Morgunblaðið - 31.01.1935, Qupperneq 5

Fimtudaginn 31. jan.1935.
Brennivínlð.
Nýtt viðhorf.
Þegar hlje verður á umtalinu
mm mjólkina, verður mönnum ekki
aim annað tíðræddara en
ríið í febrúar“. Márgir liyggja að
•ei'tir að löglega salan á brenni-
•vÍTiimi er byrjuð, liljóti að verða
allsherjar syndugt fyllir.í
jyfir alla línuna“, að minsta kosfi
fyrst í stað. — Að vísu má telja
vafalaust að iis verði í vínversluu-
anni fyrstu dagana. Menn þurfa
væntanlega að smakka á hinum
nýju tegundum, þó ekki sje nema
fil þess að geta talað með. Og þarf
þá ekki að því að spyrja, að marg-
?ur muni finna á sjer.
En hversu mikið „fyllirí“ verð-
•«ir, er þó undir því komið
livernig menn, drekka og' hvernig
jmenn hegða sjer. Því að þar sem
■ekki sjást neinar auðsæar verkan-
ir, þar tala menn ekki um fyllirí,
-enda þótt vitað sje að mikið hafi
verið drukkið. — Það sýnast nú
«i nltiim vera bannmenn, sem mest
gera úr þessu væntanlega febrúar-
fylliríi. Mun ekki trútt um að
þeim sumum hverjum sje jafnvel
ósái*t þótt það yrðh sem- mest, til
þess að bannstefnan geti fengið
nýjan vind í segiin.
Mjer er nú nær að halda, að e£
mjög ber á auknum drylrkjuskap
eftir að lögiega brennivínssalan
byrjar, þá verði það að eins um
stundarsakir. Og' jeg byggi það á
því, að tíðarandinn hefir raun-
verulega breyst afarmikið með til-
liti til áfengisnautnar á þeim
tíma, sem liðinn er af þessari öld.
Það er ekki að marka hvað sýnist
á yfirborðinu, því að mikið af því
meðhaldi, sem drykkjuskapurinn
nýtur nú, er beinlínis vakið upp
af bannstefnunni. Og þegar örngt
þykir að bannið sje úr sögunni,
þá missir drykkjusltapurinn þenn-
■ran stuðning.
Hið breytta viðhorf gagnvart
brennivíninu stendur í nánu sam-
bandi við þá stórkostle'gu breyt-
ingu, sem orðið hefir bæði á kjör-
um þjóðarinnar og henni sjálfri.
Fram um aldamótin síðustu var
'þjóðin altekin af vanmetatilfinn-
íngu og skorti á heilbrigðu s.jálf-
trausti. Menn álitu að þjóðin gæti
---ekki lært það sem aðrar þjóðir
kunnu, eða að lnin gæti ekki öðl-
.ast framtak til þess, og þessvegna
gætu heldur ekki orðið hjer sams-
konar framfarir og í öðrum lönd-
-um. Menn vissu líka að aðrar þjóð
ir skoðuðu ísland sem útskækil
veraldar, og töldu ekki að hjer
gæti lifað menningarþjóð á nútíma
vísu. — Á þessari óöld iirræðaleys-
isins voru altaf tiltölulega margir
..af mestu efnismönnum þjóðarinn-
ar í flokki drykkjumanna — já,
■ og meira að segja forgöngumenn
-á því sviði. Því að það er nú svo,
að þar sem kraftur er fyrir, verð-
ur hann einhvernveginn að leita
sjer útrásar. — Þá var þessvegna
ekki altaf drukkið af eiginlegri
vínhneigð, heldur til þess að varpa
af sjer oki deyflunnar og hug-
leysisins. Og það brá.st ekki, að
undir áhrifum brénnivínsins var
hin kúgaða þjóð alt í einu orðin
„voldug og sterk“! — Það er nú
svo að hver tími hefir sín sjer-
einkenni, og menn kunnu í þá
■ daga ekki betri ráð til að endur-
:reisa fornan hetjudug en að fá
sjes duglega í staupinu og sýna,
að það liefði verkanir. Sá þótíist
oft bestur, sem mesta uppivölslu
þorði að sýna, og svo var sómatii-
finningin næm að ekki mátti orði
halla, því að þá var höndin laus
Enda voru slagsmálin þá í fámenn
inu daglegir viðburðir. Má segja
að lögreglan hjerna hefði nú nóg
að gera ef þessi gömlu drykkjulæti
hefðu vaxið í sama hlutfalli og*
fólksfjöldinn.
En sem betur fer, er þessi tími
nií liðinn. Drykkjuskapur er auð-
vitað mikill ennþá, en hann er
með nokkuð öðru móti. Hann leg'pt
lægra en áður, og það verður ekki
með sama rjetti sagt nú eins og
áður að gáfur og' hæfileikar ís-
lendinga drukkni í brennivíni.
Verkefnin hafa nú margfaldast,
og þau gera svo miklu meiri kröf-
ur en áður, að drykkjusjúklingar
og óreglumenn liljóta að verða
aftur úr í samkeppninni — nema
þá kannske þar sem pólitíkin rjett
ir út sína líknarhönd. Áður var
ekki um auðugri garð að gresja
en svo, að allar stöður landsins
máttu heita að standa jafnopnar
dugnaðarmönnum og „delíristum“.
Þessvegna var minni þörf fyrir
uppvaxandi mentamenn að hafa
nokkurn hemil á sjer. — Þó að
mikið skorti enn á g-ott lag í þessu
efni, þá er nú komin það mikil
reynsla á hvernig drykkjumenn
reynast í trúnaðarstöðum, að það
mun nú fara að segja til sín. Al-
inenningsálitið er á hröðum snún-
ingi frá því að hlaða mjög undir
drykkjutískuna, og í þá átt að
örva heldur reglusemina með fyr-
irlieitum um að henni verði gert
hærra undir höfði.
Undir drykkjuskapnum hvíla
tvær aðalmáttastoðir: — drykkju-
hneigðin og drykkjutískan. -— Hin
fyrri virðist vera meðfædd, og það
er hún, sem verður erfiðust við-
fangs. Hinni síðari stjórna hreint
og beint leiðandi mennirnir á hverj
um stað, eða þeir, sem menn helst
taka sjer snið eftir. Sjest á þessu
hvað áríðandi það er að velja for-
göngumenn alla úr liópi reglu-
manna. Má óhætt segja, að allur
hinn sjálfráði drykkjuskapur
hverrar þjóðar sje mest undir
þessu kominn.
Það að bannið er úr sögunni,
æti að geta orðið þjóðinni hið
mesta fagnaðarefni, því að áfeng-
ismálið er þar með ltomið inn á
hreinni grundvöll. En við sem
ekki trúum á bannið munum eftir
því, að það er að miklu leyti únd-
ir okkur komið hvert framhald
verður. Það eru okkar tillögur
sem hafa sigrað nú í þetta sinn,
og ]>að skapar vissa ábyrgð á því
að skynsamleg stefna verði tek-
in. Því að þótt við ekki álítum
gerlegt að útrýma áfengi og vín-
nautn. úr landinu, þá eru skoðanir
ekki skiftar um það, að mikið
megi gera til þess að vinna bug á
drvkkjuskap og óreglu.
Afnám bannsins á ekld að þýða
sigur fyrir drykkjskapinn, heldur
ósigtir. Og að því verður að vinna.
Andbanningur.
Vafasamur ágóði.
Læknaf jelag í Englandi helt um
hátíðarnar hlutaveltu í góðgerða-
skyni. í mörgum dráttum var
vinningurinn reikningar, sem lækn
arnir höfðu ekki getað innheimt
sjálfir.
MORGUNBLAÐIÐ
F(elags§öngnr
Verslttnarmannaf^elags
Reykjavíkar.
Hið fasta mark og mið vort er,
í minni skal það festa:
Að vekja nýja voröld hjer,
en vernda arfinn besta;
að hefja’ og bæta hag vors lands,
því helga krafta sína.
Vor ættjörð hjer er ósk hvers
manns,
að efla hagsæld þína.
Þú, stjett vor unga, sterk og djörf
skalt stefna hærra’ og hærra,
og verksvið þitt og vald og störf
alt verði stærra’ og stærra.
Þjer vaxi trú á viljans mátt,
þá vonir rætast góðar
þú færð að eiga fagran þátt
í framtíð vorrar þjóðar.
Þ. G.
—-—~*m»--------
r
Olympsklábbur
Islands.
Hugmyndinni um að mynda
klúbb fyrir alla þá, sem kynnu að
vilja sækja Olympsleikana 1936 í
Berlín hefir verið mjög vel tekið
af öllum íþróttamönnum og öðr-
um borgurum bæjarins. -Jafnvel
hafa menn úr öðrum landshlutum
óskað inngöngu í klúbbinn, og'
enn aðrir farið fram á það, að
skipaðir verði umboðsmenn klúbbs
ins í helstu kaupstöðum landsins.
Mun framkvæmdanefnd klúbbsins
athuga það nánar hvort hægt verð
ur að sinna þessari málaleitun og
þá hvernig því verður best hagað.
En vitanlega er öllum heimilt að
gerast méðlimir klúbbsins hvar
sem þeir eru búsettir á landinu.
Mönnum hefir fljótlega skilist
það, að fyrir þá, sem hafa tiltölu-
lega litlar tekjur, en langar til að
takast slíka ferð á liendur, er
éina leiðin sú, að spara farareyr-
inn saman smátt og- smátt. Með
því móti og því, að hópur sá verði
sem f jölmennastur, sem tekst þessa
ferð á hendur, opnast möguleikar
fyrir ódýrari og skemtilegri ferð,
en ella myndi. Og þeir munu
verða margir, sem nú nota tæki-
færið, og aðstoð þá sem klúbbur-
inn veitir meðlimum sínum til
þess, að fara til Berlín 1936, og
vera þátttakandi í slíkurn heims-
viðburði og Olympsleikar jafnan
eru.
En í þessu sambandi er rjett að
benda mönnum á eitt atriði, sem
menn virðast ekki hafa gert sjer
næga grein fyrir. Ferðakostnaður-
inn er áætlaður 500 krónur. Það
er því mikið unnið við það, að
gerast meðlimur klúbbsins, sem
fyrst, því þá þurfa menn eltki að
greiða eins stóra fjárupphæð viku-
eða mánaðarlega, eins og þeir ann-
ars þurfa, ef þeir eklti gerast með-
íímir fyr eu seint og síðar meir.
Nú nægir t. d. að greiða 8 krónur
vikulega og 30 krónur mánaðar-
lega. En t.. d. 1. júlí þurfa menn
að greiða 10 krónur Vikulega eða
40 krónur mánaðárlega til að ná
sömu upphæð til ferðarinnar.
Þetta vildi jeg benda mönnum
á, því það eru ekki margir færir
um að leggja þannig t:U hliðar
stórar upphæðir í einu. En auð-
vitað eru allir velkomnir, þó þeir
ekki gerist meðlimir fyr en síðar.
Ennfremur þurfa væntánlegir
meðlimir að athuga það, að fram-
kvæmdanefndin þarf, sem allra
fyrst að fara að panta aðgöngu-
miðang. En þá þarf hún að hafa
nokkra hugmynd um hve margir
ætla sjer að verða með. Aðgöngu-
miðasalan á allsherjarmiðum, sem
gilda fyrir allan t.ímann hefst 1.
þ. m. og hafa pantanir streymt
inn, jafnvel svo að allra dýrustu
sætin munu nær uppseld. Og þó að
meðlimir klúbbsins kaupi ekki
neina 100 marka aðg'öngumiða, þá
bendir þgtta til þess að betra. er
að panta miðana fyr en síðar. AU_
ir þeir, sem hugsa sjer að verða
með, ættu að gerast meðlimir
klúbbsins nú þegar og greiða sitt
inntökugjald, þó þeir ekki strax
geti byrjað að safna í farareyrinn.
Það mundi verða framkvæmda-
nefndinni mikil stoð að fá þannig'
nokkurn veginn að vita um það,
hve marg'ir hafa hugsað sjer að
verða með. Þeir, sem ætla sjer að
gerast meðlimir ættn því að gera
það nú þegar.
K. Þ.
-------<tm>-------
11.000 bílar yfir-
gefnir ó götum
Heu; Yorfc borgar.
Borgarstjórnin býr til
sjerstaka legstaði, þar
sem þeir eru urðaðir.
Það er siður í New York, að
þégar bíll er orðinn ónýtur, skil-
ur eigandinn hann eftir einhvers
staðar á götu til þess að losna við
hann og láta lögregluna hafa ó-
makið af því, að „koma honum
i;, rir kattarnef“. Árið 1933 hirti
lögreglan í borginni 11.000 ónýta
bíla, sem höfðu verið skildir eft-
'r á götunum, sviftir öllum merltj-
uin, svo að enginn vissi hver eig-
andi þeirra var.
Það kostaði borgarsjóð 100.000
króna að koma þessum bílum
burtu og urða þá.
Til þess að bæta úr þessu hefir
borgarstjórnin nú fundið upp á
því ráði, að útbúa 17 grafreiti fyr-
ir bíla í borginni, og' getur hver
maður fengið sinn útslitna bíl
grafinn í einhverjum af þeim
„bíla-kirkjugörðum“, sjer að
kostnaðarlausu, ef liann kemur
með hann þangað, í staðinn fyrir
að skilja hann eftir einhvers stað-
að á g-ötu.
Annað vandamál borgárstjórn-
arinnar í New York er það, hvern-
ig' á að losna við það, að menn
skilji eftii' hræ allskonar dýra á
götunum, og láta lögregluna hafá
fjrir að hirða þau. Það er nú sök
sier þótt menn fleygi dauðum
köttum og liundum út á götu, en
1933 varð heilbrigðisnefnd borgar-
innar að láta hirða á götunum
15000 stórgripa, þar á meðal einn
fíl, sem drepist hafði í höndunum
á umferða „Cirkus“. Kostnaður
bæjarstjórnar við það að koma
hræum dýra burtu af götunum,
nam þetta ár 130 þús. króna.
—-----—------------
Fjölkvæni.
Maður nokkur í Rússlandi vár
nýlega dæmdur í 10 ára fangelsi
fyrir fjölkvæni. Á sex árum hafði
hann gifst eigi færri en 58 kon-
um og eignast með þeim 102 börn.
5
Dauður maður
spilar áhættuspil pg
stórgræðir.
Það var hjerna um daginn’í
spilabankanum í Monte Carlo, ftð
þar sátu eftir vanda hundrúð
skartklæddra manna og kvenöa
sem þjettast umliverfis spilaborð-
:n. Þar á meðal var Englendingur
nokkur. Hann sat við borð þar
sem minsta framlag var' 20 frank-
ar. Hann tapaði altaf. Hamingjö-
hjólið snerist í sífellu en haniingjao
var honum ekki hliðstæð. Að Mk-
um liafði hann tapað 40.000 króna.
Þá lagði liann í seinasta sinn OK
valdi nú reitinn nr. 28. Svo fðl
hann andlitið í höndum sjer pg
hallaðist fram á borðið. Nr. 28
vann. Englendingurinn sat stöðugt
með andlitið í gaupnum sjer. Gröð-
anum — 35 falt meiri, en haiín
ha.fði lagt — var skóflað til hai^,
en hann hreyfði sig ekki, og það,
sem hann hafði lagt stóð enn á red,
nr. 28. Hamingjulijólið snerfsi:
cg aftur kom upp nr. 28, og þú
hafði Englendingurinn unnið lielm
inginn af því, sem liann hafði
tapað. Þó sat liann enn grafkyr.
Það var hnipt gætilega í hann
til þess að vekja athygli hans ú
því, hvað hann liafði unnið, hn
hann hreyfði sig ekki. Kona nokk
ur, sem sat við liliðina á honlön
kvartaði um að hann lægi þjeit
upp að sjer. Hann svaraði því
engu. Þá stóð hfin á fætur í fúSSi
og’ færði sig um set. En við það
fell Englendingurinn af stólmtm
og niður á gólf. Hann var steih-
dáuður.
I’að leið yfir sumt af kvenfólk
inu, en sumt flýði salinn. Líkínn
var komið heim hið bráðasta 0g
eftir nokkrar mínútur var spiHnio
haldið.áfram eins og ekkert héfði
í skorist.
Þetta er í eina skifti sem það
hefir komið fyrir í Monte Carlo
að maður hefir haldið áfram að
spila eftir að hann var dauður.
4
Kuldarnflr
i Rúmeníu.
Úlfar gerast ágengir.
Um miðjan þenna mánuð voru
ógurlegir kuldar í Rúmeníu . og
fannkoma mikil., Ulfar komu þú
ofan úr fjölluttum í stórhópum
niður til bygða. Til þorps nokkúrs
í grend við Bistritra ltomu 40
úlfar í hóp og flýðu íhúarnii
skefldir inn og ljetu húsin gætá
sín. En úlfarnir brutust inn í f jó?
og fjárhús og drápu fjölda kvik-
ljár.. Lítil stúlka, 10 ára gömnl,
ætlaði að lilaupa milli liúsa, en
úlfarnir rjeðust á hana og tættn
liana í sig.
Bóndi nokkur var á leið áeiro
til sín í sleða. Á leiðinni mætti
hann úlfahóp. Honum tókst að
flýja upp í trje, en úlfarnir rifn
hestinn í sig. Morguninn eftir
fanst bóndi helfrosinn í trjenu.
Sagt er að fjöldi fólks ba.fi dáið
úr kulda í Rúmeníu um þetta
leyti.
Everida heitir pólskt flutninga-
skip, sem hingað kom í gær með
saltfarm til Bernliard Petersen.