Morgunblaðið - 26.06.1930, Blaðsíða 3

MOP.GUNBLAÐTÐ
S
3fflor0tmWattð
Útgef.: H.f. Arvakur, Reykjavlk
Rltatjörar: Jón KJartaneeon.
Valtýr Stef&nsaon.
Ritatjórn og afgraiBela:
Auaturatrœtl 8. — Slml 500.
Auglýalnjfaatjórl: E. Hafbergr.
Auglýeingaakrlf atof a:
Austuratræti 17. — Slml 700.
Hel-aaaímar:
Jón KJartansaon nr. 742.
Valtýr Stef&nsson nr. 1220.
H. Hafbergr nr. 770.
ÁakriftagrJald:
Innanlanda kr. 2.00 & m&nuVl.
Utanlanda kr. 2.50 & m&nuOi.
1 lauaasölu 10 aura elntaklU,
20 aura metJ Lesbók.
irlendar sfmfregnlr.
Londen (UP) 24.’'júní FB.
Fyrsta Atlantshafsflugið.
New York City: Skeyti liefir
borist frá eimskipinu „Ameriea“,
sem kvæðst hafa haft samand við
„Southarn Cross“ kl. 6.15 (Green-
wich meðaltími). Var „Southe'rn
Cross“ þá á 30.30 breiddargr. og
36.0 lengdargr.
Indlandsmál.
London: Helstu atriði Sir John
‘Simons tillágnanna, sem nú hafa
verið franf bornar, til þess að efla
framfarir í Indlandi, fjárhagslega
■og stjórnarfarslega, eru þessi:
1. Síofnað verði sambandsþing
(Fe'derated Assembly), sem fylkin
(provinces) sendi á fulltrúa, er
kosnir sjeu með hlutfallskosning-
Um; —
2. Afnám núverandi stjórnarfyr-
irkomulags í fylkjunum (Diarchy
system), þ. e. að æðstu völd sjeu
í höndum'tveggja manna).
3. Að skilnaður Burma og Ind-
lands verði framkvæmdur nú þeg-
ar. —
4. Kosningarrjetturinn ve'rði
rýmkaður.
5. Ríleistekjurnar verði auknar
með nýjum skattálögum.
6. Þarxnig verði frá framtíðar-
stjórnarskrá Indlands gengið að
indversku ríkin geti orðið meðlimir
ríkissambandsins er þau óska þess.
7. Indlandsstjórn sje heimilað að
skipa landamæranefndir, til þess
að gera tillögur um landamæra-
breytingar, e'f breytingar þykja
heppilegar vegna náttúruskilyrða.
leiða af sjer aðskilnað ósáttra þjóð
fiokka, eða ef hagsmunir ríkja-
sambands krefjast þeirra.
Viðsjár í Egyptalandi.
Kaíró: Stjórnin bannaði þing-
fundahald og ljet lögreglulið slá
hring um þinghúsið, til þess að
varna þingmönnum inngöngu. Þing
menn undu þessari kúgun illa,
hófu árás á lögregluliðið, rufu
liringinn, og ruddust inn í Þing-
salinn. Var því næst fundur settur
og stóð hann yfir í hálfa klukku-
stund. Ný stjórn var mynduð og
þingfundum frestað um mánaðar-
tíma.
Flugbáturinn sem sneri aftur.
«
London: Tilkynt hefir verið, að
Smith flugforingi, sem hafði á
hendi stjórn annars flugbátsins,
sem lagði af stað til íslands frá
Plymouth í tile'fni af Alþingishá-
tíðinni, hafi verið fluttur á spítala
í Stornoway vegna botnlanga-
bólgu.
Erfiðleikar ensku stjórnarinnar.
London: Enska stjórnin beið
þrisvar sinnum ósigur í efri mál-
stofunni í dag. Þegar rætt var am
breytingar á kolafrumvarpinu. í
fyrsta lagi feldi málstofan breyt-
ingar neðri málstofunnar á frum-
varpinu, í öðru lagi samþykti hún
breytingartillögu þe'ss efnis að
járnbrauta- og skipaskurðanefnd
skyldi hafa yfirstjórn um fram-
kvæmd laganna og loks gerði hún
aftur þá breytingu, að vinnan
skyldi bygð á níutíu tíma vinnu
á hálfum mánuði, en ekki 45 tíma
vinnu á viku, eins og neðri mál-
stofan hafði ákveðið.
Atlantshafsflugið.
New Yorkborg: Eimskipið „Ame
rica“ hefir sent skeyti um það, að
kl. 7.30 e. h. (GMT) hafi „Sout-
hern Cross“ sent frá sjer loftskeyti
þess efnis, að flugvjelin hefði feng-
ið vestan og suðvestan mótvinda.
Hefði það dregið taísvert fir flug-
hraðanum. Annars alt í besta lagi.
Hraði 100 enskar mílur á klukku-
stund. Flughæð 250 fet.
Montreal: Kanadiska landsíma-
stjórnin tilkynnir, að sjest hafi til
„Southern Cross“ í fjögur hundr-
uð mílna fjarlægð frá Cape Race'.
Þess er ekki getið á hvaða tíma
það var.
London (UP) 25. júní FB.
NeAv York: „Southern Cross“
gaf upp stöðu sína kl. 18 (Green-
wichtími) til e'imskipsins „Amer-
ica“ og gerði ráð fyrir að lenda
annað hvort á Quidividi-flugvellin-
um nálægt St. John’s 1 Kanada
eða í Grace Harbour.
—■—<im>—■—
íslandsflug
euski flngbátsins.
Annar sneri aftur í Stornoway
sökum vjelbilunar og vegna
þess að flugmaðurinn varð
skyndilega veikur.
Mbl. hefir leitað sjer nánari
upplýsinga um flug Jones flug-
manns á flugbátnum S 1264 til
Islands í fyrradag.
I sumar var ráðgert, að tveir
flugbátar kæmu til íslands frá
Englandi um það leyti sem Al-
þingishátíðin færi fram. Voru
teknir í það ferðalag tveir her-
flugbátar, og er annar þeirra, sá
er komst alla leið hingað til
Reykjavíkur, stærsti herflug-
báturinn, sem Englendingar
eiga.
Á mánudaginn lögðu báðir
flugbátarnir af stað frá London.
Ætluðu þeir að fljúga í þrem
áföngum, fyrst til Stornoway í
Skotlandi, þaðan til Færeyja og
síðan beint hingað til Reykja-
víkur. En í Stornoway varð ann
ar flugbáturinn að hætta ferð
sinni, vegna vjelbilunar. Enn-
fremur var flugmaðurinn —
Smith — þá orðinn veikur af
botnlangabólgu og varð að
flytja hann í skyndi á spítala.
Hin flugvjelin hjelt áfram frá
Stornoway í gærmorgun og
lagði af stað þaðan kl. 7,20 mín.
Kom hún til Færeyja og hafði
þar klukkutíma viðdvöl. Flaug
hún síðan í' einum áfanga til
Reykjavíkur og kom hún hing-
að eftir 11 tíma flug frá Storno-
way. Til Hornafjarðar kom hún
eftir 10 tíma flug, og er það
íljótara en nokkur flugvjel hef-
ir farið áður þessa leið.
Þegar flugvjelin kom hingað
var bátur frá herskipinu Rod-
ney á ytri höfninni til þess að
leiðbeina flugmanninum um
hvar hann gæti lent flugbátn-
um. í bátnum frá Rodney voru
Walter Sigurðsson ræðismaður,
Walter flugstjóri, dr. Alexand-
er Jóhannesson og blaðamenn.
Jones flugmaður ljet vel af
ferðinni. Raunar sagði hann, að
hún hefði verið erfið, en að það
væri bostur við þessa flugleið
fram yfir syðri leiðina yfir haf-
ið, að áfangarnir væru hjer ekki
eins langir.
Flugmennirnir munu dvelja
hjer fram yfir hátíðina og ef
til vill verða í förum með flug-
bátinn milli Reykjavíkur og
Þingvalla.
—-—«m>-------
Iþróttaskólinn
i Haukadal.
Enn munu til vera menn, sem
ekki vita af skólanum í Haukadal
og er það ómaklegt. Að vísu he'fir
skóli þessi enn hvorki aldur nje
aðstöðu til að hafa getið sjer frægð
ar, en liinsvegar verðsltuldar hann
athygli fyrir ýmsra hluta saltir.
Eins og kunnugt er er Haukadal
ur eitt hið e'lsta skólasetur þessa
lands og hefir verið höfuðból fram
á þenna dag, en skóli hefir ekki
verið þar í háa tíð þangað til
Sigurður Greipsson setti þar
á stofn skóla 1927. — Sigurður
Greipsson er þjóðkunnur maður,
m. a. fyrir það að hann var glímu-
kóngur íslands í 5 ár og hefir
unnið Islandsbe'ltið oftar en nokk-
ux annar. Forfeður Sigurðar hafa
búið í Haukadal í marga liði og er
sxx ætt hið rnesta hreysti og kappa-
kyn.
Sigui'ður tók gagnfræðapróf við
Flensborgarskóla og dvaldi síðar
bæði við hinn þekta skóla L. Eske-
lands í Voss í Noregi og hinn víð-
fræga íþróttaskóla í Ollerup. Það
fór fyrir Sigurði, eins og farið
hefir fyrir mörgxxm Isle'ndingum,
er dvalið hafa við alþýðuskóla ná-
grannaþjóðanna, að hann varð fyr-
ir vakningu af þjóðernis- og dáða-
anda þeijn er þar ríkir. Og mun
skólastofnun þessi vera að miklu
leyti ávöxtxxr þeirrar vakningar.
Þegar athugaðir eru staðhættir
í Haukadal má það teljast ótrúlegt
þre'kvirki, sem Sigurður hefir ráð-
ist í með þessari skólastofnun. —
Haukadal er þannig í sveit kom-
inn að hann er upp við óbygðir
fyrir miðju stærsta undirlendi Is-
lands. Axxgljóst er af því að erfitt
er þar xxm aðdrætti vegna vega-
lengdar, e'kki væri það þó nein frá
gangssök ef bílvegur væri kominn
þangað. En nú hagar svo til að
frá Haxxkadal á bílveg er fast að
þriggja tíma lestaferð og það yfir
nxjög slæmar vegleysur að fara.
Að vísu komast bílar þangað yfir
hásumarið, ef þurkatíð er, með því
að aka eftir moldargötum og mal-
areýrum meðfram læk nokkrum,
sem fara vei'ður þrjátíu og þrisvar
sinnum yfir og auðvitað er ekki
ein einasta bnx á honum. En strax
og blotnar verður leið þessi ófær.
T. d. var Sigurður teptur með bíl
á einum stað í 24 tíma síðastliðið
sumar, auk minni hindrana. Otrú-
legt e‘r hvað þetta bygðarlag hefir
orðið afskift með vegabætur enn
sem komið er. Þykir mjer líklegt
að úr því verði bráðlega bætt, því
að xxnxlarlegt mætti það heita á
þessari skólaöld ef enginn vildi
viðgang þessa skóla. En telji þing-
ið ekki þörf á að leggja veg þang-
að vegna skólans, veit það væntan-
lega að Geysir er enn í Haukadal,
og þó hann sje að vísu hættur að
gjósa fýsir márga að sjá heims-
fræga öldunginn. Hann á þar og
bræður marga, sem sverja sig í ætt
við hann þó enginn sje honum
jafnsnjall. Ekki erxx þetta þó einxi
ástæðxxrnar fyrir þvi að vegur
þurfi að komast þarna uppeftir.
Margir óska að auðveldara væri að
komast að Gullfossi en nú er, og
leiðin þangað liggxxr eðlilegast um
Haxxkadal. Gxxllfoss stendur enn í
öllu sínxx veldi og er það sönn
sálarhressing að sjá hann og heyra
Enn er ótalin sú ástæða að ferða-
nxannastraxxmurinn að Hvítárvatni
og til óbygðanna þar i grend fer
sívaxandi, og myndi þeim, er þang
að fara kært að fá ve'g upp úr
bygðinni. Yið vegleysið bætist svo
það, að ef fara þarf í síma er það
að vetrarlagi við fjögra tíma ferð,
svo að heita má að allar bjargir
þær, sem nútínxinn gerir kröfur til,
sjexx bannaðar á þessum stað. Hin-
ar ytri aðstæður Haukadalsskóla
erxx því litlu betri nú en þær voru á
11. öld, munurinn er sá, að þá bjó
hann við kjör síns tíma en nú býr
hann, að því er snertir sambandið
við umheiminn við kjör, se'm erxx
mörgxxm mannsöldum á eftir tím-
anum.
Ókunnxxgir kynnu nú að ætla að
staður þessi sje óheppilega valinn
fyrir sltólasetur, en svo er engan-
veginn. Þegar vegur og sími kem-
ur að Haukadal er skólinn þar
engxx ver settur en Laugarvatns-
skóli. Jörðin er geisistór og ágæt
undir bú, hverahiti er þar miklu
íxxe'iri en á Laxigarvatni, aðstaða til
rafvirkjunar er þar hin ákjósan-
legasta og ræktxxnarskilyrði ótak-
mörkuð. Fallegt er g í Haukadal
og margt aðlaðandi við staðinn.
Sumarið 1927 rjeðst Sigurður
Greipsson í að byggja allstórt
skólahús skamrnt frá Geysi. Yar í
því íbúð fyrir ca. 15 nemendur og
lcikfimissalur. Þá bygði hann og
bráðabxrgða sundlaug úr torfi. Síð-
astliðið sumar bygði hann stórt
leikfimishús og steypta sundlaug,
getur nxi te'kið á móti 30—35 nem-
enduin.
Aðalnámskeið skólans er frá 1.
nóv. til 15. febr. Er það fyrir pilta
frá 18 ára og uppeftir. Kenndar
erxx allskonar íþróttir s. s. leikfimi,
sxxnd, glíma, ýmsar útiíþróttir o. fl.
Auk þess er kent af bóklegum
greimxm: Heilstxfræði, íslenska,
reikningur, danska, saga og landa-
fræði. Kenslan miðast við þá nem.,
sem engrar tilsagnar hafa notið
eftir fullnaðarpróf barnaskóla, en
Sigurður hefir stilt svo til um
kennaraval að einnig væri hægt að
veita þeim úrlausn, sem lengra
værxx komnir. Auk þess hefir hann
haft annað námskeið fyrir yngri
pilta frá 1. mars til 15. apríl, en
það fjell niður í vetur. Kostnaður
við skóladvölina þenna þriggja og
hálfs mánaðar tíma er ca. 300 krpn
ur. í því felst, axxk uppihalds,
skólagjald, bækur og leikfimisföt.
Má það heita fxxx’ðulítil xxpphæð.
Fæstir unglingar hjer í Reykjavík
munu ltomast af með 300 kr. yfir
þenna tíma, þó þeir kosti engu til
náms. Væri mörgxxm þeirra betra
að dvelja í Haukadal þann tíma og
styrkja líkama og sál með heilnæm
um íþróttum en ganga iðjulausir
hjer og taka ytri og innri afle'iðing
um þess. Skólalífið er eins og geta
má nærri, hið fjörugasta. Nemend-
ur hafa með sjer málfundi og gefa
út (skrifað) blað. í vetur var stofn
að til bókasafns, sem mjög hefir
vantað og sýndu nelnendur kær-
leika sinn til skólans með því að
skjéta saman talsverðri upphæð til
þess, þó fæstir hefðu af miklu að
gefa. Væri vel að mentavinir mint-
ust þessa bókasafns þegar ham-
ingjan hefir verið þeim hliðstæð.
Eins og geta má nærri, á skóli
þessi enn við ýmsa erfiðleika frum
býlingsins að stríða, en þó margt
standi þar til bóta er ótrúlegt hve
mikið hefir þegar áunnist einkum
þegar þefss er gætt að skólinn hefir
engin fjárframlög fengið frá rík-
inxi. Sig. Gr. hefir þá heilbrigðu
skoðun á tilgangi iþrótta, að þær
sjexx fyrst og fremst meðal tH
hreysti og fegurðar. En fegurð og
heilbrigði eru eins og kunnugt, er
helstxx lindir lifsgleði og farsældar.
Það erxx þessar lífslindir, sem Sig.
Gr. hefir fundið sig kallaðan ttl
að leiða íslenska æsku að, og ljettu
af æskulýðnum lognmollu þeirri
og drruiga, sem letogi hefir grúft
yfir honum hjer á landi. Þó skóÞ
anum yrði einkis annars ágengt en
að kenna nokkrum ungxxm mönn-
um á ári hvei’ju að hirða og virða
líkama sinn eins og vel siðuðum
mönnum sæmir, er það nóg til þess
að hann leggur fram mikilvægan
skerf til íslenskrar menningar.
Sigurður Greipsson á þakkir skil
ið fyrir að hafa beitt sinni miklu
atorku að svo nauðsynlegu og áður
vanræktu máli.
S. P.
Dagbðk.
Veðrið (í gær kl. 5) : Nú nær
lægðin þvert yfir ísland frá Noregi
til Grænlands og veldur hægum
en breýtilegum vindunx xim alt
land, yfirleitt norðlægum á N og
V-landi samfara þokxx og súld.
Veðxxrútlit í Rvík í dag: Hæg
V og NV-átt. Skýjað.
Hjónaband. S.l. laugardag voru
gefin saman í hjónaband af síra
Friðrik Hallgrímssyni, xxngfrú
Ingibjörg Þórðardóttir, Öldugötu
27 og Kjartan Árnason skipstjóri
á Draupnir. — Heimili brúðhjón-
anna er á Bræðraborgarstíg 15.
Frú Dóra Sigurðsson ætlar að
syngja í Nýja Bíó á mánurlags-
kvöld; á söngskánni vei’ða íslensk
lög eingöngu. Þarf ekld að efa,
að þessi ágæta söngkona fær hús-
fylli.
Kvöldboð hje'lt skipherrann á
frakkneska herskipinu „Suffren“
í fyrrakvöld; voru þar ráðherr-
arnir, forsetar Alþingis, æðstxx em-
bættismenn og auk þess fjöldi af
ungu fólki og var dans stiginn
fram eftir kvöldinu.