Morgunblaðið - 18.10.1931, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
pest, og sú orsök sje ein nægileg
tii þess að fjeð fái pestina.
Eitt haust setti jeg á 3 lamb-
hrúta. Tók jeg þá inn um vet-
urnætur og hafði þá í stíu í
einu húsinu. Þar voru þeir frain
á þorra. Þá ljet jeg gelda tvo
af þeim en ekki þann þriðja.
Sá sem gelti þá fyrir mig sagði,
að jeg yrði að gefa þeim vel, og
líka gott hey meðan þeir væru
að gróa. Jeg breytti til með hey-
ið, og gaf þeim töðugresi, og
frekaði einnig gjöfina svo þeir
heldur leifðu. — Svo liðu þrír
sólarhringar. Að morgni fjórða
dagsins þegar jeg kom í húsin,
lágu tveir af þeim dauðir í stí-
unni, en sá þriðji fárveikur að
sjá, því hann stundi við og var
uppþembdur, eins og pestveikar
kindur venjulega. Jeg gaf hon-
um strax inn tvær matskeiðar af
steinolíu, og ljet hann heim í
fjós. — Jeg hafði hann í auð-
um bás. — Hann stundi við
stöðugt fyrst, svo hætti hann
því eftir nokkra stund. Hann
snerti ekki hey þenna dag, en
daginn eftir fór hann að eta.
Honum batnaði að fullu tiltölu-
lega fljótt. Hann lifði til þess
haustið eftir að jeg slátraði
lionum. Það var nú nokkurnveg-
inn Ijóst, að ekkert annað en
hin snögga fóðurbreyting var or-
sök þess, að hrútar þessir dráp-
ust. í þessu sambandi vil jeg
skýra frá því, að smátt og smátt
á fleiri árum hafði jeg upp ca.
14 kindur sem veikar urðu af
pest, ef jeg gat náð þeim áður
þær urðu mjög veikar, og áður
er> drepið byrjaði í vinstrinni.
Einu sinni var jeg búinn að
leggja kind niður við trogið,
sem jeg hjelt að ekki ætlaði að
rakna við, — jeg var búinn fyr-
ir nál. klukkustund að gefa henni
inn steinolíu; — mjer sýndist
að hún ekki vera aðfram komin.
Jeg sleppti henni því og lofaði
henni að standa upp. Hún rölti
til fjárhúsanna. Jeg spilaði hana
af svo hún væri ekki með fjenu,
c-g svo að jeg gæti ráðið því
hvaða hey hún æti, og hve mikið.
Hún át lítið sem ekkert þenna
dag, en daginn eftir fór hún að
eta. Jeg hafði hana í stíu í 3
daga, og ljet hana síðan saman
við fjeð. Batnaði henni að fullu
að því er sjeð varð. En um vor-
ið fór hún úr bráðapest í maí,
áður en gróður kom. Jeg at-
hugaði hvort eigi mætti sjá
neitt á vinstrinni sem benti á
að hún hefði fengið pestina áð-
ur, og var það líka svo. Á ein-
um stað vottaði fyrir þykkildi
eða hersíi. Og þóttist jeg af því
sjá, að það hefði verið á síð-
ustu stundu sem jeg náði henni
til að gefa henni inn um vetur-
inn. Steinolían losar stýflurnar
úr lakanum, og þá, þegar þær
eru farnar, geta meltingarfærin
farið að starfa aftur.
Meltingarfæri sauðkindarinn-
ar, eins og annara jórturdýra,
eru fíngerð og margskift. Þau
geta því eigi þolað hvað sem
þeim er misboðið, Þau sýkjast
og hætta að starfa. Jeg varð
sjaldan fyrir miklum skaða af
völdum bráðapestarinnar, nema
haustið 1925. Þá byrjaði hún
alment síðast í sept. meðan auð
var jörð og góð tíð. Eftir að far-
ið var að hýsa fjeð og gefa því,
Ef þjer
ðrekfcið te,
þá notið
melrose’s.
hætti pestin síðast að drepa. að falla og trjena, er öðru máli
Að minsta kosti drap hún miklu
færra eftir en áður.
Eftir þá reynslu, sem jeg
smám saman hefi fengið á öll-
um þeim árum sem jeg hirti fje,
var jeg ekkert orðinn hræddur
við bráðapestina, að hún gæti
gert mjer verulegan skaða. Ef
jeg misti kind, eina eða fleiri,
kendi jeg klaufaskap og óvar-
kárni um. Sama álít jeg auðvit-
að um alla aðra fjármenn. Og
í þessu sambandi vil jeg segja
það hiklaust og afdráttarlaust,
að jeg þyrði nú að taka að mjer
að hirða fje, hvar sem vera
skyldi, þó eigi væri bólusett, —
og taka það í ábyrgð mína að
verja það fullkomlega fyrir
bráðapest, eftir að farið væri
að hýsa, en þó með þeim skil-
yrðum, að jeg mætti að öllu
leyti ráða meðferð fjárins og
aðferð við hirðinguna, og að
eigi hefði drepist úr bráðapest
áður farið var að hýsa og skrokk-
arnir legið í haganum lengri eða
skemri tíma, því að jeg álít að
hugsanlegt sje að hætta geti
stafað af þessu, þó jeg geti ekki
fært fullgild rök fyrir því.
En hvernig á að fara að, ef
bráðapestin byrjar að drepa
strax eftir réttir með-
an auð er jörð og góð tíð og
enginn er farinn að hýsa fje?
Nú orðið er það bólusetningin
sem ætti að koma að liði; til þess
þarf að hafa bóluefnið til í
tíma. Annars er það í mörgu
tilliti betra að taka fje snemma
til hýsingar, og byrja snemma
að gefa því með beitinni, jafn-
vel þó að auð sje jörð. Þar sem
beit er Ijett, og eigi völ á sæmi-
lega góðu landi til beitar, kem-
ur maður í veg fyrir, að fjeð
leggi af, og í öðru lagi kemur
maður í veg fyrir þá hættu,
sem stafað getur af snöggum
og hættulegum hríðaráhlaupum.
í þriðja lagi getur maður ráðið
því, að fjeð sje í besta beitar-
landinu sem kostur er á. Eftir
að farið er að gefa stöðugt með
beitinni, er auðvitað alveg ágætt
að hafa vel verkað vothey, — af
há eða snemm sleginni töðu.
Það hefir sennilega miklu meiri
þýðingu að hafa vothey vel
verkað með beit, en menn alment
gera sjer grein fyrir eða þekkja
enn sem komið e'r.
Hjá mörgum mun vakna sú
spurning: Hvernig stendur á
því, að fjeð drepst úr bráðapest
strax úr rjettum síðast í sept-
ember og svo áfram ef ekkert
er að gert? Þeir sem geta trúað
því, að trjenað og tormelt fóð-
ur, og snöggar breytingar til
hins lakara, sje aðal undirrót
bráðapestarinnar, munu ekkert
furða sig á þessu. — Að sumr-
inu þegar fjeð hefir nóg af safa-
miklu og auðmeltu grasi, eru
eigi skilyrði til þess að f jeð veik-
ist af bráðapest. En þegar haust
ið er komið, og grasið farið mjög
að gegna (og þessi breyting Verð-
ur oft á tiltölulega stuttum
tíma), þá eru skilyrðin fyrir
hendi, og afleiðingarnar koma
þá líka í ljós. Flestum virðist
að bráðapestin drepi heldur
vænar og feitar kindur en hin-
ar rírari. Þetta hefir, eins og alt
annað, sínar orsakir, og þá fara
aíyeiðingarnar eftir því. Feiti,
kindurnar eru öllu fremur lystar-
góðar og gráðugri en hinar sem
matvandari eru. — Þær offylla
sig á þessu óholla fóðri, og verð-
ur þess vegna hættara. Jeg þótt-
ist taka eftir þessu oft og mörg-
um sinnum.
Þar sem nokkuð langt er í
beitarlandið, þarf að reka fjeð
hægt, og allra síst hundbeita það,
enda forðast allir góðir fjár-
menn það.
Að hirða vel sauðfje að öllu
leyti, er sannarlega ekki vanda-
lítið verk. Það gera eigi nema
góðir fjármenn. En er þeim
ekki að fækka?
Að þessu sinni fjölyrði jeg
ekki meira um þetta mál. Fæ ef
til vill tækifæri til þess síðar.
Helguhvammi í sept. 1931.
Baldvin Eggertsson.
Prestafjelagsritið 1931.
‘ Þessi þrettándi árg. ritsins er
nýútkominn undir stjórn sama rit-
stjóra og áður, prófessor Sigurðar
P. Sivertsen núverandi vígslu-
biskups í hinu forna Skálholts-
biskupsdæmi. Og ekki v,erður ann-
að sagt ,en ritið sje, sem fyr, ágætt
að öllum frágangi, og efnisvahð
gott, fræðandi og skemtilegt. í
þetta sinn er innihaíd þess fjöl-
breyttara en verið hefir, og mun
það fyrir þá skuld öllum almenn-
ingi kærkomnara og ljúfara, og
auðgast [jar af leiðandi að góðum
lesendum og styrktarvinum, mun
slíkt líka einlæg ósk þeirra, sem
að ritinu standa.
Birtast þar ritgerðir og erindi
um ýmis kristileg mál og kristilega
starfsemi, æfiágrip og minningar-
orð nokkurra merkismanna með
myndum, fallegir sálmiar og söng-
iög eftir góðkunna höfunda, og
margt fleira er þar að sjá merki-
legt og athyglisvert. — Skal jeg
nú með örfáum orðum minnast á
nokkuð iaf þessu hvað fyrir sig.
Fyrst í ritinu er erindi eftir rit-
st.jórann, sem hann nefnir „Eining
kirkjunnar'‘. Fjallar það um eitt
lnð mesta áhugamál kristinna
manna nú á tímum. Minnist liöf-
undurinn á samvinnu (hinna ýmsu
kirkjudeilda inn á við. Og einnig
hitt, hvað löngunin og þörfin er
orðin mikil til samstarfs út á við,
milli kirkjudeildanna sjálfra. —
Hregur hann það fram skýrt og
greinilega, að tilfinning kirkjunnar \
er vöknuð fyr.ir sundmngarvan-j
mætti sínum, og þar af leiðandi
Væntanleat:
Epli þurkuð extra choiche. Apricots þurk. extra
choiche. Ferskjur extra choiche. Kúrennur. Bl. ávextir
extra choiche.
Eggert Kristjánsson & Co.
Símar: 1317, 1400 og 1413.
Kork parket
og kork á gólf, undir dúka, útvega jeg beint frá
Suberit Fabrik A.S.
Verðið lægra en áður hefir þekkst. Einkaumboð fyrir fsland
LUDVIG STORR.
Frt Itndsslittn
Frá og með 20. október 1931, hækka símskeytagjölcl
til útlanda, og verða til þessara landa sem hjer segir:
Til Færeyja alm. skeyti
— Danmerkur og Engl. alm. skeyti
— ------ blaðaskeyti
— Noregs og Svíþjóðar, alm. skeyti
— ----— blaðaskeyti
— Frakklandls og Hollands, alm. skeyti
— Austurríkis og Grænlands ---------
— Ítalíu -----
-r- Irlands ----
— Póllands ----
— Spánar ----
— Finnlands ----
— Portúgals ----
— Þýskalands ----
31 aur. orðið
51 -----
15 -----
60 -------
20 -------
67 -----
79 -----
78 —
57 -----
80 -----
75--------
84 -----
83 -----
73 ——
Landssímastióri.
Hftiski fatnlii
eru nú komin í mjög miklu úrvali.
--- Lítið í gluggana á -
LAUGAYEGI 3
Andrjes Andrjesson.
■'lllr O ■'íir O '’fc' 9 <llí» C
► • -1(4* • •-'Mi-* Hi- • • -%»
DREKKIÐ EBiLS - ÖL
-ii4- • 0 -111-0 ••M4- • -11.- • -ii..' • m..' o -%- o -%•• • o -%.• • ••
> -«#4.'O-lli.'• -%-•-%-•..%-• -%-•••%-• -<%.•