Morgunblaðið - 18.12.1934, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐfÐ
Þriðjudaginn 18. des. 1934.
fiandjárnaUSinu smalað
til atkuæöagrEÍdslu.
Magnús Torfason hjálpar stjórninni til
þess að koma í gegn bílaeinokuninni.
Nokkur ágreiningsmál höfðu
nú fyrir helgina safnast fyrir
í neðri deild, þannig, að aðeins
atkvæðagreiðsla var eftir. Or-
sökin til þessa, að því er sum
þessara mála snertir, var sú,
að gengið hafði erfiðlega að
koma handjárnunum á þing-
menn Framsóknarflokksins. —
Var því helgin notuð til þess
að ganga betur frá járnunum,
enda kom það í ljós við at-
kvæðagreiðsluna í gær, að þetta
hafði tekist.
Verður hjer skýrt frá at-
kvæðagreiðslu nokkurra mála.
Bílaeinokunin.
Fyrsta málið er kom til at-
kvæða, var frumvarp um heim-
ild handa stjórninni til einka-
sölu á bifreiðum, mótorvjelum,
rafmagnsvjelum, rafmagnsá-
höldum o. fl.
Við 2. umr. málsins Ijetu
tveir þingmenn Framsóknarfl.,
þeir Bj. Ásg. og P. Zoph. þess
getið, að þeir fylgdu frumvarp-
inu til 3. umræðu. Og annar
þessara manna (Bj. Ásg.) fór
ekki dult með það, í samtölum
við menn bæði utan þings og
innan, að hann fygldi aldrei
þessari löggjöf út úr þinginu.
Magnús Torfason, þetta þing-
viðrini, sem komst inn í þingið
á uppbótaratkvæðum Bænda-
flokksins, þóttist einnig láta á
sjer skilja sem hann hefði sjálf
stæða skoðun(!) í þessu máli.
En enginn tók mark á honum.
En til þess að þóknast hje-
gómagirnd karlsins leyfði stjórn
arliðið honum að flytja þá
HJíflsjá ITlovgunblaðsins 1S. cIes. 1934
íslenskir
bjóðhættir.
iijtir Árns Pálsson prófESSor.
Islenskir þjóðhættir, eftir
síra Jónas Jónasson frá
Hrafnagili. Einar Ól.
Sveinsson bjó undir prent-
un. Útg. ísafoldarprent-
smiðja h.f. Rvík 193U.
Dr. Guðm. Finnbogason hefir
fyrir nokkru minst á bók þessa
hjer í blaðinu, og gert grein fyrir
efni hennar og tilgangi. Það kann
því að virðast óþarft að gera
hana að umtalsefni hjer enn á ný.
En rit þetta f jallar um stórmerki-
leg't, umfangsmikið og aðlaðandi
efni, og er þar að auki prýðilega
úr garði gert af hendi höfundar
og útgefanda, svo að það mega
ekki öfgar heita, þó að vakin sje
eftirtekt á því í annað sinn hjer
í Morgunblaðinu.
Allir, sem voru komnir nokk-
urn veginn til vits og ára um síð-
ustu aldamót, munu minnast
þess, að bá var þjóð okkar —
cin ; cg raunar allar aðrar þjóð-
Magnús Torfason,
BændafIokksþingmaðurinn(!) sem
nú er lífakkeri þeirra rauðu.
breytingartillögu við frumvarp-
ið, að mótorar skyldu teknir
burtu úr frumvarpinu. Með
samþ. þessarar brtt. átti svo M.
T. að vera með einokun á bíl-
um, rafmagnsvjelum, rafmagns-
áhöldum o. fl.
Breytingartillaga M. T. var
samþykt með 23 samhlj. at-
kvæðum. Samþykt var einnig
orðabreyting á 1. gr. frv.
Því næst kom frumvarpið
sjálft undir atkvæði og var það
samþykt með 17:16 atkvæðum;
greiddi M. Torfason atkvæði
með stjórnarliðinu og bjargaði
málinu frá falli. Á móti voru
Sjálfstæðismenn, Hannes og
Ásg. Ásg. — Frumvarpið fer
nú aftur til efri deildar.
ir — á millum vonar og ótta. Úti
í löndum ræddu menn og rituðu
um kosti og bresti hinnar vest-
rænu menningar, og skifti þar
mjög í tvö horn. Sumir trúðu á
gíldi hennar og framtíð, en aðrir
töldu innanmein hennar meiri en
svo, að hún væri á vetur setjandi.
En hjer á landi höfðu menn
þyngstar áhyggjur um það, að
þjóð vorri mundi að líkindum —
vegna fámennis og annara örð-
ugleika — verða útskúfað til ei-
lífrar einangrunar og kyrstöðu.
Þeir íslendingar voru þó margir,
sem trúðu því fastlega, að hlýir
straumar erlendrar menningar
mundu leggjast hingað til lands-
ins og vekja hjer alt úr dvala, —
reisa alt úr rústum.
Þeir áratugir, sem síðan hafa
liðið, hafa tekið af skarið. Nú ef-
ast víst enginn um að menning
Evrópuþjóða þjáist af þungum
sjúkdómum. Og hinu verður held-
ur ekki neitað, að blessun og bplv-
un vestrænnar menningar er nú
að falla oss íslendingum í skaut
í ríkum mæli.
Þeir Islendingar, sem nú eru
miðaldra og þar yfir, hafa lifað
meiri aldaskifti en nokkur önnur
kynslóð, sem landið hefir bygt frá
landnámstíð. Rótnæm og snögg
KOL& SALT
KOL
KOKS
SALX
Bestu tesundlr
Sími (1120 (4 límir)
hiður viðskiftamenn sína
a8 gera pantanir á kolum til
hátíðanna sem fyrst, vegna
tmmmmmmmmmmmmmmmmmmmammmmmmmmmmmmmmmmm
anna.
H.I. Kul S Sllt
flafnarstrœti 9.
Aldurshámark em-
bættis- og sýslunar-
manna.
Með frumvarpi þessu er svo
ákveðið, að hver sá opinber
embættis- eða starfsmaður í
þjónustu ríkis, bæjar- eða sveit-
arfjelaga eða stofnana, skuli
leystur frá embætti sínu eða
starfi þegar hann er fullra 65
ára. Heimilt er þó, að þeir em-
bættis- og starfsmenn, sem
þykja til þess nógu ernir ,,til
líkama og sálar“, sjeu látnir
halda störfum til 70 ára aldurs,
en þá skulu þeir skilyrðislaust
víkja.
Heiðvindar
Nýjasta kvæðabók Jakobs Thorarensen,
er bók, sem allii ljóðelskir menn og bóka-
vinir þurfa að lesa og eignast.
TJm hana hefir m. a. Amrið sagt:
„. ■. Hugsjón hans er að gnæfa yfir flatneskjuna, einangraður,
umleikinn stormum, frerum og sól ... Og þegar honum tekst best
upp, þekki jeg fáa, sem meitla skýrar ©g skarpar hugsjónir í jafn-fá
og þungvæg orð eins og hann ... Og liann er maður með sjersvip,
maður með andlit, auðþektur hvar sem hann fer . . .“.
Árni Hallgrímsson. Iðunn.
„.. . Jakob Thorarensen yrkir fyrir hugsandi menn, kvæði hans
eru þannig flest eða öll, að menn staldra við og íhuga efni þeirra__
Munu og allir á einu máli um það, þeir er skáldskap unna, mannviti
og íþrótt í ljóði, að slíkum höfundi hæfi virðulegur sess á skálda-
bekk þjóðarinnan ■ •
Vísir (ritstj.).
I frv. þessu segir ennfremur,
að þeir opinberir embættis- og
starfsmenn sem orðnir eru 70
ára er lögin öðlast gildi (sem
verður strax við staðfestingu)
„skuli víkja úr stöðum sínum
1. jan. 1935, eða gangi lögin
síðar í gildi, þá 1. dag næsta
mánaðar eftir að lögin öðlast
gildi“.
Ágreiningur var enginn í
þinginu um þá stefnu frumvarps
ins, að rjett væri að lögfesta
aldurshámark embættis- og
starfsmanna. — Ágreiningurinn
var um þá harkalegu og rang-
látu aðferð, sem stjórnin beitir
í málinu, að ætla að reka menn
frá störfum fyrirvaralaust og án
þess að sjá þeim fyrir lífvæn-
legum eftirlaunum.
Thor Thors flutti svohljóð-
andi rökstudda dagskrá í mál-
inu:
„Þar eð eigi eru fyrir hendi
nægar upplýsingar um það til
hversu margra embættis- og
starfsmanna frumvarp þetta
tekur, nje á hvem veg yrði sjeð
fyrir þessum mönnum, ef þeir
yrðu sviftir störfum sínum og
þar eð það verður að teljast
skylda ríkisvald'sins að veita
starfsmönnum sínum nokkurn
uppsagnarfrest, svo sem tíðkast
á öllum sviðum einkareksturs,
telur deildin rjett að fresta
þessu máli til næsta þings og
tekur því fyrir næsta mál á
dagskrá".
Þessi rökstudda dagskrá var
feld með 17:16 atkv. — stjórn-
arliðið og M. Torfason á móti.
bylting hefir gerst á öllum svið-
um þjóðlífsins. Bjargræðisvegir,
stjórnarfar, lífsskoðanir og lífs-
■venjur, — alt hefir gerbreytst og
tekið fullkomnum stakkaskiftum
á óvenjulega stuttum tíma. Við
erum nú stadddir mitt í ólgandi
hafrótinu, og getur enginn sagt,
hvar eða hvenær eða hvílík land-
takan verður. ------
Einmitt á slíkum tímamótum
er það fremsta skylda fræði-
mannsins að líta um öxl og virða
fyrir sjer alt það, sem nú er að
sogast niður í tímans haf. Sumt
af því er verðmætt, — annað, og
sjálfsagt miklu fleira, einskisvert
eða þaðan af verra. En menn
verða að'kunna skil á hvoru-
Hæggja, ef menn vilja reyna að
gera sjer grein fyrir ævikjörum
og æviraun liðinna kynslóða. —
Þetta skildi sr. Jónas á Hrafna-
gili manna best, og þess vegna;
hefir hann leyst verk sitt af hendi
með nákvæmri alúð og sívakandi
athygli á öllum þeim fyrirbrigð-
um þjóðlífsins, sem hann tekur
til meðferðar í bók sinni. Þessir
miklu rithöfundskostir hans hafa
að miklu leyti vegið salt á móti
þeim margvíslegu örðugleikum, ■,
sem hann átti við að etja, er hann
samdi ritið. Hann var ekki svo
'y
settur, að hann gæti notað hand-
ritasöfn eða bókasöfn, er að haldi
gæti komið, hann neyddist til þess
að verja frístundum sínum einum
saman til verksins, og hann hafði
ekki tóm nje tækifæri til að ferð-
ast um bygðir landsins, sem hon-
um hefði þó verið bráðnauðsyn-
legt. Þrátt fyrir alt þetta hefir
hann þó unnið mikið nytsemdar-
verk. Og þó að honum auðnaðist
ekki að fullbúa rit sitt til prent-
unar, þá er sú bót í máli, að for-
stjóra Isafoldarprentsmiðju hef-
ir tekist mjög lánlega til, er hann
rjeð dr. Einar Ól. Sveinsson til
þess að sjá um útgáfuna. Einar
er góðvirkur maður og vandvirk
ur, og hefir verk síra Jónasar
vissulega ekki spillst í höndum
hans, þótt lítt haldi hann því á
loft sjálfur. — Isafoldarprent-
smiðja má og eiga það, að hún
hefir ekkert viljað til spara við
útgáfu bókarinnar. I henni er
fjöldi ágætra mynda, og frágang-
ur allur prýðilegur.
Því er miður, að ókleift er í1
stuttri blaðagrein að gefa almenn
ingi nokkra hugmynd um hið f jöl-
breytta efni þessa rits. Það er
eins og kveðja frá dauðri eða
deyjandi kynslóð, sem lifði -fá-
breyttu lífi við fátækleg efni og
var fáskorðuð af ævagömlum
i venjum á öllum sviðum. Það er
ekki auðvelt að hugsa sjer kyr-
stæðara líf heldur en þjóðlíf Is-
lendinga á einokunaröldinni. Alt
virtist óumbrevtanlegt öldum
saman, — búskaparhættir til
sjávar og sveita, daglega lífið,
húsakynnin, skemtanirnar, versl-
unarkúgunin, guðsorðið og hjá-
trúin. Kynslóð eftir kynslóð
hugsaði sömu hugsanir, söng
sömu sálma, raulaði sému rímna
lög. Stöðuglyndi kyrstöðunnar
var svo mikið, að ætla mætti, að
alt andlegt líf alþýðunnar hefði
steinrunnið, öll sjálfbjargarvið-
leitni hennar kulnað út. En svo
fór þó aldrei með öllu, og nægir
í því efni að benda á það eitt, að
alþýðan á íslandi hjelt íslensk-
unni hreinni og óspiltri á þessum
öldum, þrátt fyrir öll þau ókjör
af bjöguðu guðsorði, sem helt var
yfir hana í tíma og ótíma. Og
ekki skorti heldur viðleitni til
þess að bjargast við þær lands-
nytjar, sem menn höfðu kunnáttu
til að hagnýta sjer, svo sem
f jallagrös, hvannarætur og margt
og margt annað. Og aldrei var al-
þýðan svo langt leidd, að hún ljeti
hinar köldu og myrku trúarskoð-