Morgunblaðið - 17.01.1934, Side 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Tuttugfu ára afmæli
1914—17. janúar—1934
í dag sameinast hugir
allra Islending-a í minn-
ingunni um stofnfund
Eimskipafjelags íslands.
Allir, sem viðstaddir
voru á þeim fundi hjer í
Fríkirkjunni þ. 17. jan-
úar 1914, muna þann at-
burð, eins og- hann hafi
gerst í g-ær, muna þá
hús Eimskipaf/eiagsins. hrifning, sem þar ríkti,
rnuna þá þjóðarvakning, sem hrinti af stað þessu fyrir-
tæki, sem síðan hefir verið nefnt „óskabarn þjóðarinnar££.
óskabarn þjóðarinnar hefir Eimskipafjelag Islands ver-
ið nefnt. Það er rjettnefni. Fjelagsstofnunin, fjelagið er
vorboði íslenskrar sjálfsbjargar.
Skipasnauð þjóð á eylandi, getur, þegar á reynir í
raun og veru, enga björg sjer veitt. Ósjálfbjarga tekur
hún við því, sem að henni er rjett.
Þetta skildu þeir, sem gengust fyrir stofnun Eim-
skipafjelags íslands. Þetta skildu stofnfundarmenn. Þetta
skildi öll þjóðin.
Oft og mörgum sinnum hefir þetta verið rifjað upp
síðan. Aldrei verður það of oft sagt.
Því enda þótt óskabarninu hafi vegnað vel þessi 20
ár, hafa æðimörg tilefni verið til þess, að minna menn á,
hvernig þjóðin var á vegi stödd, áður en Eimskipafjelag
Islands var til — hvernig hún yrði á vegi stödd, ef það
hætti að vera til.
Hjer skal eigi eytt mörgum
orðum í hugleiðingar um nyt-
semi Eimskipafjelags Islands
fyrir þjóðina. En leitast skal við
í fám orðum að gera nokkra
grein fyrir framþróun fjelags-
ins þessi 20 ár. Verður vita-
skuld farið fljótt yfir, enda eru
aðaldrættir þeirrar starfssögu
alþjóð manna kunnir.
Skipið var fyrst eitt, og nú
eru þau sex. Hafa altaf verið
fríð skip og vel úr garði gerð.
Hefir þar komið fram hollur
þjóðarmetnaður íslendinga, að
senda ekki frá sjer til útlanda
önnur skip, en vel sóma sjer.
Smálestatala skipaflotans hef
ir aukist sem hjer segir:
Skípastóll fjelagsíns.
1915 2 skip 2.300 D.W.
1921 3 — 4.800 D.W.
1927 4 — 6.300 D.W.
1928 5 — 7.400 D.W.
1930 6 — 9.400 D.W.
Skip sín, sem fjelagið hefir
látið smíða, hefir það eignast í
þessari röð:
Gullfoss 1915
Goðafoss 1921
Brúarfoss 1927
Dettifoss 1930.
En Lagarfoss og Selfoss
keypti fjelagið eftir að skip
þessi höfðu verið í ferðum í
annara eigu í allmörg ár.
Aldur skipanna sýnir hvenær
framþróun fjelagsins hefir ver-
ið mest. Þegar fjelagið er kom-
ið út úr kreppu ófriðaráranna
og afleiðingum hennar, kemur
fjör í framkvæmdimar og skipa
stóllinn eykst ört.
Að hjer fara saman fram-
kvæmdir fjelagsins og nota-
þörf landsmanna fyrir skipum,
sjest best á því, að
árið 1926 fluttu skip fje-
lagsins 25.824 smálestir
til landsins, en árið 1931
var flutningurinn til
landsins með skipum f je-
lagsins orðinn nærfelt
helmingi meiri, eða
49.341 smál.
Mjög er fróðlegt að sjá hvem
ig siglingar fjelagsins hafa
aukist á þessu tímabili.
Fjöldi millilandaferða hefir
aukist sem hjer segir :
1915 10 ferðir
1920 14 ferðir
1925 25yz ferð
1930 491/2 ferð
1932 65 ferðir
Siglingar í heild sinni hafa
aukist, sem fjöldi sigldra sjó-
mílna sýnir:
Sígldar sjómííur.
1915 31.500
1920 53.648
1925 90.603
1930 182.417
1932 233.136
Strandferðírnar.
Mjög hefir því verið haldið
fram, enda verður eigi móti
mælt, að Eimskipafjelag Islands
skuli jafnan haga starfsemi
sinni þannig, að miða hana við
alþjóðarheill, að dreifbygðirn-
ar fái not skipasamgangnanna.
Dýrar eru siglingar með stór-
um skipum á smáhafnir, og
hafa þær siglingar jafnan
höggvið mikið skarð í hagnað
fjelagsins,t en gert að engu arð
manna af hlutafjáreign þeirra.
Styrkur úr ríkissjóði hefir
átt að vega upp á móti rekstr-
arhalla af strandferðunum, og
orðið nokkurt umtal um, hvern-
ig reikna skyldi, sem kunnugt
er.
En
viðkomur skipanna inn-
anlands, utan Reykjavík-
ur
hafa verið þessar að tölu:
1915 149 viðkomur
1920 86 —
1926 415 —
1930 992 —
1932 909 —
Fjárhagur fjelagsins.
Nokkrar tölur.
En veldur mestu hjer sem
annarstaðar, að „undirstaða.
rjett sje fundin“, að fjárhagur
fjelagsins sje tryggur og heil-
brigður. Hrakspárnar, sem
heyrðust í upphafi, um að þó
landanum tækist að sigla um
sjóinn, myndi honum miður tak-
ast að sigla fyrir blindsker og
annes fjárhagsörðugleika, hafa
ekki ræst.
Með auknum siglingum, fjölg
um skipanna, hefir velta f jelags-
ins vitanlega aukist. Fá menti
yfirlit yfir það, með því að líta
á hverjar hafa verið brúttó-
tekjur fjelagsins.
1915 kr. 474.629.00
1920 — 2.707.630.00
1925 — 2.557.100.00
1930 — 3.246.400.00
1932 — 3.802.800.00
Hve mikla atvinnu fjelagið
veitir landsmönnum sjest á eft-
irfarandi yfirliti yfir kaup-
greiðslur fjelagsins, sem sam-
tals hafa árlega verið sem hjer
segir. Eru tölurnar hjer, sem í
hinum fyrri talnayfirlitum tekn
ar úr reikningum fjelagsins á 5
ára fresti.
Kaupgreiðsla fjelagsins.
1915 ca. kr. 124.000.00
1920 ------- 727.000,00
1925 ------- 910.000.00
1930 ----- 1.050.000.00
1932 ----- 1.250.000.00
Lítum þá snöggvast á síð-
asta reikning Eimskipafjelags
íslands, sem birtur hefir verið.
fyrir árið 1932.
Skuldírnar.
Þar sjest m. a. að skuldir fje-
lagsins, að hlutafje meðtöldu
eru kr. 4.110.210.77.
Gullfoss.
Brúarfoss.
Dettifoss.