Morgunblaðið - 31.10.1934, Blaðsíða 5

5
Frá Þingeyri.
Stýrimannanámskeið stendur
;yfir hjer nú, hófst það 15. þ. m.
og stendur í 2 mánuði. Hefir
Fiskifjelagsdeildin hjer gengist
fyrir því að það yrði haldið. Að-
. alkennari er Kristinn Erlendsson
stýrimaður á e.s. ,,Fjölni“. Auk
hans kenna Sig. Fr. Einarsson
og síra Sigurður Gíslason (ís-
lensku). Nemendur eru í kring-
um 15. Stjórn Fiskifjelagsdeild-
arinnar skipa: Guðmundur Ein-
arsson stöðvarstjóri. formaður,
Guðmundur Einarsson fiskimats
maður og Jón Fr. Arason bóndi
og útgerðarmaður í Hvammi.
Lík Margrjetar Krisíjánscíótt-
ur, hjúkrunarkonu frá Kleppi,
er andaðist þar 5. þ. m., kom
hingað með Gullfossi 18. þ. m.
og var jarðsungið daginn eftir
/frá Þingeyrarkirkju og jarðað
I kirkjugarðinum hjer. Líkræðu
flutti sóknarprestur og jarðsöng
að viðstöddú miklu fjölmenni.
Margrjet var dóttir hjónanna
Krístjáns Halldórssonar í Höfn
l(bróð«tr Jóns trjesmíðameistara
I RvSk) og konu hans Matthild-
ar Ólafsdóttur, er bæði lifa.
Margrjet fór utan til hjúkrun-
amáms og lauk hjúkrunarprófi
á Friðriksbergspítala 1930. Var
eftir það í 6 mánuði hjúkrunar-
kona við geðveikradeild Vord-
ingbiorg (Vording) hælisins á
Sjálandi og átti kost framtíðar-
stöðu þar, en kaus heldur að
hverfa heim til Islands og var
síðan 1, mars 1931 hjúkrunar-
kona á Gamla-Kleppi. Margrjet
, yar prýÚilega mentuð og gáfuð
stúlka, vel lájfcin af öllum og
naut hún mesta trausts allra í
starfi sinu. Vann hún sjer mikið
álit ytra fyrir kostgæfni, sína
og áhuga í h.júkrunarstarfinu.
Nýlát'in er hjer Halldóra Frið
riksdöttir, er var hjer ljósmóðir
þar ti.l í fyrra að hún fjekx
slag, er nú leiddi hana til
dauða. Hún var fædd 7. júlí
1872 í Grímsey og gift Magnúsi
Sigurðssyni frá Ólafsvík og
höfðu þau verið búsett hjer í 14
ár. Halldóra var Ijósmóðir hin
besta, vinsæl og vel látin af öll-
um, er kyntust henni.
Hinn almenni fundur
presta og sóknarnefnda
hófst í gær. Eftir guðsþjónust-
una í dómkirkjunni var fundur
settur í húsi K.F.U.M. Formað-
ur undirbúningsnefndarinnar,
Sigurbjörn Á. Gíslason, setti
fundinn nieð biblíulestri og
bæn. Þá var fundarstjóri k’os-
inn Ólafur Björnsson kirkjuráðs
maður, en til vara sr. Guðmund-
ur Einarsson á Mosfelli. Fund-
arskrifari var kosinn Halldórá
Bjarnadóttir kenslukona.
Þá var fyrstá málið, sáima-
bókarmálið, tekið fyrir. Frum-
;mælandi Gísli Svéinsson sýslu-
maður flutti snjalla vörn fyr-
ir kirkjúsöngs sálmabók þá,
Sem nú ðr notuð og rákti svo
sögu deilunnar, sem réis um
sálmabókarviðbætirihn liðið
sumar. Þótti honum ekki koma
neitt sjerstaklega mikið, hvorki
til þeirrár bókar nje árásanna
gegn henni.
Til máls tóku, auk frummæl-
ana, Jón Helgason biskup, Sig.
P. Sívertsen vígslubiskup, Sig-
urbj. Á. Gíslason, sr. Helgi P.
Hjálmarsson, frú Guðrún Lár-
usdóttir, og síra Guðmundur
Einarsson, sumir tvisvar.
I gærkvöídi kl. 8 þJ flutti
díakónissa Oddfríður Hákonar-
dóttir erindi i dómkirkjunni,
eins og tii v,^r ætiast.
í dag halda fundarhöldin á-
fram í húsi K.F.U.M.
Morgunbænir kl. 10. sem Ein-
ar Einarsson klæðskeri í Hafn-
MORGUNBLAÐIÐ
arfirði annast, en á eftir, flytuí
Jón Jónsson læknir erindi um
kirkjusöng. Kl. 4 síðd. verður
rætt um: Horfur í trúmálum
og siðferðismálum þióðarinnar,
frummælandi Sigurbj. Á. Gísla-
son.
Erindið í dómkirkjunni kl.
8 >4 í kvöld flytur sr. Sigurjón
Árnason í Vestmannaeyjum og
talar hann um Barth og stefnu
hans. Er Barth frægasti guð-
fræðisprófessor sem nú er uppi
og hefir markað dýpri spor en
flestir aðrir, þótt nú sje hann
einmana að vissu leyti í Þýska-
landi vegna andstöðu sínnar
gegn kirkjumálastefnu þjóðern-
issinna.
Óstjórn sósíalista.
í „Aftenposten" er nýlega fróð-
legur samanburður á sveitastjórn
á Heiðmörk. Þar eru 7 sveitif, og
er sex þeirra stjórnað af sósíal-
istum, en aðeins einni, Furneö,
af borgaraflokkunum- Hvernig er
svo ástandið í þessum sveitum
Fyrst er að líta á skattana. í
Furnes greiðit maðut, sem hefir
2000 króna tékjur um árið og’
hefir fyrir konu og fjórum hörn-
um að sjá, kr. 95,62 í skatt. í
Ringsaker kr. 182,40, Nes kr.
152,10, Váng kr. 144,80, Stange
kr. 161,50, Romedal kr. 197,02 og
í Löten kr. 213.
En er þá ekki betur sjeð fyrir
fátækrastyrk í þeim sveitum, sem
sosíalistar stjórna?
í Furneis fá, þeir, sem þurfa ,á
hjálp að halda, styrk eftir þses-
um reglum: Einhleypingar 4 kr.,
hjón 5,50; barn yngra en sjö ára
1,25, barn 7—15 ára 1,50, eldri
börn 1,75. En í Vang íær ein-
hleypingur 3 kr., lvjóh 4—5: kr.,
barn 1 krónu, án tillits til aldurs.
Og í sumum öðrum sveitum eun
minna.
goáor fcofíílcgumíir
eru nolaðar; þci gelureUú
Jjann clryliLerbelur au|ti
andlegl íjör og þrefc en kafíi
íllva-koffier ct4 bragSs
lirakoffi brenf ogmaloSeffír
ollra nýjuhu ocHerSuinuem
nú þekkjast.-
Íílva-kaffi e«- aKaf
! nýbrerrt.
lilva-kaffi eraKaf
nýmaíeiö.
P7
KAFFI
En þá er líklega meira um at-
vinnubætur hjá sósíalistum ?v Nei,
þeir láta sjer nægja — og' verða
vegna fjárskorts að láta sjer
nægja — að iithluta þeim styrk;
sem sveitirnar fá úr ríkissjóði.
Furnes er eina sveitin á Heíð-
mörk, sem leggur fram úr sveitax-
sjóði 16%% á móts við ríkis-
framlag'. Ringsaker ætlaði líka
aðy byrjh á þessu, en va?ð. a&
jlækka framlag sitt niðnr' i (15%;
og þó aðeins með tilliti til þeírirM
- vimiu, sem framkvæmd er á vet-
I
urna.
Þessar tölur skýra sig sjálfasf-
Sásí^iptar lofa miklu, en(. þflgjp;
peningariiir hafa rnnnið i þfárra/
hít, verðá aðrir að haga sig í
handabökin.
til;að :rekft hjer verslmi. virkja
íossa, hefja námugröft. Ekkert af
þessum fjelögnm hefir komið
néinu í verk á íslandi, en saman-
iögð 'korna þau þó-við sögu vora á
giftusamkgri hátt en nokkur önn
ur útlencl fjesýslufyrirtæki hafa
nokkru sínni gert: Þau hafa verið
fjárímgslegnr bakhjarl liins mesta
bókmcntaleg'a afreks, sem unnið
hei'ir veríð með þjóð vorri á síð-
ari. öldtnn. Einar Benediktsson
hefir haft offjár milli hauda,
livað eftir annað orðið flngríkur,
en aldrei hirt að haldá spart á
fje sínn. Aklrei varð auðshyggj-
an að sjálfstæðri ástríðu, sem
skygði á köllun hans. Hann orti
jafnt og þjett, og sóaði fje sínu
jafnt og þjett. Þegar honum varð
best t.il 'fjár hafði hann til að
koma heim til þess að gefa út
blað, sumarlangt, sem ekki var
ærfclast til að nokkur maður borg-
aði? en sett var á stofn svo hann
gæti rutt frá sjer því, sem innra
fyrir hjö, um stjómmál, menn-
ingarmál, íslenslta framtíð.
Mark hans var aldrei auðsöfn-
un, t.il 'ellitryggingar, heldur hitt,
að eiga alls kostar, nieðan hann
væri í fnllu fjori, lifa auðugn
lífi, sem anda lians hæfði, og upp
áf spryttí stórvaxið, glæsilegt,
andlegt afrek-
Því marki hefir hann uáð, fýr-
ir uppreisn sína gegn jarðnesku
hlut.skifti íslenskra andans manna,
og fyrir eldheita Tt-ygð við kiill-
un sína. Hamj, er í senn, mestur
listamaður og.mestúr andi allra 'ís-
lenskra skálda á seinni öldum.
Hann hefir einn skapað liinn
stóra stíl í nýrri Ijóðagerð ís-
lendinga. Þar sem málsnild og
stílgöfgi hinna eldri skálda nýja
tíiv.ans er, tnes.t, Bjarna Thoraren-
sens, Jónas.ar llallgrímssonar og
Mátthíasar .Tochumssonar, stndd-
ust, þeir við fornar fjTÍrmyndir,
fornt mál-far og forna hætti. Fng-
inn þeirra skóp úr nútíðarmáli og
nýrri hátt.um háleitt og t.ígulegfc
form sem jafnað verði til fegurstu
bragsnildar í fornum skáldskap.
Einar Benediktsson hefir aldrei
ort undir fornum háttum, hann
býr til sína eigin. hætti, sem alUr
bera svip, axula hans, og' hann yrk-
ír með sínn eigin tungutaki, á
auðúgra, .styrkara, og mannaðra
máli en nokkurt. annað íslenskt
skáld. -^Llclrei hefir verið meiri
hefðarbragur, og hátignarsvipur
tungu vorrar en í kvæðum hans,
Úje hrynjandi hennar voldugri —
í ætt við veðurgný og hinar þungú
öldur úthafsius.
Hann er allra íslenskra ljóð-
ská.lda mestur meistari að draga
skírar og lifandi myndir af at-
burðuin, mönnum, mannvirkjum,
öllum fyrirbrigðum hins sýnilega
heims, og nær jafnframt hæst í
iþeirri list, að láta orð og hljóðfaíl
tjá liið innsta og' fólgnasta í hngs-
un og tilfinning það sem erfið-
ast er að segja á mensku máli.
Hann er í senn máttugasti og
heilbrigðasti andi í nýrri bók-
mentum íslands, a£ því að enginn
hel'ur sjeð dýpra nje skygnst
Iengra, í lífsslcoðun og heimsskoð-
un, og af því að lífsnautn hans
hefir verið st.erkari og frjórri en
þokkurs annars. Grunntóninn í
^káldskap lians er lotning' vits-
muna og hetjulnndar fyrir feg-
hrð og mikilleik tilvemnnar. —
Hvert sem haim beinir sjón sinni
blasir við dásemd og tign, alt
Stillir hug hans til fagnaðar og
faust hans til karlmannlegrar
lofgjörðar. Hvergi leika hjartari
töfrar um fsland og alt sem ís-
lenskt er, að fornu og' nýju, en í
kvæðum hans, hvergi er menning
utlandsins glæstari, nje líf og
saga hejmsþjóðanna stórfeldari
leikur skugga og skins, hyergi öll
tilveran, hnattanna milli, jafn-
gagn-þrungin dularfullu, mátt-
ngu lífi.
Hann hefir framar öllum öðr-
um orðið skáld gróandans í þjöð-
lífi voru. vaxtarviljans, mögnunar
innar, stórdraumanna, ofurhug-
áns. Hvergi birtist á nýrri tímum
íslenskur andi jafn-óbngaðnr, ó-
lúinn af fargi aldanna? ólmhuga
og' djarfur, sem í verki hans,
ekkert nýrri skálda hefir ort af
jafn-ungum hug, nje geystari
vilja til manndóms og sóknar.
Hann hefir ort herhvöt þjóðar
sinnar, kent henni að virða og
élska lífið, trúa á sjálfa sig, land
sitt, hlutskipti sitt, og- hugsa hátt?
képpa fram til meiri giftn, fyllri
og göfugri lífsnautnar — hærri
menningar í orðsins rýmstu og
tignustu mérking.
Og hann hefir sannað með verki
sínu að lionum var alvara, — með
því að yrkja fyrir minstu og fá-
tækustu menningarþjóð veraldar
eins og hún væri andlegur aðall
mannkynsins.
Víða í kvæðum hans kemur sú
liugsun fram að verk lians sje að
eins brot af því, sem það hefði
getað orðið, átt að verða. í einu
af þeim fáu kvæðum hans, sem
virðist að mestu leyt.i sjálfslýring,
Einræðum Starkaðar, ern þessar
hendingar:
Synduga hönd — þú varst sigT-
andi sterk,
en sóaði kröftum á smáu tökin;
að sldljast við æfinnar æðsta/verk'
í anpaiis hönd, það er dauðji$ökin,,
Hyer er sú ætlun, sá d.raumtir,-
sem vakir í minningu skÚLdsips
þegar hann yrkir þessar línnrl
í kvæðinu Öldulíf, keninr erai
skírar í ljcjs að ljóð hanp,, fuR-.
nægja ebki þrám lians. að,; hartn
finnur inn á krafta í sjálfnm sjer,
sem hann náði ekki t'ikian
ekki nrðu a.ð verki, og brennur af
vilja til hins mesta, hinsta af-
reks:
Mín i.*sta hugsmi hún á ekki mál,
en ósk og bæn, sem hverfnr mjéfr
. ? sjálfum —
að senda hátt yfir himinsins sól
hljómkast. a.f annarar veraldar
tirðnm,
— að standa upp fyrir alveldis
stól,
þar eilífðar hirðin situr að borð-
nm.
Ef til vill er Einar Benedikts-
son niestur fyrir sín „óortn
ljóð“, þá kyngi, sem bvltist í sál
hans, og aldrei fjekk tóm til að
skírast. og. birtast í máli — mest-
ur sem fyrii-heit, um tign og
nriagn íslensks anda á (íbornum
öldnm.