Morgunblaðið - 23.02.1935, Qupperneq 5

Xiaugardginn 23. febr. 1935.
MORGUNBLAÐIÐ
S"*«r fil húsmæðra.
Barnamjólk, Korpúlís-
sfaðamjólk.
Húsmæður í Reykjavík hafa
íreynt til þrautar þolinmæði
-sína, með því að mælast enn
einu sinni — á síðasta fundi —
til þess, að stjórn mjólkursöl-
unnar svaraði þeim með ein-
hverri tilslökun og liðlegheitum
til samkomulags; og með því,
að fresta að öðrum kosti fram-
kvæmd andsvars síns, til 25. þ.
mán.
Nálega allar sjálfstæðar hús-
mæður í Reykjavík hafa viljað
;gera alt og þola alt, sem þeim
er framast kostur, til þess að
viðhalda samkomulagi milli
• seljenda og kaupenda landbún-
aðarvörunnar. Þær vilja bæði
verja frelsi kaupenda fyrir of-
jstopamönnum, og forða fram-
!eiðendum mjólkur — öllum
þorra bænda í Gullbr.-, Kjósar-
og Árnessýslu, ásamt mörgum
í Rangárvallasýslu frá stórfeldu
fjártjóni.
Þær hafa ekki viljað láta
saklausa bændur, nær eða fjær,
gjalda hinna seku. En nú að
nýju, hafa húsmæður og hús-
bændur hjer í bænum, fengið
tvö svör frá æðsta ráði mjólk-
ursölunnar.
1. Barnamjólk. „aðeins af-
greidd gegn læknisrecepti, og
skal hún pöntuð deginum áð-
ur“ (Alþbl. 18. þ. m.) Af þess-
um góðgjörnu og gáfulegu orð-
um!! verður aðeins dregin sú
rökrjetta ályktun, að mæður
barnanna verða að fara eða
senda til læknis í hvert sinn,
daginn áður en þær þurfa að
fá mjólk handa börnum sínum
• og kaupa þar „recept“, marg-
falt dýrara en mjólkina. Þ. e.
með öðrum orðum, að gera
imæðrum erfiðara og tafsamara
að halda lífi í börnum sínum,
en fyrir hvern óvalinn þorpara,
,að ná í eitur til að drepa sig
með, á meðan bannlögin voru
í gildi.
En þó eitthvað vægilegar eigi
:nú að framkvæma þessa visku
• en orðin skýra frá, þá er slík
þvingun og einokun öldungis
• óþolandi.
2. Hitt svarið er á þá leið
að mjólkurbúunum í Flóanum
ölfusinu og á Korpúlfsstöðum
sje nú bannað að hreinsa mjólk
sína. Þeir mega henda á ösku
hauginn sínum hundrað þús. kr
hreinsivjelum. En í staðinn mun
bráðlega verða sullað saman
allri neyslumjólk Reykvíkinga
góðri og slæmri, frá nálægum
stöðum og fjærlægum, ný
mjólkaðri og gamalli, óstaðinni
og margskekinni, með brúsa
bragði og rjómanum eftir
þeim þegar losaðir eru. I sam
sull þetta á nú líka að setj
hina margviðurkendu ágætu
flöskumjólk frá Korpúlfsstöð
um, sem færri geta fengið en
vilja.
Langt er seilst til lokunnar
um annað hvert hús í Rvík og
alt austur í Rangárvallasýslu
til þess að svala óslökkvandi
hatri til stærsta og mesta fyrir-
myndarbónda íslands, og sona
hans. Bændur þeir eru smásál-
arlegir og vanþakklátir við
brautryðjandann innan sinnar
stjettar, sem á þennan hátt
geta samþykt að ofsækja hann,
fjefletta og svívirða á allan
íátt.
Nú er það „skyttan“, sem
með svari sínu og nefndarinnar,
ásamt öðru ráðabruggi hygst
að vinna grenið“.
„Skyttan og Co.“, allir rauð-
iðar þykjast nú vita, hvað
aeir mega leyfa sjer og bjóða
aiðlund Sjálfstæðismanna.
Þeir rækja trúlega rússneska
fyrirmynd sína og tilvöldu slag-
orðin — svo sem von er til, því
aau hafa að mestu reynst sann-
mæli hingað til: „Alt þola í-
ialdsmenn“, eða: „Sjálfstæð-
ismenn láta færa sig fyr úr
skyrtunni, en þeir þora að
ireifa hönd eða fót“.
Eitt nýjasta dæmið er frá
pmginu. Sjálfstæðismenn og
meirihluti kjósenda í landinu,
virðist vilja löghelga þá flokks
samkundu sem Alþingi Islend
inga, þó ekki sjeu þeir virtir
par þinglegra svara, eða einum
einasta þeirra trúað fyrir svo
itlu sem að vera skrifari :
jingnefnd, að frú Guðrúnu Lár
usdóttur frá talinni. En af
íverju er hún ein, af frjálsum
og sjálfstæðum þingmönnum,
Dundin við skrifarastörf í tveim
ur nefndum? Að öllum lík-
indum af því, að hún er for-
maður Húsmæðrafjelagsins ný-
stofnaða og þykir því vel fara,
að tefja hana sem mest frá
fundasókn og framkvæmd í því
fjelagi.
f mjólkurmálinu hafa hús-
mæðurnar sýnt meiri röggsemi
en húsbændurnir. En nú eru
valdhafarnir búnir svo lengi að
arýna deigt járn, að bíta mun
um síðir.
Og þess er að vænta, að kon-
ur fái nú góðan stuðning karl-
manna, svo aldrei megi þola,
að þær verði svínbeygðar í
mjólkurmálinu. En sjá þær
nokkuð annað ráð til þess, að
framleiðendurnir far: sjálfir að
rumska og gera sínar kröfur,
þeir sem enn hanga í skottinu
stjórnarhalarófunni. annað
því að takmarka mjólkurkaup
sín, svo sem frekast er fært,
og auki þau ekki aftur fyr en
salan verður gefin frjáls og
lögð í hendur seljenda og kaup
enda sjálfra, en samanskrapað-
ur hópur óviðkomandi sníkju-
dýra, sendur heim aftur á sína
sveit.
XXVII.
Snjéflóð i Ausfurriki.
Margrjet Árnadóttir
frá Barkarstöðum.
en það, að hætta að kaupa ein-
okuðu mjólkina, uns yfir lýkur?
Það skal fúslega játað, að
þetta er neyðar úrræði, og
harður kostur fyrir alla viti-
borna og sanngjarna mjólkur-
framleiðendur, þó öðrum sje
það mátulegt, og í samræmi
við tilverknað. En það er nú
sjeð og sannað, að samkomu-
lag og bónleið, er árangurs-
laus að öllu leyti. Og að við
þessa og þvílíka stjórnendur
gildir ekkert annað en það eitt:
„Með illu skal illt út drífa“.
Nú tel jeg því sjálfsagt, að
allir þeir sem hafa verið svift-
ir Korpúlfsstaða mjólkinni,
svari á viðeigandi hátt. Og þess
má vænta að margar aðrar hús-
mæður og húsbændur sýni sam-
hug sinn og fjelagsskap, með
f dag verður borin til moldar
frá Hlíðarendakirkju í Fljótshlíð
ein af ágætustu konum af bænda-
stjett í Rangárþingi, húsfrú Mar-
grjet Árnadóttir frá Barkarstöð-
um, ekltja Tómasar sál. Sigurðs-
sonar hreppstjóra.
Hún var fædd og uppalin að
Reynifelli í Rangárvallahreppi.
Átti hún kyn sitt að rekja til mæt-
ismanna í báðar ættir. Faðir henn-
ar var bændaliöfðinginn Árni Guð
munds’son ríka á Keldum Brynj
ólfssonar í Vestri-Kirkjubæ, Stef-
ánssonar fálkafangara á Árbæ á
Rangárvöllum, Bjarnasonar frá
Víkingalæk á Rangárvöllum, sem
nú er löngu sandorpinn og horfinn
úr tölu bygðra býla. En kona
Árna á Reynifelli og móðir hús-
frú Margrjetar sál. var Guðrún
Guðmundsdóttir frá Keldum Guð-
mundssonar á Keldum Magnússon-
ar í Núpakoti, en kona Magnúsar
í Núpakoti var sonardóttir Niku-
lásar sýslumanns á Barkarstöðuin
Magnússonar, þess er „Nilculásar-
gjá“ er kend við, en Nikulás sýslu
maður var fjórði maður í beinan
karllegg frá Guðbrandi biskupi.
— Þau Árni á Reynifelli og Guð-
rún kona lians voru samvalin
myndarhjón og bjuggu rausnar-
búi allan sinn búskap.
Á Reynifeili fæddist húsfrú
Margrjet 5. des. 1873 og mun hún
hafa verið yngst systkina sinna.
Fekk hún sem að líkum lætur
besta uppeldi í ágætum foreldra-
húsum ásamt, systkinum sínum (en
þau voru Jónas, er lengi bjó
rausnarbúi á Reynifelli, Guðrún
kona Tómasar Böðvarssonar á
Reyðarvatni og Þóra, er varð fyrri
kona Tómasar á Barkarstöðum,
en andaðist eftir fárra ára hjóna-
band. Vorið 1892 gekk Margrjet
að eiga mág sinn, Tómas á Bark-
arstöðum og urðu samfarir þeirra
hinar farsælustu í hverri grein í
31 árs sambúð þeirra (en Tómas
dó 1923). Eignuðust þau 10 börn
og eru 8 þeirra á lífi, öll uppkom
in, tveir synir og sex dætur. Fór
snemma orð af hinni ungu, táp
miklu konu á Barkarstöðum fyr-
ir skörungsskap hennar, rausn og
höfðingslund eins og hún átti ætt
til. Hún reyndist búkona í besta
lagi og fór ÖU hússtjórn henni
ágætlega úr hendi. Eins og hún
var manni sínum hin besta eigin-
kona, eins var hún börnum sínum
hin ágætasta móðir, og hin raun-
besta húsmóðir hjúum sínum.
Hún var glaðlynd og skemtin í
viðræðum, enda gáfuð kona og
bókelsk og fróð um marga hluti.
Síðastliðið missiri hafði hiín kent
lieilsubilunar. Var gerður upp
skurður á henni, sem virtist hafa
tekist vel. En skömmu síðar eln-
aði henni sjúkdómurinn, svo ekk-
ert varð við ráðið og andaðist
lnin heima á Barkarstöðum 29. f.
Snjóflóð í austu rrísku Ölpunum.
Afskaplega mikill snjór var í
Austurríki og Balkanlöndunum í
öndverðum þessum mánuði. í Aust
urríki teptust samgöngur víða,
sjerstaklega í Steiermark og mörg
afskekt hjeruð og þorp voru ao
verða bjargarlaus. Snjóflóð fellu
mjög víða og ollu miklu tjóni. Á
einum stað fell snjóflóð á járn
brautarlest og velti henni um kol).
í Salzburg fell gríðarmikið snjó-
flóð og eyðilagði um 80.000 fer-
metra af skógi. Fjöldi manna hef-
ir farist, í snjóflóðunum.
m., aðeins 61 árs og tæpum tveim
mánuðum betur.
Ræður að líkum að jafn ágætr-
ar mannkostakonu verði saknað
af sveitungum hennar og öllum,
sem lienni kyntust á lífsleiðinni.
En sárastur verður eðlilega sökn-
uður barna hennar, sem unnu
henni heitast og þektu hana best
og það hjarta af gulli, sem hún
bar í brjsti.
Blessuð sje minning hem-ar!
Happdrættl
i Tyrklandi.
Nýlega voru dregnir út stærstu
vinningarnir í tyrkneska happ-
drættinu, og vildi þá svo einkenni-
lega til, að 8 stærstu vinningarnir
lentu hjá mönnum, sem sátu í
fangelsi. Nokkrir af þessum föng-
um áttu eftir að sitja 7—8 ár í
„Þfer eigið ekki
atl wersla hfer“.
Þá er nú «Mjólkursamsalan“ bú-
in að starfa í rúman mánuð, og er
vert að þeirra tímamóta sje minst.
Á þessu tímabili hafa menn smakk
að bæði súra og upphitaða mjólk
sjeð ný flutningatæki og kvnst,
nýjum verslunarháttum. Verslun-
arhættir geta verið mismunandi
með mjólk eins og annað, eins og
allir vita.
‘'m annars var það smáatvikvsem
kom fyrir í vikunni sem leið, sem
jeg vil segja frá, og þessa versh
un snertir. Húsmóður eina van-
iiagaði um lítilræði úr mjólkur-
búð, og notar liandhægustu að-
ferðina til að nálgast þetta, sím-
ar og biður um að senda sjer
þetta heim. En af sjerstökum ó-
stæðum símaði hún ekki í næstu,
heldur næst næstu búð. Jú, og
þess,
fangelsi, en einn þeirra var að- hvar heima? Ilún segir ti]
eins dæmdur í 35 daga skulda- þá er svarað: „Þjer eigið ekki að
fangelsi og afplánaði hann eitt ! versla hjer“.
tyrkneskt pund á dag. Honum ; Þetta var þá fyrir utan umdæm-
hefði því verið auðvelt að leysa (ið eða livað það er kallað hjá Sam-
,sig úr fangelsinu. Við blaðamenn, sölunni.
sem náði tali af honum, er hann | Það var líkt þessu hjá Hólm-
hafði lilotið hinn stóra vinning, íasti forðum á dögum dönsku ein
sagði hann, að sjer dytti ekki í okunarinnar og hann vann til
liug að fara úr fangelsinu fyr en hýðingarinnar, hann verslaði þar
tíminn væri útrunninn. Hann sem hann átti ekki að versla.
sagði, að hann ætti fangelsisvist j En þá var líka skipulag.
sinni það að þakka, að hann hefði ; Mjólkurkaupandi.
keypt þetta happanúmer og í j —---------------
þakklætisskyni ætlaði hann því að Magniis Vigfússon, verkstjóri
dvelja í fangelsinu meðan hann Kirkjubóli, átti 65 ára afmæli g0-
gæti. þ. m.