Morgunblaðið - 01.05.1932, Qupperneq 6

« n r o ' v k i. a f) [ n
*
Fimtaröómurinn.
Umræöur f efri delld um fram-
komnar breytingartillögur.
Fimtardómsfrumvarp dóms-
málaráóherra hefir nú um hríð
verið til meðferðar í allsherjar-
jiefnd efri deildar. Nefndin
klofnaði um málið. Tveir nefnd-
armenn, þeir Einar Árnason og
Jón Jónsson lögðu til, að frv.
yrði samþykt; þó hafði Jón í
Stóradal nokkura sjerstöðu og
ílutti brtl. þar að lútandi. Pjet-
ur Magnússon varð í minni hluta
í nefndinni og flutti víðtækar
brtl. við frumvarpið. Hjer verð-
ur skýrt í stórum dráttum frá
veigamestu brtt., sem fram
komu.
Helstu breytingartillögur.
Þeir Pjetur Magnússon Og Jón
Jónsson í Stóradal flytja i sam-
einingu nokkrar brti. við frv.
Merkastar brtt. þeirra er sú, að
setja dómaraprófið svonefnda
inn aftur. Samkv. þessu ákvæði,
skal það vera eitt af skilyrðun-
um fyrir því, að maður geti tek-
ið sæti sem aðaldómari í fimtar-
dómi, að hann hafi sýnt það með
því, að greiða fyrstur dómsat-
kvæði í 4 málum (og sje eitt a.
m. k. einkamál), að hann sé
hæfur til að skipa sæti í dómin-
um.
Pjetur Magnússon flytur enn-
fremur margar og víðtækar
brtl. við frumvarpið. Eru þessar
þær helstu:
1. Að nafn dómstólsins verði
óbreytt, Hæstirjettur.
2. Að íelt sje burt það á-
kvæði fyrri málsgr. 2. gr. frv.,
er segir, að Hæstirjettur skuli
lagður niður.
3. Að rjetturinn skuli skipað-
ur 5 föstum dómurum (í stað
þriggja nú.)
4. Að feldar verði burt þær
greinir frv., er fyrirskipa lög-
bundinn fjelagsskap hjá þeim
málaflutningsmönnum, sem
starfa við dómstólinn.
Auk þess flutti P. M. marg-
ar aðrar brtl., en flestar þeirra
eru afleiðing þessara stærri til-
lagna hans.
Þá er enn ótalin merkileg til-
laga frá Jóni í Stóradal. Hún er
svohljóðandi:
,,Við .8.: gr. síðústu málsgr.
greinarinnar skal orða svo:
Leita skal álits aðaldómara
fimtardóms, er veita skal aðal-
dómaraembætti, og taka veit-
inguna til meðferðar á ráðherra-
fundi, og gerir síðan forseti
ráðuneytisins tillögu um hana til
konungs. — Þegar veita skal að-
aldómara lausn frá embætti,
skal forseti ráðuneytisins, eftir
að málið hefir verið til meðferð-
ar á ráðherrafundi, einnig gera
tillögu um lausnarveitingu til
konungs".
Frá umræðunum.
Fimtardómurinn kom til 2.
umr. í Efri-deild í gær.
Einar Árnason hafði fram-
sögu f. h. meirihl. allsherjarn.;
en þar sem Jón í Stóradal hafði
sjerstöðu í málinu, lýsti E. Á.
því yfir, að hann talaði aðeins
frá eigin brjósti. E. Á. lagði höf
uðáherslu á það, að E.-d. gerði
engar breytingar á frumvarpi
tíómsmálaráðherra; frv. væri
svo vel (!!) undirbúið, að eigi
væri ástæða til að fara að
hrekja það milli deilda. Hann
ráðlagði því deildinni, að fella
allar brtl.
Pjetur Magnússon talaði því-
næst fyrir þeim brtl. er hann
var við riðinn.
Um nafnbreytinguna á æðsta
dómstólnum sagði P. M,, að
þetta væri ekkert höfuðatriði
fvrir sjer. Nafnið Hæstirjettur
væri gamalt og fast í málinu;
fimtardómur hefði verið nafn á
sjerdómstóli á þjóðveldistíma-
bilinu, sem ekkert hefði átt
skylt við þann dómstól, sem nú
ætti að bera þetta nafn.
Þá kom P. M. að afnámi
Hæstarjettar. Þetta ákvæði
hefði dómsmálaráðh. upphaf-
lega sett í frv. vegna þess, að
hann hjeldi að hægt væri að
leggja niður æðsta dómstól
landsins^með því að gera frem-
ur smávægilegar breytingar á
hæstarjettarlögunum. Flokks-
menn ráðherrans og sennilega
einnig hann sjálfur hefðu síðar
komist að raun um, að þetta var
ekki hægt. Samt væri enn hald-
ið fast í þessa firru og þá meö
þeirri einu röksemd, að æðsti
dómstóll landsins væri ekki nið-
ur lagður, enda þótt þetta sje
berum orðum fram tekið í 2.
gr. frv. Kvaðst P. M. ekki trúa
því, að flokksmenn dómsmála-
ráðherrans Ijetu kúga sig til
þess að samþ. slíkt ákvæði.
Þá mintist P. M. á þá til-
lög’u sína, að fastir dómarar
skuli vera fimm, í stað þess að
frv-. gerir ráð fyrir þrem föst-
um dómurum og tveim auka-
dómurum í „margbrotnum og
umfangsmiklum" málum. Kt nn-
arar í lagadeild háskólans skuiu
vera aukadómarar í rjettinum.
Þetta fyrirkomulag, að hafa
prófessora Háskólans aukadóm
ara, taldi P. M. varhugavert. í
fyrsta lagi sakir þess, að aðrar
kröfur væru gerðar til hæfileika
kennara en dómara. I öðru lagi
væru háskólakennarar embætt-
ismenn með umboðsstörfum, og
nytu því ekki verndar samkv.
stjórnarskránni; þetta gerði
dómstólinn háðan umboðsvald-
inu. í þriðja lagi gæti vel farið
isvoi, að tilfinnanlegur jskortur
yrði á að fá varadómara, þegar
búið væri að gera varadómar-
ana að föstum aukadómurum.
Vantaði algerlega fyrirmæli um
það, hvert leita skuli, ef vara-
dómara vantar.
Þessi aðferð, að gera kenn-
ara Háskólans að aukadómurum
væri rökstudd með sparnaði. En
hv'erju nernur sá sparnaður?,
spurði P. M. Hann sagði að nú-
verandi forseti Hæstarjettar
hefði tjáð sjer, að aukadómar-
ar myndu verða tilkvaddir a. m.
k. í 50 málum yfir árið. Áætla
mætti 100 kr. þóknun handa
hvorum fyrir hvert mál. Það
gerði 10 þús.' kr. á ári, eða tals-
vert meira en ein dómaralaun.
Sparaðist þá tæpl. dómaralaun.
Nú hefði komið til máia, að
estarjettarritaraembættið yrði
lagt niður. Ef að því yrði horfið,
mundi sparnaðurinn nálega
hverfa með öllu. En svo væri
þess að gæta, að málafjöldinn
færi hraðvaxandi með hverju
ári. Yrði því skamt að bíða þess,
>ð kostnaðurinn yrði meiri með
því fyrirkomulagi, að hafa auka
■nara í stað fastra. Þetta væri
þá sparnaðurinn!
Þá mintist P. M. á prófraun-
ina, sem tryggja ætti það, að
aðeins hæfir menn tækju sæti
í dóminum.
Um hinn lögskipaða fjelags-
skap málfl.manna gat P. M. þess
að það væri undarlegt að fyr-
irskipa þessari stjett einni, að
hafa með sjer slíkan fjelags-
skap. Ef slíkt ætti að gera, yrði
fjelagsskapurinn vitaskuld að
ná til allra málfærslumanna, en
ekki aðeins til þeirra ; ,eú störf-
uðu við þenna dómstól.
Jón í Stóradal hóf mál sitt á
því, að hann hefði orðið fyrir
því óláni að eiga sæti í nefnd
þeirri, er f jallaði um þetta mál.
Rjettaröryggi þegnanna væri
rnest komið undir æðsta dóm-
stól landsins. Hann væri tví-
mælalaust helgasta stofnun
landsins, næst Alþingi, og bæri
að vanda sem best til hans, bæði
að því er snertir löggjöf um
dóminn og val dómara.
Ræðumaður taldi mjög við-
urhlutamikið að fella dómara-
prófið niður. Það væri sett til
öryggis því, að aðeins hæfir
menn tækju sæti í rjettinum.
Hitt ! væri vitanlegt, að engir
væru hæfari að dæma um laga-
Jrekkingu manna en sjálfir dóm
ararnir í æðsta dómstólnum. Því
væri öruggast, að halda þessu
ákvæði, um prófraunina. En ef
það fengi ekki áfram að standa,
kvaðst ræðum. flytja þá brtl.,
að leita skuli álits aðaldómara
viðvíkjandi skipun í dóminn, að
taka skuli veitingu (og frá-
vikningu) ;fyrir á ráðherrafundi
og að forsætisráðherra skuli
jafnan gera tillögu hjer að lút-
andi til konungs.
Þegar fundartíminn var á
enda, var umr. frestað; málið
kemur aftur á dagskrá á morg-
un.
Sílöarleit úr Iofti.
Nú þarf dr. Alexander
Uóhannesson að hella sjer yfir
mig, íslenska sjómenn og útgerð-
armenn, sem hafa óskað eftir að
af þeim væri ijett þeim sköttum,
sem flugférðir í sambandi við
síldarleit úr lofti hafa j för með
sjer, þar sem þeir alment eru á
þeirri skoðun, éftir reynslu und-
anfarinna ára, að síldarleit með
flugvjelum, sjeu þeim og geti
aldrei orðið þeim að verulegum
notum í sambandi við sildveið-
arnar.
Tilraunir í líka átt og hjer um
ræðir hafa verið gerðar bæði í
Skotlandi, Danmörku og Noregi,
síldveiðamönnum að kostnaðar-
lau.su og hvergi komið að notum,
enda verið hætt mjög bráðlega.aft-
ur, og að minsta kosti fulltrúa-
fundir norsku fiskimannanna gáfu
út þá yfirlýsingu í fyrra, að þeir
óskuðu ekki eftir að þeim tilraun-
um væri haldið áfram, og að þeirra
skoðun væri sú að slík síldarleit
væri að mestu gagnslaus.
Dr. Alexander þarf því ekki að
furða sig á því að íslenskir síld-
veiðimenn, á jafnerfiðum tímum
eins og standa yfir, sje ófúsir að
borga það gjald af hverju skipi,
sem samsvarar kaupi tveggja
manna með núverandi verðlagi af-
urðanna, fyrir starf sem þvingað
er að þeim, og þeir sjálfir álíta
að komi sjer eða atvinnu sinni að
engum notum.
Kynni mín af síldarleit úr lofti,
af dvöl minni á Norðurlandi und-
anfarandi sumur og ferðum þeim,
er jeg hefi farið með flugum
Flugfjelagsins hafa enn fremur
styrkt mig í þeirri trú að síldarleit
úr lofti komi að mjög litlum eða
cngum notum.
Þar, sem því fundir Fiskifjelags-
cleilda, Fiskiþing og fulltrúafundir
útgerðarmanna bafa skorað á
Fiskifjelag íslands, um að fá að
losna við þessa óumbeðnu aðstoð
við síldveiðarnar var ekki nema
eðlilegt og bein skylcla mín að
hreiía málinu við Sjávarútvegs-
ncfndir Alþingis og einstaka þing-
menn.
Kr. Bergsson.
Reykjavíkurbrief.
. 30. apríl.
Hafísinn.
Hafísinn er sagður um 6 sjómíl-
ur unclan Horni. Sjést ekki til
hans annars staðar af skipaleiðum.
Norðanátt í vikunni hæg. hróflaði
ekki við ísinn, snjókomá var norð-
an lancls, og segir Veðurstofan föl
um vestari sveitir Norðurlancls, en
fönn allmikla er aastar dregur.
Útgerðin.
Togarar eru enn á sáltfiskveið-
um. en heyrst hefir að þeir sjeu
allmargir nú í síðustu veiðiför.
Afli á Selvogsbanka úti, eins og
veuja er til um þessi mánaðamót.
Hefir afli þar verið með alrýrasta
móti, enda er mælt, að sumir tog-
ararnir haf iflaað þar litlu meira,
en aflast hefir á þá vjelbáta í
Eyjum er aflahæstir eru.
Kröfudagur.
Kröfudagur sósíalista er eklci
uppruninn, þegar þetta er ritað.
Má búast við því, að allmörgum
bæjarbúum sje forvitni a að heyra
livernig sósíalistabrodclarnir for-
múlera kröfur sínar í ár til at-
vinnurekenda og ríkisins Þeir hafa
á undanförnum árum ekki neitað
sjer um neitt í því efni, að heimta
liáar kaupgreiðslur, tryggingar og
ýmiskonar lífsins fríðindi fyrir
„hina kúguðu stjett", sem þeir
bafa tekið sjer fyrir hendur að
annast um. Á pappírnum vissulega
fagurt hlutverk.
En hver á nú að greiða hið
hækkandi kaupgjald? Og hver á
að útvega sjómönnum og verka-,
nnnnum bætt kjör, húsakynni og
tryggingar? Sjómennirnir eiga
siálfir að eiga skipin, framleiðsiu-
tækin, segja sósíalistabroddarmr.
Skyldi nokkur lifandi maður
banna sjómönnum að eignast
skip? Eru það ekki sjómenn flest-
ir jieirra, sem eignast hafa veiði-
skip hjer við lancl? Og væri það
ekki alveg tilvalið verkefni fyrir
þá menn, sem nú standa í fylk-
Peysur
alls konar fyrir dömur
og herra,
Golftreyjur
Sokkar,
Nærfatnaður.
og margt fleix-a.
Kaupið á meðan nógu er úr &6
velja. j m
Vtrsl. Vik
Laugaveg 52. Sími 1485.
Manið
AS trúlofunarhringar eru happ-
sælastir og bestir tri
Signrþðr Jónssyni.
Austurstræti 3. Rvík.
Eru tenunr yfnr
gnlar ?
Hafið þjer gular eða dökkar
tennur, notið þá Rósól-tannkrem,
sem gerir tennurnar hvítar og evð-
ir hinni gulu himnu, sem leggst á
þær. Rennið tungunni yfir tenn-
urnar eftir að þjer hafið hurstað
þær og finnið hversu fágaðar þær
eru. — Rósól-tannkrem hefir ljúf-
fengan og frískan keim og kostar
að eins 1 krónu túban.
Tannlæknar mæla með því.
H.f. Efnagerð Reykjavfkur.
kemisk verksmiðja.
Verðskrá.
Vatnsglös 0.50.
Bollapör, 0.45.
Desertdiskar 0,35.
Teskeiðar 2 turna 0.50.
Matskeiðar, alp. 0.75.
Gaffla, alp. 0.75.
Matslceiðar 2 turna 1.75.
Gaffla 2 túma 1.75.
Desertskeiðar 2 t. 1.50.
Desértgaffla 2 t. 1.50.
Borðhnífa, ryðfría 0.90.
Dömutöskur, 5.00.
Herra-vasaúr 10.00.
Grammófónar 15.00.
Blóm.sturvasa 0.75.
Pottar alum. m. loki 1.45.
All með lægsta vorði hjá
I. Bna i Hra
Bankastræti 11.
l*fi Allt með Islenskiim Skipum! «fi|
>