Morgunblaðið - 21.04.1931, Blaðsíða 3

8
vfORGUNBLAÐIÐ
■nmniimiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiimimiiiniiiiiiiumiiiiiiiiiir^
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk =
Ritatjörar: Jón KJartanaaon.
Valtýr Stefánsaon.
Ritstjórn og afgreiCsla:
Austurstræti 8. — Simi 600. =
Auglýsingastjöri: E. Hafberg. =
Auglýsingaskrifstofa:
Austurstrætl 17. — Simi 700. =
Helmasimar:
Jón Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220. =
E. Hafberg nr. 770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuöi. =
Utanlands kr. 2.60 á mánuCi. =
f lausasölu 10 aura eintakifi.
20 aura með Lesbök =
luiiiiiHiiimmimmiimimmiimiiimiiiimiimimmimim
Mótmælafundurinn
á Siglnfirði.
Frjettaritari blaðsins á Siglu-
firði skrifar 17. apríl:
Æsing varð talsverð í mönnum
bjer undir eins og vantraustið
kom fram. ()x spenningurinn eftir
því, sem nœr dró að him yrði
rtedd, og náði hámarki, þegar for-
seti hringdi til umræðufundar um
það, þ. 14. apríl og þingrofið þá
*\jett á eftir var tilkynt.
Mótmælafundurinn hjer, var
haldinn í bíó-salnum. Var hiisið
uærri fullskipað. Stjórnarandstæð-
ingar sem töluðu þar, töluðu tvisv-
ar hver. Skorað var á Framsókn-
firmenn að verja gerðir stjórnar-
innar. En enginn Siglfirðingur
Varð til þess. Pjetur Jónsson frá
Brúnastöðum í Fljótum gerðist til
þess, en af lítilli getu. Talaði hann
þrisvar en var erfitt um mál, þó
erfiðara um rök.
Mótmælatillagan/ sem símuð
hefir verið Frjettastofunni, var
samþykt með 91 atkvæði gegn'
4. Astæðan til þess ,að ekki voru
fleiri atkvæði með henni var sú,
&ð umræður teygðust allmikið, og
voru margir gengnir af fimdi er
til atkvæða kom.
Framsóknarmenn voru allmarg-
ir á fundinum, en aðeins fjórir
þeirra greiddu atkvæði gegn mót-
mælatillögunni. Var því auðsjeð,
að eigi fylgja þeir einræðisstjórn-
inni einhuga.
Það er auðfundið, að fregnirn-
aj- um vantraustið komu flatt upp
á Framsóknarmenn hjer, kom þeim
í opna skjöldu, og hefir slegið
óhug á þá. Eni þeir nú niðurlútir
'<>g daprir í bragði.
Stjórnarvarnarræðu Pjeturs var
á fundinum smiið í eftirfaran.di
bundið mál:
„Jeg vil bara benda á það,
benda á mælti Pjetur:
Hjema—hjerna—að—að—að,
að jeg veit það betur.
i
Að efninu jeg kem—kem—kem,
kem, ef að menn vilja.
Bað er lítið sem—sem—sem
Siglfirðingar skilja.
Bök era ljett á vog—vog—vog,
sem við erum látin heyra“.
Pjetur mælti: „Og—og—og“
— og svo íítið meira.
Uikuiok eínræðlslns.
Kuban-Kósakkaxnir komu að
^orðan með íslandi og halda
kveðjuhljómleika í kvöld kl. 6þí>.
-A-ðgöngumiðar seldust upp á fá- voru"
emum klst. og verður því hljóm-
íeikurinn endurtekinn annað kvöld
Búsakkamir fara á fimtudaginn.
Kl. 11 árdegis í gær, sendi
miðstjórn Sjálfstæðisflokksins
konungsritara eftirfarandi sím-
skeyti:
„Sjálfstæðisflokkurinn spyr,
hvenær vænta megi .svars kon-
ungs“.
Kl. 6 síðdegis barst miðstjórn
inni svohljóðandi svarskeyti:
„Hans Hátign svarar þegar,
er skeyti kemur frá forsætisráð
herra, en eftir því hefir konung
ur beðið í tvo daga.
Konungsritari“.
Bæði þessi skeyti voru birt
í glugga Morgunblaðsins —
Var fjöldi manna við gluggann
eftir þetta til kl. 9. Fregnmiða frá
blaðinu var og dreift um bæinn.
Þessi orðsending frá konungs
ritara kom mönnum mjög á ó-
vart. Kvisast hafði það úr Tíma-
herbúðunum, að skeyti myndu
hafa farið milli forsætisráð-
herra og konungs. Var ekki ör-
‘grant um, að sæist til Framsókn
armanna í gær, sem ljetu það á
'sjer skiljast, að eigi væri frek-
ari orðsendinga að vænta, alt
sæti við það sama. Framsóknar-
flokkurinn hefði ef til vill í
tihuga að afturkalla þá tilkynn-
ingu sína, að Einar og Jónas
ráðherrar færu frá.
Það gat óneitanlega verið dá-
lítið óviðkunnanlegt til lengdar,
að enginn vissi glögg skil á
því, hvort ráðherra væri hjer
einn — Tryggvi Þórhallsson —
eða þrír — eða ef til vill að
tveir væru farnir og einhver
skrifstofustjóri kominn í ráðu-
neytið í stað þeirra tveggja.
Nokkru eftir að skeytið kom
frá konungsritara til Sjálfstæð-
isflokksins, var Tryggva Þór-
hallssyni tilkynt um efni þess.
Ljet hann, sem sjer kæmi það
ókunnuglega fyrir sjónir.
En jafnframt gat hann þess
við þann, sem hafði tal af hon-
um, að skeyti hefði hann sent
konungi seint í gær, og var þar
lausnarbeiðni þeirra Einars
Árnasonar f jármálaráðherra og
Jónasar Jónssonar dómsmála-
ráðherra.
Ekkert vildi hann gera upp-
skátt um það, hver sá væri, er
hann ætlaðist til að kæmi í
ráðuneytið í staðinn fyrir þá
tvo.
Rösklegur borgarafundur.
Mörg þúsund atkvæði gegn 2.
Klukkan 81/2 gengu þingmenn
Sjálfstæðisflokksins á fund í
Alþingishúsinu. Á fregnmiða
Morgunblaðsins var getið um
þann fund. Ekkert var um það
sagt þar, hvort nokkur almenn-
ur fundur yrði. En áður en
klukkan var 8I/2, tók fólk að
safnast saman fyrir framan Al-
þingishúsið, í von um, að fá þar
einhverjar fregnir.
Þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins sátu á fundi um stund. En
auðheyrt var, að mannsöfnuður
inn fyrir utan húsið vildi eitt-
hvað heyra frá þeim, sem inni
unni rjetti upp hönd!“
lausnarbeiðni ráðherranna
tveggja.
Lýsti mannfjþldinn ánægju
sinni yfir.
En nú þótti þeim sem þarna
höfðu safnast saman sem vel
væri orðið fundarfært, og heimt
uðu því, að fleiri tækju til máls.
Gekk Ólafur Thors fram á
svalirnar. Hann mælti á þessa
leið:
1 öllum umræðum um þingrofið
er það játað að framið hafi verið
þingræðis- og lýðræðisbrot. Það er
til marks um málstað stjórnarinn-
ar að allar varnir í málinu byggj-
ast á því að ekki sje öldungis víst
að framið hafi verið stjórnarskrár-
brot til þess að koma í framkvæmd
þing- og lýðræðisbrotinu!
Þjóðin spyr livað þingmenn
Sjálfstæðisflokksins hyggist fyrir.
Jeg get ekki svarað því, til þess
hefi jeg ekki umboð, enda liggur
málið enn ekki þannig fyrir að
hægt sje að taka endanlegar1
ákvarðanir.
En sje jeg spurður að því hvaða
kröfurjett þjóðin eigi, get jeg
óhikandi svarað því:
Alveg eins og þjófur sem stel-
ur dýrgrip og \erður uppvís að
þjófnaðinum, verður þegar í stað
að skila þýfinu aftur, en síðan
sæta dómi fyrir afbrotið, þannig
ber Tryggva Þórhallssyni, sem
með ránshendi hefir hrifsað vald
þings 0g þjóðar vitaskuld þegar
í stað að leggjá niður völdin en
sæta síðan dómi þjóðarinnar fyrir
afbrotið við kosningarnar 12. júní.
Við þá dómsuppkvaðningu er
vel að íslendingar minnist þess
að stjórnin hefir ekki aðeins brot-
ið lýðræðið, þingræðið og stjórnar-
skiána, heldur og allar 28 greinar
13. kafla hegningarlaganna ,eftir
því sem prófessor háskólans ný-
lega skýrði frá. Og verði það að
áhrínsorði sem kveðið hefir verið,
að á hinu nýkosna þingi verði eng-
in Framsóknarsál, þá og eingöngu
þú skal jeg játa að þjóðin liafi
þekt sinn vitjunartíma, og þvegið
af sjer þann smánarblett að hafa
haft Jónas frá Hriflu að æðsta
valdsmanni í 4 ár.
Því næst talaði Jakob Möll-
er nokkur orð. Hann sagði m.
annars:
Nú hafa tveir ráðherrar beiðst
lausnar. Rjett er að spyrja þann
mannfjölda, sem hjer er sam-
an kominn, hvort hann vill
sætta sig við þessa lausn máls-
ins.
Nei — nei — aldrei — alls
ekki, var hrópað víðsvegar úr
mannþrönginni.
Jakob Möller hjelt áfram:
— hvort ekki eigi að krefj-
ast þess, að stjórnin segi þegar
af sjer.
Heyr — heyr! var hrópað.
Bar Jakob Möller þá upp til-
lögu þess efnis, að fundur mörg
þúsund Reykvíkinga gerði þá
kröfu, að ráðuneyti Tr. Þórh.
segði af sjer tafarlaust.
„Þeir sem eru með tillögunni
Tveir —- aðeins tvö mótat-
eði.
Nú vildu menn færa Tryggva
Þórhallssyni tillögu þessa sam-
stundis, og tók Jakob Möller
það að sjer, að fara með til-
:>guna til hoBS.
Gekk nú aliur mannfjöldinn
suður til ráðherrabústaðarins.
Jakob Möller gekk á fund
Tryggva og afhenti honum til-
löguna. Kom hann síðan út úr
húsinu, og bað menn hverfa
þaðan.
Eigi vafð komið tölu á mann-
fjöldann. Engu færri voru þar
en hin fyrri skiftin. Alt fór fram
með kyrð og spekt, að öðru
leyti en því, að fáeinir menn
hrópuðu niður með Tryggva, er
suður eftir kom, vildu fá hann
tjl þess að koma fram á svalir,
til þess að hann gæti heyrt bet-
ur til þess hluta þjóðarinnar,
sem þarna var saman kominn.
En Tryggvi sýndi sig ekki.
Digbak.
j rjetti upp hönd!
Jón Þorláksson gekk því fram í einni svipan varð upprjett
á svalirnar og skýrði frá því, hönd við hönd um alla mann-
að nú hefði forsætisráðherra til þröngina.
kynt, að hann hefði símað út „Þeir sem eru á móti tillög-
„Hú lýgur Herlegdað
að konunginum".
Það er frægt orðið í sögu ís-
lands, er Árai Oddsson, er síðar
varð lögmaður á íslandi, hixm
ágætasti maður, stóð höfuðsmann-
inn Herlegdáð að því að ljúga að
konungi sínum. Þá kallaði Árni
fram í ræðu höfuðsmannsins: „Nú
lýgnr Herlegdáð að konunginum“.
Herlegdáð var lengi einn um
það, að flytja konupgi skýrslur
frá Islandi. Rægði hann mótstöðu-
menn sína', bestu menn þjóðarinnar,
eins og Odd biskup og Árna son
hans, og falsaði alla vitnisburði,
bæði um þá og tekjur af landinu.
En svik komu upp um síðir og
Herlegdáð tók gjöld glæpa sinna.
Var hann dæmdur með svívirð-
ingu frá embætti og til þungrar
refsingar.
Það er undarlegt hve fundvís
Tryggvi Þórhallsson. er á spor
verstu misgjörðamanna sem trún-
aðarstöður hafa haft á íslandi,
einkum þeirra, sem danskstuddir
hafa verið. Nú leikur Tr. Þ. upp
leik Herlegdáð. Hann reynir að
vera einn um eyrá konungsins,
og meðan hann hyggur að svo sje,
lýgur hann eins og hann væri að
skrifa í Tímann, en þegar hann
heyrir hrópað: „Nú lýgur 20.
aldar Herlegdáð að konunginum“,
vefst honum tunga um tönn.
Það er sannað að Tr. Þ. gaf
konungi ranga skýrslu, er hann
fjekk hann til að undirskrifa boð-
skapinn um þingrof. En er kon-
ungur fjekk vitneskju um, að
þingmeirihlutinn væri undir það
búinn að mynda þingræðisstjórn,
krafði hann Tr. Þ. um skýrslu.
Sú skýrsla kom fram, 0g vita
menn ekki hjer hvemig hún hefir
hljóðað, en eflaust hefir konungur
sjeð, að hún var einnig röng. Þess
vegna krefur hann Tr. Þ. saerna á
laugardaginn í þriðja sinn. Þá sjer
Tryggvi að hann er kominn í
sjálfheldu, hann hefir logið sig
fastan. f gær hafði konungur beð-
ið tvo daga. nú hefir hann beðið
þrjá daga.
Það er til marks um, hve far-
inn Tryggvi er, að hann hikar í
tvo daga við að endurtaka ósann-
indi fyrir konunginum í þriðja
sinni.
D Edda 59314217—1
□Edda 59314257 —Fyrirl.
Lokafundur. Listi í □ og hjá
SM. til fimtudags.
Veðrið (mánudag kl. 17). í dag
er kyrt, og gott veður um alt land,
víðast hæg S-læg átt og þykt loft.
Á Austfjörðum er þó sumstaðar
ljettskýjað og 4—5 st. hiti, en 6—9
st. ,í öðrum landsliiutum.. Yfir
Grænlandi er grunn lægð, sem
lireyfist hægt N eða NA-eftir, 'en
liingað er háþrýstisvæði frá Azor-
eyjum og norður um ísland, Þpð
fer heldur minkandi en hreyfist
mjög lítið úr stað. Er því útiit
fyrir að á morgun haldist fremur
ikyrt og gott veður um alt land.
Þó eru nokkrar líkur til, að vindui-
færist meir í SV á S- og V-Iandi.
Veðurútlit í Reykjavík (þriðju-
dag): S eða SV-gola. þykt loft og,
dálítil rigning.
Útvarpið (þriðjudaginn 21. apríl
1931). Kl. 18.30 Samsöngur og
liljóðfærasláttur (Kúban-Kósakk-
arnir). Kl. 19.25 Hljómleikar
(Grammófónn). Kl. 19.30 Veður-
fregnii*. K1 .19.35 Erindi: Um skóg-*
rækt (Kofoed Hansen, skógræktar- ^
stjóri). Kl. 19.55 Óákveðið. Kl. 20 #
Þýskukensla í 1. flokki (Jón Ó-
feigsson, yfirkennari). Kl. 20110
Erindi (Kofoed Hansen). Kl. 21
Frjettir. Kl. 21.20—25 Erindi: Sfra
Bjarni Gissurarson (Sig. Nordaíj ,
prófessor).
Björn Líndal frá Svalbarði'
kom til bæjarins í gær.
Skólahl j ómleikar Kúban-Kó-
sakkanna verða endurteknir S f
Gamla Bíó kl. 3.15 síðd. á morgun ^
(miðvikudag). Þeir skólanemendiir t
sem ekki voru á hljómleikunum
í gær, geta fengið aðgöngumiða
á 1 kr. hjá skólastjórunum. Nem-
endur Iðnskólans verða að hafiav
vitjað þeirra í skólanum fyrir kL
10 í kvöld og aðrir nemendur
fyrir kl. 10 á morgun.
Laust prestakall. Eyrarpresta-
kall í Barðastrandarsýslu er aug-
lýst laust, og er umsóknarfrestur
til 6. maí n.k.
Bamalesstofa L. F. K. R. í Þing-
holtsstræti 28, er nú að hætta vetr-
arstarfi sínu. Hafa rúmlega 400
börn, eldri og yngri, sótt stofuua
að meira og minna leyti jjessar
tvær stundir, sem, hún hefir verið
opin dag hvern allan veturinn. —-
Sýnir aðsóknartaflan að alls faeS-
ir stofan haft 3725 heimsókuir 'S,
vetur. Á morgun, síðasta vetrar-
dag kl. 4—6 verður stofunni sagt
upp og um leið útfalutað nokkuram
bókaverðlaunum, og fleira gerti.tíl
að gleðja börnin að skilnaði. —
Hefir Morgunhlaðið verið beðið'
að geta þess, að þau börn, er best
hafa sótt lesstofuna í vetur sjeii,
velkomin að vera við upusösmmík
— svo lengi sem húsrúm levfir.
Thorvaldsensfjelagið. -— Baraa-
uppeldissjóður þess ætl,ar að söl.j»,
merki til ágóða fyrir starfsemji,
sína seinasta vetrardag eins og.
að undanförnu. Börn,. sem viþja
sélja merkin, eiga að koma á Ba»>
arinn klukkan 10 nm morguninH
til þess að taka við merkjunum. .
Sumargleði hefir Stúdentafjelag
Reykjavíkur að Hótel Borg sein-
asta vetrardag og hefst það með
borðhaldi klukkan 7 síðdegis. —
Aðgöngumiðar verða afhentir 5 Jrá--
stofu Háskólans kl. 5-—7.
U.M.F. Velvakandi heldur aðal-
fund í kvöld klukkan 81^> í Kanp-
þingssalnum. Þurfa fjelagar aS"
fjölmenna þangað og mæta stund-
víslega. Börnin mæti kl. 7.
Úr Strandasýsln er skrifað: M—
— Er unnið ósleitilega að þvi af