Morgunblaðið - 25.11.1934, Blaðsíða 5

MGR.GUNBLAÐIÐ
gjaldið af sjávarafurðum, sem
;að renna á í Fiskiveiðasjóð, eft-
ir að Skuldaskilasjóður hefir
fengið sinn höfuðstól, en gera
má ráð fyrir að svo verði í árs-
lok 1940. En jafnframt er farið
íram á árlegt framlag úr ríkis-
:sjóði, og einnig svo ákveðið að
fiskiveiðasjóðsgjaldið samkv.
lögum frá 1930, renni óskert
í sjóðinn. Með þessum hætti
•verður stofnfje sjóðsins um 10
milj. króna. Nauðsynlegt hefir
þótt að mæla svo fyrir ,að sjóð-
urinn bæti fyrst úr þörf smærri
útvegsmanna þ.e.a.s. að í önd-
verðu verði v^jtt veðrjettarlán
í skip ált að 60 rúmlestum að
stærð. Þar næst koma lánveit-
ingar gegn veði í fyrstihúsum,
lifrárbræðslustöðvum, fiski-
mjölsverksmiðjum og öðr-
um iðnaðarfyrirtækjum sem
>íjnna að hagnýtingu fiskþif-
ijrða. Þá koma veðján til fisk-
verkynarstöðva og loks veðlán
út á fiskiskip sem stasrri eru
©n 60 rúmlestir, en slik ián
mii þó eigi veita fyr en eftir
1940, að gera má ráð fyrir að
útflutningsgjaldið af sjávaraf-
urðum fari að renna í þennan
sjóð.
Aleigan töpuð.
Rökin fyrir nauðsyn þessara
mála eru augljós. Hin stórmerki
lega rannspkn og skýrslugerð
anilliþinganefndarinnar í sjávar-
útvegsmálum sannar, að und-
anfarin 5 ár hafa útvegsmenn
tapað aleigunni. Á árunum
1930, 1931 og 1932 er tap
þeirra útvegsmanna er skýrslur
gáfu nefndinni hvorki meira
nje minna en 8 miljónir 649
þúsundir króna, og skortir þó
nokkuð á, að allir útvegsmenn
gæfu skýrslu, og í árslok 1932
er svo komið, að skuldir út-
vegsmanna eru orðnar rúmlega
26VÍ miljón, en eignir aðeins
tæpar 32^4 miljón króna. Síð-
an hefir sigið í sömu átt, og
þykir mjer líklegt að áhöld sjeu
nú um hvort meira er, skuldir
útvegsmanna eða eignir, sem
þó nær allar eru óseljanlegar,
bæði af því að fáir geta keypt
og jafnframt af hinu, að eng-
inn vill kaupa þau framleiðslu-
tæki sem rekin eru með stöð-
ugu tapi-
Vilja nú ýmsir ganga á lag-
ið og vega að útvegsmönnum
meðan þeir eru máttfarnir eft-
ir blóðtökuna. En mikil er
. skammsýni slííVa heiptblindra
manna, og mikil ógæfa þjóð-
arinnar ef þeir fá ráðið. Því
þótt útvegsmenn sjeu nú rúnir
að fjármunum eiga þeir í fór-
um sínum þá reynslu og þekk-
ingu, sem þjóðin má ekki án
vera. Undanfarin 5 ár hafa
þær 32 miljónir, sem í sjávar-
útvegnum liggja, skapað yfir
90% af útflutningsvöru lands-
manna, að andvirði rúmlega 53
miljónir króna á ári, og jafn-
framt hefir útgerðin staðið und
ir langsamlega mestum hluta
ríkisþarfanna. Veit jeg þess
engin dæmi, að svo lítið fje fæði
af sjer jafn mikil verðmæti,
enda kemur þar alt saman, rík-
ustu fiskimið, dugmesta sjó-
mannastjett og djarfir og ráð-
: kænir útvegsmenn.
Krafa Sjálfstæð-
ismanna.
Við Sjálfstæðismenn krefj-
umst þess, að útvegsmenn verði
rjettir úr kútnum. Við beiðumst
engrar ölmusu þeim til handa,
alls engrar. Við förum ekki einu
sinni fram á, að útgerðin fái að
snara af sjer klyfjunum. Við
vitum sem er, að þess er eng-
inn kostur. Þess vegna bjóðum
við fram, að útgerðin haldi
áfram að rogast undir háum
innflutningsgjöldum af öllu er
til útvegsins þarf, kolum, salti,
olíu, veiðarfærum,matvælum og
sjerhverju öðru, og reyni jafn-
vel að greiða hinn óheyrilega
háa tekjuskatt, ef eitthvað
skyldi rofa til.
En við viljum, að pinklunum.
sem lagðir. hafa verið ofan á
milli1 klyfjanna, verði ljett af
útvegnum. ÚtflutningsgjalGÍnu,
þessu gjaldi, sem hvergi þskkist
annarsstaðar en hjer, heimtum
við að útvegurinn fái að halda
sjálfum sjer til viðreisnar. Fyrst
til þess að losna af versta skulda
klafanum og síðan til þess að
endurnýja flotann. Meðal ald-
ur togaranna er orðinn yfir 14
ár, línuveiðara 30 ár, og vjel-
bátarnir ganga unnvörpum úr
sjer. Minnist jeg þess, að fyrir
stríðið þótti varhugavert að
kaupa 5 ára gamla togara og
talið var, að þeir hefðu lifað
sitt fegursta er þeir voru oi'ðnir
12 ára. Hitt er og augljóst, að
fyrir fiskiveiðaþjóð eins og ís-
lendinga hlýtur það að vera ó-
frávíkjanleg skylda, af því það
er lífsnauðsyn, að halda vel við
og endurnýja fiskflotann eftir
eðlilegum hætti.
Hörð lífsbarátta.
Og ef til vill sýnir ekkert eins
vel eymd og volæði atv.innulífs-
ins, eins og það, að nær full-
komin þögn ríkir um þá stað-
reynd, að árin eru smátt og
smátt að breyta fiskflotanum í
ryðkláfa og fúaduggur. Svo
hörð er lífsbaráttan, svo örðug
glíman við hið lága afurðaverð
og sligandi skattpyndingar ríkis
valdsins, að útvegsmenn gefa
sjer hvorki tíma til þess að líta
um öxl eða horfafram á veginn,
en einblína á þann hjallannsem
næstur er til þess að missa ekki
fótanna. Þannig draga þreng-
ingar jíðandi stundar athyglina
frá þeim voða sem framundan
bíður, þegar útvegsmenn, sjó-
menn og verkamenn, þegar öll
íslenska þjóðin vaknar til fulls
skilnings á þeirri hræðilegu
staðreynd að fiskiskipin eru orð
in mannskaðabollar, ósjófærar
fleytur, sem samt verða notað-
ar, af því okkar fátæka þjóð á
sjer ekki annars úrkosta til
lífsframfæris, notaðar þar til
þeim smáfækkar sem líkkistum
dugmestu sjómanna heimsins.
Síðustu forvöð.
Alt þetta sem jeg hefi nú
sagt er satt og rjett, og í engu
of mælt. Flestir háttvirtir þing-
menn vita það og skilja. Sú vit-
neskja verður að knýja þá til
fylgis við Skuldaskilasjóðinn og
Fiskiveiðasjóðinn. Hjálpin verð
ur að koma áður en alt er um
seinan, pg jeg held að nú sjeu
síðustu forvöð og að einu leyti
er a. m. k. mikil hætta í sjer-
hverri bið, sú hætta sem af því
leiðir ef útvegsmenn skyldu
t
gugna í baráttunni, en kjarkur-
inn, þessi þrekmikla karlmanns-
lund, sem aldrei vill undan láta
og altaf reynir á nýjan leik, er
einmitt á tímum neyðarinnar
meira virði en margan ef til vill
grunar. Færi hins vegar svo, að
útvegsmenn kiknuðu, vaxa og
margfaldast örðugleikar við-
reisnarinnar, svo að þá verður
ef til vill ekki við neitt ráðið.
Af þessum ástæðum, af um-
hyggjunni fyrir ntvegsmönnum,
sjómönnum, verkalýðnum, af
skilningi þess hversu mikið þjóð
in á í húfi, skora Sjálfstæðis-
menn á alla þingmenn til fylgis
við þessi mál, fara fram á að
sverðin sjeu slíðruð, og niður
falli flokksdeilur þá stundina,
en allir sameinist í einlægri við-
leitni til þess að bjarga þjóð-
fjeiaginu.
Fjárskortur ríkissjóðs er ekki
frambærileg rök gegn þessum
málum. Stjórnarliðar geta
aldreí neitað því, að á fjárlög-
um eru nær öll útgjöldin óþörf
miðað við það ,að forða útyegn-
um frá rústum, og auk þess
mundu menn jafnvel vilja vinna
til að auka að einhverju leyti
nýja skatta, fremur en sitja
auðum höndum og hafast ekk-
ert að gegn voðanum.
Bændur íslands skilja þörf
útvegsmanna. Frá þeim er á-
reiðanlega skilnings og samúð-
ar að vænta. Öndvegismenn
sveitanna, gerið þingmönnum
yltkar boð, og segið þeim hvers
þið óskið, og af þeim væntið.
Og þið, sem við sjávarsíðuna
búið, látið raddir ykkar hljóma,
krefjist tafarlausrar úrlausnar
þessara nytja-mála, án allra
undanbragða. Verði þær raddir
nógu margar og nógu háværar,
fæst lausnin í tæka tíð, þ. e. a.
s. nú á þessu þingi. Annars ekki.
Fiskiráðið.
Takist nú svo giftusamlega
til, að leyst verði sú þörf út-
vegsins er jeg nú hefi rætt, mun
mörgum ljetta. Samt sem áður
má ekki leggja árar í bát, held-
ur verður að róa lífróður til
þess að hafa sig undan þeirri
öldu er nú berst að ströndum
landsins, og risið hefir í fjar-
lægðinni.
Á jeg þar við þann geigvæn-
lega voða sem Islendingum er
búinn af haftastefnum viðskifta
þjóðanna.
Verður ekki enn með vissu
sagt, hverjar afleiðingar hennar
verða fyrir íslendinga, en eins
og nú horfir, má telja að þeim
málum skipist sæmilega, ef Is-
lendingar fá að halda áfram %
hluta síns sölumarkaðs í Suður-
löndum. Ýmsar leiðir liggja að
því að draga úr, eða ráða bót
á því böli, sem við blasir, ef
ekkert er aðhafst. Er í greinar-
gerð frumvarpsins um Fiskiráð
bent á nokkur helstu úrræðin,
svo sem betri hagnýtingu eldri
markaða fyrir bæði saltfisk og
ísfisk, og öflun nýrra markaða
fyrir þær framleiðsluvörur. Enn
fremur og einkum þó hitt, að
lagt sje inn á nýjar leiðir í með-
ferð framleiðsluvörunnar, og þá
fyrst og fremst með því ýmist
að herða fisk eða frysta hann.
Margt af því, sem þar er
nefnt, hafa menn skrafað um
sín á milli og verið sammála
um, að rjett væri að reyna. En
við það hefir líka setið. En nú
er svo komið, að ekki dugir
lengur að láta við svo búið
standa. Nú verða athafnir að
fylgja orðum, nú verða Islend-
ingar að leggja inn á nýjar leið-
ir í meðferð, hagnýtingu og
sölu sjávarafurða. I þessu skyni
verður tafarlaust að hefja skipu
lagðar, víðtækar og e. t. v. fjár-
frekar tilraunir, undir forystu
vitrustu og fróðustu manna á
þessu sviði. Og til þess að
tryggja þjóðinni þá forystu í
varnar- og viðreisnar-barátt-
unni, bera Sjálfstæðismenn
fram frv. um Fiskiráð. Frum-
varpið mælir svo fyrir, að sjö
manna ráð skuli skipa, til þess
að rannsaka og gera tillögur
um bættar og nýjar aðferðir í
framleiðslu og sölu sjávaraf-
urða, útvega nýja markaði og
annað, sem lýtur að vexti og
viðgangi sjávarútvegsins, og ber
Fiskiráðinu að gera alt, sem í
þess valdi stendur, til þess að
koma þessu í framkvæmd. Með
fyrirmælum um skipun ráðs-
ins, er leitast við að tryggja
það tvent, að fullnægjandi þekk
ing á viðfangsefnum sje fyrir
hendi, og jafnframt, að það sje
nokkurn veginn trygt, að það
sem Fiskiráðið leggur til, komi
tafarlaust í framkvæmd. Get jeg
að öðru leyti vísað til greinar-
gerðar frumvarpsins, sem prent
uð hefir verið í víðlesnustu blöð
um landsins, og ætla má að sje
almenningi kunn.
Undirtektir and-
stæðinganna.
Andstæðingar Sjálfstæðis-
manna hafa reynt að finna
þessu frumvarpi það til foráttu,
að eigi væri nægilega sjeð fyr-
ir fjármagni og valdi Fiskiráðs-
ins. En það er skoðun Sjálf-
stæðismanna, og hún er rjett,
að þessar aðfinslur eigi við eng-
in rök að styðjast. Þess eru nóg
dæmi þó skamt sje leitað, að
slík ráð eða nefndir koma að
fullu liði, enda þótt vald þeirra
sje ekki trygt með lögum. —
Skal jeg færa á það fullar sönn-
ur, verði það vjefengt í þessum
umræðum.
Undirtektir einstakra þing-
manna í stjórnarliðinu undir
þetta mál, lýsa skilningsleysi,
ábyrgðarleysi og fullkomnum
stráksskap.
En fyrir því get jeg látið mjer
þau andmæli, eða öllu heldur
árásir, í ljettu rúmi liggja, og
fyrir því get jeg með meiri hug
arró talað um þetta frumvarp,
en frumvörpin um Skuldaskila-
sjóð og Fiskiveiðasjóð, að enn
er alt í óvissu um hin síðar-
nefndu, en allar horfur eru á
því, að Fiskiráðshugmyndinni
sje trygður framgangur. Árás-
irnar á Fiskiráðið eru nefnilega
sprottnar af andúð gegn niier
sjálfum en ekki málefninu. Það
sjest meðal annars á því, að
stjórnarliðið hefir viðurkent þá
þörf sem liggur til grundvallar
f
fyrir frumvarpinu, og tekið fyr-
irmæli þess upp í frumvarp sitt
um Fiskimálanefnd. Höfum vjð
Sjálfstæðismenn því vakið af
svefni stjórnina og lið hennar,
og leitt valdhafana til skilnings
á voðanum. Og enda þótt um-
búðirnar sem hugmynd okkar
er sveipuð í í frumvarpi hátt-
yirtra andstæðinga sjeu ljeleg-
ar og með öllu óhæfar, má von-
andi ráða bót á því j meðferð
jingsins á frumvarpinu um
Fiskimálanefnd. Tel jeg því alÞ
ar horfur á, að takast megi að
skipa þjóðinni forystu í barátt-
unni gegn aðsteðjandi og yfir-
vofandi voða, og er þá fullnapgt
tilgangi okkar Sjálfstæðismanpa
með flutningi þessa frumvarps.
Fiskimálanefnd
þjóðarböl.
Um frumyarp stjórnarliða um
Fiskimálanefnd, vil jeg að öðtu
leyti segja það eitt, að í því aje
jeg auk hugmynda okkar um
Fiskiráð ekkert nema einka-
sölu á saltfiski. Fyrsta. afleið-
ing þess verður sú að Sölusam-
band ísl. fiskframleiðenda legst
niður. Tel jeg flutning þess inii
á Alþingi stórvægilega yfirsjón
og verði það að lögum sýnist
mjer hinar mestu líkur til þess,
að af hljótist þjóðarböl, bölvrm
sem við sjálfir að nauðsynja-
lausu höfum yfir okkur fært, og
aldrei fáum undir risið.
Er jeg reiðubúinn að færa
þeim orðum stað og mun, ef svo
ber undir, gera það áður þess-
um umr. lýkur, enda þótt mjer
sje nauðugt að láta uppi alt
sem veldur kvíða mínum, af
ótta við það, að opnar umræður
um málið, bæti á þá hættu sern
frumvarpið færir yfir þjóðina.
Alhliða viðreisn.
Þessi þrjú frumvörp, frum-
varpið um Skuldaskilasjóð, og
Fiskiveiðasjóð Islands og Fiski-
ráðið. eru tillögur Sjálfstæðis-
manna um alhliða viðreisn og
eflingu sjávarútvegsins. Þegar
þess er nú gætt, að landbúnað-
urinn selur % hluta kjöts og
alla mjólk og mjólkurafurðir ‘á
innlendum markaði, og á því
afkomu sína undir kaupgétu á
þessum markaði, og að sú kaup-
geta getur ekki skapast með
öðru en velgengi sjávarútvegs-
ins, þá má alveg eins segja að
þessi frv. sjeu um alhliða efl-
ingu og viðreisn beggja höfuð-
atvinnuvega landsmanna.
Það má náttúrlega afsaka
ríkisstjórnina og hennar lið fyr-
ir að hafa enga forystu í því áð
bæta úr hinni augljósu og að-
kallandi þjóðarþörf á þessu
sviði, vegna þess, að stjómay-
liðið ræður ekki yfir nægilegri
þekkingu í þeim efnum. Hitt er
ámælisvert, hversu treglega
stjórnarliðið hefir laðast til
fylgis við forystu Sjálfstæðrí-
manna, og það er befailínjs
hneykslanlegt hversu einstakir
þingmenn hafa leitast við .áð
hafa þessi alvörumál að fífl-
skaparmálum, eingöngu af þyí
að persónuleg andúð gegn flutn
ingsmönnunum, hefir orðið yfir-
sterkari þeirri ábyrgðartilfiifn-
ingu sem að einhversstaðar
kann að leynast í hugarfari þeks