Morgunblaðið - 18.12.1934, Blaðsíða 5

Þriðjudaginn 18. des. 1934.
MORiiiNBLAÐIÐ
Brjefsefnakassar,
frumlegar gerðir, og falleg-
ur pappír, gott úrval.
Barnabrjefsefni
í skemtilegum öskjum með
ýmiskonar lagi.
ILandabrjefa-
.,,puslespil“, eru bæði fræð-
andi og skemtileg fyrirbörn-
in. Allar álfurnar og heims-
kort. Kr. 1.80 hvert.
Dýramyndir
til að setja saman (pusle-
spil), 3 mism. teg. í hverri
öskju. Lausar dýramyndir
sem geta staðið.
Stimpla-askja,
með allskonar stimplum,
þannig að börnin geta sett
saman margskonar myndir
af dýrum og fólki í ýmsum
löndum (Grænlandi, Japan,
Indlandi, o. s. frv.) með því
að nota stimplana á ýmsa
vegu, er mjög fræðandi
leikfang, enda notað sem
.kenslutæki í smábarnaskól-
um erlendis.
JCubba-stimplar
(stick printing outfits)
innihalda ýmiskonar trje-
kubba, sem má nota til að
búa til allskonar ,,munstur“
í mörgum litum. Sýnisbók
fæst einnig og mislitt blek.
Þetta reynir mjög á smekk-
vísi og hugmyndaflug barn-
anna, og er víða notað sem
kenslutæki.
Alt eru þetta gagnlegar og
akemtilegar jólagjafir fyrir
börnin. Komið helst fyrri hluta
dags, svo betra sje að skoða
,'þetta í næði.
tiHtltllM
iklMivcrsliin - Síini 2721»
anir, sem þá voru drotnandi,
standa sjer fyrir öllum skemtun-
um. Heilbrigt lífsfjör og nautna-
þrá þjóðarinnar leitaði sjer altaf
einhverrar útrásar, — á viki-
vökum, í erfisdrykkjum eða "Við
-önnur tækifæri.
Um slík viðfangsefni, sem nú
hefir verið drepið á, fjallar bók
síra Jónasar og um ótal margt
annað. En vegna þess, að ekki er
vinnandi vegur að gefa lesöndum
Morgunblaðsins neina hugmynd
um þau margvíslegu efni, sem
bókin-fjallar um, þá verður hjer
aðeins drepið á eitt mikilvægt at-
riði þjóðlífsins, meðferðina á
börnunum, til þess að menn fái
dálitla nasasjón af fróðleik og
efnismeðferð höfundarins.
Heimilislífið hjer á landi hef-
ir vitanlega á öllum öldum verið
með ýmsu móti og sambúð hús-
bænda og hjúa svona upp og of-
an, bæði góð og ill. Það eru til
ókjörin öll af kvæðum frá fyrri
tímum, þar sem agaleysi, þverúð
og óráðvendni hjúanna er gert að
yrkisefni, Vafalaust hefði þó
mátt þylja viðlíka óð um fram-
komu margra húsbænda við heim-
ilisfólkið. Einkum virðast þroska-
litlir unglingar, sem rjeðust í
vist, oft hafa sætt harðri og
(M. Torfason verður víst meðal
þeirra embættismanna, sem
stjórnin telur svo erna ,,til lík-
ama og sálar“ að sitja megi í
embætti til 70 ára aldurs!)
Sömuleiðis var feld með
17:16 brtt. frá Jak. Möller um
að láta lögin ekki koma til fram
kvæmda fyr en 1. jan. 1937.
Loks samþyktu sömu 17 þing
menn frumvarpið og sendu til
3. umræðu.
- Stimpilgjaldið
nýja.
Hið nýja skatt'afrumvarp
stjórnarinnar, að heimta sjer-
stakt stimpilgjald af ávísunum
og kvittunum, var afgre-itt sem
lög frá þinginu.
Bankastjórar Landsbankans
höfðu eindregið lagt á móti
samþykt frumvarpsins á þessu
þingi, þar eð þa# myndi trufla
á margan hátt viðskifti manna.
En stjórnarliðið hafði andmæli
þessi að engu og var frv. sam-
þykt gegn atkv. Sjálfstæðis-
manna.
Hafa þá verið talin þau mál,
er mestum ágreiningi olli milli
flokkanna. En auk þeirra voru
einnig afgreidd önnur deilumál,
án þess að menn skiftust í þeim
eftir flokkum.
Áfengislögin.
Efri deild hafði gert nokkrar
breytingar á áfengislögunum,
sem stuðningsmönnum málsins
í neðri deild þótti síst til bóta.
Samt sem áður þótti ekki annað
fært en samþykkja frumvarpið
óbreytt. Var frv. samþ. með
24:8 atkv. og þar með orðið að
lögum. Á móti voru: P. Zoph.,
P. Ott., Sig. E., Þorb. Þ., Bj. Bj.,
Finnur, M. T. og Jör.
Reynslan verður að skera úr
um það, hvernig þessi nýju á-
fengislög gefast. En eins og frá
þeim er gengið, er ekki útlit fyr-
ir, að hin nýju lög verði til þess
ruddalegri meðferð. Ef t. d.
smaladrengur var ljelegur og oft
vantaði hjá honum, þá átti hann
ekki upp á pallborðið hjá hús-
bændum sínum. Síra Jónas segir
frá húsfreyju, sem var að ala
barn, en baslaði þó við að segja
vinnukonunni um leið fyrir,
hvernig skamta skyldi: „Seinast
kom að smalanum, og átti hún þá
að hafa sagt: „Vantaði ekki af
ánum, æ æ?“ Stúlkan sagði að
svo hefði verið. „Minna af skyr-
inu og meira af grautnum, æ æ
— láttu hann jeta svikin sín, og
æ æ“.“ — En hins vegar eru þess
fjölda mörg dæmi, að samkomu-
lag hjúa og húsbænda var gott,
og heldust sum hjú í vistum 20-
30 ár og sum jafnvel ævilangt.
En meðferðin á börnunum
virðist hafa verið eitt hið hörmu
legasta ómenningar einkenni
liðinna alda. Kirkjan hafði frá
öndverðu innrætt mönnum, að
hvert óskírt barn væri eign
djöfulsins, og mun enn þá eima
eftir af þeirri andstyggilegu
kreddu. En ekki mátti barn
skíra að lögum annars staðar
en í kirkju, nema líf lægi við,
og lágu sektir við, ef skírn
drógst lengur en í 7 daga. „En
æðivíða var ilt að koma þessu
Sanltas jarðarberjasnlta.
er þykk og bragðgóð, enda búin til úr hreinum
fyrsta flokks berjum og þó ódýrari en erlend
sulta.
Berið saman útlit sultunnar í glösunum og yður
fær alls ekki dulist að Sanitas-sultan tekur hinni
langt fram.
Um blönduðu ávaxtasultuna frá Sanitas nægir
að geta þess að vjer höfum ennþá bætt hana stór-
lega, sem hefir haft þann árangur að bakara-
meistarar vorir telja hana fyrsta flokks vöru, og
nota hana.
Notið því eingöngu Sanitassultu í jólabaksturinn
og á jólaborðið.
Sanitas-sultan fæst í hverri verslun borgarinnar.
Takið fram að sultan sje frá Sanitas.
að útrýma heimabrugginu. —
Hvort hitt takist, að útrýma
smyglinu, fer auðvitað eftir því,
hvaða verði hinir sterku drykk-
ir verða seldir.
Áfengislögin öðlast gildi 1.
febrúar n.k.
Vjelgæsla
á mótorskipum.
Mikill ágreiningur var, bæði
utan þings og innan um frv. um
breyting á lögum nr. 50, 1924,
um atvinnu við vjelgæslu á ís-
lenskum mótorskipum. Er með
frv. þessu farið fram á að slaka
nokkuð á þeim kröfum er gerð-
ar eru viðvíkjandi kunnáttu
vjelstjóra og hefir frv. þess
vegna sætt mikilli andúð frá
vjelstjórum og öðrum sjerffæð-
ingum á þessu sviði. En svo fóru
leikar í Nd., að allar fram
komnar brtt. voru feldar og
frv. samþ. með 17:11 atkv.
og afgreitt sem lög frá Alþingi.
Kolaskipið er komið
með hin marg eftirspurðu steamkol B. S. Y. A. H.
Uppskipun stendur yfir. Kaupið jólaholin þur
úr skipi.
HaliverslBn Guðna s Eiiars
Simf 1595.
Þá er rjett að geta hjer
tveggja ágreiningsmála, sem
við á Islandi, þar sem langt var
til kirkju eða ótíð og ófærð að
vetrarlegi eða prestur átti tveim
eða þrem kirkjum að þjóna. En
margir voru þó mjög samvisku-
samir með það að hlýða laga-
bókstafnum, og eru til margar
skrítnar sögur af því ferðalagi,
þegar verið var að ferðast með
hvítvoðunga til kirkjunnar, og
hætt við, að þeir hafi eitthvað
týnt tölunni í þeim ferðum“.
Slíkt var nú upphaf ævinnar
fyrir flestum og síðan tók ekki
betra við. Sjera Jónas telur að
næring sú, sem börnunum var
boðin, hafi verið mjög Ijeleg
yfirleitt. „Sárfá börn voru lögð
á brjóst, helst í fiskiverum og
við sjó, þar sem engin ráð voru
að fá mjólk. Stundum voru þau
á brjósti 2—3 daga ,eða alt að
viku, en svo vanin af því. Ekki
var mjólkin blönduð, þau áttu
ekki að þrífast af því gutli. . .
. . Stundum var þeim gefin ögn
af messuvíni saman við fyrstu
dagana......... Afarsnemma,
jafnvel á fyrstu dögunum, var
farið að tyggja í börnin, enda
hvaða mat sem vera vildi,
brauð, fisk, ket og hvað sem
fyrir hendi var. Má geta nærri
efri deild hafði til meðferðar
í gær og stjórnarliðið þar sam-
þykti.
, „Rauðka“.
I Rauðka var til 3. umræðu í
1 efri deild. Umræður urðu ekki
með þessu mataræði, að börnin
hafi orðið æðioft veil í maga,
enda dó fjöldi þeirra á fyrsta
misserinu eða árinu — og flest
að tiltölu úr innantökum“.
Sjera Jónas segir að börn
hafi verið höfð í reifum um viku
eða hálfan mánuð; úr því var
farið að klæða þau. „Vant var
fyrrum að þvo þau nokkrum
sinnum fyrstu vikurnar, en mis-
brestur vildi nú samt verða á
því. Þjáðust börn því víða af
skinnleysi og húðveiki .......
Af öllum þessum vandræðum
með alla aðbúð barna leiddi
afarmikinn barnadauða, og það
svo, að það komst inn í fólks-
meðvitundina, að það væri sjálf
sagt, væri hlutur, sem ekki yrði
við ráðið, að böm þau sem fædd
ust, hryndu niður“.
Það var annars ekki að furða
þótt það fólk kynni ekki vel til
barnauppeldis, sem hafði þá
hugmynd, að börnin væru að
tala hebresku, þegar þau fóru
að hjala, en sjera Jónás full-
yrðir, að það hafi verið trú
fyrrum hjer á landi. „Þessi trú
var ekki útdauð í Rangárvalla-
sýslu hjá gömlum konum, þeg-
ar jeg var þar fyrir 30 árum'-.
miklar. Tóku til máls gegn frum
varpinu Pjetur Magnússon,
Magnús Jónsson og Magnús
Guðmundsson og báru fram
spurningar, sem Sigurjón ólafs
son, framsögumaður nefndar-
Margt annað segir sjera Jón-
as um heimskulega og harð-
neskjulega meðferð á börnum
og unglingum. Má vera að hann
hafi stundum fullmikla tilhneig
ingu til þess að lýsa skugga-
hliðum þjóðlífsins, bæði í þessu
efni og öðrum. En venjulega
styður hann þó mál sitt með til-
vitnunum til merkra rithöfunda,
þar sem þess hefir verið kostur,
og þar sem munnlegar héimildir
einar voru fyrir hendi, virðist
hann hafa prófað þær af ná-
kvæmni og samviskusemi.
Að lokum vil jeg taka
fram, að jeg efast ekki um ao
ýmislegt megi finna að þessu rifí
sjera Jónasar. Sumt kann að
vera ofsagt, annað vansagt.
Ritið fjallar einkum um alþýðu
menningu íslendinga um mið-
bik 19. aldar, en hitt er fremur
af handahófi og heldur laus-
legt, sem .sagt er um þjóðháttu
hinna fyrri alda. En þrátt fyrir
það er þessi bók eitt hið mesta
merkisrit, sem lengi hefir komið
út á voru máli.
N€
■ i