Morgunblaðið - 01.05.1932, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ
*
*
X Útget.: H.f. Árvakur, Reykjavtk.
J Rltatjðrar: Jðn KJartaneeon.
Valtýr Stef&naaon.
'• Rltstjðrn og afgreiSala:
Aueturstrœtl 8. — Sfati Mt.
• ▲uslýalnsaatjöri: B. Hafbers.
^ AuKlýelngaekrlfstofa:
■• Auaturstrœtl 17. — Slasl 700.
2 Helmaalmar:
,» Jön KJartanaaon nr. 741.
• Valtýr Stefánaaon nr. 1110.
’• K. Hafbers nr. 770.
Aakrlftagjald:
4 Innanlanda kr. 2.00 4 m&nuQL
J Ptanlanda kr. 2.60 A mAnuBL
• í lauaaaölu 10 aura elntaklB.
20 aura meB Laabðk.
Rjettlætiskrafan.
17334 kjósendur hafa
sent Alþingi áskorun
um rjettlát kosninga-
lög.
Eíns og áður liefir verið skýrt
írá hjer í blaðinu, liöfðu þann 23.
•apríl uni 16.500 kjósendur sent
-Alþingi áskorun um rjettlát
kosningalög. Síðan kafa bætst við
sams konar áskoranir frá þessuna
'Stöðum:
Skagafirði 740. Mýrasýslu 130
■og Nauteyrarhreppi (N.íísafjs.) 28.
Alls höfðu því þann 30. apríl
17334 kjósendur sent Alþingi á-
'Skornn í rjettlætismálunum. Og
■enn á talan eftir að hækka mikið,
því daglega streyma að áskoranir.
Afturhaldið æt.lar óþyi-milega að
»eka sig á þá staðreynd, að rjett-
lætið er erfiður andstæðingur.
Stjórnarskrárnefnd
Neðri deildar
þrí-klofin.
Stjórnarskrárnefnd neðri deild-
-ar hefir haldið fundi undanfarna
-daga, en ekki náðist samkomulag
'1 nefndinni, nm afgreiðslu stjórn-
arskrárinnar. —A fundi í gær-
xnorgun klofnaði nefndin í þrent.
-Sjálfstæðismenn leggja til, að
■ st j órnarskr árf rumvarpið verð i
samþvkt, óbreytt. Hjeðinn Valdi-
’ luarsson mun bera frani tillögu
Alþýðufloltksins um að alt landið
| "verði eitt kjördæmj. Fulltrúar Aft-
urhaldsius ætla sennilega að sýna
neðri deild sömu tillögur, sem
fluttar voru í efri deild á dög-
, unum.
Stjórnarskráin ætti að koma til
-2. umr. í neðri deild um miðja
þessa viku.
-----—---------
írar afnema hollustueiðinn.
Dúblin, 30. apríl.
United Press. FB.
í ræðu, sem De Valera hjelt,
■ imdir umræðunum um afnám holl-
ustueiðsins, lýsti hann yfir
því, að flokkur hans muni aðeins
semja við breskn stjórnina á þeim
grundvelli, að viðurkent væri að
5 engir aðrir en írar sjálfir hefði
íhlutunarrjett xxm innanlandsmál
þeirra. Vjer höfum sameinað Ir-
land fyrir augum og tilgangur
vor er heiðarlegur, sagði De Val-
I era. Breska stjórnin getur ekki
boriÖ við neinum samningaákvæð-
um, ef frar vilja afnema hollustu-
* ciðinn þá eru þeir sjálfráðir um
það.
Síðar: Fríríkisstjórnin hefir sam
þykt frumvarþið um afnám holl-
ustueiðsins með 77 atkvæðum gegn
73, að aflokiniii annari umræðu
'málsins.
Fjársufckið mikla.
Fáein sýnishorn af meðferð
stjórnarinnar á fje almenn-
inas árið 1930.
i.
Landsreikningurinn 1930 er þá
loks kominn út, með athugasemd-
um og tillögum yfirskoðunai’-
manna, ásamt svörum ríkisstjórn-
arinnar. Það mátti varla seinna
ve-ra. Nú er liðið nál. IV2 ár frá
lokum þess reikningsárs, sem
landsreikningurinn nær yfir.
Þessi óhæfilegi dráttnr á út-
kömu landsreikningsins liefir m.
a. oi’ðið þess valdaudi, að þjóðin
liefir enn ekki haft tækifæi’i til
þess að kynna sjer til hlítar með-
ferð stjórnai'innar á fje almenn-
ixigs urnrætt ár.
Stjórnin liefir vafalaust haft
sína ástæðxx til þess, að draga xxr
hófi fram útkomu landsreiknings-
ins að þessxx sinni. Landsreikning-
urinn 1930 er langhæsti landsreikn
ingur, sem gefinn hefir verið út á
íslandi. Samkvæmt fjárlögum það
ár heimilaði Alþingi, að greiða
mætti úr i'íkissjóði 11.9 miljónir
króna. En landsreikningurinn sýn-
ir, að stjórnin hefir bruðlað 25.7
milj. króna, eða meir en tvöfaldað
þá upphæð, sem Alþingi heimilaði.
Landsreikningurinn sýnir til
hvers þetta geysimikla fje hefir
farið. Stjórnin sá þann kost vænst-
an, að halda landsreikningnum
leyndum fyrir þjóðinni, eins lengi
og hún sá sjer fært. Hún veit vel,
að það er ekki hægt að verja þá
ódæma eyðslu, sem fram fór á ár-
inu 1930. Hxxn veit, að hundruð
þúsunda — já, jafnvel miljónir —
voru teknar ófrjálsri heudi, og að
sjerhver óbreyttur þegn, sem hefði
hagað sjer á sama hátt og vald-
hafarnir gerðu, mundi fá þunga
refsingu fyrir athæfi sitt. Hxxn
veit, að óráðvendni, gripdeild
og fölsun á æðstu stöðum er lög-
helgað á meðan til er nægilega
fjölment málalið á Alþingi til þess
að hilma yfir afbrotin. En hún
veit, einnig, að þjóðin hlýtur á
sínum tíma að dæma þunglega þá
afbrotamenn, sem með völdin hafa
farið undanfarið. En „frestur er
á illu bestur“ hugsar stjórnin, og
þess vegna reynir hún x lengstu
lög. að fela afbrot sín fyrir þjóð-
inni.
En fjármálaafbrotin miklu 1930
verða nxx ekki lengur falin. Lands-
j'eikningurinn er kominn út.
II
Samkvæmt 39. gr. stjórnarskrár-
innar er svo ákveðið, að sameinað
Alþingi kjósi þrjá yfirskoðunar-
;menn. TTm starf þeirra segir stjórn
arskráin m. a„: „Yfirskoðúnar-
menn þessir eiga að gagixskoða. ár-
iega reikninga um tekjur og gjöld
landsins og gæta, þess, hvort tekj-
ur landsins sjeu þar allar taldar
og hvort nokkuð hafi verið af
hendi greitt án heimildar“. Yfix’-
skoðunarmenn gera því næst at-
hugasemdir um það, er þeim finst
ábótavant. Þeim athugasemdum
svarar stjói’nin. en vfii’skoðunar-
menn gera að loknm tillögur til
Alþingis. Athugasemdir yfirslroð-
nnarmanna. með svöruni stjóruar-
innar, ásamt tillögunum til Al-
þingis eru birtar aftan við hvern
landsreikning og er oft einkar
fróðlegt, að kynna sjer þenna
kafla landsreíkningsins. Hann sýn-
ir betur en nokkuð annað, hvernig
valdhafaruir hafa farið með al-
mannafje.
Að þessu sinni hafði Alþingi
kjörið yfirskoðunarmenn þá Magn
ús Guðxnundsson alþm., Hannes
Jónsson alþm. og Pjetur Þórðarson
fyrrum alþm. Svo sem sjá nxá eru
tveir þessara manna stuðnings-
menn „Framsóknar' ‘ -stjórnarinn-
ar, sem með völdin fór 1930 og
enn situr við völd. Er því útilok-
hÖ, að yfirskoðunarmeun hafi faiúð
longra í athugasemdum sínum, en
brýnasta nauðsyn krafði.
Athugasemdir yfirskoðunar-
manna við landsreikninginn 1930
eru 66 talsins. Þær hafa aldrei
verið svipað því eins margar áður.
Þetta út af fyrir sig gefur grun
um, að eigi sje alt með feldu. Enda
or það svo, að landsreikningurinn
1930 er eitt samanhangandi ákæru-
skjal á hendur þeim mönnum, sem
Alþingi hafði falið að fara með
völdin í landinu.
Til þess að almenningur — og
bá sjerstaklega kjósendur í land-
inu — geti fengið nokkur kynni
af fjármálastjórn fslands á árinu.
1930 — þúsund ára afmæli A’I-
þingis — vei’ða hjer í áframhald-
andi greiuaflokkum þirtar nokkr-
ar af athugasemdum yfirskoðunar-
manna, ásamt svörum stjórnarinrx-
ar. Athugasemdir þessar sýna
eltki að eins ódæma meðferð vald-
hafanna á almannafje heldur og
hörmungar niðurlægingu þess meiri
hluta, sem hefir ráðið og ræður
oriu á Alþingi, að haun skuli styðja
afbrotamennina áfram til valda.
III.
Trassaskapurinn.
Fyrsta athugasemd yfirskoðun-
armanna er svohljóðandi:
„Yfirskoðunarmenn verða að á-
rjetta aths. sína frá f. á. um að
LR. sje of seint tilbúinn. Það sýn-
ist ekki of hörð ki’afa, að LR. sje
tilbiiinn og hej'tur inn fyrir 1. okt.
ár hvert,“.
Stjórnin svarar þessu þannig:
„Þegar hið nýja bókhaldsfyrir-
komulag er komið í framkvæmd,
mun ekki þurfa að verða dráttur
á útkomu LR.“.
Eftirt'ektarvert er, að yfirskoð-
unarmenn gerðu sams konar at-
liugasemd í fyi’ra, við LR. 1929. Þá
var svar stjórnarinnar á þessa.
leið: „Að LR. var í þetta sinn
venju fremur síðbúinn stafar frá
ýmsum óviðráða.nlegum orsökum,
sem væntanlega koma ekki aftur
fyrir“. (Auðk. hjer).
Menn taki eftir: 1 fyrra stafaði
drátturinn af „óviðráðanlegum or-
sökum“ og var því lofað. að slíkt
skvldi ekki koma oftar fyrir. En
nú stafar drátturinn af því. að
hið ..xxýja bókhaldsfyrirkomulag1 ‘
er ekki fyllilega komið í fram-
kværnd. Þetta „nýja bókhaldsfyr-
ii’komulag“ er aðallega í því fólg-
ið. að í’ugla svo allri bókfærslu
við ríkisbúskapinn að almenhingur
botni ekki í neinu. Sýnishorn af
þessu nýja „bóldialdi“ hafa menn
sjeð á. fjárlagafrumvörpum síðustu
ára. Síðan eru fjárlögin að mestu
lokuð bók fyrir almenningi. En
það er skiljanlegt, að slíkt „bók-
haldsfyrirkomulag“ komi sjer vel
fyrir ríkisstjórn, sem þarf að fela
gerðir sínar fyrir almenningi.
Meira.
Dagbók.
I.O.O.F. 3 == 114528 =8V*.0.
Veðrið (laugardag kl. 5 síðd.):
5 fir íslandi og NA-Grænlandi
Jlggur samfelt háþrýstisvæði. —
Fylgir því stilt og bjart veður hjer
á landi, nema um miðbik S-lands
eru smáskúrir.
Hiti er 4—6 stig sunnanlands,
en 2—3 stig í öðrum landshlutum.
í nótt mun verða dálítið frost um
lland alt.
Veðurútlit í dag: Stilt og bjart
\eður.
Messað í Þjóðkirkjunni í Hafn-
arfirði í dag kl. 2. Síra Sigurður
I 'h'narsson.
Sauðfjeð í bænum. Máltækið
gamla segir: Sveltur sauðlaust bú.
Menn, sem vanist hafa sauðfjár-
búskap, munu vilja fylgja örfun
máltækisins, þó breyttar sjeu
kringumstæður. A. m. k. halda all-
margir bæjarbúar í sauðfjárbú-
skapinn. Svo virðist þeim, sem
leggja stund á garðrækt bjer í
bæniim, og prýða vilja bæinn með
trjám og skrautblómágróðri. Undan
farnar vikur hafa fjárhópar bran-
að um götur bæjarins, einkum
«um nætur, og sótt á að komast
inn í garða, líkt og stefnuvargur
væri á ferð. Fje, sem vant er að
sækja í garða, víjar ekki fyrir sjer,
að stökkva yfir girðingar, og verð-
ur lítt sjeð, er út í það er komið,
livaða girðingar eru fjárheldar. —
Þetta bæjarfje fer um blóma og
trjáreiti, eins og logi yfir akur,
spillir og eyðir því á svipstundu,
sem kostað hefir ærna umönnun
og vinnu. Er mikill mismunur á
gagni fjáreigenda, og margföldu
tjóni garðeigenda. — Samkvæmt
lögreglusamþykt er óleyfilegt með
öllu að hafa hjer sauðfje laust
bænum. Hefir lögreglan þrá-
sinnis telcið fje, er kært hefir verið
yfir spellvirkjum þess. í gær var
byrjað að gera alvarlega gangskör
að því, að handsama alt laust fje.
Eigendur verða að kaupa það út.
'reiðholtsgirðingin er sauðbeitar-
■and bæjarmanua.
Sigurður Skúliason flytur er-
indi í Gamla Bíó í dag kl. 3 síðd.
Efni: Móðurmál vort, íslenskan.
Útvarpið í dag: 10,40 Veður-
fregnir. 12,00 Messa í Fríkirkjunni
(síra Árni Sigurðsson.) 15.30 Eft-
irmiðdagsútvarp úr gjallarhorni
yfir Austuryöll, ef gott er veður).
19.30 Veðurfregnir. 19,40 Barna-
tími: Kolamolarnir (Ingibjörg
Steinsdóttir), 20,00 Klukkusláttur.
Erindi: Um Þingvelli (Jónas Jóns-
son, dómsmálaráðherra). 20,30
Frjettir. 21.00 Grammófóntónleik-
ar. Kvartett, Op. 18, Nr. 1. eftir
Beetboven.
Útvarpið á morgun: 10,00 Veð-
urfregnir. 12,15 Hádegisútvarp.
12.30 Þingfrjettir. 16,00 Veður-
fregnir. 16,30 Veðurfregnir. 19,40
Grammófóntónleikar: Fiðlusóló.
20,00 Klukkusláttur. Erindi: Áhrif
tónlistar á skapgerð manna (Krist-
ín Matthíasson). 20,30 Frjettir
21.00 Alþýðulög (IJtvarpskvart-
ettinn). Tónleikar: Oello-solo. .Þ.
Árnason). Grammófón: Prélude í
B-dúr og Poliebinelle, eftir Rach-
maninoff; — Ungversk Rhapso-
die nr. 2, eftir Lisz.
Tónlistaskólanum verður sagh
upp annað kvöld kl. 9, í hátíðar-
sal Mentaskólans. Jafnframt verða
nemendahljómleikar. Nemendum
er heimilt að taka með sjer gesti,
Til Strandarkirkju: Frá N. N.
0 krónur. J. G. 10 krónur. S. O. 5
krónur. N. N. 5 krónur. D. B. %
krónur. N. N. 2 krónur.
Til Hallgrímskirkju í Saurbæ:
Frá J. P. 5 krónur.
Knattspyrnumót. Knattspymu-
ráð Rvíkur tilkynnir: Samkvæmt
ákvörðun Knattspyrnuráðs Rvíkxxr
Jiefjast knattspyrnumót á þess 4
surnri sem bjer segir: Vormót 3.
flokks 16. maí n.k.; vormót 2 fl.
22. maí n.k., knattspyrnukeppni
Rvíkur 9. júní n.k., knattspym u-
mót íslands 21. jiiní n.k., knatt-
spyrnumót B-liða S. ág, n.k., baast
uiót 2. fl. 28. ág. n.k. og haust-
mót 3. fl. 4. sept. n.k. (FB).
Knattspymukappleikur á milli
J’als og „D. í.“ er í dag kl. 4.
(Sjá augl. í blaðinu.)
Kvenfjelag Fríkirkjusafnaðarirs
í Reykjavík, heldur fund í Iðn.ó
á inánudaginn 2. maí kl. 8 síðdegis.
Póstferð til Austfjarða. M.s.
Skeljungur fer til Fáskrúðsfjarð-
ar. Eskifjarðar. Norðfjarðar og
Seyðisfjarðar á mánudagsmorgufx,
tekur póst.
Heimilasambandið heldur fund
á morgun kl. 4 síðd. Frú Jóhanxa-
esson stabskapt. talar.
„Charmaine“ klúbburinn heldur
sumai’fagnað með dansleik í Iðnó
7. maí.
f blaðinu „Times“, senx gefið
er lít í Buffalo, Newyork. er sagt
frá því, að Miss Harriet M. Buek
Iiafi haldið fyrirlestur í West-
’"‘ster Hall, um ísland, og var
ungfrúin klædd ísdenskum þjóðbúu
ingi. Skuggamyndir frá íslandi
voru sýndar. Auk Miss Bnek’s var
ferðafjelagi hennar frá Islandi,
Miss Fowler, einnig klædd ís-
■Jrnskum þjóðbúningi, og se«x kon-
ur aðrar, allar amerískar. Keyptn
l>ær Miss Buek og Miss Fowlei'
þióðbxinmga þessa hjer á landi,
að sögn blaðsins. TF.B.).
Prestsembætti. Dóms- og kirkju-
ixiálaráðneytið hefir skipað síra
Helga Konráðsson til þess að vera
sókiiai'prestur í Höskuldsstaða-
prestakalli í Húnavatnsprófasts-
dæmi frá 1. júní.
V erslunarskólanum verður sagt
upp kl. 4 á morguu í Kaupþings-
salnum. Að lokinni þeirri athöfn
fara neniendur og kennarar upp
í skólanu við Grundarstíg.
Leikhúsið. í dag á nóni verður
bax’nasýning í Leikkiisinu. Æfin-
týraleikurinn „Töfraflautan' ‘ verð-
m- þn sýndiir. Sýiiingin er einnig
fyrif foreldra. — I kvöld verður
eiigin leiksýning.
Skipafrjettir. Gullfoss fer (frá
Hofn 3. maí. — Goðafóss fór «frá
Vestixiannaeyjum í gærkvöldi til
útlanda. — Brúarfoss fer hje$an
á mánudaginn. — Dett.ifoss keinrir
til Vestmannaeyja í kvöld frá
Hu)l. — Lagarfoss fór frá Djúpa-
vogi í gær, áleiðis til útlanda.
-— Selfoss er í Grimsby.
BíTfargjöld lækka. BifreiðastiVð
Steindórs auglýsir í blaðinu í Jag
verulega, lækkun á fargjöldum suð-
ur með sjó.
Færeysk samkoma verður haldin
í Sjómannastofunni í kvöld kl. 9.
Sjómannastofan. Samkoma í 8ag
kl. 6. Allir velkomnir.
9afé Vífill opnar í dag nýjan
veitingasal — Bláa salinn, út að
Austurstræti.
Afnám bannsins. Áfengislagafrv.
það; sem í sjer felur afnám banu-
laganna, er nú konxið tií allsherjar-
nefntlar í Nd. Var því vísað til
2. umr. og nefndar á fimtudagiim
var með 14:5 atkv.
k,