Morgunblaðið - 12.03.1933, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sónninði lanðlgknis.
Eftir|Buðm. Hannesson.
Yilmundnr Jónsson landlseknir
hefir nýlega frætt fólk á því, a5
„með allri hógværð vérði læknar
að játa, að þeir gagnvart 9/10
sjúkdóma" standi jafn ráðalausir
og veðurfræðingar gagnvart veðr-
inu, með öðrum orðum geti ekki
neitt. Helsta sönnunin, sem hann
færir fyrir þessari kenningu er
gömul þýsk læknafyndni, „að lyf-
læknar viti dálítið en geti ekkert,
handlæknar vit.i ekkert en geti
dálítið, en geðveikralæknar viti
ekkert og geti ekkert“. Það á að
„skína í noldcur sannindi“ bak
við fyndnina.
Það er þá þetta, sem yfirmaður
læknastjettarinnar prjedikar fyrir
fólkinu, líklega í fullri alvöru.
Til þess að „þegja ekki við öllu
röngu“, er rjett að athuga þessa
visku nánar. Læknarnir hafa enga,
ástæðu til þess að hylja neitt í
þessu máli.
'Svo jeg nefni eitthvert einfald-
aata dæmið, sem flestir skilja, vil
jeg minna á tannlækningar, sem
eru ein af hinum mörgu sjergrein-
um læknisfræðinnar. Um hana er
það fljótsagt, að læknirinn getur
nálega ætíð bætt sjúkdóminn,
stundum til fulls, oft að mestu
leyti, ef hans er vitjað í tæka tíð.
Og þó svo seint sje komið að tönn-
in sje orðin ónýt, þá þykir flest-
um dýrmætt að geta fengið hana
dregna út, og það sársaukalaus*
Og þó menn missi allar tönnur af
vanrækslu eða elli, þá stendur
tannlæknirinn ekki ráðalaus, held-
ur smíðar hann í mann nýjar tönn
ur, hvítar og fágaðar, sem geta1
komið að mestu í stað gömlu tann
anna.
Svo máttug er þá lækislistin við
þá sjúkdómana, sem eru tíðastir
allra. Og vilji landlæknir bjargá
sjer út úr málinu með því, að þriátt
fyrir alt þetta fari tannskemdir
stórum í vöxt, þá er því til að
svara, að læknarnir hafa gefið
ýms ráð, sem eru mikil vörn gegn
skemdunum, ef farið væri eftir
þeim. Mikil líkindi eru til þess, að
mjög langt verði ekki þess að bíða,
að einhlýt ráð finnist, sem allir
geti hagnýtt sjer.
Jeg kem þá að annari grein,
sem jeg þekki dálítið af eigin
reynslu: Augnlækningum. Hvað
það snertir að þekkja hver sjúk-
dómurinn sje, þá er augnlæknir-
inn litlu lakar settur en tannlækn-
irinn. Oftast getur hann sagt með
óyggjandi vissu hvað sje að, og
það án þess að spyrja sjúkl. nokk-
urs. Tíðustu augnsjúkdómarnir eru
ljósbrotsgallar og þá sleppur eng-
inn við, sem kemst iá elliár. Augn-
læknir getur bætt úr nálega öll-
um slíkum kvillum með gleraug-
um, eins og allir vita. Fornþjóð-
irnar höfðu engin gleraugu og
myndi oss bregða við ef þau væru
ófáanleg.
Við slímhúðarþrota og hvarma-
bólgu, aðra algengustu augnkvill-
ana, stendur augnlæknirinn ekki
eins vel að vígi, en þó eru það
hreinar undantekningar, ef ekki
má annað hvort bæta þá til fulls
eða að mestu leyti. Sama er að
segja um sjúkdóma í táragöngum.
Einfalt ský á augnasteini, sem áð-
ur blindaði f jölda manna, má ætíð
taka burtu og gefa sjúkl. sjónina
aftur að mestu.
Auðvitanlega eru sumir augn-
sjúkdómar lítt læknanlegir enn
sem komið er. Svo er þetta með
glákublindu, sem margir fá á efri
árum. Eigi að síður getur læknis-
hjálp komið að miklu haldi, stöðv-
að sjúkdóminn eða tafið hann, svo
að sjónin haldist miklu lengur en
annars hefði verið.
Það mun vera freklega í lagt, ef
sagt er að 1/10 af sjúkl., sem
lfeita augnlæknis, fái ekki fulla eða
allgóða bót meina. sinna. Jeg hefi
eitt sinn starfað nokkra mánuði á
augnlækningastofu, þar sem komu
um 100 sjúklingar á dag. Af þeim
voru tæpast fleiri að meðaltali en
3—4, sem engan bata fengu Ann-
ars væri auðvelt að vita þetta nán-
ar á lækningastofu hjer.
Handlækningar eru margbrotn-
ara miál en dæmi þau sem áður eru
nefnd. — Um bráðar bólgur og
ígerðir, sem komið geta víðsvegar
um líkamann, er það yfirleitt að
segja, að það má skera í þær ná-
lega allar, ef þörf gerist, og lækna
þær, þó komið geti þær og í þau
líffæri, sem erfitt er að ná til
(heili, kviðar- og brjósthol). Ef
botnlangabólga er tekin sem dæmi
deyja 1—2 úr henni af hverjum
1000 sjúkh, sem skornir eru
(Lanz). Hinum batnar. Við hinu
getur læknirinn ekki gert, þó
sumir sjúkl. komi svo seint, að líf-
færi sjeu orðin stórskemd, drep
komið í sinar eða þvíl. Langvinn-
ar bólgur (berklar) í eitlum, bein-
um og liðum eru oft erfiðari við-
fangs og seintækari, en sje ekki
líkaminn heltekinn af sjúkdómn-
um, má flest af þessu bæta með
skynsamlegri meðferð. Sama er að
segja um allan þorra slysa, skurði,
beinbrot, liðhlaup o. þvíl. Sje ekki
/>bætandi skemd skeð, gera góðir
læknar við alt þetta og fatast
sjaldan. Svo er og um kviðslit o.
fl. -— Þá hafa handlæknarnir að
gera við allskonar æxlum.Sjeu þau
góðkynjuð er það nálega ætíð
leikið að taka þau burtu og fá
fullan bata. Öðru míá.li er að gegna
um krabbamein, en mest vegna
þess hve seint sjúkl. koma. —
Krabbamein í maga er eitt af
þeim erfiðustu að eiga við. Fylli-
lega 1/10 þolir ekki aðgerðina.
hinum batnar að fullu eða um
nokkurn tíma. Það er aðeins við
verstu og vanþakklátustu sjúk-
dómana að tala landlæknis lætur
nærri.
Hvað á svo að segja um allan
fjöldann af aðgerðum á líffærum í
kviðar og brjóstholi, jafnvel heila,
pg taugakerfi, við allskonar kven-
sjúkdómum, læknishjálp við barns
fæðingar o. s. frv. 1 Það er áreið-
anlega undrunarefni hve mikið
góðir læknar geta gert með hönd-
um sínum og tækjum, þó ekki
verði úr öll bætt, þetta vita allir,
nema ef til vill landlæknir.
Hvað þekking handlækna snert-
ir, sem landlæknir vill gera lítið
úr, þá er hún engu minni en í
öðrum greinum læknisfræðinnar,
og að vísu svo mikil, að hún er
að vaxa öllum yfir höfuð. Það er
nú orðið hverjum manni ofvaxið,
að læra allar greinar læknisfræð-
innar til hlýtar, og þaðan af síður
að fá fulla æfingu í þeim, og þess
vegna klofnar hún í fleiri og fleiri
sjergreinar. Það er ekki að ástæðu
lausu, að læknisfræðin er nú orðin
þyngsta námið við alla hiáskóla.
Um lyflæknana, sem fást við
lækningar á allskonar innvortis
sjúkdómum, er það að segja, að
þó þeir hafi hvað erfiðasta verk-
efnið, þá bæði vita þeir mikið og
geta mikið. Einnig í þessum fræð-
um hefir hver uppgötvun rekið
aðra, og þarf ekki annað en minna
á blóðvatnslækningarnar og önn-
ur hjálparráð, sem fundist hafa
gegn ýmsum næmum sjúkdómum
og bjargað lífi óteljandi manna.
Hefir ekki salvarsan reynst mátt-
ugt lyf gegn syfilis, kinin gegn
malaría, insulin við sykursýki, lif-
ur við illkynjuðu blóðleysi, cortin
við Addisons sjúkdómi, hyroxin
við myxödemi, germanin við suð-
rænni svefnsýki, svo jeg nefni
nokkur nýjustu lifinf Hafa ekki
vitaminfræðin ráðið bót á bein-
kröm, skyrbjúgi, beriberi, pellagra'
o. fl. og sennilega opnað leiðina til
þess að sleppa við tannskemdirf
Nei, herra landlæknir, lyflækn-
arnir hafa miklu að státa af, bæði
að fornu og nýju, og ekki er það
þeim að kenna, þó ýmisleg hjátrú
ríki meðal alþýðu um ýms lyf og
lækningakraft þeirra. Hún er arf-
ur frá gömlum dögum, sem erfitt
er að losna við. Hitt er víst, að
allmörg lyf eru bæði áreiðanleg og
dýrmæt. Þarf ekki annað en minna
á svæfingarlyf, opíum o. fl. þvíl.
Það þarf engan að undra, þó
margt sje enn í þoku í hinu mikla
völundarhúsi lyflækninganna og
að ekki sjeu ráð fundin viði öllum
kvillum. En jafnvel við ólæknandi
sjúkdóma stendur ekki góður
læknir ráðalaus. Han getur und-
antekningarlaust linað þjáningar,
oft bætt sjúkl. að meiru eða minna
leyti um tíma, oftast hughreyst
hann iá. ýmsan hátt og ljett hon-
um lífið. Það er bókstaflega satt,
sem dr. Schweninger sagði við
sjúkling, sem örvænti um bata:
„Þjer getið verið vissir um, að jeg
stend aldrei ráðalaus!“
Jeg kem þá að geðveikralækn-
unum, sem V. J. vill telja mönn-
um trú um að ekkert viti og ekk-
ert geti, nema ef til vill hjúkrað
sjúklingunum.
Hvað þekkingu snertir, þá má
nokkuð marka hana af því, að
fyrst verða geðveikralæknar að
leysa af hendi alment læknispróf
og síðan stunda sjernám í 3—4 ár.
Heimskir mega menn vera, ef þeir
vita ekkert eftir 10 ára nám.
Jeg er ekki fær að dæma um
hvað geðveikralæknar geta, og það
mun landlæknir heldur ekki vera,
en á því get jeg frætt hann, að
allmargir sjúklingar með siálar-
sjúkdóma hafa leit.að mín og mjer
tekist að lækna þá. Sumir voru
lítt mönnum sinnandi aðrir rúm-
fastir. Jeg efast ekki um að góðir
geðveikralæknar geri miklu betur.
Við hinu verður sjaldan búist, að,
þeir geti læknað arfgenga sjúk-
dóma, en þeir eru allmargir, frem-
S&tmisk fataitteitts*# ^ iittm
54 Í300 Jttjiijaot'k.
Fullkomnar vjelar. Nýjustu og bestu efni. Þaulvant starfsfólk.
10 ára reynsla.
i
ur en breytt hæð manna, sem einn-
ig er erfðagóss.
Voruhúsið.
Jeg hefi lítið þurft á læknis-
hjálp að halda um dagana fyrir
mig eða mína, fyr en síðustu 3
árin. A þeim hefir þetta komið
fyrir.
Tvisvar sinmxm sjúkdómur, sem
lítið var gert við vegna þess að
sjúkl. batnaði sjálfkrafa.
Eitt sinn sjúkd., sem bætt var
úr með matarhæfi.
Tvisvar sinnum sjúkdómur, sem
læknaður var með skurði (Matth.
Einarsson). f annað sinnið var um
banvænan sjúkdóm að.ræða, í hitt
sinnið um alvarlega lífshættu. Báð
ir sjúkl. urðu álheilir.
Eitt sinn banvænn sjúkdómur,
sem þó tókst. að lækna án skurðar.
Hjer er þá G sinnum leitað
læknishjálpar. Tvisvar og senni-
lega þrisvar var mannslífi bjarg-
að, eitt sinn komist hjá yfirvof-
andi hættu. Tvisvar varð litlu um
þokað en eigi að síður þýðingar-
mikið að fá sjúkd. athugaðan.
Læknarnir eru skrítnir veður-
fræðingar. Þeir vita ekki aðeins
þvaðan veðrið stendur á þá, held-,
ur snúa þeir sjálfu veðrinu, breyta
manndrápsbil í blíðviðri, — ekki
ætíð en mjög oft.
Ef þeir stæðu ráðalausir við 9
sjúkdóma af 10, eins og land-
læknir heldur í sinni auðmýkt
(læknar hafa annars lítið orðið
varið við hana), þá vildi jeg leggja
þá tafarlaust niður og byrja á
landlækninum!
hefir fallegasta
úvalið af alls
konar
Sokknm 1
fyrir konur, karla
og börn.
Lillu-Gerduftið
nota flest. allar, ef ekki allar hús-
mæður um alt land. Þetta sannar
sívaxandi sala, að sífelt er það
fyrsta flokksins vara.
Lillu-Gerduftið er framleitt í
Jeg hefi nú fáu við að bæta, en
nokkru þó.
Landlæknir segir, að Læknaf je-1
lagið hafi „elt Lárus Jónsson með
hverskonar óhróðri“, þvert ofan í
sínar eigin siðareglur. Læknar i
hafa sagt, sem satt var, að hann j
hafi gengið á bak orða sinna, en j
annars hefir Tíminn og landlækn-
ir mest um hann skrafað. Aftur
gerði Læknafjelagið honum þann
greiða, að gefa leyfi til þess að
hann yrði aðstoðarlæknir í Hofs-
óshjeraði, þegar liann fór burtu
frá Kleppi og stóð hjer uppi at-
vinnulaus. Um siðareglur Lækna-
fjelagsins er það að segja, að þær
gilda sem aðrar fjelagsreglur fyr-
ir meðlimi og aðra ekki.
Landlæknir bregður Læknafjel.
um „siðleysi kunningsskaparins“,1
og kennir því um, að fjelagið hafi
ekki krafið dr. Helga Tómasson j
til reikningsskapar fyrir „óheyrðáj
læknisyfirsjón“. Jeg hefi sjeð |
þetta siðleysi kunningsskaparins í j
dálkum Tímans. Það er nóg af því,
þar. í Læknafjel. fslands hefi jeg
ekki orðið þess var. Þar hefir j
verið gott samlyndi, þrátt fyrir
alt pólitiskt skítkast os undirróð-
ur. TTm dr. H. T. er það eitt vist,
að hann vildi heldur leggja alt í
enlnr’nnr en að víkia fra bvi. Sem
hann taldi rjett vera og skyldu
sína. Það eru ekki allir, sem gera)
það. Læknafjel. telur sig ekki
rjettan dómara til þess að dæmaJ
um það, hvort honum hafi yfir-
sjest eða ekki og þaðan af síður
landlækni.
Kvenrjettindakonur í Frakklandi.
berjast nú ötullega fyrir því, að
konur fái rjett til þess að kjósa
þingmenn. Á myndinni sjest ung
stúlka, sem er að líma upp fund-
arboð, þar sem kvenrjettindamálin
eru til umræðu.