Morgunblaðið - 26.03.1935, Qupperneq 5

!»riðjudaginn 26. mars 1935.
MORGUNBLAÐIÐ
S jávarafurðir:
rSöltuð síld (matjes) 38.740 tn. — 758.600.00
-Síldarlýsi 3685.900 kg. . — 641.600.00
'Síldarmjöl 5174.500 kg. . — 852.400.00
Isvarinn fiskur 4373.800 kg. — 875.500.00
"Verkaður þorskur 99.400 kg. kr. 42.000.00
Fiskimjöl 4970.300 kg. . — 1444.000.00
ki*.
LandbúnaSaraf urðir:
Ull 121.100 kg kr. 112.700.00
-Sauðargærur salt. 152.400 kg. — 201.800.00
Önnur skinn og húðir . . — 16.400.00
Frímerki kr. 32.600.00
Ýmislegt annað — 28.300.00
kr. 4.614.100.00
— 330.900.00
— 60.900.00
Alls kr. 5.005.900.00
Af þessu yfirliti sjest, hve máske meira en nbkkurn órar
. ákaflega þýðingarmikill mark- fyrir.
„aðurinn í Þýskalandi er fyrir Tapist hins vegar markaður-
íslenska framleiðslu, og þó eink inn í Þýskalandi fyrir þessa
um fyrir síldarútveginn, togara vöru þá væri mjög dregið úr
útgerðina og fiskimjölsfram- líkum fyrir því, að síldarút
leiðsluna. vegurinn verði arðvænleg at-
Þetta skýrist. enn betur, þeg- vinnugrein í framtíðinni.
ar athugaður er út af fyrir sig
íútflutningur hverrar þessara Síldarlýsi.
rgreina sjávarútvegsins til Á árunum 1927—1932 nam
Þýskalands undanfarin ár. meðal-útflutningurinn á síldar-
Matjessíld. lýsi til Þýskalands á ári ca
Árið 1927 hófst fyrir alvöru 3000 tonnum og að verðmæti
útflutningur á matjessíld (lin- kr. 1.038.600.00.
saltaðri síld) til Þýskalands. Markaður fyrir síldarlýsi er
Það ár voru fluttar þangað ca. mikill utan Þýskalands, þar á
4.600 tunnur samtals af mat- meðal bæði í Danmörku og
jes. og grófsaltaðri síld að Noregi.
verðmæti krónur 126.100.00. En samt er rjett að loka ekki
iÚtflutningur matjessíldar fór viðskiftunum við Þýskaland
.svo smámsaman vaxandi og með þessa vöru, einkum með
náði hámarki árið 1933, er tilliti til þess að framleiðslan
fluttar voru beint þangað 46.- á síldarlýsi á væntanlega fyrir
»618 tunnur að verðmæti kr. sjer að aukast stórkostlega hjer
967.801. Auk þess munu að á landi.
minsta kosti ca. 10.000 tunnur j
hafa verið fluttar þangað með ^ Síldarmjöl.
umskipun í Kaupmannahöfn og Sala á síldarmjöli beint hjeð
. annars staðar. | an til Þýskalands mun hafa
Síðastliðið ár minkáði útflutn byrjaði árið 1926, enda var ekki
ingurinn á matjessíld til Þýska um beinar skipafehðir að ræða
lands niður í 18000—1900.0 hjeðan til Þýskalands fyr en
tunnur, sem námu að verðmæti þá. Það ár voru seldar þangað 1
600—700 þús. krónum. , 807 smálestir fyrir kr. 174.300.-
Þessi mikla minkun á útflutn 00. Strax árið eftir voru útflutt
ingnum stafaði ekki af því að þangað 5.255 smál. fyrir kr.
Þjóðverjar vildu ekki kaupa 1.754.700.00, og var það
síldina, heldur af því, að ekki 73.62% af allri síldarmjöls-
hafði verið verkað nóg af mat- framleiðslu landsins.
jessíld til þess að fullnægja Á árunum 1927—1932 nam
- eftirspurninni. meðalúflutningur á síldarmjöli
Er leitt að ekki skyldi vera hjeðan til Þýskalands árlega
hægt að hagnýta sjer til fulls 4.254 smálestum og að verð-
: s.l. ár þann ágæta markað sem mæti kr. 1.110.000.00. Skýrslur
var í Þýskalandi fyrir matjes- Hagstofunnar ná ekki nema
síldina. fram til ársins 1932. Á þeim
Ástæðan fyrir því að svona árum, sem skýrslurnar ná til,
fór var fyrst og fremst sú, hve hefjr 65% (64.58%) af út-
seint á árinu verslunarsamning fiuttu síldarmjöli verið selt
: arnir við Þýskaland voru stað- beint til Þýskalands. Þar að
festir. \ auki er áreiðanlegt, að miklum
S.l. ár var matjesverkaða síld hluta af því síldarmjöli, sem
in seld til þessa'ra landa: : talið er útflutt til Noregs, hefir
i verið umhlaðið þar til Þýska
ca. 19.000 tunnur ]an(js.
ríkisstjórnarinnar, Jóhanni
Jósefssyni alþm. að lokum í
síðari ferð sinni til Þýskalands
s.l. ár, þrátt fyrir mikla erfið-
leika, að koma á „clearing“
samningi við Þýskalandi. Enda
þótt sá samningur væri til mik-
illa bóta fyrir síldarmjölsfram
leiðsluna, þá varð hann ekki
að svipað því fullum notum,
vegna þess, að síldveiðin var
búin, þegar samningarnir loks-
ins voru endanlega staðfestir.
S.l. ár var megnið af útfluttu
síldarmjöli selt til Noregs. —
Þannig voru um 60% af út-
fluttu síldarmjöli Síldarverk-
smiðja ríkisins seld þangað. —
Mikinn hluta af þessu mjöli
munu Norðmenn hafa selt aft-
ur til Þýskalands. Gátu þeir
komið síldarmjcli á þýskan
markað í skjóli verslunarsamn-
inga sinna við Þjóðverja. í lok
síldveiðitímans í sumar urðu
þó vandkvæði á því að þeir
gætu komið íslensku síldarmjöli
inn í viðskifti milli Noregs og
Þýskalands, og má telja víst,
að á komandi sumri verði ekki
hægt að nota þessa leið til þess
að koma ísl. síldarmjöli á þýsk
an markað.
Þótt gripið hafi verið til
þessa ráðs sem neyðarúrræðis,
þá þarf það ekki útskýringa
við, hversu dýrt og óheppilegt
það er fyrir oss íslendinga að
þurfa að nota Norðmenn sem
milliliði til þess að koma síldar-
armjöli á þýskan markað.
Lokist markaðurinn í Þýska-
landi fyrir íslensku síldarmjöli,
hvort sem það er sent þangað
beint eða eftir krókaleiðum, þá
er mjög hætt við því, að rekst-
ur síldarverksmiðjanna hjer
landi muni stöðvast að mestu
eða öllu leiti.
Þýskaland
Pólland
'Svíþjóð
Danmörk
Noregur
Ameríka
22.000
6.300
4.900
1.000
7.000
Samtals ca. 60.200 tunnur
Á árinu 1933 seldi Síldar-
verksmiðja ríkisins meira en
% hluta af allri síldarmjöls-
framleiðslu sinni til Þýskalands.
En sl. ár, 1934, var ekki nema
tæpur hluti af því síldar-
mjöli, sem flutt var út frá Síld-
Eins og yfirlitið ber með sjer arverksmiðjum ríkisins, seldur
er aðalmarkaðurinn fyrir mat- til Þýskalands. Þessi mikla
jessíld í Þýskalandi og Pól- rýrnun á- útflutningi þangað
landi. stafaði af auknum innflutn-
Ef rjett er á haldið, er hægt' ings- og gjaldeyrishömlum þar
að auka markaðinn í þessum í landi.
Tveim löndum stórkostlega,! Að vísu hepnaðist erindreka
ísfisksalan.
Isfisksala til Þýskalands hófst
mjög smáum stíl á árinu
1930. Það ár voru fíuttar ti
Þýskalands 1770 kg. af ísfiski
fyrir kr. 743.00.
Árið 1931 nam þessi útfl
1.273.385 kg. sem seldust fyr
ir kr. 388.000.00, samkvæmt
Hagskýrslum, en fyrir krónur
505.972.45 samkv. skýrslum
Fiskifjel. íslands.
Á árinu 1931 gekk ísfisksal
an vel frá okt. og fram í nóv
mánuð, en eftir að kom fram
yfir miðjan nóv. keyrði alveg
um þverbak með söluna. Auk
þess voru lagðar hömlur á and
virði aflans, þannig að eigend-
urnir höfðu ekki umráðarjett
yfir því. Var þetta gert til þess
að koma í veg fyrir að útlendir
togarar sigldu með’ ísfisk til
Þýskaland?.
Til þess að reyna að greiða
úr þessum vandræðum, var Jó-
hann Þ. Jósefsson alþm., fyrir
tilmæli Fjel. ísl. botnvörpuskipa
eigenda, sendur af ríkisstjóm-
inni til Þýskalands í nóv. mán-
uði 1931.
Tókst Jóhanni að fá samn-
inga um sölu á ísfiski fyrir alt
að 700 þúsund RM., til febrúar
loka næsta ár (1932), og einn-
ig að fá laust hið kyrsetta and-
virði fiskjarins. Var gert ráð
fyrir framlenging á þessum
samningi eftir 1. mars 1932,
sem líka varð í framkvæmd-
inni.
Á árinu 1932 nam útfl. ís-
fiskur til Þýskalands 4.373.826
íg. eða að verðmæti krónum
875.460.00, samkv. skýrslum
Hagst. Islands, en krónum
1.111.464.85 sapikv. skýrslum
Fiskifjelagsins, sem í þessu til-
felli eru- rjettari.
Haustið 1933 voru löndunar-
skilyrði í Þýskalandi þrengd
stórkostlega. Var þá Jóhann
Þ. Jósefsson alþm. sendur aft-
ur til Þýskalands af ríkisstjórn
inni til þess að reyna að gera
löndun á ísfiski mögulega. —
Þrátt fyrir afarmikla örðug-
leika tókst honum að lokum að
fá löndunarleyfi fyrir ísfisk í
Þýskalandi, en leyfið kom að
litlum sem engum notum á ár-
inu 1933, vegna þess, hve seint
það fekst. Voru á árinu aðeins
fluttir út 2 farmar af ísfiski,að
verðmæti samtals kr. 48.597.10.
Samt varð ómetanlegt
gagn af þessari ferð því
að Jóhanni tókst að fá ádrátt
um löndunarleyfi s.l. ár, sem
svo var veitt s.l. sumar, þegar
Jóhann hafði farið aðra ferð
til Þýskalands.
Samkvæmt því löndunarleyfi
máttu íslendingar selja til
Þýskal. s.l. ár ísfisk fyrir RM.
800.000.00, eða ca. kr. 1450.
000.00, sem skiftist niður a
fjóra mánuði, ágúst, september,
október og nóvember, RM. 200.-
000 að verðmæti og 1000 smál.
að magni á hverjum mánuði.
Er ekki ofmælt að segja, að
þetta löndunarleyfi í Þýska
landi hafi borið uppi ísfiskveið-
ar togaranna nú s.l. haust.
Fiskimjöl.
Útflutníngur á fiskimjöli
til Þýskalands byrjaði árið
1926 sama árið og farið var
að selja síldarmjölið beint
þangað.
Árið 1926 nam útflutning-
urinn á fiskimjöli til Þýska
lands 1132 smálestum og að
verðmæti kr. 355.800.00. Á ár
unum 1926—1931 fór útflutn
ingur á fiskimjöli þangað hrað
vaxandi og náði hámarki árið
1931.
Þá nam hann 5662 smálestum
og að verðmæti kr. 1.486.415.
00. —
Á árunum 1927—1932 var
Ef markaðurinn í Þýskalandi
lokaðist fyrir íslenskri fiski-
mjölsframleiðslu, þá væri höf-
uðstoðinni kipt undan þessum
veigamikla atvinnurekstri.
Að lokum vil jeg spyi'ja: Á
að dragast lengur að skipa
verslunarerindreka fyrir Mið-
Evrópu?
Eru valdhafarnir svo blindir
að þeir sjái ekki þá knýjandi
nauðsyn, sem er fyrir hendi og
síðasta Alþingi viðurkendi?
Ekki er hægt að bera því við
að ekki sje til hæfur maður'í
stöðuna, því að Jóhann Jósefs-
son er að alli’a óhlutdrægra
dómi, sjálfkjörinn til þessa á-
byrgðai*. og þýðingarmikla
starfa ef hann vill taka hann
að sjer.
Iluiidtirinii
bíður eftir hús-
bónda sínum.
Á sjúkrahúsi í St. Anthony í
l.’linois í Ameríku er hundur, sem
vakið liefir eftirtekt ferðamanna
xar um slóðir. Húsbóndi hans varð
fyrir bílslysi og var fluttur á
þetta sjúkrahús. Hundurinn fylgð-
ist með, en fekk ekki að komast
inn. Hann lagðist þá við dyrnar,
g þar hefir hann haldið sig síðan.
Húsbóndi hans andaðist skömmu
eftir, að hann kom á sjúkrahúsið
og var borinn til grafai’, án þess
ð seppi yi’ði þess var. Þess vegna
beið hann rólegur liúsbónda síns.
Þetta var árið 1924, og enn þá
b/ður hann. Dyravörðurinn gefur
konum mat og annast: hann. Hann
hi’eifir sig varla af staðnum. Við
og við fer hann þó á kreik og
rjettir úr sjer, en kemur fljótlega
aftur.
Dyravörðurinn heldur því fram,
að það sje ekki vegna ætis að
hann kemur jafnan aftur, heldúr
eingöngu vegna þess, að hann bu-
ist við húsbónda sínum.
VigbúnalSur
Rússa.
í símskeyti frá Moskva 21. febr.
er sagt frá því, að jafnfi’amt því
sem stjórnin auki rauða herinn
stöðugt, kosti hún kapps um að
æfa verkamenn við lierþjónustu
meðalútflutningur þangað á ári °" liafi nú meðal eirra á að skiPa
1.2 miljón fullæfðra manna. Ei’u
það skotmenn, menn, sem æfðir
hafa verið við að stökkva út ur
flugvjelum með fallhlíf, hjúkrun-
armenn og njósnarar.
3791 smálest og að verðmæti
kr. 1.119.800.00.
Á árunum 1927—1932 fóru
rúnxlega 90% af útfl. fiski
mjöli til Þýskalands.
Ái’ið 1933 voi’u fluttar ti
Þýskalands 5553 , smálestir af
fiskimjöli sem nam að vei’ð
rnæti kr. 1.314.098.00. Af út
flutningsmagninu 1933 fóru
93.76% til Þýskalands.
Árið 1934 nam heildai’út-
flutningui’inn af fiskimjöli frá
Iandinu 4695 smálestum og að
vei’ðmæti kr. 1192.360.00.
Skýrslur eru ekki enn fyrir
hendi um það, hvernig þessi
útflutningur skiftist á markaðs-
löndin, en vitanlegt er að hann
fór að langmestu leiti til Þýska
lands eins og áður. Að vísu
ti’uflaðist salan þangað um
tíma af sömu ástæðum og salan
á síldarmjöli.
Af hverju kemur skallinn?
Á fundi augnlækixa, sem hald-
inn var í Lincoln í U. S. A. fyrir
skömmu, sagði einn læknirinn,
pi’ófessor Geoi’g Carlsson, að
menn fengju skalla af því að
reyna of mikið á augun.
Ekki ráðafátt.
I Ameríku tískast mest, að
skrautgripir, hringir og annað
sjeu stórir og áberandi. Eix þegar
hanskar eru hafðir, sjást ekki
hringirnir. Því hafa stúlkurnar
í Ameríku tekið upp þann sið,
að hafa hringi, armbönd og arm-
bandsúr utan yfir hönskunum.