Morgunblaðið - 08.07.1934, Síða 5

MORGUN BLAÐIf)
•og xflargar vjelav þurfa t-il að1
'báa til jafn einíalt áliald, að því I
er það virtist, er það var fulltil-
búið. En á verksmiðjunni vinna
íi;m 700 manns, og vjelarnar og
vjelasamstæður voru óteljandi.
Þegar við höfðum skoðað verk-
smiðjurnar, fórum við með gufu-
skipi 1 kl. tíma ferð, til að skoða
hið stórmerkilega verslunarfyrir-
fæki A/B Álilen & Hohn.
Verslunarfyrirtæki þetta stofn-
uðu tvéir ungir menn fyrir ca. 30
árum. Aieiga þeirra var þá innan
við 2000 kr, nú er firmað eign J.
P. Ahlen og sona hans. ' ,
Verslunin var upprunalega
stofnuð í smábæ, all langt í burtu
frá Stokkhólmi, en viðskiftin, sem
nú og frá upphafi eru reist á
þeim grundvelli, að liönd selji
hendi, að engin lánsverslun eigi
sjer stað, hefir aukist svo á þess-
um árum, að nú nýlega reyndist.
nauðsynlegt að reisa til viðbótar
nýtísku hús upp á 13 hæðir.
Vöxtur og viðg'angur firmans
hefir verið svo ör að ekki iiefir
verið hjá því komist.hvað eftir
annað að sækja til Ameríku það
verslunarfyrirkomulag er þá var
fljótvirkast og- öruggast.
Þriðjudaginn 5. júní, hjelt dr.
i Bertei Ohlin, fyrirlestur um „Geng-
ismál Norðurlanda“.
Dr. Ohlin, er jafnvei lijer á ís-
landi svo kunnur, að óþarfi er að
geta þess, að þaðan mátti vænta
fróðleiks og- nýjunga.
Síðar um daginn flutti hr. aðal-
framkv.stj. G. Mahn. fyrirlestur
um „orkumöguleika Svíþjóðar‘“.
Erindið var mjög fróðiegt, elrki
síst fyrir okkur Islendinga, er
• eig'um miljónir hestafla geymdar
■ en bundnar í fossum vorum og-
straumvötnum. Að fyrirles'trunum
loknum fór allur dagurinn í að
þiggja heimboð af Samvinnufje-
lögunum í Stokkhólmi. (Sá er
þetta ritar var svo óheppinn,
sökum lasleika að get.a ekki komið
þangað, en samkvæmt frásögn
" þeirra, er þangað komu, var þar
margt merkilegt að sjá).
Að afloknum morgunyerði voru
: fulltrúunum sýnd verslunarhúsin
í Magnús Ladurlásgatan 19,. heild-
sölu og smásöluverslunin, og' því
næst verksmiðja samvinnufjelag-
anna i rafmagnsperum,
Dagurinn endaði með því að
samvinnufjelögin buðu fulltrúun-
um til miðdegisverðar.
Miðvikudagtirinn 6. júní hófst
með tveimur fyrirlestrum, hinn
fyrri um ..Einstaklings- og- sam-
íðju“, fluttur af hr. Oscar Gabri-
-elsson, og hinn síðari um „þýð-
ingu járniðnaðarins í atvinnulífi
: Svíþjóðar“. Erindin voru bæði
mjög fróðleg, en tölurnar gleym-
a.st sjálfsag't bráðlega.
Þegar fyrirlestrunum var loldð
• var ekið í bílum til Lidingö.
Á Lidingö hefir a/b Aga, verk-
smiðjur sínar og aðalaðsetur.
Verksmiðjurnar framleiða hið
heimsfræga Ijósagas, er kent er
við dr. Dahlen, er rutt hefir sjer
-iil rúms um allan heim. Hjer á
landi hefir það lengi verið fram-
leitt, sjerstakléga til vi'ta.
í verksmíðjum a/b Aga er einn-
íg framleidd undra eklavjelin, er
með nokkrum koksmolum hitar og
■ eldar allan sólarhringinn.
Framleiðsluvörur Aga voru okk-
ur betur kunnar en flest það er
við sáum, því hjer á landi hefir
Ih.f. Isaga, framleitt samskonar1
Ijósefni í mörg' ár, og eldavjelar
þeirra, eru orðnar vel þektar í
bæjum og sveitum á íslandi.
Það hittist svo á, að við vorum
syo heppnir að vera í Stokkliólmi
þenna dag, ér var ,,Flaggdagur“
eða stórhátíðisdagur, og afleiðing-
in var vitanlega sú, að við vorum
boðnir til að sjá öll hátíðahöldin.
Hátíðahöldin fóru fram á leik-
velli þeim, er bygður var 1908, og
þeim íslending'um er þá í fyrsta
sinn sóttu íþróttamót erlendis
mun að góðu Irunnur.
Mátti þar sjá marga hluti ný-
stárlega, fyrst og fremst hinn aldr.
aða Gustav konung', og fylgdarlið
hans, en þó ekki síður allan þann
fjölda f jelaga er gengu inn á völl-
inn ,undir fánum sínum til að
heilsa konungi.
TTm kvöldið voru frjálsar um-
ræður um áhugamál fulltrúanna,
bar þar margt á góma, þótt ekki
verði lijer rakið.
Fimtudaginn 7. júní var farið
með bílum um Upplönd til
pappírsverksmiðjunnar í Halsta,
sú verksmiðja skoðuð og ljetu
menn sjer vel líka, þótt þeir
Stundum yrðu að ganga gegnum
sali, þar sem hitinn var um 50—60
stig. Verksmiðjan framleiðir blaða
.pappír og hráefni til pappírsiðnað-
ar í stærri stíl en flestar aðrar
verksmiðjur í Svíþjóð.
Nú var fyrir höndum ef til vill
sá liðurinn á dag'skránni er f'lest-
ir vildu sjá, en það var ein af
frægustu járnnámum Svíþjóðar,
járnnáman við Dannemora. Gæði
járnsins frá námu þessari eru víð-
fræg um allan heim, og hafa verið
það næstum svo lengi sem sögur
ná til. en lega námunnar og útlit
er ekki síður í frásögur færandi.
Þar gafst okkur tækifæri að rita
í gestabók, er nær yfir 300 ár,
mátti þar sjá nöfn margra stór-
menna, frá konungum Svíþjóðar,
til ýmsra konunga í andans heimi,
svo sem Leo Tolstoy o. fl.
Á heimleiðinni höfðum við
stutta viðdvöl í Uppsala.
Föstudaginn 8. júní, heimsótt-
um við verksmiðjuna Astra, er
framleiðir í stórum stíl lyf til
lækna og lyfjabúða. Þar var neytt
morgunverðar. Síðara hluta dag's-
ins var farið með gufuskipi frá
Stokkliólmi til Saltsjöbaden, er
liggur um 2 kl. tíma ferð frá
Stokkhólmi. Sú ferð er ef til vill
besta endurminningin er við eig-
um frá ferðinni. Veður var fram-
úrsltarandi fallegt, og leiðin og
landslag alveg framúrskarandi
fallegt. Þar nutum við miðdegis-
verðar er hr. stórkm. J. P. Alilen,
er áður er getið hafði boðið okkur
til.
Laugardagsmorguninn 9. júní
var byrjaður með því að heim-
sækja verksmiðjur og' skrifstofur
svensku tóbakseinkasölunnar.
Heimsóknin stóð í 3 klst., enda var
þar margt nýstárlegt og fróðlegt
að sjá og heyra.
Stokkliolms Enskilda Bank
bauð til morgunverðar, og ljet
sýna fulltrúunum afgreiðslu og
skrifstofúr bankans, þar vofu
einnig fluttir tveir fróðlegir fyrir-
lestrar um bankamál. ,
Um kvöldið endaði svo þessi
eftirminnilega vika, með samkvæmi
á „Skansen“, uppáhaldsskemtistað
Stokkhólmsbúa.
Margs væri fleira að minnast, en
það verður að bíða betri tíma.
B. Þ,
ÞorsíEÍnn Sánsson
járnsmiður
sjötugur á morgun.
Það er ekki þörf á að skrifa
langa lýsingu á Þorsteini fyrir
Revkvíkinga ,því hann er þeim
kunnur, að minsta kos'ti hinum
eklri. og það að góðu einu. Hann
er Reykvíkingur í húð og' liár,
fæddur á Seli við Reykjavík, 9.
júlí 1864. Ilppvaxtarárin voru
erfið; föður sinn misti liann 6
ára gamall og átti móðir lians þá
eltki annað athvarf en sveitina og
fluttist hann með henni upp í
ITvítársíðu. Eftir tæp' 4 ár flutt-
ust þau suður aftur, voru fyrst í
Pálsbæ á Seltjarnarnesi, en síðan
hefir Þorsteinn alla tíð verið í
Reykjavík. Járnsmíði lærði hann
hjá Gísla Finnssyni, en byrjaði á
éigin Iiönd vorið 1890. Um sama
leyti kvæntist hann Guðrúnu
Bjarnadóttur, frá Bakkakoti á
Seltjarnarnesi, hinni ágætus’tu
konu, bæði að fríðleik og atgerfi.
Börn þeirra eru: Sigríður, rekur
saumastofu á Ægisgötu 10, Svava,
gift Ársæli bókb. Árnasyni,
Margrjet, gift Friðrik stórkaupm.
Magnússyni, Bjarni, vjelasmiður,
giftur Jóhönnu Olsen, Ásgeir
verkfræðiúgur, giftur Elínu Haf-
stein, Hlín, gift Gísla Jónssyni
skipaeftirlitsmanni, og Þorsteinn
er við efnafræðinám.
Þorsteinn hefir ávalt, verið vel
me'tinn borgari, sómi stjettar sinn-
ar, duglegtir og ósjerhlífinn at-
orkumaður, enda hefir haml oft
þurft á kröftunum að halda, þar
sem hann hefir haft fyrir þungu
heimili að sjá og þó komist vel í
álnir. Hann er nokkuð meira en
meðalmaður á liæð, þrekinn og
karlmannlegur, andlitið nokkuð
stórskorið en þó frítt. Hann er
enn hinn hraustasti. að öðru en
því að gigt liefir þjáð hann noklc-
uð hin síðari ár — nokkuð eðlileg-
ur krankleiki, því liann hefir oft
reynt mikið á stálvöðva sína.
En það er óþarfi að lýsa Þoi'-
steini hjer, liann er það vel þektur
meðal samborgara sinna. Þó verð-
ur hans ekki getið svo, að ekki
sje nefnd sönggáfa hans •—- nátt-
úrugáfa, sem hann hefir fengið
í ríkum mæli. Hann gat ekki not-
ið neinnar inentunar í þeirri grein,
en „náttúran er náminu ríkari“.
Hann lærði á eig'in spýtur að leika
á liarmoníum og fiðlu, stjórnaði
söngflokkum um mörg ár, og vrar
um skeið einn af atkvæðamestu
mönnum í sönglífi bæjarins. Það
er að vísu ekki liægt að sjá elli-
mörk á Þorsteini, en þá verður
hann sjerstaklega ungur á ný, er
hann kemur í glaðværan hóp
kunningja sinna, og tekið er
,,lagið“. Þegar liann er meðal
barna sinna, sem öll hafa erft
þessa gái’u að íneira eða minná
leyti, og alt gfvmur af söng' og
hljóðfæraslætti, alt er líf og gleði,
skyldi enginn trúa því, að hann
hefði sjötíu erfið starfsár að baki.
Þar er hann með lífi og sál, enda
hefir hann verið sá gæfumaður að
eiga liið ástúðlegasta heimili.
Munu inargir. hugsa lilýtt til
Þorstéins á þessum afmælisdegi
hans og ó.ska hönum gæfu og
gengis á ókomnum ævidögum.
B.
Einar SiEfánsson
skipstjóri.
Á morgun (mánudag) á
Einar Stefánsson skipstjóri á
,,Dettifossi“ fimtugsafmæli.
Einar er fæddur að Knarr-
arnesi á Vatnsleysuströnd árið
1884. Um fermíngaraldur byrj-
aði hann að stunda sjó og rjeð-
ist þá á þilskipið Stíganda í
Reykjavík, eitthvert minsta
skipið í flotanum í þá daga.
Síðan gekk Einar í stýrimanna-
skólann í Reykjavík og tók þar
próf 18 ára að aldri. Síðan rjeð-
ist hann í utanlandssiglingar
með erlendum skipum. Gekk
svo á stýrimannaskólann í
Marstal og lauk þar I. og II.
hluta stýrimannaprófs og varð
ungur þriðji og síðan annar
stýrimaður á hinum stóru út-
hafsförum Dana og lærði þar
hinn góða aga stórskipanna.
Mun það eiga sinn þátt í virð-
ing þeirri, sem hann jafnan
hefir notið hjer sem skipstjóri.
Það mun að nokkru leyti
hafa verið fyrir hvöt frá Emil
Nielsen framkvæmdastjóra, að
Einar tók skipstjórapróf í
Danmörku. Var hann og þeg-
ar ráðinn til Eimskipafjelags-
ins þegar það var stofnað,
fyrst sem 2. stýrimaður á
,,Gullfossi“ og síðan fyrsti
stýrimaður á ,,Lagai'fossi“. Þá
tók hann við skipstjórn „Ster-
lings“ og var með það skip
mörg ár í strandferðum allan
ársins hring.
Síðan hefir hann verið skip-
stjóri á ,,Goðafossi“ og „Detti-
fossi“. Hafa þau skip fengið
orð á sig erlendis, að þau beri
af öðrum skipum um viðhald
og þrifnað. Er það allri hinni
íslensku sjómannastjett sómi,
og þökk sje þeim, sem afla oss
þeirrar viðurkenningar.
Einar hefir um langt skeið
verið í vetrarsiglingum til
Norður- og Austurlandsins. Vita
þeir, sem til þekkja, hver<
vandi og ábyrgð hvílir á þeim j
. 5
manni, sem á að halda ferða-
áætlun á norður- og austur-
höfnunum um hávetur, á skipi
hlöðnu dýrum farmi, sem
verður að afhenda, og oft svo
hundruðum skiftir farþega.
Vonandi fær Eimskipafjelag
íslands og íslenska þjóðin enn
lengi að njóta starfs Einars og
hæfileika hans.
Prestastelnan
1934.
Fimtudag 28. júní hófst
prestastefnan og stóð til laug-
ardagskvölds.Guðsþjónusta fór
fram í dómkirkjunni fyrsta
daginn. Ófeigur próf. Vigfús-
son prjedikaði út af orðunum
Matt. 28, 18—20 og lýsti
jafnframt vígslu, því að á efþ-
ir fór fram prestsvígsla, bar
sem biskup vígði cand. theol.
Þorstein L. Jónsson, settan
prest í Miklaholtsprestakall,
er að lokinni vígslu flutti prje-
dikun út af dæmisögu Jesú
um pundin. Á eftir prjedikun
fór fram altarisganga og tóku
þátt í henni milli 40 og 50
manns. Sjera Fr. J. Rafnar
þjónaði fyrir altari.
Kl. 41/0 var prestastefnan
sett í fundarhúsi K. F. U. M;
og tilnefndi biskup fundar-
skrifara þá sr. Óskar J. Þor-
láksson, Kirkjubæjarklaustri,
og sr. Jón Jakobsson, Bíldu-
dal. 38 andlegrar stjettar menn
voru mættir.
Biskup skýrði frá því helsta,
er gerst hafði á næstliðnu far-
dagaári. Enginn þjónandi prest-
ur hafði látist, en einn upp-
gjafaprestur (sjera Ól. M.
Stephensen próf.). Tvær prests-
ekkjur höfðu látist (frúrnar
Kamilla S. Briem og Þórey
Bjarnadóttir Kolbeins), svo og
háöldruð ekkja Hallgríms
biskups, frú Elina Sveinsson.
Fimm prestar höfðu Iátið af
prestskap: sjera Pálmi Þór-
oddsson (71 árs), sjera Árni
Þórarinsson (74 ára), sjera
Þorvarður Þorvarðarson (70
ára), sjera Run. M. Jónsson
(69 ára) og sjera Jakob O.
Lárusson (47 ára). Prófastur
hafði verið skipaður í Snæfells-
ness-prófastsdæmi: sjerá Jósef
Jónsson, en settir prófastar
þeir sjera Guðbrandur Björns-
son í Skagafirði (í stað Hálf-
dáns vígslubiskups Guojóns-
sonar, er fengið hafði lausn frá
því starfi) og sjera Óskar J.
Þorláksson í V.-Skaftafells-
prófastsdæmi. Sex prestaköll
höfðu verið veitt, og í hið sjö-
unda verið settur prestur. Ný
kirkja hafði verið vígð á Kol-
beinsstöðum. Nýjar prests-
íbúðir höfðu þeir fengið prest-
arnir- á ísafirði, í Vik og í
Reykholti. — Síðan lagði bisk-
up fram tillögur sínar um
skifting styrktarfjár uppgjafa-
presta- og prestsekkna og
lagði fram reikning yfir tekj-
ur og gjöld prestsekknasjbðs.
(Eign þess sjóðs var vi5 ára-
mót kr. 68,539,35.) — Þá var
j kosinn einn maður til að taka
j sæti í ÍJtvarpsráði og var
t