Morgunblaðið - 13.11.1932, Síða 7

W O R r.íT N B T 4 RÍP
Afsökun Hermanns á að vera
sú, að h^nn stendar á öndverðum
meið við Sjálfstæðisflokkinn í bæj
arstjórnarmálum, en það voru þess
ir andstæðingar lians, sem bolsarn-
ir sóttu að, og hótuðu fjörtjóni.
Þykir Tímanum það sýnilega til
mikils mælst, að Hermann Jónas
son hirði um líf og limi pólitískra
andstæðinga.
Með þessum fáu, en mjög svo
innihaldsríku orðum, hefir Tíminn
undirstrikað þann grun sem áður
lag á því, að Hermann Jónasson
Væri og hafi verið í beinú makki
vrið fylgismenh sína í bæjarmálum
-— ofbeldismennina.
Endurminningar Eydals.
Málgagn Pramsóknarflokksins á
Akureyri er svo nákvæm smækk-
un á því sem kemur út í- Tíman-
um, að ekki hefir árum saman
verið ástæða til þess að svara þar
einu orði sjerstaklega.
En fyrir nokkru birti ritstjór-
inn, Ingimar Eydal, dálitla /liug-
leiðing út af þvi, að þeirri skoðun
var haldið fram hjer í blaðinu, að
sambandskaupf jelögin hafi að
verulegu leyti svikið stefnuskrá
sína. En fyrir svik þau hafi starf
það, sem kaupfjelög þessi hugðust
að gera, snúist upp í ógagn.
Ingimar Eydal hefir fylgst vel
með starfsemi kaupfjelaganna og
þá einkum Kapufjelags Eyfirð-
ínga. Hann er maður ágætlega
minnugur. Hann á vafalaust ákaf-
lega auðvelt með að rifja upp fyr-
ir sjer hve rík áhersla var lögð á
það stefnuskráratriði kaupfjelag-
anna, að útrýma skuldaverslun
bænda. Vafalaust er ákvæðið um
útrýming skuldaverslunar enn í
lcgum kaupfjelags Eyfirðinga, Ey
dal til leiðbeiningar.
En hvernig hefir kaupfjelögun-
um yfirleitt tekist að framfylgja
því að útrýma skuldaversluninni ?
Þarf að lýsa því fyrir Eydal 1 Er
þann sá einasti landsmanna sem
er því máli ókunnugur?
Eða tók hann ekki eftir því,
þegar vinur hans Jónas frá Hxiflu
Ijet þess getið í Tímanum nýlega,
að ef bændurnir losnuðu úr kaup-
fjelagsskuldunum, þá væri úti um
f jelagsskapinn ¥
Væri nær fyrir Evdal, að rifja
upp endurminningar sínar frá
fyrstu starfsárum kaupfjelaganna,
óg sýna manndóm til að viður-
kenna, að stefna fjelaganna er nú
fótum troðin af sumum þeirra, sem
mest þykjast fyrir fjelögin vinna.
Dómurinn.
Næsta broslegt var það í Tím-
anum, er þannig var komist að
orði, að blaðið hefði þvingast til
þess að birta dóminn í máli Magn-
úsar Guðmundssonar, vegna þess
að ráðist væri hjer í blaðinu á
Hermann Jónasson, Hriflu-dómara.
— Annars hefði dómurinn ekki
verið birtur — hygst Tíminn að
telja lesendum sínum trú um(!)
En nú er það sýnilegt, að dóm-
urinn er saminn eins og 'blaða-
grein, þó klaufaleg sje, enda
standa þannig efni til.
Hitt er það, að vel gerir hver
sá, sem stuðlar að því, að dómur-
inn fái útbreiðslu meðal almenn-
ings, því hann er og verður eftir-
tektarvert plagg í stjórnmálasögu
landsins.
Síðan hann kom út, hafa lög-
fræðingar þeir, sem verið hafa á
mála hjá Hriflungum keppst við
að breiða það út, að þeir hafi
ekkert verið við dóminn riðnir. En
allir vita, að einn hefir Hermann
ekki hnoðað honum saman. Jafn-
vel hinn framlági og kiðfætti lög-
fræðingur, er verið hefir einka-
sendill Hriflumanns í vandamálum
hans, má ekki heyra nafn sitt
nefnt í sambandi við dóminn.
Annars mega menn ekki álíta,
að hin blossandi fyrirlitning á
Hermanni Jónassyni stafi að veru-
legu leyti af dóm þessum.
Dómurinn er ávöxtur af því
samstarfi J. J. og Hermanns er
hafði áður komið fyllilega í dags-
ljósið.
En hin rjettmæta reiði Reykvík-
inga í garð Hermanns stafar fyrst
og fremst af svikum hans við
bæjarbúa á miðvikudaginn var.
5kulöaklafinn.
Oddvitar úr ýmsum hrepp-
um Norður-Múlasýslu. hailda
fund til þess að ræða um
skuldirnar.
Þann 17. okt. s.l. komu 6 oddvitar
Norður-Múlasýslu saman á fund á
.Fossvöllum til þess að ræða um erfið-
leika þá, sem almenningur á nú við
að stríða.
Hafa blaðinu verið sendar eftirfar-
andi ályktanir, sem samþyktar voru
á fundinum:
Mánudaginn 17. október 1932 mættu
á Fossvöllum eftir fundarboði frá
oddvita Jökuldalshrepps þessir odd-
vitar úr hreppum Norður-Múlasýslu:
Steindór Kristjánsson úr Vopna-
fjarðarhreppi, Björn Sigbjörnsson úr
Hlíðarhreppi, Jón Jónsson úr Jökul-
dalshreppi, Gunnldugur Eiríksson úr
Fellahreppi, síra Ingvar Sigurðsson
úr Borgarfjarðarhreppi og Sigurður
Jónsson úr Loðmundarfjarðarhreppi.
Öllum oddvitum sýslunnar hafði verið
I boðaður fundurinn, en fleiri mættu
j ekki.
Verkefni fundarins var að ræða um
skuldir sýslubúaog gera ályktanir þar
að lútandi. Fundarstjóri var kosinn
Gunnlaugur Eiríksson og skrifari Jón
Jónsson.
Eftir miklar umræður ályktaði fund
urinn:
1. Að skora á stjórnina og næsta
Mþingi að gera alvarlegar ráðstafan-
ir til að ljetta á almenningi því
skuldafargani, sem er að sliga atvinnu
vepý landsins.
Sömuleiðis skorar fundurinn á
stjóm og þing að hlutast til um, að
kki sje seldar fasteignir manna nje
gengið hart að fyrir vangreiðslu á
afborgunum veðskulda, meðan krepp-
an stendur og undirbúin er stórum
endurbætt veðlánalöggjöf.
Ennfremur lítur fundurinn svo á, að
stjóm og Alþingi beri að annast um,
að vegna þjóðfjelagsins verði aðför
ekki gerð að framleiðendum, sem
skulda, meðan verið er að ná skyn-
samlegri lausn um skuldamálin.
2. Að fela oddvita Jökuldalshrepps,
Jóni Jónssyni á Hvanná, að leggja
fyrir næsta sýslufund NorðurMúla-
sýslu erindi um, að sýslunefndin geri
alt, sem í hennar valdi stendur, til að
greiða úr þeim vandræðum, sem al-
menningur í sýslunni á nú við að búa.
Er Jóni Jónssyni á Hvanná falið að
skrifa þeim oddvitum, sem ekki mættu
á þessum fundi, að senda á næsta
sýslufund glöggar upplýsingar um
hag manna, hver úr sínum hreppi.
Gunnlaugur Eiríksson. Jón Jónsson.
Steindór Kristjánsson.
Bjöm Sigbjörnsson. V. I. Sigurðsson.
Sigurður Jónsson.
Skip sem mætast
á nótiu.
5tórfelð heilbrigðisrdðstöfun
fyrir Reyhuíhinga.
Jeg ætla ekki að fara að skrifa
ritdóm um þessa bók. Það hafa
gert aðrir menn og mjer færari.
Jafnvel sjálfur æðsti prestur ís-
lenskra bókmenta hefir talið sig
ekki geta tekið henni með kaldri
þögn, og því skrifað um hana í
Lesbók Morgunblaðsins. — Allir
þeir menn, sem hingað til hafa
um hana ritað svo mjer sje kunn-
ugt, standa í fremstu röð ís-
lenskra rithöfunda og allir eru
þeir sammála í lofi sínu, bæði
Um bókina sjálfa og þýðinguna
á henni. Og sammála munu þeir
vera öllum þeim, sem um hana
hafa ritað á erlendum málum í
fjörutíu ár.
Af sögunni á frummálinu hefi
jeg sjeð eintak, sem mörgum
mundi þykja merkilegt. Núver
andi eigandi þess keypti það
fornbókabúð í Lundúnum. Það
eintak hefir einn af lærðustu,
gáfuðustu, vitrustu og bestu
mönnum nítjándu aldarinnar —
franski vísindamaðurinn Gaston
Paris, sent einum vina sinna að
gjöf, 24. maí 1894, með þessari
áritun: „Þitt skip heldur áfram,
og við, minnug hins hjáfarna,
bíðum þess, að hið næsta láti til
sín heyra“. Eitthvað hefir hon
um fundist um bókina vert, úr
því hann valdi hana til vinar-
gjafar.
Það var í öðrum tilgangi að
jeg tók pennan. — Jeg hefi um
langt skeið fengist nokkuð við
að segja til í ensku, og jeg hefi
oft fundið til þess, hve skaðvæn-
leg áhrif það hefir á lærdóm
nemandanna, að vera bundnir
við andlausar orðaþýðingar, eins
og þýðingar orðabókanna hljóta
ávalt að verða. Hitt er æði miklu
betra, að geta einnig stuðst við
góða þýðingu á bók þeirri sem
lesin er. En mjer hafa reynst
nokkur vandkvæði á því að finna
slíka þýðingu. Flestar þýðingar
eru næsta ófullkomnar. — Hin
snildarlega enska þýðing á Pilti
og stuUcu er löngu ófáanleg. —
Ekki fæst nú heldur þýðing Ei-
ríks Magnússonar á För píla-
grhnsins. Þýðing síra Jóns
Bjarnasonar á Ben Húr er býsna
dýr fyrir fjelitla unglinga. Þýð-
ing Einars H. Kvaran á ritgerð
Macaulays lávarðar um Warren
Hastings er vitanlega góð og ná-
kvæm, en daglegt mál læra menn
ekki eins vel af sögulegri rit-
gerð eins og af skáldsögu með
miklum samtölum. Auk þess hef-
ir ritgerðin á frummálinu aðeins
fengist hjer í ritgerðasöfnum
höfundarins, en ekki sjerstök. —
Hjer er lesbók, sem jeg hygg að
fullnægi öllum kröfum. Frumrit-
ið er á sjerstaklega látlausu og
hreinu máli, enda hefir bókin af
þeirri ástæðu mjög verið notuð
við enskukenslu í skólum, t. d*.
lengi á alþýðuskólanum í Askov.
Þýðingin er einkar nákvæm, svo
að hún heldur jafnvel hinum
minstu blæbrigðum í hugsun
frumritsins. En þó ber það ör-
sjaldan við, að orð enskunnar
sjeu þrædd um of.
Bæði á frummálinu og í þýð-
ingu er bókin ákaflega ódýr, en
verðið er atriði, sem flest náms-
fólk verður að taka til greina.
Kennari.
Mjólkurfjelag Reykjavíkur hreinsar
mjólk sína með Stassaniseringstækjum
Mjólkin hrein og gerilsneidd, missir
ekkert af fjörefnum og upprunalegu
eðlisástandi sínu.
Meðan mjólk var pasteuriseruð
að kallað er, eða í henni voru
drepnar sóttkveikjur með hinni
svonefndu pasteurhitun, var sá
galli á lxeilbrigðisráðstöfun þess-
ari, að mjólkin breyttist að eðlis-
ástandi við pasteur-meðferðina,
rjómi settist ekki eins á hana, og
á ópasteurhitaða mjólkina, mjólk-
urbragðið varð ekki eins viðfeld-
ið, og síðast en ekki síst, fjörefni
mjólkurinnar þoldu ekki að öllu
leyti pasteurhitunina.
Því hafa menn jafnan reynt,
með sem bestri meðferð mjólkur-
innar, í vönduðum húsakynnum
að framleiða mjólk ópasteurhit-
aða, sem notuð hefir verið m. a.
handa ungbörnum, er síst mega
missa af fjörefnum mjólkurinnar.
En vísindunum og verkhyggn-
inni fleygir fram á sviði mjólk-
urmeðferðar, sem annars staðar.
Og nú fyrir nokkru hefir maður
að nafni Stassano fuödið upp
sjerstaka aðferð til mjólkurhreins-
unar og gerilsneyðingar, er tekur
pasteurhitun mjög fram.
Þó mjólkin fari gegnum hin
svonefndu stassaniseringsáhöld,
hreinsist þar og gerilsneyðist,
breytist bragð hennar ekki, rjómi
sest á hana sem áður og eftir því
sem læknar segja, fer ekkert af
fjörefnainnihaldi mjólkurinnar
forgörðum.
Nú hefir Mjólkurfjelag Reykja-
víkur ráðist í það, að hætta að
nota öll pasteurhitunaráhöld sín,
og hefir fengið Stassano-áhöld í
Stassano er sá, að á allri leið
sinni, frá því mjólkinni er steypt
úi flutningafötunum, og þar til
hún kemur hrein, gerilsneydd og
kæld í 6° í útmælingarker, er hún
útilokuð frá áhrifum lofts. Mjólk-
in er í áhöldum Stassano í senti-
meters þunnum lögum hituð og
kæld, svo bæði hitun og kæling
verður jöfn og fer tiltölulega afar
fljótt fram.
í gær kl. 2 síðd. sýndi forstjóri
Mjólkurfjelags Reykjavíkur, Eyj-
ólfur Jóhannsson, læknum, hlaða-
mönnum o. fl. hin nýju áhöld í
mjólkurstöð fjelagsins við Hring-
braut. Yrði það of langt mál, að
lýsa hjer nákvæmlega vjelum þess
um og áhöldum. En óhætt er að
fullyrða, að allir þeir sem höfðu
tækifæri til að skoða nýjung þessa,
dáðust að því hve snillilega þessi
áhöld eru útbúin. Jafnframt gátu
menn ekki komist hjá því að hug-
leiða, hve mikið Mjólkurfjelagið
hjer hefir lagt í sölurnar til að
vanda vöru sína, er tekin eru úr
notkun öll þau tæki, sem áður
voru notuð til Pasteurhitunar, og
fylla stóra sali stöðvarinnar.
Niels Dungal próf. skýrði kosti
Stassaniseringarinnar um fram
aðra mjólkurmeðferð, og hve
mikils virði það væri, að hin verð-
mætu C-fjörefni, sem eru í mjólk-
inni, eyðileggist ekki. Því það mun
yfirleitt vera helst til lítið, einkum
af þeirri teg. fjörefna í fæðu
manna hjer á landi.
Magnús Pjetursson læknir þakk-
staðinn, enda þótt pasteurhitunar- aði Eyjólfi Jóhannessyni og Mjólk
áhöldin sjeu ekki nema 2% árs [ urfjelaginu með nokkurum vel-
gömul. völdum orðum fyrir, hve mikið
Eðlismunurinn á meðferð mjólk- hjer er lagt í sölurnar til þess að
urinnar í áhöldum Pasteur og | tryggja heilsufar bæjarbúa.
Gðtubardaginn á miðvikudaginn
Einn af þeim, er sjónarvottar
voru að atburðunum 9. þ. m., far-
ast svo orð um þær aðfarir:
„Jeg kom norðan Pósthússtr.
og var kominn fram hjá Hótel
Borg. Sje jeg þá aragrúa fólks
koma sunnan Templarasund og
ryðjast með ópum og óhljóðum
norður á milli Alþingishússins
og Dómkirkjunnar, fram hjá
minnismerkjum þeirra Vídalíns þeir Erlingur aftur út þaðan.
biskups og Hallgríms Pjetursson-j Fór Erlingur fyrir, alblóðugur
ar. Fremsta í hópnum kom jeg um höfuð og háls, og eggjaði fje-
auga á 2—3 lögregluþjóna, er (laga sinn að fylgja sjer, er einn-
ar. En nokkrum augnablikum
síðar, er jeg stóð gegnt húsi ól-
afs Þorsteinssonar læknis, sje
jeg Erling Pálsson og annan lög-
regluþjón ,er mun heita Stefán,
koma þangað með hinn særða
fjelaga sinn á milli sín, er þá var
víst meðvitundarlaus, og færa
hann inn til læknisins. Tveim
mínútum síðar, eða svo, komu
virtust hörfa undan þessum
stefnuvarg, og sá jeg, að einn
þeirra var Erlingur Pálsson yf-
irlögregluþjónn. Annar var kom-
inn norður að grindunum við
Austurvöll og hnje þar niður yf-
irkominn af sárum og mæði, en
yfir honum stóð hrotti einn mik-
ill með heljarstóran raft, er hann
tvíhenti yfir höfði lögregluþjóns-
ins, sem þar lá ósjálfbjarga og
sem dauður væri. Aðsúgurinn af
mannfjöldanum varð nú svo mik-
ill, að jeg hröklaðist frá og sá
ógerla, hvað þarna gerðist frek-
ig var blóði drifinn. Hlupu þeir
síðan báðir út í orrahríðina aft-
ur. —
Þetta, sem nú var sagt, er að-
eins lítill þáttur af öllu því, er
fram fór þennan dag. En jeg
verð að segja þáð, að mjer varð
meira en nóg boðið. Annars veg-
ar voru lögregluþjónarnir, er
aldrei sýna annað en prúð-
mennsku, á meðan því verður við
komið og við menska menn er
íu5 eiga, en þarna gengu fram
með þeirri djörfung og karl-
mennsku, er sönnum drengjum