Morgunblaðið - 01.11.1931, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
er bara liðlega 4 miljónir í
vexti á ári. Auk þess koma svo
afborganir, segjum 3 miljónir.
það eru þá um 7 miljónir, sem
þarna koma á þessum eina lið,
án þess að þess sjái merki í
verslunarskýrslum.
Af siglingum þori jeg ekki að
fullyrða, hvort við höfum hag
eða halla að þessu leyti. Eim-
skipafjelagið færir okkur all-
verulegar ósýnilegar tekjur. En
á móti kemur ýmislegt, svo sem
farþegaflutningur með erlend-
um skipum. Þá er og mjög
hætt við all-verulegri ósýnilegri
greiðslu, þar sem er munur á
áætluðu verði útfluttrar vöru
og raunverulegu verði. Þegar
verð er lækkandi getur þetta
numið talsverðu.
Þá er enn ósýnileg greiðsla
öll iðgjöld af vátryggingum —
bæði beinar tryggingar og end-
urtryggingar, fyrir lífsábyrgðir,
brunatryggingar, bæði hús og
innbú, sjóvátryggingar, bæði
skip og farma. Yfir þetta eru
því miður ekki til skýrslur nema
að litlu leyti. Til er skýrsla um
innlend vátryggingarfjelög til
3 929, Brunabótafjelag íslands,
Sjóvátryggingarfjelag íslands,
bæði brunadeild og sjóvátr.,
Samábyrgðina og Samtrygging
ísl. botnvörpunga. Árið 1929
hafa þessi fjelög greitt í endur-
tryggingar um 1,5 miljón. Af
endurtryggjöndum hafa verið
greiddar aftur fyrir skaða um
0,6 milj. Það eru því um 900.-
000 krónur, sem þarna koma
sem ósýnileg gjöld. Reykjavík-
urbær borgaði 1930 203800 kr.
iðgjöld er fóru að frádregnum
skrifstofukostnaði til útllends
vátryggjanda, eða um 190 þús.
— Innborgað var fyrir bruna
43.600, og er afgangurinn, um
150.000 kr., ósýnileg greiðsla.
Eftir því sem jeg hefi getað
komist næst, eru lífsábyrgðir
manna hjer nú orðnar einar
18—20 miljónir. Þar af hefir
Statsanstalten, sem hefir starf-
«ð lengst, og má því telja full-
an rekspöl kominn á, um 4
miljónir eða tæpan %. — Ið-
gjöld hennar voru um 98 þús.,
en hún hefir borgað aftur um
81 þús., svo að munurinn er að
eins 17 þús. — Ættu þá þess-
ar ósýnilegu greiðslur að nema
eitthvað um 100 þús. Svo eru
allar brunatryggingar aðrar,
sem jeg treysti mjer alls ekki
til að áætla. En jeg vil laus-
lega áætla, að gjöld okkar af
tryggingum umfram það, sem
við fáum aftur, þ. e. ósýnileg
greiðsla, sje um 1,5 milj.
Þá er enn ósýpileg greiðsla
það, sem við eyðum í siglingar
og yfirleitt dvalir erlendis. Það
munu nú vera um 90 stúdentar
við nám og ugglaust enn fleiri
aðrir menn, eða um 200. Ef
beir kosta 2500 á ári upp og of-
an, og ekki er það minna, þá er
þetta hálf miljón. Alt, sem fólk
þannig kaupir, fer fram hjá
verslunarskýrslum. Menn ferð-
ast og afar-mikið í verslunarer-
índum.
Móti þessu koma svo ferða-
lög og dvalir útlendinga hjer,
en jeg hygg, að því fari fjarri,
að það jafni hallan nema að
mjög litlu leyti. Mjer þætti ekk
ert undarlegt, þó að við hefð-
um 1 miljón í ósýnilegar greiðsl
ur af þessum sökum.
Þarna eru þá komnar alls
7 + 1,5 + 1 = 9,5 miljónir.
Jeg hefi varið svona löngum
tíma í þetta vegna þess, að
mönnum virðist yfirleitt alls
ekki vera ljóst, hvað hjer er um
mikið atriði að ræða, og hve
veruleg áhrif það hefir á all-
an okkar hag. Menn horfa á
verslunarjöfnuðinn, og vita svo,
að eitthvað er að auki, en hve
mikið, um það vantar allar
skýrslur, og því hefi jeg nú
verið að reyna að ná þessu eft-
ir því sem unt er á einni dags-
stund.
Skifting innflutningsins.
Jeg þykist þá hafa sýnt fram
á, að þegar er rætt um að bæta
greiðslujöfnuðinn, sje ekki rjett
að einblína á innflutninginn. —
En, svara haftamennirnir, hann
er einn liðurinn, og sje hann
takmarkaður, lagfærist greiðslu
jöfnuðurinn sem því svarar. —
Það er því rjett að ræða þetta
nánar.
Ef við virðum fyrir okkur
innflutninginn, má skifta hon-
um í tvo megin flokka: Neyslu-
vörur og framleiðsluvörur. —
Lætur nokkuð nærri, að inn-
flutningurinn skiftist jafnt milli
þessara flokka. En þó hefir
þetta breytst allra síðustu árin.
Síðustu ár hefir þessi skifting
verið þannig:
ur varanna, sem ýtir undir inn-
flutninginn á hinum partinum.
En samt getur ekki náð neinni
1 átt, að hefta þann innflutning,
því að það mundi beinlínis
verka sem höft á útflutningi
með því að vera höft á fram-
leiðslunni. Þarna er strax mikil
sjálfsmótsögn í haftapólitíkinni.
Ney sluvörurnar.
Ef vjer lítum svo á hinn part-
inn af innflutningnum, neysluvör
urnar svo nefndu og styðumst
við nýjustu verslunarskýrslur,
1929, þá sjest, að matvörur eru
fluttar inn fyrir 7% milj. kr.,
og er lang mest af því korn-
vörur, sem ekki er borið við að
banna. En bannvörurnar eru
smáræði eitt, móts við það. —
Einn lang stærsti liðurinn er
kartöflur (um 400 þús.), en
þær eru ekki bannaðar, eins og
ekki væri heldur nokkurt vit í,
ef tilætlunin er að spara. -—
Myndi því bannið á matvörum
nema nokkrum hundruðum þús-
unda ef engar undanþágur væri
veittar. Skil .jeg þó varla að
það verði hægt til dæmis um nið
ursoðna mjólk (yfir 300.000),
sem heldur lífinu í mönnum
víða við sjávarsíðuna. — Auð-
vitað er það líka hið mesta
neyðarúrræði að banna nýja á-
vexti, þeir eru að vísu dýrir,
en það sýnir, hve eftir þeim er
sótst, að þeir eru keyptir fyrir
yfir % miljón, og eru vafalaust

Ár Neyzluvörur Framleiðsluvörur Alls
Kr. 0/ 10 Kr. °/o Kr. °/o
1925 31.681 45.1 38.510 54.9 70.191 100
1926 26.710 46.3 31.057 53.7 57.767 100
1927 23.603 44.4 29.559 55.6 53.162 100
1928 27.323 42.5 37.071 57.5 64.394 100
1929 30.905 40.1 46.067 59.9 76.972 100
Síðasta árið, 1929, er hlutfallið milli neysluvara og fram-
Ieiðsluvara h. u. b. eins og % móti %.
Af þessu má sjá, að innflutn-
ingurinn minkar mjög mikið á
erfiðu árunum 1926 og 1927,
en fer svo strax að hækka, þeg-
ar batnar í ári. Og sjerstak-
lega eru það vörurnar til fram-
leiðslu, sem hækka. Þær ganga
á undan með hækkunina, því að
mikil framleiðsla er undanfari
mikillar kaupgetu hjá almenn-
ingi.
Höftin ekki á framleiðslu-
vörum.
Nú er það yfirlýst, að höftin
eigi ekki að beinast gegn þeim
flokknum, sem getur kallast
framleiðsluvörur, því ein að-
al-ástæðan til haftanna á að
vera sú, að sá gjaldeyrir, sem
til er, gangi til þess að halda
víð íramleiðslunni, en fari ekki
í allskonar bannsettan óþarfa.
Reyndar eru í bannvörunum
vörur, sem eru beinlínis til
framleiðslu, eins og t. d. skip
og bátar og mestur hluti bif-
reiða, sem inn eru fluttar. En
bannið á þeim er þá meira í
orði kveðnu en raunverulegt
bann.
En ]>að er ljóst, 1) að meðþessu
er helmingur til % innflutnings
ins undanþeginn hömlunum, 2)
að það er þessi partur innflutn-
ingsins, sem hefir mest aukist
síðast, sem maður hefir skýrsl-
ur, og 3) að það er þessi part-
hollasta sælgæti, sem hægt er
að fá. Svo er og um annað
grænmeti.
Þá koma munaðarvörumar
svo nefndu, og eru tollarnir að-
allega á þeim bygðir. Reglu-
gerðin er því fremur væg á
þeim. Kaffi og sykur eru leyfð-
ar vörur að því er mjer virðist,
og tóbak og vín verslar stjórn-
in sjálf með og lifir á þeim
vörutegundum. Þetta eru því ó-
þarfavörur fyrir fólkið, en mjög
þarfar vörur fyrir ríkissjóð, og
jeg lít á það sem hreinan fí'fla-
skap að ætla að banna þær nú,
þegar fyrirsjáanlega er þröng
í ríkissjóði.
Þá koma vefnaðarvörur og
skófatnaður. Árið 1929 var flutt
inn af þessum vörum fyrir 121/4
milj., en venjulega er þessi inn-
flutningur ekki svo mikill, og
einmitt þessir vöruflokkar eru
það, sem rísa mjög og falla með
vaxandi eða minkandi kaup-
getu. 1925 í góða árferðinu er
þessi flokkur 11,6 milj. 1926
versnar í ári og þá er hann 9,1
milj. eða 2% milj. lægri. 1927
er meira harðnað í ári, og þá er
þessi vöruflokkur 7,75 milj, eða
nærri 4 miljónum lægri en árið
1925. 1928 glæðist til, og þessar
vörur fara upp í 10,2 milj., og
loks í góðærinu 1929 í 12,6 mil-
jónir.
Jeg býst nú við, að innflutn-
Brlefsefnalasssr,
mjðs mikið úrval 09 fallegt í
Bókaverslun Sigfúsar iymundssonar.
Álaborgar rágmjöl
og hálfsflgtimjöl
seljum við mjög ódýrt.
H. Benediktsson & Go.
Sími 8 (fjórar línur).
ingsnefnd geti einna mest sýnt
mannskap sinn á þessum flokki.
En jafn víst er hitt, að einmitt
þessi flokkur myndi lækka
lang mest án allra hafta, eins
og jeg hefi sýnt hjer með töl-
um. Það er því alls ekki haft-
anna verk, þó að hann lækki.
Þá fal'la hjer undir ýmsir heim-
ilismunir, þarfir og miður þárfir.
1929 eru þessi fl. um 5% milj.
Enginn vafi er á ,að erfiðar kring-
umstæður draga mjög úr og sum-
part koma alveg í veg fyrir kaup á
þessum vörum, og þá aðallega þeim
þeirra, sem reglugerðin bannar.
Og svo er loks það, sem liægt
væri að banna alveg, og sem ein-
nritt mundi líka taka að miklu
leyti fyrir, en það eru skartgripir,
leikföng og þess háttar.
Skýrsla 1921.
Á þingi 1921 ljet viðskiftanefnd
rannsaka þetta mál. Var öllum
iiuiflntníngi skift í 4 flokka.
1. fl. Ómissandi nauðsynjar t-il
viðurværis og framleiðslu. Þe.ssi fl.
var talsvert yfir helming alls inn-
f.utnings. (1917 t. d. 28 milj. af
43 milj.).
2. fl. Nauðsynjar sem draga má
úr, og sem vaxa því og minka með
,mismunandi árferði. Þær vovu ca.
16%. Þarf ekki að banna.
3. fl. Tollvörurnar. Illfært að
banna vegna ríkissjóðs.
4. fl. Heppilegar vörur til banns.
En þær nema afar litlu. TTndir 1%.
Það sem raunverulega er hægt
að hefta innflutning á, sje ekki
miðað við það, að þjóðin sje aTveg
í andarsUtrunum, er því mjög tak-
markað. Það getur í hæsta lagi
numið nokkrum miljónum, og það
er aðallega þær vönir, sem erfitt,
árferði áf sjálfu sjer dregur úr.
Þarf^ ekkj annað en líta lauslega á
verslunarskýrslur til þess að sjá,
hve geysilega miklu munar á inn-
flutningi eftir árferði
1922 52,0 milj.
1923 lakara ár 50.7 milj.
1924 ágætt ár 63.8 milj.
1925 ágætt ár 70.2 milj.
1926 rýrt ár ‘57.7 milj.
1927 rýrt ár 53.2 milj.
1928 gott ár 64.4 milj.
1929 ágætt ár 77.0 milj.
Hjer gengur því á þessum geysi-
legu sveiflum, sem nema hvorki
meiru nje minnu en 24 milj. á inn-
fl. 1927 og 1929. Jeg te'l sennilegt,
að einhver svipuð sveifla yrði nú
niðtir á við án allra hafta. En hafta
postularnir þakka sjer það ugg-
laust eins og skottulæknir.inn þakk
ár sjer ef sjúklingj batnar af eðli-
legum ástæðum.
Raunveruleg orsök óhagstæðs jafn-
aðar.
Þessar tölur um innflutning eru
ekkert annað en einkenni en eklii
nein orsök. Þær eru, eins og jeg
sagði áðan, loginn út um gluggann.
loginn. sem er mjög raunverulegur,
og eyðileggur, en sem sigra verður
með því, að ráðast ekki á hanri
sjálfan heldur orsök hans. Eins er
ineð of mikinn innflutning.
Óhagstæður Verslunarjöfnuður er
einn bður óhagstæðs greiðslujafnað
ar, og stafar alt þetta af því, að
fólkið fær meiri peninga til ráð
stöfunar en framleiðslan gefur af
sjer. Það er of mikill tilkostnaður
við framleiðsluna og of rnikið at-
hafnalíf í landinu við það, sem
ekki gefur af sjer, en er unnið