Morgunblaðið - 22.03.1933, Page 3

MOBGUNBLAVIB
%
JHorgttnWaMft
H.f. Arvakur, KlTkltTlk.
Hltatjðrar: Jön KJartanaaon.
Valtyr Stef&naaon.
SUtBtjörn og afgrelöala:
Auaturatrœtl 8. — Slaal 1800.
AuarlÝalngraatJörl: H. Hafbera.
Aaalýalngaakrlfatofa:
Auaturatrœtl J7. — Slaal 1700
Helaaaalaaar:
Jön KJartanaaon nr. 1742.
Valtýr Stefánaaon nr. 4220.
E. Hafberg nr. 1770.
JLakriftagrlald:
Innanlanda kr. 2.00 4 mánutll.
Utanlanda kr. 2.50 á aaánuöL,
1 lauaaaölu 10 aura elntaklV.
20 aura meö Leabök.
Uinnubrögð.
* Þarf oftar að minna á það til
Ihvers efnt var til samvinnu milli
Sjálfstæðismanna og Framsóknar-
manna á síðastliðnu vori?
Er það ekki öllum lýðum ljóst,
;að verkefni samsteypu stjórnarinn-
ar er fyrst og fremst stjórnar-
skrármiálið 1
Getur nokkur látið sjer detta í
Tiug, að aðalverkefni samsteypu-
stjórnarinnar sje lokið með því að
leggja stjórnarskrárfrumvarp fyr-
ir þingið ?
Það er virðingarvert að stjórnin
ínti þetta skylduverk sitt af hendi-
Og frumvarpið er þannig úr
garði gert, að vart var hægt að
búast við því het.ra, eins og ástæð-
urnar eru til.
En það er ekki nóg að flagga
með frumvarpi, ef það frumvarp
á ekki að ná fram að ganga.
Menn tala um nauðsyn á lausn
kreppumálanna.
Sii nauðsyn er augljós og að-
'kallandi.
En þegar menn tala um „lausn
kreppumálanna“, ættu þeir ekki
að gera sjer í hugarlund, að sú
lausn fáist, eða þau bjargráð finn-
ist í þingnefnd eða á einu þingi,
sem verið geta allra meina bót.
Kreppan er ekkert sviplegt fyr-
irbrigði, sem eyðist áður en varir
á skammri . stund. Kreppan er
vandræði, er á sjer djúpar rætur
í þjóðfjelaginu, og sem þarf mörg
ár og mikið erfiði til að bæta úr.
Með því að leysa kjördæmamálið
-er lagður hornsteinn að stamstarfi
manna, sem líklegir kunna að vera
til þess að reisa hjer hlómlega at-
vinnuvegi — leysa kreppuna.
Lausn stjórnarskrármálsins er
fyrsta og besta kreppuráðstöfunin
sem Alþingi getur gert.
Þing kom saman 15. fehrúar. 1
dag er 22. mars. Stjórnarskrár-
málið er í nefnd. Sú nefnd hefir
haldið einn fund, kosið formann
og ritara.
Getur Alþingi sætt sig við slík
vinnuhrögð ?
Kínvcrjar halda uppi sókn.
Berlin 20. mars. FTT
Kínverjar eru enn að færa út
kviar sínar hjá kínverska múrn-
um og sækja fast fram, en Jap-
anar veita öflugt viðnám. Segja
•Tapanar, að 1000 kínverskir her-
menn hafi gerst liðhlaupar.
Aðalfundur Líknar verður liald-
inn í kvöld kl. 8% í stað kl. 9%
eins og auglýst var. Fjelagsfólk
«r nú á annað hundrað og er þess
vænst áð það sækí fundinn vel.
Bátur talinn af
með fjórum mönnum.
Bátar í Höfnum reru aðfaranótt
mánudags, en einn þeirra liefir
ekki komið fram. Hinir bátarnir
sáu til hans meðan þeir voru yfir
línunum, en ekki eftir það.
Varðskipið „Ægir“ var fengið
til þess að leita hátsins á mánu-
daginn. Fekk það kunnugan mann
úr Höfnum til þess að vera með
í leitinni og leiðbeina um hvar
helst mundi vonir að finna bátinn,
ef hann væri ofansjávar. Var varð-
skipið að leita hans mikinn hluta
dags. Seint í fyrrakvöld barst
Slysavarnafjelaginu skeyti frá
skipherranum á Ægi þar sem hann
segist hafa leitað alls staðar þar
sem hugsanlegt sje að báturinn
hafi verið, en árangurslaust- Línu-
belgi höfðu þeir fundið, sem senni-
lega hafa verið af bátnum. Var
svo leitinni hætt og talið að bát-
urinn muni hafa farist.
Báturinn var frá Kotvogi og á
honum fjórir menn. Formaður var
Björn Lárusson, ráðsmaður í Kot-
vogi, 31 árs, ókvæntur. Annar var
Ólafur Lárusson bróðir hans frá
Keldulandi á Skagaströnd, 29 ára,
ókvæntur. Þriðji var Páll Jónsson
úr Höfnum, 33 ára, kvæntur og
átti tvö börn. Fjórði var Karl
Kristjánsson frá Skagaströnd, 28
ára, ókvæntur.
Rlþingishátíðargjöf
frö Kanaða,
Styrktarsjóður íslenskra
háskólastúdenta.
FB. 21. mars.
Forsætisriáðherrann í Kanada R.
B. Bennett hefir tilkynt ríkis-
stjórninni, að kanadiska stjórnin
hafi ákveðið að stofna sjóð að
npphæð $25.000 í tilefni af Al-
þingishátíðinni 1930 og verði vöxt-
um sjóðsins varið til styrktar ís-
lenskum námsmönnum, er vilja
Ijúka námi við kanadiska háskóla.
Hefir forsætisráðherra Kanada
jafnframt skýrt frá að upphæð,
er samsvari 5% ársvöxtum af
nefndum höfuðstól verði til ráð-
stöfunar handa námsmönnum þeg-
ar á næsta háskólaári og er óskað
tillaga frá íslandi um veitingu
þeirrar upphæðar.
Ríkisstjórnin hefir þakkað hina
veglegu gjöf og undirbýr nú stofn
skrá fyrir sjóðinn.
Prestkosning
í Stóra Núps prestakalli.
Hinn 12. þ. m. fór fram prest-
kosning í Stóra-Núps prestakalli
í Árnessýslu. Tveir voru umsækj-
endur, síra Valgeir Helgason og
Gunnar Jóhannesson cand. theol-.
Atkvæði voru talin hjá biskupi
í gær og fjellu þau þannig, að
síra Valgeir hafði hlotið 126 atkv.,
Gunnar Jóhannesson 127 atkvæði,
2 seðlar voru auðir og 2 ógildir.
Kosningin var lögmæt og Gunn-
ar Jóhannesson löglega kosinn
prestur safnaðarins. Er þetta í
fyrsta sinn, síðan söfnuðir fóru
að kjósa sjer prest, að umsækjandi
hefir unnið með eins atkvæðis
meiri hluta.
Lanösreikningurinn 1931.*
Frv. um samþykt á landsreikn-
ingnum 1931 var til 3. umr. í Nd.
í gær.
Magnús Jónsson mintist iá nokk-
urar athugasemdir, sem yfirskoð-
unarmenn höfðu gert við lands-
reikninginn.
Ríkisbókhaldið.
Eitt af því, sem M. J. mintist
á, var hið marglofaða ríkisbók-
hald, sem stjórn Framsóknarfl.
hafði kostað ærnu fje til þess að
koma í framkvæmd. En fyrstá
aths. yfirskoðunarmanna við LR
1931 er að vekja athygli stjórn-
arinnar á því, að ríkisbókhaldið
sje í megnasta ólagi. T. d. benda
yfirskoðunarmenn á, að af ríkis-
bókhaldinu einu verði ekki sjeð,
hvað mikið sje í sjóði hjá ríkis-
fjehirði. á hverjum tíma. Og við
samanburð á fskj. og dagbók
kom í ljós; að gjöld ríkissjóðs
voru vantalin um nál. 10 þús. kr.
Svona er nú þetta marglofaða
ríkisbókhald, sem búið er að kostá
til ógrynni fjár.
Verðlaunaður embættis-
maður.
Þá mintist M. G. á. 23. aths.
yfirskoðunnarmanna, en þar er
a það bent, að Sigurði Baldvins-
syni forstöðumanni póstlmssins i
Rvík hafi frá upphafi verið greidd
hámarkslaun við embætti sitt hjer
í bænum, og sje það um 1000 kr.
meira á á.ri, en lög heimila. —
Spurðist M. J. fyrir um það, livort
stjórnin mundi ekki hætta þess-
ari ólögmætu greiðslu.
Ásg. Ásg. vildi ekki neitt út á
það gefa, sagði að Sig. Bald. hefði
verið látinn njóta aldursuppbót-
ar frá veru sinni á Seyðisfirði.
M. J. benti ráðherra á, að vitan-
lega stæði líkt eða eins á með
fjölda embættismanná, að þeir
hefðu í mörg ár gegnt öðrum
störfum hjá ríkinu, áður en þeir
tækju nýtt embætti; ef sömu reglu
ætti að fylgja um þá, að setja þá
í bámarkslaun í hinu nýja em-
bætti, gæti það vitanlega orðið
dýrt fyrir ríkissjóðinn.
Útvarpsstjórinn.
Þá mintist M. J. á 24. aths-
yfirskoðunarmanna, sem fjallar
um gripdeildir litvarpsstjórans. —
En þar sem alveg nýlega var
skýrt frá þessum aths. hjer í blað-
inu, þykir eigi ástæða til að fará
að endurtaka þær hjer.
M. J. fór nokkurum almennum
orðum um embættisrekstur útvarps
stjórans og þá stórkostlegu mis-
notkun á fje útvarpsins, sem átt
hefði sjer stað.
Einnig mintist hann á það
gegndarlausa fjárbruðl, sem ætti
sjer stað við þessa stofnun. Þar
væri þrír forstjórar — útvarps-
stjóri, forstjóri viðtækjaverslun-
arinnar og forstjóri viðgerðarstof-
unnar. Laun og bitlingar titvarps-
st.jórans slöguðu hátt upp í það
fje, sem varið væri til nál. allrar
hinnar menningarlegu starfsemi
útvarpsins. Þó vissi enginn hvað
útvarpsstjórinn hefði að starfa.
Meira að segja virtist hann sjálf-
ur ekki vita um þetta, því að oft
hefði hann verið krafinn um
skýrslu þessu viðvíkjandi, en hún
kæmi aldrei. Það mætti áreiðan-
lega spara útvarpinu launagreiðslu
til útvarpsstjórans- Enginn mundi
sakna hans.
Ráðherrarnir, þeir Ásg. Ásg. og
Þ. Briem gáfu ýmsar skýringar á
úrskurðum hinnar umboðslegu end
urskoðunar, viðvíkjandi endur-
greiðslum útvarpsstjórans.
Jónas Þorbergsson útvarpsstjóri
talaði tvisvar við þessa umræðu.
Hjann kvað aðfinslur M. J. vera
sprottnar sumpart af þekkingar-
skorti og sumpart af pólitískri
áreitni.
1 síðari ræðu sinni fór hann að
bera útvarpið saman við ýmsar
aðrar ríkisstofnanir, eins og vega-
málaskrifstofuna, landsímann og
póstmálaskrifstofuna. — Þessum
stofnunum væri leyft að hafa bílá
og hann kvaðst krefjast sama
rjettar fyrir útvarpið. J. Þorb.
var enn með dylgjur um það, að
forstjórar hinna fyrnefndu rík-
isstofnana notuðu bílana í einka-
barfir, samskonar dýlgjur og hann
hefir iáður haldið fram í Tímanum.
Þ. Briem lýsti yfir, að hann
hefði bannað útvarpinu að hafa
bíl til umráða, og sagði, að
strangt eftirlit yrði með því haft
framvegis, að ekki ætti sjer stað
misnotkun í þessu efni.
M. J. hafði ýmsar aths. að gera
viðvíkjandi úrskurðum stjórnar-
innar um endurgreiðslur útvarps-
stjórans. Taldi að þar hefði víða
verið farið óþarflega vægt í
sakir og nefndi ýms dæmi.
1 sambandi við pólitísku hlið-
ina á þessu máli, sagði M. J., að
mál útvarpsstjórans hefði verið
pólitískt frtá upphafi, frá því að
embættið var veitt- J. Þorb. hefði
enga þá kosti haft til að bera, sem
maður í slikri stöðu ætti að hafa.
Ekki væri hann bókhaldsfróður;
hann þyrfti sjerstakan skrifstofu-
stjóra og bókara við hlið sjer. —
Ekki gæti hann verið þulur —
til þess vantaði hann röddina;
ekki liefði hann vjelaþekkinguna.
Hann hefði vantað alla kostina —
nema einn •— hann var pólitískur!
Og það rjeði úrslitunum.
Umr. hjeldu áfram allan fund-
artímann og varð ekki lokið fyrir
fundarhljeið. Jónas Þorbergsson
talaði síðast- í lok ræðu sinnar
kvaðst J. Þorb- krefjast rjettlæt-
is(!) Var helst á honum að skilja,
að hann teldi að stjórnin hefði
beitt hann harðari tökum en aðra
embættismenn.
Ef slík ummæli af hálfu út-
varpsstjórans ber að skilja á ann-
an veg en sem venjulegt Tíma-
glamur, er vitanlega auðvelt fyrir
ríkisstjórnina að láta Jónasi Þor-
bergssyni í tje það rjettlæti, sem
hann hefir til unnið. Og það er
auðveldast að gera með opinberri
rannsókn og málshöfðun.
Fjórveldaisambyktin.
Rómaborg 21. mars.
TJnited Press. FB
Bresku ráðherrarnir MaeDonald
og Sir John Simon eru lagðir af
stað til París, til að ræða hina
fyrirliuguðu fjórveldasamþykt við
frakknesku ráðherrana. Hugmynd
inni er yfirleitt vel tekið í Bret-
landi og Italíu, en frakknesku
blöðin hafa sitthvað við hana að
athuga-
'Öhamla
Kullfalleg: ástarsaga
nýútkomin.
Fæst hjá bóksölum.
Stefnuskrárræða Hitlers.
Mótmæli gegn því að Þjóðverjar
beri ábyrgð á heimsstyrjöldinni.
Eimræðisvald?
Berlín 21 mars.
United Press. FB.
Ríkisstjórnin hefir látið gera
uppkast að lagafrumvarpi til þess
að heimila ríkisstjórninni að setjai
lög án þess að leita til þess sam-
þykkis ríkisþingsins, til 1. apríl
1937. 1 frumvarpinu eru ákvæði
um það, að ýms rjettindi, er for-
setinn hefir nú. skuli fengin kansl
aranum í hendur.
Þingsetninguna bar upp á sama
dag og þá er Bismarck setti
þingið fyrst.
London 21. mars. FÚ
Nýa þýska ríkisþingið var sett
í dag, með mikilli viðhöfn, og er
þess getið, að viðhöfnin hafi verið
sjerstaklega mikil vegna þess, að
þingsetninguna bar upp á sama
dag og þann, þegar Bismarck setti
fyrsta þingið 1871-
Þingmenn jafnaðarmanna og
kommúnista sitja heima.
Þingsetningarathöfnin í dag fór
fram í herkirkjunni í Potsdam,
en síðan hófust fundir í Kroll-
söngleikahúsi. Viðstaddir þing-
setninguna voru flestir helstu virð
ingamenn ríkisins, og ennfremur
ýmsir prinsar frá keisaraveldis-
tímanum, þar á meðal krónprins-
inn, klæddur herforingjabúningi.
Hvorki jafnaðarmenn nje kom-
múnistar voru viðstaddir.
Til Strandarkirkju frá N. N-
5 kr. Hadda (gamalt áheit) 10 kr.
Steina 2 kr. N. N. 4 kr.
Dýska Hkisþingið sett.
Potsdam 21. mars.
United Press. FB.
Ríkisþingið var sett í dag í setu
liðskirkjunni. í ræðu þeirri, sem
Hindenburg forseti hjelt, lagði
hann áherslu á, að mikilsvarðandi
ákvarðanir yrði að taka í innan
og utanríkismálum, einkanlega að
því er fjármálin snerti, inn á við
og út á við. Hvatti hann til góðr-
ar samvinnu milli ríkisþingsins
og stjórnarinnar. í ræðu sinni
afturkallaði Hitler hátíðlega þá
játningu, sem tekin hafði verið
upp í Versalafriðarsamningana, að
Þjóðverjar beri ábyrgð á heims-
styrjöldinni. Kvað hann hvorki
keisarann, ríkisstjórnina nje þjóð-
ina hafa viljað stríð.Einnig kvaðst
hann vilja draga athygli manna
að því, að á fáum vikum hefði
Þjóðverjar endurreist þjóðarheið-
ur sinn.Því næst lýsti hann stefnu
skrá ríkisstjórnarinnar í aðalatrið-
um. Aðalmark hennar væri stjórn
málaleg sameining þjóðarinnar í
anda gamallar þýskrar menningar
og þjóðernis.