Morgunblaðið - 04.10.1932, Blaðsíða 3

M O R G V N 311 A ÐI Ð
i
JftorgttttMaftift
H.Í. Árraknr, XrkliTlk,
Kltatjör&r: Jön KJaxtanaaon.
Valtyr StaíAnaaon,
JUtitJSra o* aífralVala:
Anatnratrntl t. — Uaal »•*,
■» Aualtalnaaatjórl: M. Haíbar*.
jS Analýalnaaakrlfatota:
▲natnratratl 17. ~ MlaU f M,
IS Halaaaataaar:
SJÖn KJartanaaon nr. T4I.
Valtjr ataíánaaon nr, ltlt,
H. Hafbar* nr. 770,
« lakrlftaaJald:
Innanlanda kr. 1.00 á adnntL
S Utanlanda kr. 1.00 á aULnnBt,
• I lanaaaflln 10 anra alntakl*.
S 10 anra m«B LhMK,
•
Huað ðuelur
rannsóknina ?
Enn hefir ekfti verið
fyrirskipuð rannsókn
út af misnotkun Jón-
asar Þorbergssonar á
fje útvarpsins.
Hálfur mánuður er liöinn síöan sú
ékrafa var gerö hjer í blaðinu, að rík-
isstjórnin ljeti rannsaka fjárreiður og
irekstur útvarpsins. Jafnframt var full-
j'rt, að Jónas Þorbergsson misnotaði
fje þeirrar stofnunar, sem hann
settur yfir. Var bent á, að J. Þorb.
Jjeti útvarpið greiða snattbílferðir fyr-
ir sig persónulega, konu sína og
þjónustufólk.
Þrátt fyrir þessa þnngu og alvar-
Jegu ákæru, hefir ekki heyrst, að ráð-
herra sá, sem þessi stofnun heyrir
undir hafi neitt aðhafst til þess, að
fá úr því skorið hvort .áka'rán sjé
rjett eða röng.
Blaðið het’ir hins vegar heyrt, a|ð^
útvavpsráðið hafi -nýlega á fuDXÍÍ saiú
, þvkt áskorun til útvarpsstjóra, að
hann hreinsaði sig af ákærunni, með
análsókn.
Hvað hæft er í þessn veit blaðið
'ekki, en æskilegt væri, að útvarpsráðið
skýrði opinberlega frá þessu. Hitt geta
ritstj. þessa blaðs upplýst, að enn
hefir þeim ekki borist nein stefna frá
Jónasi Þorbergssyni viðvíkjandi þessu
máli. Þykir þeim þetta að vísu harla
undarlegt, því að hingað til hefir
Jónas Þorbergsson verið mjög við-
kvæmur gagnvart sinni göfugu per-
sónu. Hafi orðinu halláð á einn eða
ímnan hátt, hefir J. Þorb. óðara farið
í mál, og síðan notað útvarpið til þess
•að tilkynna málalokin.
Morgunblaðið er að sjálfsögðu hve-
:nær sem er reiðubúið að mæta Jónasi
Þorbergssyni í málaferlum. Treysti
hann sjer til, á þann hátt, að hreinsa
' sig af ákærum blaðsins, er skorað á
þann að gera það.
En livað sem líður málsókn eða ekki
málsókn frá Jónasi Þorbergssyni, full-
yrðir blaðið, að ríkisstjórnin hefir
ekki gert skyldu sína fyr en hún hefir
fyrirskipað rannsókn.
Ríkisstjómin veit það vel — öll þjóð
in veit það — að embættismanni ríkis-
ins er óheimilt, að nota fje stofnunar,
-sem hann er settur yfir, í eigin per-
sónulegar þarfir. Þetta hefir Jónas
Þorhergsson gert og það hlýtur ■ að
-.sa.tmast, ef rannsókn verður hafin.
Þá lægstu kröfu verður að gera til
sallra embættismanna og starfsmanna
ríkisins, að þeir ekki misnoti það fje,
sem þeim er trúað fyrir. Sje bent á
•slíkár misfellur, er það skvlda vald-
Phafánna að rannsaka málið tafarlaust.
5etníng Háskóldns. At"lnn“bJJ1[fnaiíf
Setning Háskólans fór fram í gær Þá flutti rektor erindi um
Jd. 11 árd. í neðrx deildarsal Alþingis. j íslenska tungu.
Auk kennara og háskólastúdenta voru Mintist hann fvrst á hnignun ís-
þama mættir nokkrir gestir, er sjer-. lenskrar tungu á 18.' öfd, er Eggert
staklegá var boðið. Eins og venja erÓlafsson hefði ort kvæði um dauða
til hófst athöfnin með því, að sung-
inn var fvrsti kafli af hátíðaljóðum Þ.
Gíslasonar.
Þá flutti rektor, dr. Alexander Jó-
hannesson ræðu.
Kennarar Háskólans.
Gat rektor fyrst um breytingar þær,
sem orðið hefðu á kennaraliði skólans.
Kvaddi hann Einar prófessor Arnórs-
son, sem skipaður hefir verið dómari
í Hæstarjetti og þakkaði honum ágæt
störf í þágu Háskólans og vísindanna.
Bauð hann einnig velkominn settan
prófessor, Bjarna Benediktsson eand.
juris.
Rektor skýrði frá, að þeir Jón Hj.
Sigurðsson og Niels Dungal hefðu nú
nýlega verið útnefndir prófessorar.
Minning Guðmundar Magnússonar og
Katrinar Skúladóttur.
Þá mintist rektor frú Katrínar
Skúladóttur, ekkju Guðmundar pró-
er fessors Magnússonar, er Ijest í sumar.
Skýrði hann frá, að þau hjón hefðu í
arfleiðsluskrá sinni ánafnað Háskólan-
nm gjöf til styrktar vísindanámi
ungra lækna og bæri sjóðurinn nafn
þeirra. Hafði Guðm. Magnússon áður
afhent Háskólanum 50 þús. kr. gjöf
til þessarar sjóðsstofnunar. Bað rektor
menn að minnast þessara heiðurshjóna
með að standa upp, og var það gert.
íslenskunnar og spilling málsins. En
hann sýndi fram á, aá ’á öllum tímum
hefðu verið uppi merkisberar íslenskr-
ar menningar, er hefði Stuðlað að því,
að vemda móðurmálið og' hreinsa það
frá erlendum áhrifmn.''
Röð þessara manna vfbri óslitin, alt
frá því í fomöld. Éii á hnignunartím-
um hefðu þeir Eysteinn inunknr, Jón
Arason og Hallgrímúi^' Pjetursson átt
verulegan þátt í viðhaldi tungunnar.
Síðan hefði Fjölnisttlenh hafið endnr-
reisn sína, einmig á sVíði1 'ttiálverndunar
og málfegranar.
kPittm
Nú er hjer alt í uppnámi vegna
hinnar svokölluðu kreppu og atvinnu-
leysis. Bæjarstjórnin hefir þegar ráð-
ist í stórfeldar atvinnubætur, og er
ekkert við því að segja, ef maður
hugsar aðeins um það sem hjálp handa
átvinnuleysingjum.
En hjer kemur fleira til greina. Það
er ekkert bjargráð að bæjarstjóm taki
svo og svo maiga menn í vinnu, sem
gustukamenn, láti þá vinna að gatna-
gerð og öðmm framkvæmdum, sem
sjálfsagt era nauðsynlegar, en gefa þó
engan arð af sjer. Yil jeg því hjer
með fastlega skora á bæjarstjórn að
láta atvinnubætumar koma þar niður,
sem helst skyldi: að þær verði til þess
að auka framleiðslu í landinu, að þær
oií | ’l
Þa mintist rektor á lög síðasta Aí-
þingis, um að Stjórninni væri heímilað
að byrja á byggingu háskóla á árun-
mn 1934—1940, ef bæjarstjórn Reykja-
víkur Ijeti Háskólanum af hendi
kvaðalausa lóð undir bygginguna. —
Skýrði hann frá því, að samningar
væru nú í undirbúningi um stóra lóð
(alt að 16 hekturum) fyrir sunnan
Tjörnina.
Þá gat rektor um Úokkur fræðileg verði arðberandi og fjörgi viðskiftalíf
atriði málsins og mintiát á ýms verk- ' landinu.
efni, er Háskóla vófiim 'bæri einkum
að annast um. Hann 'gÁt1 þess, að saga
máísins væri enn óýiluð um 500 ár.
Hann mintist á örneflíaránnsóknir, er
hefðu bæði málfra'ðilögt og menning-
arsögulegt gildi. Hattn1 kvað nauðsyn
á, að samin yrði hin niikÍa vísindalega
orðabók, er löngn hefií veríð ráðgerð.
Hann mintist á ýms örinur atriði, eins
og rannsókn talshátta,1 iiíerkingabrigða
og bragfræðirannsóknír.
Ávarp til stúdenta.
Að lokum ávarpaði .jjektor nokkrum
orðum hina nýju stúdenta og bauð þá
velkomna. Hann kvað þá eiga að verða
forystumenn í velferðarmálum þjóðar-
innar og því væri mijrils um vert, að
verja vel námsárunum .Hann hvatti þá
til að iðka íþróttir, en einnig til sjálfs-
tamningar og sjálfsafneitunar, er væri
vissasti VJ'gnrinn til sigurji'-Hanií ,+wð
þá að glevina því ei, að drenglyndi og
gott hugarfar væri meira virði en öll
viska veraldar. Hann hvatti þá til að
gerast drenglyndir hardagainenn.
Að lokinni ræðu rektors var sung-
inn 2. kafli Háskólaljóðanna. Því næst
afhenti rektor hinum nýju stúdentum
borgarabrjef og lauk athöfninni með
því að sunginn var; þjóðsöngurinn „O,
guð vors lands“. 'i
5uíþjóðarfarar
„Armanns“
komnir heim.
„Besta iþróttaförin",
segir Jón Þorsteins-
son.
náði snöggvast taíi af þeim Jóni
Þorsteinssyni íþróttakennara og
Jens Ouðbjörnssyni, form. Ár-
manns. Ljetu þeir hið besta yfir.
förinni. Flokkurir^n sýndi á 8
stöðum í Svíþjóð, en sýningarn-
ar í Noregi, í Os|ó og Bergen
fórust fyrir. Á tveim stöðum í
Svíþjóð, Linköbing og Göteborg,
sýndu sænskir úrvalsflokkar leik
Með „Lyru“, sem kom hingað! fimi í sambandi við sýningu ís-
1 lendinganna,
í gærkvöldi kl. 8, komu Svíþjóð-
arfarar Ármanns. „Lyra“ lagðist
við hliðina á „Novu“ við nýja
hafnarbakkann. Á þilfari „Novu“
stóð hljómsveit Reykjavíkur til
þess að fagna forstjóra sínum,
Páli ísólfssyni, sem var að koma
frá Stokkhólmi, og eins íþrótta-
flokknum. |Ljek hún nokkur lög
um leið og „Lyra“ rendi sjer Ijett
og mjúklega í dásamlegu haust-
veðri upp að hliðinni á „Novu“,
sem var krök áf fólki og eins
bryggjan.
Forseti í. S. I. bauð íþrótta-
mennina velkomna, og bað menn
hrópa ferfalt húrra fyrir þeim,
og var það gert af innilegri hrifn
ingu og alúð. Iþróttamennirnir
svöruðu með því að hrópa húrra
fyrir Reykjavík.
Frjettariltari Morgunblaðsins
en áhorfendum
þótti miklu meira til fimleika
Ármenninga koma
— Blaðið má hafa það eftir
mjer, sagði Jón Þorsteinsson, að
jeg er fyllilega ánægður með ut-
anförina. Okkur var hvarvetna
tekið fram úr skarandi vel, Sví-
ar báru okkur á höpdum sjer, að-
sókn að sýningunum var ágæt og
blaðadómar þeim mun betri. Jeg
hefi nú farið nokkyum sinnum til
útlanda með íþróttaflokka, en
aldrei hafa viðtökurnar verið
jafn h.jartanlegarf eins og í þess-
ari för. Hún tekur öllum hinum
fram — og er þá mikið sagt.
■Ungbarnavernd Líknar, Bárngötu 2,
er opin hvern fimtudag og föstndag
frá 3—4.
Og um leiÖ og jeg nú skora á bæjar-
stjórn a<5 breyta hinni svokölluðu „at-
vinnubótavinnu'‘ í „framleiðsluvinnu“
vil jeg ítreka áskorun mína og þúsund
annara, sem send var bæjarstjóm 1914,
um það að bærinn geri út skip til
fiskveiða. ,
Víst veit jeg það, að togarar eru
nú dýrari heldur en þeir voru fyrir
stríð og að vjer Islendingar verðum
eins og framast er kostur, að spara
oss útgjöldin til útlanda. Hjá togur-
um fer mikið í kostnað í veiðarfær-
um og kolum, og eins hjá línuveið-
nrum.
Fyrir nokkru kom Hjalti Jónsson
bæjarfulltrúi fram með þá uppá-
stungu, að bæjarfjelagið ætti að láta
atvinnubæturnar koma fram í aukinni
framleiðslu. Nefndi hann sem dæmi að
hjer ætti að gera út marga „trillu“-
báta. Sú uppástunga hans fekk ekki
byr, og lá við að hent væri gaman
að henni, en það er ósæmilegt að
henda gys að þeim uppástungum sem
horfa til bjargráða, allra helst þegar
bær koma fiá mönnum, sem vit hafa á.
Jeg er ekki ginkeyptur fyrir
„trillubátunum' *. Jeg vildi miklu held-
uv að Reykjavík gerði út stóra og
trygga vjelbáta, eins og Vestmanna-
eyingar gera. Þetta segi jeg aðallega
0
ír.eð tilliti til erlends kostnaðar, og
hvernig jeg hefi hugsað mjer að aflinn
verði hagnýttur betur en áður hefir
átt sjer stað.
Venjan hefir verið sú að undan-
förnu, að íslensku veiðiskipin hírða
ekki nema aðeins búk fisksins, og þá
sjerstaklega þorksins. Á ísfiskveiðum
hefir það komið fyrir að skipverjar
hafa varla haft við að moka út af
þiljum upsa og karfa, og eru þetta þó
hvort tveggja fisktegundir, sem má fá
góðan markað fyrir, annan í Marokko
og hinn í Hollandi, — ef rjett væri
með farið.
Mjer hefir líka blöskrað sú rán-
yrkja, setti á sjer stað hjá íslenskum
veiðiskipum, að öðru leyti, og jeg
vænti þess, að ef bæjarstjórn Reykja-
víkur ræðst í útgerð, þá reyni hún að
bæta úr því á margan hátt.
Nú er það venjan, að öllu er hent
nema flöttum fiski. Menn gera sjer
ekki grein fyrir því að sundmagarnir,
hrognin, hausamir, hryggirnir, o. fl.
er dýrmæt verslunarvara, og tiltölu-
lega miklu dýrari heldur en fiskurinn
sjálfur, og þarf minna til hennar að
kosta til þess að gera hana að versl
nnarvöru. Að jeg ekki minnist á gell-
urnar. Gellur og þorskkinnar eru á-
reiðanlega besti maturinn úr söltuðum
fiski. Sundmagar eru dásamlegur mat-
nr, og úr þeim má með lítilli fyrirhöfn
búa til hið besta „jele“ sem til er,
auk þess, sem þeir eru stór verslunav-
vara og nauðsynleg um allan heim,
þar sem þeir eru notaðir í „husblas“,
„fiskilím“ . m. fl.
Ef bæjarstjórn Reykjavíkur og rík-
isstjórn vildi nú í sameiningu hefja
reglulega góðar atvinnubætur á þessu
sviði, myndi þær um leið geta leið-
beint og hjálpað íslenskri framleiðsln
og gert hana nytsamari fyrir þjóðina
en verið hefir. Og eitt enn: Vjer
kaupum hingað salt dýrum dómum í
fiskinn. Hví ekki að losna við það?
Hvers vegna eigum vjer ekki að
spara oss irmkaup á salti (og þar með
útlendan gjaldeyri), herða fiskinn hjer
og fá fyrir hann betri markað heldur
en hægt er að fá fyrir verkaðan salt-
fisk 1
Jeg hefi sannanir fyrir því, að hægt
er að fá jafngóðan, ef ekki betri mark-
að fyrir linakkaflattan, vel verkaða*
harðfisk, eins og vjer framleiddum
hann í gamla daga, og hertan bútung,
sem gengur undir nafninu „stokk-
fiskur“, heldur en fyrir saltfisk.
Nú höfum vjer heyrt, að Norðmenn
eru að leggja undir sig nýja markaði,
bæði fyrir frysta síld og fisk (jafnvel
kjöt) á nýjum mörkuðum, t. d. í
Japan, Kína og á Kúba. Þetta var
því aðeins hægt að fundnar væri nýj-
ar frystiaðferðir, svo að varan hjeldist
óskemd alla þessá löngu leið.
Það má segja um Norðmeuu að þeir
eru á undan oss í markaðslqit, og þeir
gera meira fyrir sína framleiðslu én
vjer. En bágt á jeg með að trúa því,
að íslendingar sje þeim mun ógáfáðri
heldur en Norðmenn, að þeir geti ekki,
eins og þeir, búið vörur sínar til mark-
aðs í hvaða landi sem er. íslendingar
hafa sýnt að þeir eru ekki minni vís-
indamenn en aðrir, en þá vantar hvatn
ingu til þess að vinna fyrir sitt land
og framleiðslu þess.
Hvað væri nú eðlilegra heldur en að
hið opinbera tæki hjer forystu, eins og
í öllum öðrum löndum Norðvlrálfunnar
þar sem sjerstakir menn eru sendif
út af örkinni til þess að afla nýrra
markaða — en vjer gerum lítið eða
ekkert í því skyni — að hið opiríbera,
jafnframt því að veita fjölda fÓlks at-
vinnu, reyni að finna. nýja markaði
fyrir nýjar vörnr, reyni um leið að
efla íslensk vísindi og láta þau koma
að því gagrú er Verða má.
Mætti nú bæjarstjórn Reykjavíkur,
lai.dstjórn. og öðram sem vilja hafa til
að bæta úr núverandi kreppuástandi.
anðnast að bæta úr því til batnaðar á
þann hátt sem hjer er tnlað um. Þá
veit jeg að vel muni mara.
Ólafur J. Hvanndal.
Sesselia Stefðnsdöttir
ljek á píanó, svo sem auglýst hafði
verið, á fimtudagskvöldið fyrir fullu
húsi. — Þar eð ungfrúin hefir ekki
stundað nám fyrir alvöru nema þrjú
, gat ekki verið um það að ræða að
keppa við fullfræga listamenn. Á-
heyrendnm duldist það þó ekki að arík
þess sem ungfrúin er komin alWel
áleiðis í list sinni, þá á hún eftir að
komast enn lengra. Meðferð hemv-
ar var dugnaðarleg og leiknrinn ó-
venju kröftugur, miðað við það sem
vænta má af stúlku á henmar aldri,
íog ■ hafði hún þó að sögn ekki notið
sín til fulls vegna smálasleika. — Við-
tökur áheyrenda voru hinar bestu.
Des.
Morgunblaðíð er 6 síður í dag