Morgunblaðið - 22.02.1931, Blaðsíða 3

MORGtJNBLAÐlÐ
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiimiiiiiiiiiiiiiiiniiimiiiimir|
3llargtmWa&&
Útset.: H.í. Árvakur, Reykjavlk =
Sltatjörar: Jón Kjartanaaon.
Valtýr Btetánaaon.
Bttatjörn og afgrelOala:
Auaturatrœtl 8. — Slml 600. =
AUKlýainKaatjörl: K. Hafberg. =
AuKlýeingaekrifatofa:
Auaturstrœtl 17. — »lmi 7U0. =
Helmaalmar:
Jön KJartansaon nr. 74Z.
Valtýr Stefánsaon nr. 1ZZ0. =
B. HafberK nr. 770.
ÁskriftaKjald:
Innanlanda kr. Z.00 & aaánutll. =
Utanlanda kr. Z.GO & m&nuOi. =
f lauaaaölu 10 aura elntaklO,
Z0 aura meO Lesbök. =
niitmiiiimmmimmmmmmmmmmmimmimmiil
Kreppan í Bandaríkjunum.
New York í febr.
United Press. PB.
Ymsir hinna helstu fjármála-
*aanna og kaupsýslumanna 1
Bandaríkjunum álíta, að kreppan,
«em nú stendur yfir, sje versta
kreppan, sem komið hefir hjer i
landi á undanförnum 50 árum. At-
■vinnuleysið hefir stöðugt aukist og
■er sem stendur eitthvert alvarleg-
asta vandamál þjóðarinnar. Sam-
kvæmt áreiðanlegum skýrslum eru
5 milj. til 5 milj. og 700 manna,
sem liafa atvinnu í hinum ýmsu
iðngreinum (industrial workers)
sem stendur vinnulausir. í des-
embermánuði jókst tala atvinnu-
íeysingjanna um hálfa miljón. 1
'Stærstu borgunum var fjórði hver
öiaður atvinuulaus. Á níu mánuð-
Uai jókst tala atvinnuleysingjanna
í landinu um hálfa fjórðu miljón,
útflutningur afurða minkaði að
stórum mun og verð álandbimað-
^rframleiðslu hrapaði svo, að það
hefir aldrei komist eins langt nið-
nr síðan árið 1915. — Vegna þurk-
^nna miklu í fyrrasumar hefir ver
^ svo ástatt fyrir 450.000 bændum
1 vetur, að þeir hefði svelt heilu
"°g hálfu hungri, ef þeim liefði
ekki verið sjeð fyrir matgjöfum.
í'ramanskráðar tölur um atvinnu-
leysið byggjast á skýrslum Verka-
mannasambands Bandaríkjanna og
Metropolitan líftryggingarfjelags-
því opinberar skýrslur um
l’etta eru ekki til. Verkamanna-
sambandið og líftryggingafjelagið
söfnuðu upplýsingum um atvinnu-
íeysið hvort með sínum ólíka hætti,
'en niðurstaðan varð að kalla hin
Sama.
Mr. Green, forseti Verkamanna-
sambands, hefir það eftir hæfustu
'Skýrslusafnendum sambandsins, að
"rtðreisn iðngreinanna í landinu sje
það bil að hefjast, janúar og
febríiar verði erfiðustu kreppu-
raánuðirnir allra, en úr því sje
Aægfara bata að vænta.
Nýr landfundur.
Ósló, 20. febr.
United Press PB.
Norska utanríkisráðuneytið hef
tilkynt, að Riiser-Larsen hafi
í flugleiðangri þ. 16. eða 17. þ. m.
fl,ndið og dregið upp nýtt land.
Er lega þess: 70.30 s.l.br. 24.15
austl.br. til 68.40 33.30, nefnilega
milli Enderbyslands og Wendell-
Sea- Ríiser Larsen varpaði niður
norskum fána og skilríkjum og
i’elgaðl Noregi landið, sem hann
^allaði land „Ragnhildar prins-
essu.1'4
Skiislo liðrmðlsráðherra.
í fyrsta sinni í þingsögu ís-
lands mun hafa slegið vernlegum
óhug á allan þingheim við skýrslu
fjármálaráðherra, er P-inar Árna-
son nú sagði fram greinargerð
sína fyrir fjárstjórn síðasta árs
og núverandi fjárhagsástæðum
liins íslenska ríkis.
Það sem fyrst vekur grun
mánna um óvenjulegt ástand er
það, ef sá sem grein á að gera
fyrir fjárhagsástæðum, vill ekki
ganga beint að verki og sýna hlut-
ina eins og þeir eru, heldur leit-
ar bragða til að gylla þá á alla
lund.
Á fyrri þingum liafa fjármála-
ráðlierrar reynt að gylla sem
minst fjárhag ríkisins, og sýna
þiugmönnum fram á, að augna-
bliks velgengni væri ekki sá
grundvöllur, sem byggja mætti á
getu ríkissjóðs, til að sinna hinum
mörgu en að sönnu eðlilegu ósk-
um þjóðarinnar, um stuðning við
framfaraáform í hverri sveit.
Nú bregður nýrra við. Pjár-
málaráðherrann, Einar Árnason,
kemur fram sem skrumari. Hann
reynir nú fyrstur allra ráðherra
að telja þingheimi trú um það, að
fjárhagur ríkissjóðs sje í besta
lagi.
Þetta út af fyrir sig mundi
nægja til þess að sanna mönnum
að þessum manni er það ljóst, að
hann hefir óverjandi hluti að
dylja. „Sá sem engu hefir stolið,
þarf ekkert að fela“. Einar Árna-
son er fenginn til þess að fela.
sagt það, að á einhvern hátt yrði
liann að rugla landsmenn í þessu
tvennu: Ilverjar skuldir íslenska
ríkisins hefðu verið, þegar fyrver-
andi stjórn skilaði í hendur Fram-
sóknarstjórnarinnar, og hverjar
nú væru raunverulegar skuldir
ríkissjóðs.
Af þessum sökum tekur liann
það óyndisúrræði að segja skuldir
ríkissjóðs miklu hærri en þær
raunverulega eru. En þetta kemur
af því, að hann sjer þessa leið
eina til þess að telja mönnum
trú um að fjárhag ríkisins hafi
ekki hrakað svo sem menn grunar
og rjett er. Hann ætlar að l.áta
menn taka þá trú, að skuldir rík-
issjóðs hafi altaf verið rangt tald-
ar, og miklu lægri en þær voru
í raun og veru.
Örþrifaráð þeirra, sem láta Ein-
ar Árnason hafa svör fyrir fjár-
stjórn síðastliðinna ára er það,
að breyta um færslu ríkisreikn-
inganna. Það sem þar kemur fyrst
í ljós er það, að skuldir ríkissjóðs
eru taldar á alt annan veg en
áður hefir verið gert.
Það hefir verið föst venja, og
er óvefengjanlega rjett, að telja
skuldir ríkissjóðs þær lánsfjár-
hæðir, sem orðið hafa eyðsliifje
ríkisins, eða ríkissjóður greiðir
með afborgunum og vöxtum. —
Þessar fjárliæðir einar hafa hjer
til verið taldar skuldir ríkisins
og hefir Alþingi lagt á það sam-
þykki sitt, hvernig sem flokka-
skifting hefir þar verið.
Nú hefir ríkissjóður safnað
miklum skuldum í tíð núverandi
fjármálaráðherra og er auðvitað
erfitt að forsvara slíkt þegar svo
hefir borið undir, að tekjur rík-
issjóðs hafa orðið alveg óvenju-
lega miklar á þessum sömu árum.
En hvert verður þá ráð fjármála-
ráðherrans? -Hann tekur það ráð,
að telja skuldir ríkissjóðs á allt
annan liátt, en áður liefir tíðkast
og rjett er. Hann tekur nií inn
í skuldadálk ríkissjóðs allar lán
tökur, sem sjerstakar stofnanir
liafa samið um, ef ríkisstjórnin
hefir haft þar milligöngu. Allir
íslendingar vita, að lán til veð
deilda koma ríkissjóði ekkert við.
Engin dæmi eru til þess að
afb. eða vaxtagreiðsla slíkra lána
hafi fallið á liann. Er slíkt og
óhugsanlegt, því fyrir þeim lán-
um stendur örugt fasteignaveð,
sem mjög gætilega er lánað út á.
En Einari Árnasyni hefir verið
f framsöguræðu sinni sagði ráð-
lierrann, að árin 1926—1927 hefðu
skuldir ríkissjóðs verið rangt tald-
ar um á annan tug miljóna.
Að þetta eru vísvitandi ósann-
indi sjest best á því, að þáverandi
ráðherra Pramsóknarflokksins —
Magnús Kristjánsson — sem hóf-
lega er lirósað, þó sagt sje að
liann hafi verið fremri núveranda
fjárntálaráðh., samdi báða þá
reikninga (annar er dagsettur og
undirskrifaður af honum 25. okt.
1927, en hinn 27. okt. 1928), og
báðir eru þeir landsreikningar úr-
skurðaðir af Alþingi rjettir vera,
þar sem núverandi stjórnarflokk-
ur var þá í meirihluta. Og Einar
Árnason, sem nú leyfir sjer að
segja að þessir reikningar hafi
veirið rangir, samþykti þá báða
með eigin atkvæði.
Það er öllum viti bornum mönn-
um skiljanlegt, að skuldir ríkis-
sjóðs eru þær, sem hann greiðir
af vexti og afborganir. Áhættu
ríkissjóðs mætti nefna ábyrgðir
hans, og verða þær metnar eftir
því, hverjar tryggingar þar eru
aðrar en ábyrgð hans. Auðvitað
er það, að Einari Árnasyni hefði
aldrei dottið í hug að blanda
saman verulegum skuldum ríkis-
sjóðs og áhættulausúm ábyrgðum
hans, ef hann ekki liefði þurft
að fela veruleikann: leyna raun-
verulegum fjárhag ríkisins.
Ráðh. slær sjálfan sig með því,
að áætla ekki fje til greiðslu
afborgana og vaxta af þeim skuld-
um, sem hann telur að vantaldar
liafi verið á fyrri landsreikning-
um. Með því sannar hann, að
hann sjálfur telji þær ekki raun-
verulegar skuldir ríkissjóðs.
skuldir ríkissjóðs sjeu 26 milj.
króna, en^ sami Einar Ámason
skýrir Alþingi Islendinga frá því
rjett á eftir, að skuldir ríkissjóðs
sjeu 40,2 miljónir króna?
2. Hvers vegna telur ráðherrann
í skýrslu sinni að af Hambrös-
láninu hafi verið varið:
1300 þús. kr. til síldarverksm.
847 þús. kr. til Landsspítalans.
351 þús. kr. til Amarhvols.
231 þús. kr. til Súðarinnar og
152 þús. kr. til Útvarpsstöðvar
eða samtals 2 milj. 881 þús. kr.
en telur enga þessa upphæð í yfir-
liti sínu yfir útgjöld ríkissjóðs á
árinu 1930?
Ráðherrann hefir þarna vantalið
nál. 3 milj. króna af gjöldum
ársins 1930.
Raunveruleg gjöld þess árs eru
þá orðin samkvæmt hans eigin
skýrslu fullar 20 miljónir króna.
Utkoma þessa tekjuhæsta árs
íslenska ríkisins er þá sú, að á
því verður rekstrarhalli nálægt
þrjár miljónir króna hjá ríkis-
Ráðherrann hefir borið fyrir sig
útreilíning Hagstofunnar. Hag-
stofan er stofnun, sem stendur
undir stjórn fjármálaráðherra, og
liagstofustjórinn er embættismað
ur hans. Auðvitað gefur hann
rjettan útreikning á þeim tölum
sem fjármálaráðherra lætur hon-
um í tje, og ber enga ábyrgð á
því, þó þær sjeu rangar eða vill-
andi.
En nú skal fjármálaráðherrann
spurður:
1. Hversvegna lýsir dómsm.ráð-
herrann því yfir í London í um-
boði Einars Árnasonar, að allar
Leyfist manni þá að spyrja fjár-
málaráðherra íslands í þriðja lagi,
hvers vegna hann leyfir sjer að
greiða af ríkisfje 20 miljónir
króna það ár, sem Alþingi hefir
heimilað að greiða aðeins 11.9
miljónir króna, og þrátt fyrir það,
að lionum var ljóst, eftir eigin
yfirlýsingu, að yfir var skollin
veruleg kreppa á öllum sviðum?
Villidýr f Frakklandi.
í vatnavöxtunum miklu í Prakk-
landi í fyrra varð umferða-dýra-
garður (Cirkus) fyrir flóðbyrgj-
unni. Nokkur búr með dauðum
villidýrum fundust seinna skamt
frá Bordeaux, en nokkur búr
höfðu brotnað, og þau dýr, sem
í þeim voru, bjargast á þurt land.
Nokkuru á eftir varð vart við
þrjár liýenur í skógunum þar í
grend. Þær læddust að næturlagi
heim að bóndabæjunum, drápu þar
ketti og hmida og átu, og enn
fremur drápu þær sauðfje. Bænd-
ur voru dauðhræddir við þennan
stefnivarg og ýlfur og óhljóð
dýranna á nóttunni.
Fvrst í stað kom mönnum ekki
saman um hvaða dýr þetta væri.
Smnir hjeldu að það væri ljón,
aðrir að það væri úlfar. En þeg-
ar farið var að rannsaka spor
þeirra, komust menn að því, að
þetta voru hýenur og að þær
myndu hafa sloppið úr búri sínu
í flóðinu.
Nú var hafist handa um það að
reyna að veiða dýrin, og streymdi
þangað fjöldi veiðimanna víðs
vegar að. Nótt eftir nótt lágu
veiðimenn í leyni, eða þeir ferð-
uðust fram og aftur um skógana.
Að lokum tókst að leggja eitt
villidýrið að velli — stórt og gul-
brúnt karldýr. — Stóð það á
kletti og spangólaði að tunglinu
þegar það var skotið.
Síðan varð ekkert vart við hin
dýrin langa lengi. Ætluðu menn
lielst að þau hefði drepist iir
hungri.
En svo var eigi. Bóndi nokkur
var á ferð í haust um skóg skamt
frá Albi. Er hann kom út í skóg-
arjaðar, sá hann tvö gulbrún dýr,
sem flatmöguðu þar í sólskininu
og átti hann ekki nema nokkura
faðma að þeim. Varð hann þá
ákaflega hræddur. sneri við og
hljóp lieim til þorpsins, másándi
og blásandi og sagði að íjón
væri komin í skóginn. Það þótti
nú standa ráðsmanni höfðingja-
setursins næst að leggja dýr þessi
að velli. Hann fór út í skóg með
sjónauka sinn. .Jú, alveg rjett,
þar voru dýrin á sama stað óg
bóndinn hafði sjeð þau. En ráðs-
maður þóttist ekki mega skjóta
þau, því að veiðitíminn væri úti
fyrir tveimur dögum. Var þá ekki
um annað að gera en senda eftir
hermönnum.
Það var orðið áliðið dags, þeg-
ar hermennirnir komu, en dýrin
voru þó enn kyr á sama stað. Var
nú sleginn hringur um þau og
áttu þau ekki að sleppa. En of
mikill vígaskjálfti var í sumum
hermönnunum og einn þeirra
skaut á dýrin, áður en merki var
gefið. Hæfði hann hvorugt þeirra,
en við skotið fældust þau, og
hentust inn í skóginn og huffu
þar. Eftir sporum þeirra að dæma
hafa þetta verið hýenur, og sjálf-
sagt hinar sömu, sem fólkið þarna
í sveitunum var liræddast við í
fyrravetur.
Aukakosningar í Englandi.
United Press FB.
Portsmouth 21. febr.
Sir Thomás Inskip (íhaldsm.)
vann glæsilegan sigur. Pearson
(söÝ.)' 6.312 og Cröss (frjálsl.)
3.517.
Dagbðk.
□ Edda 59312247 = 2.
I. O. O. F. 3 = 1122238 == 81/* III.
Veðrið (í gær kl. 5) : Um aust-
urhluta landsins er enn hvöss N-
átt og nokkur snjóltoma á NA-
og N-landi. Vestanlands er nú
kyrt veður og víðast bjartviðri á
S og V-landi. Frostið er yfirleitt
10—12 stig, 16 stig sums staðar
nyrðra.
Yfir Grænlandshafinu er grunu'
lægð, sem virðist hreyfast S- eða,
SA-eftir og veldur ef til vill dá-
lítilli snjókomu suðvestanlands á!
morgun. Annars lítur út fyrir'
kyrt veður vestanlands á morg-
un en hvassri N-átt og hríðarveðri.
á NA- og A-landi.
Veðurútlit í Reykjavík í dagC
A-kaldi. Sennilega úrkomulaust.
Spegilliim kemur næst út laug-
ardaginn 7. mars, og þá 16 síður.
Er þetta gert vegna þess, að blað-
ið flytur kvæði eit.t mikið (með
myndum), sem er of stórt í tölu-
blað af venjulegri stærð, en má
hinsvegar ekki tvískifta. Lausnir
á verðlaunagátunni í síðasta blaði
verða að koma til blaðsins (P. O.
Box 594) fyrir marslok.
Hjálpræðisherinn. Samkomur í
dag. Helgunarsamkoma kl. 10%
árd. Kapt. Axel Olsen stjómar.
Sunnudagaskóli kl. 2 síðd. Hjálp-
ræðissanfkoma kl. 8 síðd. Lautn.
H. Andrésen stjórnar. Lúðraflokk-
urinn og strengjasveitin aðstoða.
Allir velkomnir!
Heimilasambandið heldnr fund
á morgun kl. 4 síðd. Prú Ensain
Árskóg stjórnar.
Inflúensan. í gær hafði vantaÖ
um 500 böm í barnaskólana; þykir
það benda til þess, að infiúensan
sje ekki mjög útbreidd enn þá,