Morgunblaðið - 01.11.1931, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ
S
Hvenær vaknarjslenska bióðin?
Kosnxngar þær, sem nýlega eru
wiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiMiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiunii^
JHorpitByið
g Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
= Rltstjörar: Jðn KJartansson.
Valtýr Stefánseon.
= Rltstjðrn og afgreiBsla:
Austurstrætl 8. — Siml 600.
= Auglýsingastjðri: B. Hafberg.
= Auglýslngaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Slml 700.
H Helmaslmar:
Jðn Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
= Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuBl.
Utanlands kr. 2.60 á mánuBl.
= í lausasölu 10 aura elntaklB.
20 ura meB Lesbðk.
Ílllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Djóðstjómin enska
beiðist lausnar,
i
Loiiclon 31. okt.
United Press. FB.
Ráðherrar ]>jóðst.jórnarinnar hafa
beiðst lausar, en gegna ráðherra-
störfum áfram meðan unnið er að
•endurskipun þjóðstjórnarinnar. —
IJm það mál ræðir Mac Donald
forsætisráðherra við Stanley Bald-
win og Sir Herbert Samuel, leið-
toga. íhaOdsflokksins og frjálslynda
flokksins, í byrjun næstu viku.
Vafasamt er talið, að endurskipun
þjóðstjórnarinnar verði lokið áður
en þing keniur saman á þriðju-
dag.
Bandaríkin og Þjóðabanda-
lagið.
Washington, 30. okt.
United Press. FB.
Orðsending Bandaríkjastjórnar
til þjóðabandaHagsins verður ekki
birt fyr en bandalagið hefír til-
kynt, að það hafí tekið við lienni.
—• Talið er, eftir góðum heimikl-
um, að í orðsendingunni fallist
Bandaríkjastjórn á frestun víg-
búnaðar í grundvaHaratriðum, en
ikveðst skilja frestunaráætlunina
þannig, að hún nái ekki til áfomia
Bandaríkjanna um að ehdumýja
’tundurspillaflota smn, en frá þeim
-áformum hafði verið gengið áður
•en frestunaráformin viðvíkjandi
'viígbúnaði komu til sögunnar.
Utanrík’isverslun Dana.
Khöfn, 30. okt.
TJnited Press. FB.
Opinberlega tilkynt, að innflutn
ingur umfram xitflutninga í sept-
æmber hafi íxumið 17.856.000 krón-
um. A sama tíma í fyrra nam inn-
flutningurinn xxmfram útflutninga
22.123.000.
€!engi sterlingspunds.
London 31. okt.
United Press. FB.
Gengi sterlingspund nxiðað við
cioilar var í gær 3.86%.
Newyork: Gengj sterlingspunds
<er viðskiftunx lauk í gær $ 3.85 5/8
Síðar sama dag:
Gengi sterlingspunds miðað við
rlollar 3.84.
Newyork: Gengi sterlingspunds
3.83. —
Morgnnblaðið er 12 síður í dag.
Lsebækur barnanna. Fýrsta bók-
ín af þessu safni, Litli Kútnr og
Labbakútur, sem kom út í fyvra,
náði afar miklnnx vinsældum og er
nú nærri uppseld.
um garð gengnar í Englandi, vekja
án efa meiri athygli um lieim allan
eix nokkurar aðrar kosningar fyrr
eða síðai'. Og vafalaust hai'a úr-
slit kosninganna djxxptak áhrif á
stjórnmál annara landa.
T ’ndanfarið liefir eyðs.ustefnan
ráðið ríkum í Englandi, Sósíalistar
hafa. farið þar með völd. Og þó
að í stjórninni lxafi setið ýmsir
ágætir meni:, ux'ðxx ]>eir að fylgja
stefnunni. Eyðslustefnan lofaði
Jjjóðinni guMi og grænuxn skógi.
Eitthvað varð að efna af loforð-
ufxunx. En það kostaði fje. Þessu
fje var í fyrstu náð með nýjum
álögum á skattþegnana. En það
voru takmörk fyrir því, lxvað skatt
þegnarnir gátu af Iiendi látið. Og
þegar þeiiTa pyngja þraut, var
tekið lán. Fyrsta lánið var fljótt
upp etið: þá var tekið annað,
þi'iðja o. s. frv. Loks kom að því,
að 'lánstraustið var líka að þrot-
um komið.
Þegar svo var komið, að skatt-
þegnarnir voru að sligast undir
byrðunum og lánstraustið var á
förum, var í rauninni ekki annað
fram undan er ríkisgjaldþrot,
sem vitanlega liefði haft þær
afleiðingar, að bretska heimsveldið
hefði hrunið í rústir.
Þannig var ástandið hjá Bretum,
eftir stjórnarferil eyðslustefnunn-
ar. En það gerði gæfumuninn hjá
þeim, að bestu menn stjórnarflokks
ins loks sáu, að breyta þyrfti unx
stefnu. Þeir sáu, að nú þurfti að
setja þjóðai'hagsmuni yfir flokks-
hagsmunina. Og þeir sneru sjer
til stjórnarandstæðinga og báðu
um samvinnu, því að þeirra eigin
flokkur vildi ekki breyta um
stefnu. Samvinnu- eða þjóðstjórn
var mynduð, þar sem menn xir
,öllum flokkum stóðu að, og við-
reisnarstarfið liófst.
Þegar bxxið var að gera nauð-
synlegar ráðstafanir til að bjarga
ríkinu frá yfirvofandi gjaldþroti,
skaut. þjóðstjórnin máli sínu undir
dóm þjóðarinnar. Hún ljet fram
fara almennar kosningar.
— 1 kosningabaráttunni hjelt
eyðslustefnan áfram að lofa og
heimta. Þjóðstjómin og hennar
.sluðningsmenn sögðu hins vegar
þjóðinn blákaldan sannleikann.
Svo kom dómur bretsku þjóðar-
innar. Sá dómur verður áreiðan-
lega einhver merkasti þáttur í
sögu bretskra stjómmála. Þjóðin
reis upp senx einn maður og dæmdi
eyðs'lustefnuna óalandi og óferj-
andi. Viðreisnarstefna þjóðstjórn-
arinnar hlaut þann glæsilegasta
* kosningasigur, sem nokkuni sinni
hefir unnin verið í Bretlandi.
Atburðir þeir, sem gerst liafa
í Bretlandi undanfarið, hafa án efa
boðskap að flytja okkur fslending-
um.
Eyðslustefnan hefir ráðið lijer
rikjnm undanfarið; og enn situr
hiin í valdastóli. Eyðslustjórnin
íslenska hefir farið nákvæmlega
eins að og eyðslustjórnin bretska.
Hxin brautst til valda með fögrum
loforðum. Hún fekk feikna fje til
umráða í góðærunum, því að nýjar
álögur vom lagðar á skatfþegnana.
A þrem árnm guldu skattþegnar
15 milj. króna í ríkissjóð. umfrain
'áætlun fjárlaga. — Alt þetta fje
hvarf í botnlausa evðsluhít stjórn-
arinnar.
En eyðslustjómin ljet sjer ekki
næg.ja, að eyða og sóa öl'Iu því, sem
skattþegnar landsins intu af hendi
á góðærunum. Hún þurfti meira.
Og liún fór að eins og eyðslustjórn
F.reta. Hún tók ný lán. Þegar
fyrsta lánið var u.pp etið, var ann-
að tekið og svo það þriðja o. s.
frv. A þann liátt tókst stjóminni
að auka eyðsluskuldir ríkissjóðs
um 15 milj. króna. Þetta fje er
einnig liorfið. Hefir stjómin þannig
sóað 30 miljónum króna, á þrem>
árum ,umfram áætlun fjárlaga.
Svo skall kreppan yfir, með sín-
uin ægilega þunga. Þá vaknar
eyðs'lustjómin við vondan dranm.
Miljónimar eru horfnar; ríkisltass-
inn er tæmdur í botn; atvinnuveg-
irnir eru í rástum; skattþegnamir
geta ekki lengur risið undir þeim
sköttum, sem á þá eru lagðir —
því síður bætt á sig.
Þegar svona er Iiomið, reynir
eyðslustjórnin enn að herja út
nýtt lán erlendis. En þá eru allar
dyr lokaðar. Lánstraustið er farið.
Ó]>ax,ft er að fai'a mörgum orðum
um ]>að, hvað framundan blasir
hjá ríkisbúskapnum íslenska, ef
ekki verður breytt unx stefnu. En
þess er ekki að vænta, að eyðslu-
stjórnin hverfi frá sinni stefnu.
Hún setur enn flokkshagsmuni of-
ar öl'lu öðru. Þjóðarhagsmunir
verða hvar vetna að þoka fyrir
einkahagsmunum flokksins. Meðan
svo er, er viðreisn útilokuð.
En atburðirnir síðustu í Eng-
landi varpa fram einni alvarlegri
spurningu: Hvenær er þess að
vænta, íslenska þjóðin vakni á
sama hátt og bretska þjóðin gerði
nú við kosningarnar?
□agbófe.
□ Edda 59311137. Fyrirl.
Atkvgr.
I. O. O. F. 3 = 1131128 =
Veðrið í gær: Lægðin er nú yfir
norðaustanverðu íslandi og hreyf-
ist liægt austur eftir. Vindur er
orðinn norðlægur vestan lands en
hægur enn þá. Austan lands er
víða. logn.
Hiti er víðast 2—3 stig, en
sums staðar 6 stig á N og A-landi.
Noi'ður af Vestfjörðum mun
vera NA-liríð og er viðbúið að
hún nái þá og þegar til Norð-
urlandsins.
Veðurútlit í Reykjavík í dag:
Stinningskaldi á NV eða N. Ljettir
til og kólnar í veðri.
Messan og fermingin í Fríkirkj-
unni verður kl. 12 í dag, en ekki
kl. 2, eins og stóð í biaðinu í gær.
Sýning Kristínar Jónsdóttur í
Landssímastöðinni nýju, við Tlxor-
valdsensstræti, verður opin til
þriðjudags.
Guðmundur Einarsson frá Mið-
dal hefir sýningu í Listvinafje-
lagshúsinu. Eru þar sýnd um 20
fjaillamálverk (sem bann hefir í
sumar málað upp til háfjalla), og
nær 200 myndir, gerðar úr ís-
lenskum leir.
Vegna gengislækkunar hafa öll
skipafjelögin, Eimskipafjelag ís-
lands. Sameinaða og Bergenska
sjeð sig knúið til þess að hækka
„gegnumgangandi fragtir“ til ts-
lands um 20% og frá íslandi
um 15%.
Dansskóli RSgmor Hanson. —
Fyrsta æfing verður á morgun
(mánudag 2. nóv. kl. 4, 6 og 9')
í K. R. húsinu. Ballet-skólinn
(A.B.C. og D. flokkar) liafa æf-
ingar á venjulegum stað og tíma.
Piltar í H-ílokki eiga að mæta
á fyrstu æfingu í Leikfimissal
Mentaskólans á þriðjudag.
Fermingarkort BarnaheimiUs-
nefndar þjóðkirkjunnar fást í bóka
og ritfangaverslunum bæjarins. —
Agóðinn af sölu kortanna rennur
ti'I starfsnefndarinnar fyrir fátæk
börn.
Útvarpið í dag: Kl. 10.40 Veður-
fregnir. 12,00 Messa í Fríkirkjunni
(Ferming) síra Árni Sigurðsson.
18.40 Barnatími. (Margrjet. Jóns-
dóttii'). 19.15 Grammófónhljóm-
lcikar. 19,30 Veðurfregnir. 19.35
Erindi: Saga nýja testamentisins
111. (iMagnús Jónsson, próf). 20.00
Klukkusláttur. Ópera: Tosca eftir
Puccini. 20.30 Fijettir. 21.00
Ópera. Tosca (framh.) Danslög
til ld. 24.
Á miorgun: Kl. 10,15 Veður-
fregnii'. 16.10 Veðurfregnir. 19.05
Þýska, 1. fl. 19.30 Veðurfregnir.
19,35 Enska, 1. fl. 20.00 Klukku-
sl'áttur. — Bókmentafyrirlestur:
Magnús Stephensen, Vilhj. Þ.
Gíslason. 20,30 Frjettir. 21.00
Hljómleikar; Alþýðulög. Útvarps-
kvartettinn. Einsöngur: Einar
Markan.
Leikfjelag Reykjavíkur hefir nú
fjögur leikrit undir í einu, þrjix í
æfingu og svo Imyndunavveikina,
sem verið er að sýna. Leikritin,
sem eru í æfingu, eru „Hallsteinn
og Dóra“, hið vinsæla leikrit Ein-
ars H. Kvarans, sem fje'lagið sýndi
hjer og á Akureyri í vor, er verið
að æfa það til nýrrar sýningar og
kemur það fram á leiksviðið núna
á næstunni. Leikstjóri er Haraldur
Bjömsson, aðalleiðbeinandi fjelags
ins. Annað íeikritið er „Drauga-
lestin“, nýr enskur sjónleikur, og
hefir Indriði Waage leikstjómina
á hendi, en Bjarni Bjömsson leik-
ari hefir verið ráðinn til að leika
aðalh'lutvei'kið í léiknum. Þá er
loks verið að æfa þýskan sjón-
leik, sem bygður er á Andersens-
æfintýrinu um Litla Kláus og
Stóra Kláus, og er sá leikur sjer-
staklega ætlaður fyrir bömin. Frú
Mai'ta Kalman hefir þýtt leikinn
og hefir leikstjómina á liendi, en
íleikendur em yngstu og efnileg-
ustu leikendur Leikfjelagsins. Öll
leikritin verða sýnd fyrir jólin,
en þá keniur væntanlega til sýn-
ingar nýr þýskur söngleikur und-
ir leikstjói'n Haraldar Bjömssonar.
— ímyndunarveikin og listdansinn
verða sýnd í kvöld.
Stúdentaráð Háskólans. Kosning
til stúdentaráðsins fór fram fyrra
laugardag. Deildarkosningar fóm
þannig að í heimspekideild var
kosinn Jóliann Sveinsson, í lækna-
deild Jóhann Þorkelsson, í laga-
deild Kristján Steingrímsson og
í guðfræðideild Gísli Brynjólfsson.
Sameiginilega vom kosnir af öll-
um deildum háskólans Theódór
Matthiesen, Auður Auðuns, Theó-
dór Skúlason og Sigurður Óla-
son. Af fráfarandi Stúdentaráði
var kosinn Jón Geirsson.
Hjúskapur. í gær voru gefin
saman í hjónaband Jónína Guð-
mundsdóttir og Helgi Stefánsson.
f gær voru gefin saman í hjóna-
band, af síra Fr. Hallgrímssyni,
ungfrú Áslaug L. Guðmundsdóttir
og Lxiðvík H. Karvelsson. Heimili
þeirra er á Laugavegi 101.
T fyrradag vom gefin saman
í hjónaband af síra Fr. Hallgríms-
syni ungfrú Unnur Jónsdóttir og
Eiríkur Helgason rafvirki. Heimili
]-eirra er á Hverfisgötu 90.
Framkvæmdamefnd Stórstxik-
unnar. Heimsókn stúkunnar Dröfn
nr. 55. ki. 4% í dag.
Sjómannasto’fan. Sanxkoma í dag
ki. 6. Allir velkomnir.
í Bethaníu. Samkoma ld. 8% í
kvöld, eand. theol. Sigui'björn Á.
Gíslason talar. Allir velkomnir. —
Iíafið sálmabók með.
Hrafnhildur, seinasta skáldsaga
Jóns Björnssonar ritstjóra kemur
x bókaverslanir ínxna um mánaða-
mótin og kostar kr. 6.50. Áskrif-
enclur fá liaixa eftir sem áður fyrir
6 krónxxr, og verðxxr hxxn afgreidd
til þeiri'a i afgreiðslu Morgun-
blaðsins. Bókin verðxxr send næstu
daga til alli'a áskrifaixda, og þeir,
sem vilja eignast hana nxeð lægra
verði en bókhlöðuverð er, geta
snxxið sjer til afgreiðslxx Morgun-
blaðsins.
Knattspyrnufj.elag Reykjavíkur.
Þejr fjelagar K. R. sem ekki hafa
fengið brjef frá fjelaginxx í síð-
ustxx vikxx, erxx beðn.ir að tilkynna
það á skrifstofu fjelagsins og láta
vita xxm bústaðaskifti.EMa eiga þeir
á liættxx að fá ekki með skilixn?
blöð eða brjef, sem f.jelagið gefur
xxt og getur slíkt oft verið baga-
legt, /
Dráttarvextir. Morgunblaðið hef-
ir verið beðið að vekja athygli
manna á axxglýsingxx bæjargjald-
kei*a í blaðinu í dag, um dráttar-
vextj af síðari hlxxta útsvara þessa
árs. Menn sleppa ]>ví aðeins við
að greiða dráttarvextí, ef þeir
greiða xxtsvarið að öllxx leyti á.
morgxxn — mánxxdag.
Lögreglustjórinn hjer í bænxxm
hefir ekki treyst sjer til, að setja
nafn sitt xindir greiixina „Ofaníát
enn“, sénx birt er í Tímanum
síðast, þótt öll greiixin beri þess
glögg merki, að enginn annar
en lxann sje höfundnrinn. Hefír
honxim þótt rjettara, að klína grein
inni á nafn veslings ritstjórans, og’
er það skiljanlegt, Gi'einin fjallar
um sætt í meiðyrða.máli því, er
lögreghxstjóri nýlega höfðaði gegn
ritstj. þessa blaðs. 1 því máíi
krafðist lögreglustjórinn þess, að
ritfitj. þessa Wlaðs vrðxx sektaðir
og xxmstefnd xtmmæli dæmd dauð
og ómerk. Hvorugt af þessu vildi
ritstj. þessa blaðs ganga að, en
sýndi lögreglustjóra hins vegar
franx á, að málsókn lians væri
gersamlega, xit í bálinn. Þetta hefir
Jögreglustjóri fxxndið og þessvegna
lxætti luxnn við málsóknina. Sxx yf-
irlýsing ritstj. þessa blaðs, að í
lxinni umstefndu grein hafi ekki
átt að felast aðdróttun til lög-
raglustjórans sem embættismanns,
var í fvlsta samræ.mi v.ið orð og
tilgang umræddrar greinar. Þessa
yfirlýsingu lætur lögreglustjórinn
ritstj. Tímans slcilja ]>annig, að
ritstj. Morgbl. „hafi ekki stólið
það, sem þeir höfðu sjálfir skrif-
að“, eins og komist er að orði i
Tímanum. Hjer gerir lögreglustjór-
inn næsta Jítið úr sjálfum sjer,
því varla er hann svo axxmxxr, að
þann ekki viti það. að yfírlýsing
ritstjóra xxnx ákveðinn skilning á
grein í blaði hans. getur ekki á
neinn hátt haft áhrif á dóm í
meiðyrðamáli. Hitt veit lögreglxi-
stjóri vel. að ekkert orð var aftnr
tekið í ximræddri Moi*gxxnblaðs-
grein. Þaxx standa óhögguð, eins
og þaxx vorxx skrifxið. Um „ofaníát“
af bálfxi rtistj. Morgbl. er því ekhi
að ræða, heldxxr hefír lögreglxxstjóri
gerf. sig hlægilegan með má.lssókn
þessai-i. sem hann svo át ofan í
sig. ei' á sáttafnnd kom.
Nýja Bíó sýnir nú Ufa-mynd,
.sem heitir „Þrenxenningarnar frá
hensíngeyminum“. Ex* það óper-
etta með LiHan Harvey og Willv
Fritsch í aðalhlutverkunxxnx. Fjör-
x;gt og skemtilegt ástaræfíntýr.