Morgunblaðið - 28.09.1930, Blaðsíða 16

16
MORGUN BLAÐIÐ
r
Sagl^lngadagiiðk
'Art.ju«wí;» >a* rr nr ^Ow' Har^s*
a
Nýkomnir Homocord skáþfónar
«f: ferðafónar. Þessir fónar eru
þeir hljóðmestu, sem jeg hefi heyrt
hingað til. Ben. Elfar, Laug^veg 19
Vegna burtfarar selst mjög
dýrt 1 stór handmálaður vasi ori
ginal, er hægt að nota sem lampí
fót og 1 sett skrifborðsgarnitur
grámelerað marmor, 5 stykki. -
Lilieqvist, Sóleyjargötu 5.
Nuddlækningar, — Torfliildur
Helgadóttir, Bankastræti 6. Sím
1966.
Hjúkrun. -Jeg undirrituð tek að
mjer hjukrungrstörf. Tek til starfa
1. okt. Upplýsingar í síma 2297
frá 1—Í5 og eftir kl. 7 á kvöldin
Ragnhildur Quðmimdsdóttir, Öldu
götu 59.
Viima.
2 röska sendisveina, sem kunna á
hjóli, vantar mig nú þegar. Einnig
mann sem stunda vill murtu veiðar
í Þingvallavaini í haust. Mæti til
viðtals kl. 8 á mánudagsmorgun
Piskbúðinni, Hverfisgötu 37. Sími
1974.
bænskukensla. Kenni að lesa
skrifa og tala sfensku. Guðlaugur
Rósenkranzs, Pjölnisveg 11. Sími
1237.
Rskoru.
Hjer með skora jeg á öll þau
í'jelög sem jeg hefi unnið hjá sem
vjelstjóri, og alla þá menn sem
með mjer hafa unnið bæði utan
lands og innan, að saiina opinber-
lega með framburði vitna staðfest
um með eígi, hvort nokkuð hafi
nokkurn tíma verið athugavert við
mitt starf eða framferði. Að öð
um kosti iiljóta brottvikningar frá
atvinnu, sem jeg hefi orðið fyrir
að skoðast sem atvinnurógur, og
öll tregða með það sömuleiðis á-
stæðulaus. —
Reykjavík, 27. september 1930.
Pietur lóhannsson,
Sonssa
tnt bMtn «gyy«ku Oicarittsnai,
20 st. pakki
á kr. 1.25.
Pakkhúspláss
rakalaust, alveg í miðbæn-
um til leigu frá 1. október.
Upplýsingar í síma 1280.

Skilyrði loðdýiaræktar
á íslandi.
Eftir C. D. Long ritstjóra
í Winnipeg.
(Vestur-íslendingur, -J. Christ
opherson að nafni, sendi Morgun
blaðinu nýlega eftirfarandi grein
Greinin er eftir C. D. Loiig ritstj
blaðsins ,The Northern Fur Trade
í Winnipeg. En blað það er gefið
út til leiðbeiningar fyrir þá menn
er fást við ræktun loðdýra. Rit-
stjórinn skrifaði grein þessa með
það fyrir augum, að hún yrði
birt í íslensku blaði. Segir J
Ciiristopherson að Mr. Long sje
norskur að ætt. Hann sje fús á
að veita íslendingum er til tians
'eita þær upplýsingar, er hann
getur veitt; og rita mönnum brjef
hvort heldur sem er á norsku eða
ensku).
Með minningarhátíð um- þúsund
ára stofnun Alþingis, hefir Island
snúið athygli gjörvalls heimsins að
sjer. Synir fslands um víða veröld
gleðjast nú yfir frægð feðra sinna
íslendingar líta nú aftur í fortíð
sína með ánægju, sem allar þjóðir
sýna þeim hluttckningu í. Þegar
börn þess fara heim aftur til ætt
landsins, til að minnast þessa við
burðar fylgja þeim fulltrúar
margra þjóða, því þó þeir sje lítil
þjóð, þá hafa þeir áunnið sjer virð
ing og aðdáun lieimsins. íslending-
ar hafa áunnið sjer viðurkenning
í öllum löndum þar sem þeir hafa
sest að, og það er því tilhlýðilegt
ao þjóðirnar sýni þeim viðurkenn-
ingu við minningarhátíð þessa
merkisviðburðar í sögu landsins.
Fólk í Kanada veitir þessum við
burði á íslandi sjerstaka eftirtekt,
af því að margir af fremstu borg-
urum Kanada eru íslenskir eða af
íslenskum þjóðarstofni. Þessir bor'g
arar hafa tekið markverðan þátt' i
íramför Kanada, bæði í frumbyggj
ara starfi og á fullkomnari svæð-
um. —
Það er engin furða í augum
þeirra sem hafa liaft viðkynni við
fólk frá íslandi hjer, þó að á þeim
tíma sem íslendingar eru að minn
ast ríkisstofnunar sinnar fyrir þús-
und árum sjeu þeir nú einnig að líta
fram eins og aftur í tímann. ís-
lendingar erji ákveðnir í að taka
framförum og þeir eru að leita að
nýjum starfsviðum til framfara, að
aiýjum gróðafyrirtækjum þar sem
?eir geta vonast eftir að *skara
fram úr.
Fyrir skömmu báðu nokkr
ii íslenskir kunningjar mínir mig
að semja stutt ágrip um mögu-
lcika' til loðdýraræktar á íslandi.
Sem blaðaritstjóri og ga-gnkunn-
u"ur þroskun þessa iðnar í Kana-
da', gleður það mig að verða við
?eirri bón. Mjer er kunnugt um að
oðdýrarækt er byrjuð á íslandi#í
smáum stíl, og jeg er viss um, að
hún gæti orðið gróðavænleg þar,
|Og mætti útbreiðast_ þar víða. Ut-
breiðsla loðdýraræktar í Svíþjóð,
Noregi, og öðrum Norður-Evrópu-
löndum er fullkomin sönnun fyrir
?ví að hún gæti orðið gagnlegur
viðbætir við atvinnuvegi íslands.
En allar tilraunir til að setja á
fót slíka iðn sem gróðafyrirtæki á
íslandi myndi mæta allri þeirri
samvinnu og hjálp sem Kanada hef
r að bjóða. Kanada ef það land
heimsins, sem um margar aldii
hefir framleitt hinar vönduðustu
loðskinnavörur, og hefir að bjóoa
loðdýr af bestu tegund handa
hvaða þjóð sem er. En Kanada
menn myndu með ánregju hjálp.
íslendingum með leiðbeiningum o
öðru, hvaðan svo sem íslendingun
þóknaðist að fá stofn sinn, ef ís
lentlingar skyldi ákveö.i að byrj;
loðdýrarækt hjá sjer í stórum stíl
Fyrir fjörutíu árum var loð
dýraræktin óþekt í heiminum. Fyr
ii- þann tíma voru öll loðskinn tek-
in af villidýrum. Loðskinnaverslun-
in var algerlega komin nndir veiði-
manninum, og menn gátu aflað
nægilegra birgða af loðskinnuni
frá liinujn ýmsu fjarlægu óbygðum
heimsins. Hátt verð sem borgað
var fyrir skinn silfurtófunnar
livatti kanadiskan bón’da nokkurn
lil að reyna að ala upp silfurrefi
í fangabúri. Tilraún hans heppn-
aðist eftir rnargra ára erfiði, o
var 'þetta byrjunin á loðdýrarækt.
sem nú er mikil og arðsöm iðn sem
sífelt fer í vöxt í öllum löndvun
lieimsins þar sem tíðarfar og aðrar
kringumstæður eru hentugar. Silf-
urtófur, bláar, hvítar, brúnar og
kynblendnar tófur, otur, bifur
þvottabjörn og margar aðrar mis
munandi tegundir af kiðdýrum eru
nú aldar í fangabúrum, og iðn
þessi hefir nii aflað þúsundum
manna þægilegs viðurværis. Það
eru ennþá ótakmörkuð tækifæri
við loðdýra búskapinn fyrir þa
sem búa í hjeruðum, þar sem fóður
handa dýrunum er ódýrt, og þar
sem loftslag er hentugt fyrir fram
leiðslu á vönduðum loðskinnum.
Það er lítil ástæða til að efast um
að ágæt skilyrði eru á fslandi til
að framleiða loðskinn.
Öll skilyrði iðninnar eru hjer,
hentugt loftslag, fóðurforði, liyggn
ir búendur, sem ekki myndi veit-
ast örðugt að hagnýta sjer happa-
sælar aðferðir, sem reynslan hefir
kent við loðdýraræktunina bæði í
Kanada og í öðrum löndum, þeir
sem nú fást við fjárrækt og fiski-
veiðar á fslandi gætu bætt loðdýra
ræktinni við nvvverandi búskap
sinn með nægilegri vissu um góð-
an hagnað.
Bestur árangur af loðdýrarækt
fæst einungis þegar vandaðasta og
besta kyn af loðdýrum er flutt inn
M
í upphafi. Stundum má liafa hagn-
að nokkurn af að ala lakara kyn,
en sá* hagnaður er jafnan minni
og óvissari. Það borgar sig best
að sá besta fræi. Þetta er mjög
áríðandi atriði fyrir byrjendur að
rnuna. Eðlilega freistast menn oft
til að spara sjer peninga, þegar
veir kaupa fyrsta stofninn, en
vetta er óforsjáll sparnaður. Þeir
sem ekki hafa þekkingu á loðdýr-
um ættu ekki að' verja peningum
sínum til að kaupa undaneldisdýr
nema með leiðbeiningum og ráð-
leggingum sjerfræðinga í þeim efn-
um. Þetta er auðveldlega hægt að
á í Kanada, og sá sem þetta ritar
myndi fiislega leiðbeina mönnum
þessu efni.
Að ýelja dýr til undaneldis er
komið undir höfuðstól og hentug-
leikum þeim sem búandi hefir ráð
á. Silfurtófur kosta frá 4000 til
6000 kr. parið f. u. b. á kanadisk-
um höfnum fyrir vönduðustu teg-
undir. Odýrari dýr má lcaupa, en
?au bestu verða þau ódýrustu á
endanum. Fallegur, dökkur kana-
2700 manns farast í hvirfilstormi.
Frá Santo Domingo.
Þess var getið í skeytvun í byrj-
un þessa mánaðar að ógurlegur
hvirfilsornnvr hafi geysað um
Karabiskfi hafið og um eyna Ha'iti
um sömu mundir. Hafði hvirfil-
sormurinn lagt meiri hluta borgar-
innar Santo Domingo í rústir.
Stormur þessi kom úr suðri og
stefndi yfir Haiti, beint á Kúbu
og Floridaskagann. Fór liann með
150 enskra mílna hraða, að því
er ætlað var.
Hvirfilstormurinn olli mestum
skemdum á eynni Hai'ti, en þó
hvergi eins gífurlegum og í höf-
borginni, Santo Domingo.
Skömmu eftir að stormurinn
reið yfir, fór flugmaður í vjel
sinni jdir borgina. Skýrði liann
svo frá, að borgin hafi næstum
öll legið í rústum. Hann hafi œtlað
að lenda, en flugvöllurinn hafi
verið eitt stórt hrúgald af húsa-
brotum, oltnum trjám, bílum og
vögnum.
Skeyti bárust frá hinni að-
þrengdu borg, um að þangað vant-
aði alt, vatn, matvæli, Ijós, húsa-
skjól, lækna.
Vorvv strax gerðir út hjálparleið-
angrar með öllum nauðsynjum frá.
Bandaríkjunum, Porto Rico og
víðar að.
Þeir sem komu að borginni í
rústum frá vart lýst þeim hörm-
ungum, er þar Iflöstu við augum.
Undir rústunum lágu limlestir
mannabúkar svo illa leiknir, að
þt-ir lielst mintu á hörmungasýn-
irnar frá vígvellinvvm í styrjöld-
inni miklu. Óp barna og rnæðra
og ósjálfbjarga feðra blönduðust
saman í látlausan eymdaróð. Hjer
og þar um borgina voru gerðir
bálkestir úr líkvvnum, var þeim
hrúgað saman hvar sem þavv fyrir-
fundust og þau brend, til þess að
forðast að drepsóttir brytust út.
Læknarnir voru ekki nógu margir
til þess að anna öllu því, er þeir
þurftu að gera, þeir höfðu ónóg
tæki, urðu oft að gera lioldskurði
með venjulegum hnífum, afskoni-
um limum urðu þeir að kasta beint
í sjóinn, þá vantaði meðul, og alt
annað. Yfirleitt verður því hörm-
ungaástandi er ríkti í borginni
jekki með orðum lýst.
Talið er að 2700 manns hafi
farist í þessum ægilega hvirfil-
stormi. Einiiig er .talið að sœr9t
hafi ekki færri en 9000 manns.
Flestir fórust undir rústunum og
ljétust af sárurn sínum, en margir
fengu skyrbjvvg og kolbrand,
vegna illrar aðbúðar og vatns og
uatvælaskorts.
Annað tjón af hvirfilstormintim
er óendanlegt, skiftir sjálfsagt tug-
um miljónvun dollara.
(Um Banto Domingo er ítarleg
og fróðleg grein í Lesbók Morg-
unblaðsins II. árg. 35. tbl.)
diskur otvvr kostar um 1000 kr.
parið, og óvandaðri tegundir um
400 kr. Silfurtófur og otur ery
tvær þær arðsömustu tegvmdir af
loðdýrum sem hingað til hafa verið
jotaðar í loðdýrabúskap. Tófurnar
eiga að jafnaði þrjá til fjóra
livolpa á ári, oturinn frá fjóra til
sex livolpa á ári.
Aðferðir við ræktun þessara
(lýra hafa verið nákvæmlega rann-
sakaðar og hafa síðan lánast vel.
Fullkomnar upplýsingar "'viðvíkj-
andi þessum aðferðum er auðvelt
að útvega sjer, svo að byrjandi
geti haft góðar leiðbeiningar v
starfi sínvv. Hver rnaðvvr sem hefir
reynslu við kvikfjárrækt getvvr
ræktað loðdýr nveð lítilli áhættiv.
Þessi dýr þurfa kannske meiri
jössun og' nákvæmni í fóðrun og
aðra aðMynningu meiri en vana-
eg húsdýr, en þau ervv mildu dýr-
nvætari, og verðskulfla því aukna
pössun og umönnun.
Loðdýrarækt, er ein af þeirn fáu
iðjugreinum í heiminum þar sem
ekkí er of mikil framleiðsla, og
engin hætta á of mikilli frarn-
leiðfdu í framtíðinni.
Eftirsóknin í heiminum eftir
vönduðum loðskinnum hefir auk-
ist svo fljótt á síðari árum, að íoð-
■skinn af villidýrum hafa stórum
minkað, og eru nvi víða ófáanleg.
Núverandi verð á loðskinnum ber
engan vott um, að það sje að
falla, og hjelþ verðið sjer vel nú
nýlega, þegar hlutatbrjéfaverðfall-
ið skall á. Það er engin vara sem
brvvka má í staðinn fyrir loðskinn,. •
og brúkun loðskinna fer sífelt
vaxandi í lieiminum.
íbvvum íslands rnyndi- reynast
loðdýraræktin hinn ákjósanlegasti
atvinnuvegur frá hvaða sjónarmiði
sem er. Eðlilega myndu þeir rann-
saka möguleikana frá öllum hlið-
um, áður en þeir ákvæðu að byrja
á þessari* atvinnvvgrein í stórum
stil. Það er áform og markmið
þessarar ritgerðar, að hvetja Is-
lendinga til slíkrar rannsóknar.
Sjómannakveðjur.
FB. 27. sept,
Farnir til Englands. Vellíðan.
Kveðjur.
Skipverjar á Andra.
/