða ríkisskuldirnar
orðnar 25—30 milj. kr., og er
það miklu meira en nokkru
sinni hefir verið fyr.
Mjer sýnist óhjákvæmileg
nauðsyn að benda á þetta, því
að nú verður að stinga fótum
við og athuga hvert stefnir. Við
megum ekki halda þannig á-
fram á skuldaaukningabraut-
inni. Ef það verður gert, fer óð-
ar en varir mikill hluti tekn-
anna í vexti og afborganir. —
Vextir og afborganir fyrsta árið
af 30 milj. kr. til 20 ára með
6% vöxtum eru 3,3 milj. kr.,
þ. e. rúmlega 14 allra tekna,
eins og þær eru áætlaðar í frv.
hæstv. stjórnar fyrir 1931, því
sem hjer er til meðferðar.
1 fjárlagafrv. fyrir 1931 eru
vextir og afborganir áætlað
tæplega 1,2 milj. kr. Jeg er
ekki í neinum efa um, að þetta
er allt of lágt, enda er alls
ekkert áætlað í' vöxtu af þeim
lánum, sem sumpart hafa ver-
ið tekin á síðastl; ári, sumpart
tilætlunin að taka á yfirstand-
andi ári. Vil jeg beina þeirri
spurningu til hæstv. fjármála-
ráðherra, hvernig á því stend-
ur, því að vissulega verður þó
að borga vöxtu af þeim á árinu
1931 og sennilega afborganir
líka. Hve mikið til þessa þarf,
veit jeg ekki nákvæmlega og
enginn veit það um hin óteknu
lán, en hæstv. ráðh. hlýtur að
geta farið nokkuð nærri um
það, því að jeg geri ráð fyrir,
að hann hafi lagt niður fyrir
sjer, hve mikið ríkissjóði muni
endurgreiðast frá þeim stofn-
unum, sem hin nýju lán eru
tekin til. Væri mjög æskilegt,
að hæstv. ráðh. vildi upplýsa
þetta.
Jeg sje af 13. gr. D. fjárlaga-
frv., að þar eru færðar 48,000
kr. meðal útgjalda símans, og
eru það vextir og afborganir af
hinu umsamda símastöðvar-
byggingarláni. Eins er um vexti
og afborganir af útvarpsláninu.
Þetta verð jeg að telja rangt.
Fyrst sjerstök grein er í f járlög-
um fyrir vexti og afborganir af
lánum, þá á að sjálfsögðu að
færa þetta til þar. Til símans
Piöfur
•1
Grammúfðitar.
f e r ð a-
borð- 0 g
staudfónar.
SkoðiðjLssesýnirgainar.
HljéðfæraMsið.
Rúðugler
einfalt og tvefall.
Bnðarrúðngler,
4, 5, 6, 7 og 8 m/m.
Mislitt gler,
Matt gier,
Kitti,
Glerskerar.
Leitið tilboða á rúðngleri í
JÁRNVÖRUDEILD
JES ZIMSEN.
Nokkrar myndir
(Reproductionir)
eftir hinn fræga málara
FidusS
>1
verða til sýnis í gluggunnm í dag.
Myndir þessar verða sel.lar
næstu daga.
Hljóðfæraverslun,
Lækjargötn 2. Sími 1815.
hafa áður mörg lán verið tek-
in og þau eru færð í 7. gr., og
því þá ekki þetta lán líka? —
Þetta miðar að því að fela vextS
og afborganir og villir efnisnið-
urröðun fjárlaganna.
Skuldakóngar og skuldaþrælar.
Eftir því, sem jeg áður tók
fram, eru allar líkur á, að í tíð
núverandi stjórnar komist ríkis-
skuldirnar upp í 25—30 milj.
kr., en þær voru rúmlega 11
miljónir, er hún tók við. 1 þessu
sambandi er gagnlegt að minna
hæstv. forsætisráðherra (Tr.Þ.)
á það, hver ummæli hann hafði
á niðuýlægingartímum sínum
sem ritstjóri um fjárstjórn hv.
3. landsk. (J. Þorl.) og mína-
Háttv. 3. landsk. kallaði hann
?,skuldakóng landsins“ og al-
kunnugt er, að hann rómaði lít-
ið fjárstjórn mína árin 1920—
1921. Sannleikurinn er nú sá>
að þegar hv. 3. landsk. varð
fjármálaráðherra, voru ríkis-
skuldirnar rúmlega 18 miljónir,
en þegar hann fór frá rúmlega
11 miljónij. Ef hann því er