Morgunblaðið - 03.11.1934, Page 5

WORGU NBLAÐIÐ

;'áð /finna færar leiðir út úr ó-
göngunum?
En nú er það skiljanlegt orð-
ið, hvers vegna þeir mega
hvergi nærri koma þessum
mefndarstörfum, eftir yfirlýs-
ingu Alþýðublaðsins.
Það er af því, að nú er ekki
verið að leita úrræða til þess
að bjarga atvinnuvegunum. Nú
.á að grípa tækifærið til þess, að
kippa þjóðinni út af sporinu,
nota kreppuna, nota vandreeðin,
nota pólitísku aðstöðuna til þess
að veiða tilraunadýrið, koma
því í gildruna og hefja tilraun-
irnar.
í raun og veru er þessi yfir-
lýsing Alþ.bl. orð í tíma talað.
Það er betra að berjast við ó-
grímuklædda menn. Hjer eftir
þarf þjóðin ekki annað en skifta
3jer í þessar tvær sveitir í bar-
áttunni, hvað sem smærri mál-
um liður. Nefndin, sem sósial-
istar hafa heimtað og Framsókn
lagt til menn í, þar á meðal for-
mann flokksins, er sá klettur,
er straumurinn klofnar á á
næstu árum. Með eða móti, það
er altaf heilbrigð spurning. Á
að þjóðnýta atvinnulífið, á að
fá stjórninni og ríkisvaldinu í
hendur líf og eignir Islendinga?
Eiga þeir að fá að búa að sínu,
e.ga sitt, starfa og ferðast,
stríða og sigra á eigin ábyrgð-og
áhættu í frjálsri samvinnu og
heilbrigðri keppni eins og hing-
að til, eða á að segja þeim fyr-
ir um hvað eina og gefa þeim
af náð til hnífs og skeiðar?
Menn eru frjálsir að þessu
vali. En þeir komast nú ekki
hjá að velja annaðhvort. Eng-
inn getur setið hjá.
Jeg veit, að menn velja sitt á
hvað. Jeg veit að sumir velja
.„þjóðnýtinguna", hlutskifti hús-
sjálfsagt ekki síst. Þess vegna er
úti uiq sálarfrið hennar, uns Bolli
•er veginn, maðurinn, sem hafði
launað fóstur allrá herfilogast og
svipt hana því, sem hún átti dýr-
:mætast. ,
Alt þetta lcemur fram í Las-
• dæla sögu, og þar verða menn að
lesa, það til þess að njóta um leið
listar höfundarins, eða rjettara
sagt skáldsins; því að það er al-
veg tjóst, að hjer er ekki á ferð-'
inni sagtnaritari,. heldur mi'kið
skáld; og er með þessu hvorki
viðurkent, að neinum mikilvægum,
sanumdum sögminar þurfi að vera
viljandi brjálað, nje heldur. gefið í
skyn, að höf. hafi sjálfur talið sig
■ annað en sagnaritara* *.
Frekar skal ekki farið út í að
lýsá Laxdæla sögu- Það er best
að láta hami tala sjálfa. Hún er
með rjettu ein hin atlra frægasta
• af fofnsögunum, hefir um langa
hríð varpað Ijóma yfir bygðir
* Það er einsætt að taka nnd-
ir þá ályktun útgefanda, að höf-
undurinn sje einn maður, en sagan
• ekki ritnð af mörgnm. Sjerstaklega
mjrndi jeg eins og hann leggja
mikið upj) úr því, að vjer vitum
ekkert um? hve lengi var verið að
færa hana í letur. En á löngum
ritunartíma getur höf. tekið mikl-
um breytingum, og það komið
£ram í sögunili, og’ er þetta aug-
ljóst í ýmsum ritum frá síðari
• öldum.
rakkans með snoðinn hálsinn
eftir bandið.
En jeg veit að hin fylkingin
verður stærri, og að í henni
verða þeir mennirnir um alt
land, sem á skeiðvellinum vilja
keppa, dugandi mennirnir.
Magnús Jónsson.
Dr. Biörg G Porlaksson
Þegár dr. Björg hafði lokið
starfi sínu við hina mikln dansk-
íslensku orðabók, sem hún hafði
með lífi og sáí unnið að um mörg
ár, tók hún sjer hvíld frá öllum
störfúm um stund og ferðaðist til
Suður-Evrópu. En er hún liat’ði
hvílst litla. hríð, braust st.arfs-
þrekið fram að nýju og hún eirði
ekki aðgerðaleysinu. Tók hún þá
til að yrltja ljóð. Mun mikið af
ljóðabók þeirri, sem nýlega er
útkomin, hafa orðið til þar suður-
frá á þeim t.íma, sem dr. Björg
notaði sem hvítdartíma frá öðr-
úm erfiðari störfum. Var henni
niikið kaþpsmál að bókin kæmi
jút, og hafði lokið undirbúningi
jundir prentun nokkru áður en
hún fell frá.
Ekki á þetta að vera dómur
Um Ijóðabók dr. Bjargar, enda
mtin hennar verða nánar getið
síðar. En jeg vildi með þessum
tfnum minna á þessa bók, því að-
ekki er ólíklegt að margar þær
konur, sem störfuðu með dr.
ÍBjörgu að ýmsum menningar- og
þjóðþrifamálum og kyntust á-
huga, hennar fyrir öllu því, er
jlorfði til þjóðar heilla, vilji eign-
jjast bókina. Og vel mæt.tu íslensk-
ar konur heiðra minningu henn-
ar með því að stuðla að útbreiðstu
bókarinnar.
20. okt. 1034.
Vinkona.
Breiðafjarðar og ísland alt og
'mun altaf gera það, meðan rit-
jsnild og meistaralegar mannlýs-
jingar eru í nokkruin metuni höfð.
Það er skaði, að íslendinga
þættir margir hverjir hafa hing-
að til ekki verið lesnir af jafn
jmörgum og sögurnar. Þeir standa
þebn yfirleitt ekkert að baki og
eru sumir réglulégar perlur. Þætt-
irnir af Halldóri Snorrasyni, sem
birtir eru í þessu bindi með Lax-
difehi, eru almennt taldir með
bestu fornritum, einkum hinnvsíð-
ari, enda er það rjettmætt. Eng-
inn mun gleyma Halldóri Snorra-
syni, sem lesið hefir frásögn þátt-
anna um hannu. llöfundur síð-
ara þáttavins kann sjerstaklega
tökin á efninu óg er ekki í neinum
vandræðum með að stíla.
Stúfs þáttur er sjálfsagt ekki
mikið þektur, sjerstaklega ekki
lengri gerð hans, en hami á það
vel skilið, að honnm sje veitt at-
hygli. Ekki er hann viðburðarík-
ur, en fallega er þar farið með lít-
ið efni. Samtölin í þættinum milli
Stúfs og Haralds konung's Sig-
urðarsonar eru ágæt og' gefa skýra
hugmynd um báða; það er eins og
maður sjái þá lifandi fyrir fram-
hn sig, Stúf skáld, greindan og
fróðan og alveg ófeiminn, og
hinsvegar Harald konung, vel-
viljaðan og vinveittan þessum
skemtilega litlendingi, þótt
höfðingjadjarfur væri. Haraldur
konungur hafði, sem Imnnugt, er,
Dr. Ing. Jón E. Vestdal,
REYKJAVÍK.
Eiríksgötu 19.
Reykjavík, 1. nóv. 1934.
Efnagerðarinnar tjómi,
Reykjavík.
Eftir beiðni yðar hefi jeg keypt í verslunum hjer
í bænum þrjár tegundir af bökunardropum frá yð-
ur (LJÓMA-bökunardropum) sem sje sítróndropa,
möndludropa og kardemommudropa og hefi athug-
að, hvort í þeim væri glycerin. I engum af þessum
dropum hefir fundist glycerin, heldur eru þau efni,
sem ætluð em til að gefa kökunum ilm og bragð,
leyst upp í paraffinolíu, en úr henni getur ekki
myndast acrolein og er hún óskaðleg til notkunar
í bökunardropa.
Eftir ósk yðar mun jeg framvegis kaupa öðru
hvom þessar þrjár tegundir af bökunardropum í
verslunum hjer, til að hafa eftirlit með, að í þá
sjeu ekki notuð nein skaðleg efni.
Virðingarfylst,
lón E. Uestðal.
(Sign.)
\
miklar mætur á íslendingum fyr-
ir ýmsar sakir, ekki. hvað síst
vegna skáldskapar þeirra. Hann
var vitur maður, sjálftxr skáld-
mæltur og kunni að meta fleira en
auð og vt'ild. Islendingar hafa
launað þessum konungi góðvild
hans að fullu með því að geyma í
minni sínu og á bókum æviatriði
hans og skaplýsingu, þangað til
Snorri Sturluson tók við efninu
og- steypti sögu hans upp úr því.
jMun nú ekki annars staðar en
hjá \ íslendingum finnast neinn
verulegnr fróðleikur um Harald
konung Sigurðarsonar.
Við texta. þessa bindis af foni-
ritunum eru skýringar neðanmáls
á líkan hátt og áður er kunnugt
af Eg-ils sögu. Skýringar þessar
eru þarfar og góðar. I þeim er
miliill fróðleiknr, og þarf að vera
’víða knnngur til að geta ritað
þær. Vtirða þær bæði efni sögunn-
ar, vísur og merkingn orðtækja
Og einstakra orða. Það skal fús-
lega játað, að vandi nokkur er að
,skcra úr um, hvað taka skuli og
hverju sleppa, þegar um slíkar
skýringar er að ræða; um það má
altaf deila, því að skýringarþörf
lesenda er vitanleg'a misjöfn, og’
geta sumir strandað á því, sem
aðrir skilja. Jeg hefði fyrir mitt
íeyt.i kosið, að skýringarnar (eink
um orðaskýringar) hefði verið
noltkru fleiri, en vel má vera, að
fjelagið fari rjettu leiðina; það
lætur aðeins skýra það, sem allir
munu geta orðið sammála nm, að
skýringar þurfi*.
* Hjer kemur mjer í hug, að
jeg hef aldrei sjeð skýrð hin ein-
kemiilegu, styttu nöfn íslendinga-
sag-na. Set jeg hjer til gamans?
hvernig jeg hygg þau vera til
komin, en bið fræðimenn velvirð-
ingar á, ef þau eru áður skýrð.
Með þessum litla útúrdúr á jeg
þó auðvitað ekki við, að slíka
hluti sem þessa beri að skýra í
fornritaútgáfum. —* Laxdæla,
Svarfdælá, Eyrbygg'ja o. s. frv.
eru eignarföll flt- (af Laxdælir,
Svarfclælir o. s. frv.), sem orðin
er\i að nefniföllum með þeim
liætti, að orðið saga hefir verið
felt burt og beyging þess síðan
færð yfir á eignarfallið, sem það
stýrði. f líkingu við þessi sögn-
nöfn er síðan myndað nafnið
Landnáma (þar er fallið bnrt orð-
ið bók), Njála, Egla og (líklega
síðast allra) Grettla.. Sumum sögu-
uöfnum héfir aldrei verið breytt
þannig. Dæmi um það eni íslend-
ingabók, Heiðarvíga saga, Gísla
saga Súrssonar o. fl. Að eignarfall
verði að nefnifalli, og beyging'
breytist í samræmi við það, kem-
ur oftar fyrir. Skal hjer aðeins
nefnt nafnorðið^ góss (=góðs,
eignarf. í hvk. af góður); sbr.
ennfremur Paul, Prinzipien der
Spraehgeschichte §203; Kr. Sanð-
feld Jensen, Sprogvidenskaben,
96. gr.
Sognnni fylgja tvö kort, annað
af Breiðafjarðardölum, aftan við
bókina, og hitt aftan við bls 160.
Segir í yfirliti (á bls. 319),, áð
það sje af Sælingsdal, en unt&r
kortinu sjálfu stendur: Svínadalr.
En þetta er svo meinlaust ósam-
ræmi, að varla er mntalsvert. Á
kortinn 'em báðir dalirnir sýndir.
Þá érn eúnfremur í sögunni
inyndir af vopnum, klæðum og
landsiagi, allar vel gerðar, og
fróðleikur í fyrir utan þá prýði,
sem að þeim er. Sjálfsagt þykir
inörgtim skemtilegt að sjá mynd
ir þair af myntum frá stjórnarár*
um Haralds harðráða, sem em
með öðmm þætti Halldórs Snorra-
sonar.
Ekki má gleyma að geta um
upphafsstafina fögru og nm sýu-
ishornið úr Möðruvallabók, sem
ljósprentað er framan við texta
Laxdælu. Það er fallegt, og gam
an fyrir menn að spreyta sig á
að lesa þessar fáu línur og sjá,
hvernig ritarinn skammstafar og
dregur saman.
Að loknm skal nefna ættarskrár
aftan við bókina, tilvitnanir í Lax
dæln úr öðrum sögnm og' nafna-
skrá, sem er til mikils hægðar-
auka, þegar leita þarf að ein-
hverjn eða ganga úr skugga um,
hvort þess sjo g'etið í sögnnni.
Nafnaski-iina liefir samið Magn -
ús Finnbogason, mag. art.
-------<m>----------