Morgunblaðið - 13.10.1931, Blaðsíða 5

Þriðjudag 13. okt. 1931.
5
Leigan á „Andra'*.
Fyrsta tilraun sjómanna að
gera út togara sjálfir.
Það or merkilegur atburður í
•sögu íslenskrar útgerðar, að skiíps-
höfn á togara leigir skipið sem
hún er á og gerir það út sjálf, í
stað þess að láta skipig liggja að-
gerðalaust og haía enga atvinnu.
Er þessi sjálfsbjargarviðleitni sjó-
mannanna mjög virðingarverð, og
eins er það merkilegt atriði í þessu
máli, að nú fæst nokkur reynsla
urn það, hvort rekstrarkostnaður
togara minkar ekki þegar sjó-
mennJrnir ysjálfir bera- veg og
vanda af útgerðinni. Þeim mun
einkennilegra er það, að stjóra
Sjómannafjelagsins skyldi berjast
á móti því imieð hnúum og hnefum,
að' þessi tilraun væri ger. Lýsir
það vel ilnnræti liennar. Hún vildi
heldur að sjómennirnir gengi at-
vinnulausir, en að þeir revndi að
bjarga sjer sjálfir. En á undir-
tektum Sjómannafjelagsins í þessu
máli sjest glögt hugur stjettar-
innar, hinna starfandi sjómanna.
Samtal við Magnús Bl. Jónsson.
T.il þess að fá nánari upplýsing-
ar um þetta mál hefir Morgunblað-
iö snúið sjer til síra Magnúsar Bl.
Jónssonar, umboðsmanns útgerðar-
fjelagsiins, sem á „Andra' ‘.
— Hver voru upptökin að þess-
ari ráðabreytni? spurði blaðið.
— Það var seint í ágústmánuði,
að ekki var annað sýnna, en að
„Andra“ mundi verða lagt upp
fratm til vetrarvertíðar. Mjer kom
ekkii til liugar að fara frarn á það
við bankann að hann legði fje til
þess að skipinu yrði haldið úti á ís-
fiskveiðum, því að allur vetrarfi.sk-
ur fjelagsins var óseldur og ósýnt
hverniig fara nnmdi um sölu á
honum. En jeg taldi allar ástæður
og horfur svo, að ekki væri vit í
því að gera út með sama tilkostn-
aði og verið hefir. Það hafði komið
til mála að senda skipilð út um
land og kaupa bátafisk til þess að
selja í Englandi, en sú ráðagerð
fór öll út um þúfur á seinustu
stundu.
Mjer blöskraði það þó að verða
að leggja upp skipinu og' svifta
sjómennina atvinnu i 4—5 mánuði
og þess vegna var það að jeg stakk
upp á því vig skipstjórann að
skipshöfnin leigði skipið og gerði
það út sjálf.
— Hvemig tóku sjómenniirnir í
það?
— Þeir tóku dauflega í það
fyrst. í stað, en hörðnuðu þegar á
leið, því að þeir sáu, að þeir höfðu
engu ;rð tapa þótt þeir fengi ekki
hátt kaup, — því að öðmm kosti
urðu þeir að vera atvinnulausir i
landi —- en höfðu alt að vinna. Og
að lokum var það afráðið, að þeir
tæki skipið á leigu. En þá var eftir
að fá saimlþykki bankans og fj'e-
lagsstjórnar og framkvæmda-
stjóra eystra. Gekk það í talsverðu
stappi og hafðil jeg mikið fyrir því
að koma málinu fram, og dróst
þannig í tímann þangað til nú um
mánaðamótin, að samningar voru
gerðir. Og nú er skipið farið í
fyrstu veiðiför sína undir stjórn
sjómannanna sjálfra.
— Hvað gekk yður til að leggja
svo mikið kapp á þetta?
—■ Mjer gekk aðallega þrent til.
í fyrsta lagi það, að jeg vildi ó-
gjarna að skipshöfnin yrði atvinnu-
íaus, úr því að jeg sá ráð til þess
aö fyrirbyggja það, enda þótt fje-
iagið sjálft gæti ekki gert út. Og
skipshöínin var svo skynsöm, að
hún sá, að hún rnundi hafa betra
upp úr þvi að gera út skiipið og
naía það í vinnulaun, sem dugn-
aður hennar, guð og náttúran gefa,
heldur en að vera iðjulaus í landi.
í öðru lagi áleit jeg þag fremur
til hins betia en verra, frá fjelags-
ms hlið, að leigja skipið á þenna
nátt, heldur en leggja því upp til
vertíðar.
Og þriðja og þýðingarmiesta at-
riðið var það, að jeg vil stuðla að
því, að framleiðsla til sjávarms
geti haldið áfram með þessari að-
ferð, ef eklti hinnil. Hitt tel jeg
aukiaatiiði hver útgerðina rekur.
Eins og ástatt er nú um verðfall
afurða í hlutfalli við tilkostnað,
tel jeg ólmgsandi að útgerðin geti
borið sig á öðrum grundvelli en
þeim, að mennirair, sem vinna að
henni, beri það úr býtum, sem stiarf
semin gefur af sjer að frádregn-
um útgerðarkostnaði. Lnn á þessa
braut tel jeg að öll útge-rð á Is-
landi þurfi að komast, og þótti
vænt um að geta stigið fyrsta spor-
ið í þessa átt, og brjeta þar með
skarð í vanans vegg, Og jeg er
ekki í neinuin vafa um það, að þótt
skaði verði á rekstri útgerðarfje-
iags á togara, þá getur rekstur
skipshafnar vel borið sig, því að
þá verður sparað meira á flestum
sviðum. —
bamningur sjómanna.
Auk þess að sjómennirnir á
„Andra“ gerðu leigusamning uui
skipið við eigendur þess, gerðu þeir
annan samniing sin á milli. Kallá
þeir þar útgerð sína „Pjelagsút-
gerðina Laxíoss“. Kýs hún þriggja
manna ráð úr sínum hópi, „skips-
ráð“, er Ihefir reiknmgshald og
allar framkvæmdir rekstrinum við-
komandi á hendii, og ber ábyrgð á
því að fylgt sje reglum fjelagsins
í hvívetna. — Af verði afla úr
hverri veiðiför skal fyrst greiðá
allan rekstrarkostnað, en % af
því, sem umfram er, skal skift á
mjlli skipverja i hlutfalli við það
kaup, sem liver þeirra á að hafa
samkvæmt kauptaxta síns fjeiags,
en Mi á að leggjast i viarasjóð. Ef
rekstiarhalli verður, bera albr skip
verjar ábyrgð þar á, í sama hlut-
falli. En vonandi er, að sú á.byrgð
komi hvergi niiður. Munu eflausjt
allir velviljaðir inenn óska þess, að
sjómönnunum gangi sem best, og
ao þeir með ráðdeild hafi sein altia
mest upp úr þessu.
Háar bætur.
Yfirrjetturinn í Rostock liefir
nýlega dæmt ríkið Mecklenburg-
Stielitz til þess að greiða Elísa-
betu, fyrverandi stórhertogaynju,
tvær miljónir marka í bætur fyrir
„niðurlægingu og skapraun“. —-
Öðrum af ætt. fyrverandi stórlier-
toga. eru dæmdar 100.000—500.000
marka bætur á sama hátt.
En mi er fjárhagsástandið í
Meeklenburg-Strelitz ákaflega bág
boriö og ef ríkið ætti að greiða
þessar bætur mlundi það fara á
höfuðið. Þess vegna er sennilegast
að dómnum verði áfrýjað til rík-
isrjettarins í Leipzig.
Þegar þjer kaupið dósamjólk
0RATEÐ
feneo steriuzed j
þá munið að biðja um
FROM
EIGHT tð
þvi þá fáið þjer það besta.
Athngasemd.
Herra ritstjóri.
Út- af greininni „Reykjavík
og bændur“ er birtist í Morg-
unblaðinu 8. þ. m., vildi jeg
leyfa mjer að biðja um rúm
fyrir eftirfarandi athugasemd-
ir.
Það er fjarri mjer að van-
iakka markað þann, sem sunn-
enskir bændur hafa fyrir bús-
afurðir sínar hjer í Reykjavík,
iví af honum hafa þeir vitan-
lega nokkurt hagræði, sem eðli-
legt er, þar sem þeir einir hafa
aðstöðu til að koma ýmsum af-
urðum hingað al-nýjum, og
sem í því ásigkomulagi eru
vefðmætastar hjer, eins og al-
staðar um hinn mentaða heim.
- Hinsvegar vildi jeg gjarnan
mega benda á eftirfarandi:
Ekki er mjer kunnugt um,
hvað mikið kjöt er selt hingað
í bæinn, af svæði því er um
getur í nefndri grein, — en
hitt er mjer kunnugt um, að
af því kjöti er til felst hjá
Sláturfjel. Suðurlands, er mik-
ið selt til annara staða en
Reykjavíkur — meira að segja
töluvert til útlanda, þegar
miklu er slátrað, eins og t. d.
í haust. Tel jeg því líklegt, að
kjötmagn það, sem lagt er til
grundvallar fyrir útreikning-
um í nefndri grein, sje alt of
mikið.
Samanburður á kjötverði
hjer í bænum og út um land,
er ekki rjettur. Er þar vitnað í
verð á vænsta dilkakjöti hjer,
og það rjettilega taiið selt á
95 aura kíló í heilum kropp-
um, en á Norðurlandi er það
talið 80 aurar, og á Vesturlandi
70 aurar. Man jeg ekki betur
en að í útvarpinu hafi verið
sagt frá því, að hæsta verð á
dilkakjöti á Akureyri væri 85
aurar, og í einhverju dagblað-
inu var sagt frá því að á ísa-
firði væri kjöt keypt inn á 60
—70 aura og selt út á 70—80.
Er þá hæsta söluverð þar 80
aurar eftir því. Munar þetta
all miklu fr.á þeim samanburði
sem gerður er í greininni.
Ekki er þess heldur getið í
umræddri grein, að hvergi á
landinu eru greidd jafn há
vinnulaun við slátrun, sölu og
afhendingu og heimflutning
varanna,. eins og hjer. Hvergi
munu heldur annars staðar á
landinu, vera eins dýr hús og
áhöld sern notuð eru við slátr-
un eins og hjá Sláturfjelaginu
í Reykjavík. Er þess varla að
vænta, að sunnlenskir bændur
starfræktu sauðfjárslátrun sína
þar sem dýrust er aðstaðan,
ef þeir hefðu ekki von um að
fá kostnaðaraukann upp bor-
inn einmitt á Reykjavíkurmark-
aðinum, og kemur sú dýra að-
staða þá eðlilega fram á kjöt-
verðinu. '
Þar sem sennilega er, í á-
minnstri grein, lagt til grund-
vallar of mikið kjötmagn, verð
munur hjer og út um land tal-
inn of hár, og ekkert tillit tek-
ið til þess, hvað starfræksla er
hjer dýrari en þar, er hætt við
að nokkuð stórt skarð kæmi í
,,t4 miljón“ króna gróðann,
sem nefndur er í greininni, ef
nákvæmt væri reiknað. Enda
BAKARAR!
FLÓRSYKUR
HÁLFSIGTIM J ÖL
HVEITI „GILT EDGE“
do. CREAM OF MANITOBA
RÚGMJÖL
SVÍNAFEITI
er nú aftur fyrirliggjandi.
Vasihækur,
smáar og stórar, ýmislega strikað-
»<! > Ji-jög margar tegundlr í
Bókav. Sigfúsar Eymundssonar.
„Það er gaman að líta i þvottinn"
segir húsmóðirin.
Jeg Þvæ
skemdalaust
og á helmingi
styttri
tíma með
RINSO
Lökin og koddaverin eru hvít eins
og mjöll, hvergi stoppuð eða bætt,
Iiað er Rinso að þakka. Rinso
lieldur þvottinum drifhvítum, eng-
inn núningur, engin bleikja, ekk
ert sem slítur göt á þvottinn, að
eins hreins sápulöður sem nær
úr öllum óhreinindum. Jeg gæti
ekki liugsað mjer að vera án
Rinso.
Er a'Seins selt i pökkum
— aldrei umbú'Salaust
Lítill pakki—30 aura
Stór pakki — 55 aura
“fi Allt íneð íslenskiim skipuin! f