Morgunblaðið - 26.06.1932, Page 7

MORGUNBLAÐIÐ
f
inánaða fyrirvara, en uppsögn
foundin við 1. apríl árs hvers.
Kauplækkuninni fekkst heldur
ekki framgengt hjá öðrum starfs-
mönnum fjelagsins, þar sem sumir
þeirra hjeldu fast við kaupsamn-
inga er gilda til næstu áramóta og'
1. apríl næsta ár, og aðrir settu
það skilyrði að kaup lækkaði jafnt
hjá öllum starfsmönnum fjelags-
ins. Fjelagsstjórnin sá sjer því
ekki fært að lækka kaup annara
starfsmanna, þeirra er ófjetlags-
foundnir eru, enda eru þeir mjög
fáir tiltölulega.
Ástand og horfur.
Siglingum skipanna er hagað með
nokkuð öðru móti en áður hefir
verið venja. Með áætlun þessa árs
hefir verið reynt að koma á reg'lu-
foundnum ferðum eftir vikudögum,
þannig að nú eru t. d. ferðir frá
Hamborg annan hvern laugardag
og frá Kaupmannahöfn annan
hvern þriðjudag. Einnig eru nú
reglubundnar ferðir frá Reykja-
yík til Akureyrar á þriðjudögum
þrisvar í mánuði og frá Reykjavík
til útlanda á miðvikudögum
þrisvar í mánuði. Er þetta vitan-
lega spor í rjetta átt, þar sem það
gerir fólki mikið Ijettara fyrir
með að átta sig á ferðum skip-
anna, og kemur um leið töluArert
meiri festu á siglingar þeirra.
Á þessu ári hefir verið byrjað á
siglingum til Antwerpen, og eins
og áætlunin ber með sjer er ,,Sed-
foss" látínn annast þær. Eins og
ltunnugt er hefir innflutningur frá
Hollandi og Belgíu aukist að mikl-
um rnun nú á seinni árum og þótti
því tímabært að hefja siglingar
þangað, en um árangur af sigling-
um þessum er ekki hægt að segja
neitt með vissu að svo stöddu.
Kreppan hefir haft sín áhrif á
starfsemi og hag Eimskipafjelags-
íns, eins og annara fyrirtækja.
Fólks- og ' vöruflutningar hafa
minkað að talsverðum mun með
skipum fjelagsins, og telcjur þess
þannig rýrnað tilfinnanlega. Or-
sakir þess er meðal annars að
finna í núgiildandi innflutnings-
höftum og gjaldeyris-örðugleikum.
Útgjöldin aftur á móti standa
nokkurn veginn í stað, og er það
eðlilegt þegar þess er gætt, að
foeinn kostnaður AÚð siglingar skip-
anna er jafn mikill hvort þau hafa
mikinn flutníng eða lítinn. Einnig
foefir verðlækkun íslensltu krón-
unnar haft talsvert aukin útgjöld
í för með sjer hvað snertir skip
þau, er sigla tíl Hamborgar.
Það má búast við því, að Eim-
•skipafjelagið eigi þungan róður
fram undan, en vjer væntum þess,
að íjelagíð fái staðist öll þau
þungu boðaföll, sem á því kunna
að dynja, og að það geti haldið
áfram að foæta samgöngur bæði inn
.an lands og milli landa. En þetta
■er þA’í að eins mögulegt, að lands-
menn sjeu einhuga um að fela
Eimskipafjelaginu alla flutninga
fil landsins og frá landinu. Ef
þess væri gætt er framtíð fjelags-
ins borgið.
Guðm. Vilhjálmsson framkv,-
astjóri gaf ítarlega skýrslu, þar
.sem hann þakkaðí þeim blöðum
og einstaklingum, sem hefðu stutt
fjelagið. Enn fremur rakti hann
-aðfinslur, sem E'imskip hefði orðið
fyrir í einstaka blöðum. — Verður
nánar skýrt frá ræðu framkvstj.
.síðar hjer í folaðinu.
Strandferðirnar og Eimskip.
Svo hljóðandi tillaga kom fram
frá Halldóri Jónassyni og Magn-
iisi Bjarnarsyni fyrv. prófasti:
„Fundurinn skorar á stjórn
Eimskipafjelagsins að leita samn-
inga við landsstjórnina um það,
að fjelaginu verði falin rekstrar-
stjórn strandferðaskipanna eins og
áður var, og auk þess annara
skipa ríkisins, ef unt er.“
Eftir nokkrar umræður var till.
samþykt með 27:9 atkv. Eins og
kunnugt er, var á síðasta þingi
samþ, þál.till. er fór í sömu átt.
St j órnarkosning.
Úr stjórn fjelagsins skyldi ganga
þessir þrír menn: Eggert Claes-
sen, Guðmundur Ásbjörnsson og
Richard Thors. Voru þeir allir
endurkosnir, E. Cl. með 12436
atkv., G, Ásbj. 11393 atltAr. og R.
Th. 14818 atkA’. Frá Vestur-fs-
lendingum var kjörinn í stjórn
Ásmundur P. Jóhannsson. Endur-
skoðandi var eudurkosinn Ólafur
G. Eyjólfsson.
19. júní 193Z.
Ræða Guðrúnar Lárusdóttur
á svölum Alþingishússsins
á kvennadaginn.
Góðir íslendingar, konur og
menn.
17. og 19. júní eru merkisdagar
með þjóð vorri.
17. júní minnumst vjer þess
mannsins, sem þjettast hefir staðið
í ístaðinu vegna málefna vorra,
best varið sjálfstæði þjóðarinnar
og rjett hennar gegn yfirgangi
erlendra drotnara. Mannsins, sem
aldrei hopaði á hæl nje hallaði
rjettu máli föðurlandsins; mánns-
ins, sem öðrum íslendingum frem-
ur verðsku'ldar að íslenskar mæður,
kenni ungum sonum og dætrum
sínum að meta og virða. Mannsins,
sem um var kA’eðið, að honum
1 Atnurn, áðui* er bein hans væru
tii moldar borin hjer í þessum bæ:
„Fjallkonan hefir upp harmavein,
hnigin er stoðin besta.
Komið er heim að bera sín bein,
barnið mitt afreksmesta“.
Það er vel að ungir íþróttamenn
vorir hafa valið sjer að merkis-
degi fæðingardag þessa sanna ís-
landssonar, og þess vildi jeg óska
þeim, að þeir missi aldrei sjónar á
frelsismerkinu, sem Jón Sigurðs-
son hjelt jafnan hátt á loft fyrir
heill og heiðri ættjarðarinnar.
19. júní er einnig merkisdagur,
sjerstaklega mæðranna, kvennþjóð
arinnar íslensku. Þann dag var ís-
'cnskum konum afhentur rjettur,
sem þær voru sviftar svo öldum
skiftir.
Alt til þess, höfðu íslensku kon-
urnar engan íhlutunarrjett átt um
opinber mál þjóðarinnar. Þær
höfðu verið áheyrendur og annað
ekki, þegar um þjóðmálin A’ar rætt
eða ritað.
Fullur helmingur íslenskra borg-
ara voru þannig afskiftir, settir
hjá við úrslit og ákvörðun lands-
málanna. Er vjer gætum þessa,
verður það öllum ljóst, að dagur-
inn, sem geymir minninguna um
rjettarbæturnar langþráðu verði
konunum kær.
19. júní 1915, mótaði nýtt tíma-
bil í sögu _og starfi íslenskra
kvenna, haslaði þeim ný starf-
svæði, sýndi þeim ný viðliorf, þar
sem A’iðfangsefnin biðu í nýjum
myndum.
Nú er konan ekki lengur utan
við þátttöku þjóðmálanna, nú hlýt
ur hún og að leggja sitt lóð í vog-
arskálina, taka upp sitt starf,
bera sína ábyrgð á velferð föður-
landsins. Með kasningarrjettinum
A’ar henni lögð háleit skyílda á
herðar, sem sjerhverri góðri og
heiðarlegri konu er áhugamál að
rækja trúlega.
Og íslensku konurnar, sýndu það
strax í A’erkinu, að þeim er ant um
rjett sinn, sem þær loksins fengu
í hendur. Þær tóku strax til starfa,
og starfið, sem þær völdu sjer,
sem vott gleði sinnar og þakklæti
fyrir þau rjettindi, sem þær höfðu
svo lengi farið á mis við, en þó
loksins öðlast, var það starfið, sem
áA’alt liefir A’erið, og verða mun
konunnar helgasta og æðsta hlut-
verk, starfið fyrir hina veiku og
smáu, sjúku, bágstöddu, særðu og
þjáðu.
Því verður eklti gleymt, því má
heldur ekki gleyma, að það voru
íslenskar konur, íslenskir kvenkjós-
endur, sem lögðu hornstein þeirrar
byggingar lands vors, sem hýst
getur og hjúkrun veitt, flestum
sjúkum mönnum hjer á landi.
Það A’oru tengdar konuhendur,
sem lögðu fram fyrstu fjárhæðina
til þessa húss. Einnig voru það
konur sem stofnuðu minninga-
gjafasjóð Landsspítalans; úr þeim
sjóði hafa þegar ýmsir notið hjálp-
ar; fleiri munu á eftir koma, sem
njóta þess kærleika og alúðar,
sem fórnfúsar íslandsdætur lögðu
fram vegna bágstaddra systra og'
bræðra.
Konum er það fullljóst, að enn
er mikið óunnið, fyrir þessa nauð-
synjastofnun landsins, Landsspítal-
ans, og þær hugsa til starfs, svo
sem verið hefir að undanförnu, og
enn munu íslenskar konur eiga
eftir að helga 19. júní með því að
leggja fje í þá guðskistu, til verð-
ugrar minningar um atburðinn,
sem einatt mun verða tengdur við
19. juní 1915.
Og enn sýna íslensku ltonurnar
að þær eru vakandi fyrir velferð
þjóðar sinnar, því í dag taka þær
höndum saman um sameiginlegt
áhugamál, sem varðar alþjóð. Enn
ætla þær að byggja, undirbúa horn
stein að nýju húsi. Þetta sameig-
inlega áhugamál er bygging
kvennaheimilisins Hallveigarstaðir.
Jeg ætla ekki að rekja forsögu
málsins hjer. Mörgum er hún
kunn. Menn vita að hafin er fjár-
söfnun í |>A’í skyni að koma upp
myndarlegu samkomuhúsi fyrir
lconur.
Nauðsyn þessa máls hefir lyngi
A’akað fýrir koi\um. Eftir því sem
starfsemi þeirra vex, eftir því
verður nauðsynin brýnni og óhjá-
kvæmilegri að konur landsins eign
ist sameiginlegt kvennaheimili. —
Það virðiot auðsætt að slíkt heim-_
ili yrði starfsemi kvenna til efl-
ingar bæði inn á við og út á aúö.
Starfsemi kvenna er orðin svo
víðtæk á landi A-oru, viðfangsefnin
sa’o margþætt, áhugamálin svo
mörg, að konur komast tæplega
lengur af án þvílíkrar hyggingar,
sem jmði bæði fjelagsheimili og
einstaklingsheimili, og í dag hafa
eínstakar konur og kvennfjelög
bæjarins efnt til liátíðahalda, með-
al annars til þess að safna fje til
þessa fyrirtækis, byggingar Hall-
veigarstaða.
Með Hallveigarstöðum ætla ís-
lenskar ltonur að nema nýtt land.
Þar á að vera menningarmiðstöð
þeirra og vermireitur andlegs
gróðurs.
Þar eiga ungu stúlkurnar okk-
ar að læra að meta heilbrigða,
göfgandi glaðværð, undir hand-
leiðslu þroskaðra, mentaðra
kvenna, þar eiga mæðurnar, sem
senda dætur sínar til höfuðstað-
arins, til náms og starfs, að eiga
öruggan sama stað handa þeim.
Þar eiga konur að koma saman til
þess að kynnast og ræða áhuga-
málin, til þess að efla og glæða
fjelagsandann og samverkahug-
ann. Þar eiga allar konur áAralt og
a öllum tímum, að eiga tilkall til
systurlegrar vináttu og sambands.
Að sjálfsögðu verður að Hall-
veigarátöðum sjálfkjörinn sam-
komustaður kvenna og kven-
fjelaga, auk þess er fulltrúar
utan af landinu, sem valdir eru
til þess að sitja landsþing kvenna
hjer í þænum, eiga þar A’öl á hús-
næði. Þannig mætti lengi telja, til
þess að sýna frani á hlutverk Hall-
veigarstaða, og þýðingu þeirra fyr-
ir íslenska kvenþjóð, og þá um
leið fyrir alþjóð.
Hallveig Fróðadóttir Arar kona
Ingólfs Arnarsonar; hann var
landsnámsmaðurinn, sem fyrstur
festi hjer bú og grundArallaði höf-
uðstað vorn; hún Arar landnáms-
konan, fyrsta konan, sem fæti
steig á íslenska fold.
Vjer AÚtum að Hallveig Fróða-
dóttir var föðuramma Þorkels
Þorsteinssonar Mána, þess manns,
sem um er sagt, að Aræri allra
heiðinna manna best siðaður, er
menn vissu dæmi til.
Þess manns, er á banadægri ljet
bera sig út í sólina, til þess að
fela önd sína þeim Guði er sólina
skapti.
Hallveigarstaðir eiga eftir að
A^arðveita minningu landnámskon-
unnar um ókomin ár, og jeg Arona
að íslenskar konur kjósi sjer á-
ávalt til fyrirmyndar dæmi son-
arsonar hennar, Þorkels Mána, og
feli jafnan föðurlandið og málefni
þess „þeim Guði, sem sólin skapti' ‘.
Iðnþingið.
Um framkvæmd laga um eftirlit
með vjelum og verksmiðjum-
Tillögur samþyktar á iðnþingi
20. júní 1932.
Samkvæmt upplýsingum, sem
fram hafa komið í málinu, sam-
þykkir þingið að:
1. Fyrst um sinn verði núgild-
ándi lög og reglugerð látin standa
óbreytt, að öðru en launagreiðslu
skoðunarmanns og innheimtu skoð
unargjalda.
2. Að ráðuneytið sendi iðnráði
Reykjavíkur til umsagnar, þegar
þurfa þykir, allar kvartanir er því
kynnu að berast um eftirlitið. —
Telur nefndin að eigendur vjela og
verkstæða mundu vel við það una,
þar sem iðnráðið er til þess stofn-
að að Aralta yfir velferð iðnaðar-
málanna í heild.
3. Enn fremur að eftirlitsmað-
urinn þurfi ekki framAregis að inn-
lieimta sjálfur laun sín af vjela- og
verksmiðjueigendum, þar sem það
gerir góða samArinnu milli hans og
þeirra erfiðari, heldur fái liann
SAro sem aðrir starfsmenn ríkisins,
laun sín greidd úr ríkissjóði, en
er lykillinn að prýði heim-
ilisins. Hann er í meira enn
sextíu dásamlega fallegum
litum. — Hall’s Distemper
gerir heimili yðar hrein,
björt og heilnæm. Hann er
þektur um víða veröld og
alls staðar álitinn vera
undrafarfi. — Það er bæði
ódýrt og fljótlegt að nota
hann.
Til Aknreyrar
fer bíll þriðjudaginn 28. þ.
m. Nokkur sæti laus.
Bifreiðast. Hekla.
Sími 970.
Lækjar.götu 4.
AmatOrdeild
Langaregs
Apóteks
er innrjettuð með nýjum áhöldum
frá Kodak. — Öll vinna fram-
kvæmd af útlærðum mynda-
smið. — Filmur sem eru
afhentar fyrir kl. 10
að morgni, em
jafnaðarlega til-
búnar kl. 6 a&
kvöldi. ---------------
Framköllun.
Kopiering.
Stækkun.
eftirlitsgjaldið verði innheimt líkt
og önnur opinber gjöld.
Ný iðnfyrirtæki.
Tillögur nefndar þeirrar, er hafði
málið til athugunar, með áorðnuut
breýtingum, samþ. á iðnþingi 21.
,júní 1932.
1. Þingið beinir því til iðnaðar-
mannafjelaga í landinu, að hvert
þeirra kjósi nefnd til þess að at-
huga möguleika í sínum bæ og
umhverfi, fyrir stofnsetningu
nýrra iðnfyrirtækja og sendi um
það skýrslu til næsta iðnþings.
2. í því tilefni vill þingið meðal
annars benda á þessar tegundir
iðju og iðnaðar:
Yikurvinsla.
Eldsneytisvinsla.
KalkA’insla og sementsgerð.
Lýsis- og olíuvinsla.
Sútun skinna og leðurs.
Skófatnaðargerð og leðuriðnaður
Kaðla og færagerð.
Mottu og dúkagerð.
Ýms A’eiðarfæragerð.
Einangrun úr mel og reiðingi.
Töskugerð.
Höfuðfatagerð.
Ymiskonar búsáhaldagerð.
Joðvinsla og önnur efnavinsla,
og enn fremur margs konar muni,
sem líkindu eru til að hagkvæmt
sje að búa til hjer á landi, en sem
nú eru keyptar tilbúnar frá út-
löndum svo sem:
Hljóðfæralrassa alls konar, regn-
hlífar, rafmagnslampa, frystikassa