Morgunblaðið - 04.06.1933, Blaðsíða 3

MORGVNBLAÐIÐ
I
Stjórnarskráin
samþykt á Rlþingi.
Þingrof. Hýjar kosn
ingar í júlí.
JpAorgtutMaMft
ttgmt.: H.Í. ÁrTakur, KtrkltTlk,
Kitstjörar: Jön KJartsnsson.
VsltjT StsíAnsson.
BJtstJörn og sfgrslBsla:
Austurstrætl 8. — Blssl 1(08.
AUKlýsincastJörl: M. Hafbsrc.
Aaalýslnraskrlfstofa:
Austurstrætl 17. — Blssl 8701
■slssaslswr:
Jön KJart&nsson nr. 8741.
Valtýr Stef&nsson nr. 4110.
BL Hafbers nr. 8770.
ÁskrlftarJald'
Innanlands kr. 8.00 á asAnnVI,
Utanlands kr. 8.40 4 nsAnnVI.
I lausasölu 10 aura slntakiB.
80 aura msB LiSSköh.
Þingslit.
Kl. 51/2 í gær, var fundur settur
'í| Sameinuðu þingi. Varaforseti,
Þorleifur Jónsson stýrði þeim
fundi í veikindaforföllum Tr.
Þórkallssonar.
Gaf hann stuttort yfirlit yfir
störf þingsins, sem samkv. skýrslu
hans er hið næstlengsta, er háð
hefir verið; stóð í 109 daga. En
mörg voru þingmálin, svo þau
munu aldrei hafa fleiri verið —
215 alls.
Stjórnarfrumvörp voru lögð
fyrir þingið 37, en þingmanna-
frumvörp voru 133.
Stjórnarfrumvörp 29, voi’u sam-
þykt, svo og stjórnarskrárbreyt-
ingin, en eitt stjórnarfrumvarp
var felt og 6 eigi fitrædd.
Samþykt voru 60 þingmanna-
frumvörp, 56 ekki lítrædd, 2 tekin
aftur, en 5 feld. 4 málum var
vísað til stjórnarinnar og 6 vísað
frá með rökstuddri dagskrá.
Þingsályktunartillögur komu
fram 42, og voru 25 samþyktar.
Afgreiðsla þingmála gekk greið-
lega í gær. Stjórnarskráin sam-
þykt í efri deild. Breytingartil-
lögur allar feldar, er þar komu
fram. Fjölluðu þær um tilhögun
landslista við kosningar. Felt í
efri deild frumvarpið um tekju-
og eignarskattsviðauka. En sam-
þykt í neðri deild og síðan af-
greitt frá efri deild lög um 40%
hækkun iá tekju- og eignarskatti
og gengisviðauki á kaffi- og syk-
urtolli, Nokkur önnur mál voru
afgreidd frá þinginu — og þingi
slitið kl. 5% síðd.
Þungar ákúrur hefir þingið
fengið um aðgerðaleysi undan-
famar vikur. En þær ákfirur hafa
aðallega stafað af því hve lítið
har á afgreiðslu aðalmála þings-
ins lengi vel.
Að lagaafgreiðslu til hefir þing
þetta verið stórvirkara en önnur.
Og þegar litið er á lokaþáttinn,
verður gigi annað sagt, en menn
megi vel við una. Stjómarskráin
afgreidd, að vísu í miðlunarformi,
en þó svo, að friður verður um
það mál eins og forseti sameinaðs
þings, Þorleifur Jónsson mintist
á, á þingslitafundi, kreppumál
landhúnaðar afgr., ríkislögregla
stofnuð, Sogsvirkjun trygð. En
því verður eigi neitað, að mörgum
finst sem verkið hefði mátt vinna
.á styttri tíma.
En eigi má gleyma hinum
þungbúna skugga sem yfir þing-
ínu hvílir út af afgreiðslu fjár-
málanna, er lauk með því, að
samþykkja þurfti nýja lánsheim-
ild fyrir ríkissjóðinn, og nýjar,
þungar álögur á þjóðina.
Þófið í efri deild.
Síðustu þrjá daga þingsins stóð
yfir liið mesta þóf í efri deild út
af afgreiðslu stjórnarskrármálsins.
Eins og skýi’t liefir verið frá
hjer í blaðinu flutti Jón í Stóradal
breytingartillögu við stjórnar-
skrárfrumvarpið, eins og það lá
fyrir eftir samkomulagið sem varð
milli flokkanna um afgreiðslu
málsins. Breyting Jóns (sem birt
hefir verið hjer í blaðinu) snerti
einungis fyrirkomulag landlist-
anna, en gerði enga verulega efn-
isbreytingu á frumvarpinu. Má
því segja að þau atriði, sem Jón
vildi koma inn í stjórnarskrána
um tilhögun landlistanna eigi
fremur heima í kosningalögum en
í stjórnarskránni.
En Jón í Stóradal lagði mikla
áherslu á að koma sinni tillögu
inn í stjórnarskána, og um þetta
stóð þófið, uns atkvgr. var látin
skera úr um þetta í Ed. í gær.
Varatillögur við till. Jóns komu
fram frá Jak. Möller og Ásg. Ásg.
forsætisráðherra, sem þó aðeins
snertu orðalag aðaltillögunnar og
voru bornar fram í þeim tilgangi
að reyna að bræða menn og flokka
saman.
Ekki er ósennilegt að samkomu-
lag hefði náðst um lausn málsins,
ef ekki Ingvar Piálmason hefði
risið upp og lýst yfir því, að
hann teldi sig nú og í framtíðinni
(iái næsta þingi, ef til kemur) ó-
bundinn um afgr. stjórnarskrár-
málsins, ef farið yrði að hrófla
við því samkomulagi, sem flokk-
arnir hefðu gert, um lausn máls-
ins á þeim eina grundvelli, sem
í frumvarpinu feldist.
Og það er ekki ósennilegt, að
ýmsir Framsóknarþingmenn hefðu
einmitt notað tækifærið. ef breyt-
ing hefði verið gerð á frumvarp-
inu, að snúast gegn málinu í heild,
og það jafnt þótt breytingin hefði
ekki að neinu leyti haggað efni
frumvarpsins.
Þessir möguleikar munu áreið-
anlega hafa ráðið miklu um af-
stöðu ýmsra þingmanna til fram-
kominna breytingartillagna. Enda
fóru leikar svo, að allar brtt. voru
feldar. Aðal-tillaga Jóns í Stóra-
dal var feld með 7:3 atkv. Vara-
tillaga Jak. Möllers var einnig
feld með 7:3 atkv.
Um varatillögu Ásg. Ásg. er
það að segja, að eftir yfirlýsingu
Tngvars Pálmasonar tók forsætis-
ráðherra sína tillögu aftur, því
hann kvaðst ekki vilja gefa mönn
um slíka átyllu til þess að snúast
gegn málinu. En Einar Árnason
tók tillöguna upp og kom hún
því undir atkvæði, og var feld
með 6:6 atkv. (Með till voru:
JónJ. PHem. EÁ. HSteins, JakM.
og GÓl ; en móti: JÞorl. JónasJ,
PM. BSnæ. IP og JBald. MT. og
GuðrL, greiddu ekki atkv).
Vegna þess að enn voru óaf-
greidd nokkur mál, þ.á.m. skatta-
mál, var frestað endanlegri atkvgr.
um stjórnarskrána þar til kl. 5
síðd.
Er fundur liófst aftur kl. 5
voru aðeins 10 mættir og stjórn-
arskráin samþykt með samhljóða,
10 atkv. (Fjarv. voru: JónasJ,
GuðrL, PM og MT).
Nýja stjórnarskráin.
Kosningatilhögunin.
Þó að flestum lesendum blaðs-
ins sje kunn aðalefni þeirra breyt
inga, sem hin nýja stjórnarskrá,
gerir á stjói’nskipunarlögum lands
ins þykir þó rjett að rifja þau
upp.
Kjhrdæmin sömu og nú.
Á Alþingi eiga sæti alt að 49
þingmenn; þar af skulu 32 kosn-
ir í einmennings- og tvímennings-
kjördæmum þeim, sem nú eru og
kosning þeirra óhlutbundin; 6
þingmenn skulu kosnir í Reykja-
vík hlutbundinni kosningu og jafn
margir varamenn.
Jöfnunarþingsæti.
, Þá skulu vera alt að 11 þing-
menn til jöfnunar milli þing-
flokka „svo að hver þeirra hafi
þingsæti í sem fylstu samræmi við
atkvæðatölu sína við almennar
kosningar“, eins og segir i hinni
nýju stjórnarskrá. Ennfremur
segir svo um fyrirkomulag jöfn-
unarþingsæta:
„Heimilt er flokkum að hafa
landlista í kjöri við almennar
kosningar, enda greiði þá kjós-
endur atkvæði annað hvort fram-
bjóðanda í kjördæmi eða lahd-
lista.
Frambjóðendur þess flokks, sem
landlista hefir í kjöri og nær jöfn-
unarþingsæti, taka sæti eftir
þeirri röð, sem þeir eru í á list-
anum að lokinni kosningu. Skal
að minsta kosti annaðhvert sæti
tíu efstu manna á landlista skip-
að frambjóðendum flokksins í
kjördæmum utan Reykjavíkur.
Að öðru levti fer um skipun
jöfnunarþingsæta eftir kosninga-
lögum.
Jafnmargir varamenn skulu
kosnir jöfnuarþingsætum samtím-
is og á sama hátt.“
Rýmkun kosninffarrjettar.
Þá eru þaú mikilsverðu nýmæli
í þessari nýju stjórnarskrá, að
kosningarrjettaraldurinn er færð-
ur niður í 21 ár. Eihnig er burtu
numið það ákvæði núgildandi
stjórnskipunarlaga, að þeginn
sveitarstyrkur valdi missi kosn-
ingarrjettar. Sömu ákvæði gilda
um kjörgengi við kosningar til
Alþingis.
Aðrar breytingar.
Af öðrum breytingum, sem hin
nýja stjórnarskrá gerir á stjóm-
skipunarlögum landsins eru þessar
helstar:
Landskjörið er lagt niður, en
deildaskiftingin helst áfram og
, skal þriðjungur þingmanna eiga
sæti í efri deild, en tveir þriðju
hlutar í neðri deild.
Frumvarp til fjárlaga og fjár-
aukalaga skal leggja fyrir sam-
einað þing og afgreiða þar við 3
umræður. Nú eru þessi mál lögð
fyrir neðri deild og verða þau,
sem önnur lagafrumvörp að ganga
gegn um 3 umræður í hvorri deild.
Þingrof.
Nýjar kosningar.
Stjórnskipunarlög landsins mæla
svo fyrir, að þegar Alþingi sam-
þykkir breyting eða viðauka á
stjórnarskránni, þá skuli þing
rofið og stofnað til almennra kosn-
inga. Ef hið nýkosna þing sam-
bykkir stjórnarskrána óbreytta, þá
liefir hún öðlast gildi sem stjorn-
skipunarlög.
Af þessu leiðir, að nú verður
þing rofið og nýjar kosningar
fara fram — sennilega um miðjan
iúlímánuð.
Dagbók.
Veðrið í dag: Vindur er all-
livass SA og rigning á SV-landi,
en hæg S-átt á N og A-landi. Uti
fyrir Vestfj. og Húnaflóa er NA-
kaldi og þoka. Hiti er um 10 st.
á S og A-landi, en 15—17 st. á
Vestfj. og Norðurl.
Lægðarmiðjan er skamt siið-
vestur af Reykjanesi og hreyfist
norður eftir. Er útlit fyrir S og
SV-átt og skúrir ú, S og V-landi.
Veðurútlit í dag: S og . SV-
gola. Skúrir en bjart á milli.
" Háflæði í dag kl. 2,10 síðd.
Útvarpið í dag: (Hvítasunnu-
dagur). 10.00 (Messa í domkirkj
unni (sr. Fr. Hallgrímsson), 1113
Veðurfregnir 14,00 Messa í frí-
kirkjunni (síra Á. Sigurðsson).
19,30 Veðurfregnir. 19,40 Gramó-
fónsöngur. Lög eftir Glinka: Mid-
night Review: Rondo; Doubt
(Chaliapine). 20,00 Klukkusláttur.
Tónleikar. 2030 Kórsöngur (Karla
kór Rvíkur). 21.10 Grammófón-
tónleikar. Beethoven: Fiðlu-kon-
sert í D-dúr (Fritz Kreisler og
ríkisóperukonsertið í Berlm, Leo
Blech).
Útvarpið á morgun (2. í hvíta-
sunnú). 10.00 Messa í domkirkj-
unni (sr. B. J.) 11,15 Veðurfregn-
ir. 15,30 Miðdegisútvarp. 18,45
Barnatími. 19,30 Veðurfregnir.
19.40 Grammófónsöngur: Prelude
úr ,The Loves of Robert Burnes'
(Hislop). 20.00 Klukkusláttur. —
Frjettir. 20.30 Erindi: Trúarlíf ís-
lendinga, II (Guðm. Finnbogason)
21.00 Tónleikar: Alþýðulög. (tit-
varpskvartettinn). Einsöngur (Þor
björg Ingólfsdóttir). Danslög til
kl. 24.
Útvarpið á þriðjudag. 10.00 Veð-
urfregnir. 12.10 Hádegisútvarp.
16.00 Veðurfregnir. 19,15 Grammó
fóntónleikar. 19,30 Veðurfregnir.
19.40 Tilkynningar. Tónleikar.
20.00 Klukkusláttur.Frjettir. 20.30
Erindi: Frá Þjóðverjum, V. (dr.
Keil). 21.00 Tónleikar: Pianosóló:
(E. Th.) Grammófón: Schumann:
Symphonia i d-moll).
Betanía. Á Hvítasunnudag kl.
8y2 síðd., almenn samkoma, allir
velkomnir. Annan Hvítasunnudag
kl. 8y2 síðd., sameiginlegur fundur
Kristniboðsfjelaganna. Sæmundur
G. Jóhannesson talar. Allir vel-
komnir. Einnig utanfjelagsfólk.
Hjónaband. í gærkvöldi voru
gefin saman í hjónaband ungfrii
Jóhanna Þorgerður Magnúsdóttir
og Ásgeir Matthíasson járnsmiður.
Heimili brúðhjónanna verður á
Öldugötu 42.
Sjötugsafmæli á þ. 6. þ. m. Ól-
afur Halldórsson, Sindra, Seltjarn
arnesi.
í. S. f. og S1 ysavarnaf jelagið
sýndu í fyrrakvöld í Gamla Bíó
stórfróðlega kvikmynd um sund-
björgun og* lífgun, Forsetar í. S. f.
og Slysavarnafjelagsins fluttu
hvatningarorð um nauðsyn sund-
kunnáttu.
K. F. U. M. Hafnarfirði heldur
fund í kvöld kl. 8y2. Sigurbjörn
Einarsson stud. theol talar.
Samkvæmt auglýsingu í blaðinu
í gær verður ljósmyndastofum
bæjarins lokað á sunnudögum í
júní, júlí og ágúst.
Hjónahand. f gær voru gefin
sarnan í hjónaband af síra Bjarna
Jónssyni ungfrú Guðrún Sörensen,
Laugaveg 25 og Ölafur Pálsson
múrarameistari.
Frá Elliheimilinu, Elliheimilið
hjer í bæ hefir sem stendur nokkr-
ar auðar stofur ætlaðar sjúkling-
mn eða gömlu fólki. Þar er ódýr-
ari sjúkravist en í almennum
sjúkrahúsum bæjarins: 5 kr. á
dag i eins manns stofu og 4 kr.
í tveggja manna og fjölbýlisstof-
um, hjúkrun og húsakynni engu
lakara þar en best er annars stað-
ar. 3 lærðar hjúkrunarkonur og
lærður hjúkrunarmaður er á heim-
ilinu, og öllum læknum er heimilt
að stunda þar sjúklinga. Meðgjöf
með öðrum vistmönnum er 80 kr.
til 115 kr. á mánuði, eftir því
hvar þeir vilja búa í húsinu.
S. Á. Gíslason.
Morgunblaðið er 8 síður í dag
og Lesbók. Næsta blað kemur ekki
út fyr en á miðvikudag.
Kappreiðarnar. Eins og vant er
fara fyrstu kappreiðar Hesta-
mannafjelagsins Fáks fram á 2.
í hvítasunnu. Yerða þar reyndir
45 hestar, þar af 33 stökkhestar
og 8 skeiðhestar. Auk þess fer
fram tafhlaup og taka þátt í því
4 hestar, Sörli (8 vetra), Glanni
(8 vetra), Gráblesi (8 vetra) og
annar Sörli (8 vetra). — Taf-
hlaupið var fyrst reynt í fyrra
og þótti fólki mjög gaman að,
enda þótt ýmsir annmarkar væri
á því, eins og von var í byrjun.
Nú má búast við því að tafhlaup-
ið verði mörgum sinnum skemti-
legra, þar sem fjelagið hefir lært
af reynslunni hvernig á að haga
því. Af skeiðhestunum má sjer-
staklega nefna .Hring' Bjarna
Eggertssonar, .FlugiT Þorgeirs
Jónssonar og ,Hornfirðing', sem
öll hafa kept 'áður. Nýr hestur
kemur þarna fram, heitir ,Þráinn'
°g þykir mjög efnilegur. Hann
er 10 vetra og jarpur á lit. Af
stökkhestunum, sem nú keppa í
fyrsta sinn má sjerstaklega nefua
,Blika‘, ,Sóða‘, ,Yíking‘ frá Þyrli
og ,Hjeðinn‘ Dan. Ólafssonar. —
Verðlaun verða lík og áður og
fyrirkomulag hið sama og verið
hefir að undanförnu. Á.
Hjúskapur. Þ. 2. þ. m. voru
gefin saman í hjónaband af sr.
Bj. J. frk. Kristín María Krist-
insdot-tir og Stefán Björnsson
stýrimaður. Heimili þeirra á
Laugaveg 10.
í gær voru gefin saman í hjóna-
band ungfrú Svava Sveinsdóttir
og Magnús G. Kristjánsson bók-
ari, bæði til heimilis á Ljósvaíla-
götu 14.
1 gær voru gefin sama í hjóna-
band Þórdís Ólafsdóttir, Sáms-
töðum í Mýrasýslu og Geir Guð-
mundsson, Lundum. — Heimili
þeirra verður á Lundum í Borg-
arfirði.
Hvítabandið hefir merkjasölú
þriðjudag 6. þ. m. Börn, sem
vildu hjálpa til við merkjasöl-
una komi á Þórsgötu 21, kl. 9
á þriðjudagsmorgun.