Morgunblaðið - 30.07.1935, Page 4

4
ar «t——rri n ' i"'"n. • *
Nútíð og framtíð.
(FrjeUabrfef frá útlöndum).
f ------ ;t
Eftirfarandi frjettagr&in og yfirlit hefir blaðmu
borist frá útlöndum. Er hjer í fáum dráttum brugðið
upp yfirliti yfir nokkur helstu málefni, sem rædd eru
um þessar mundir.
Niðurlag.
Afstaða Þjóðverja.
Ef sundrung kemur upp á milli
Bandamanna, sem stóðu saman
gegnt Þjóðverjum í ófriðnum, t.
d. út af Abyssiníumálum, þá er
það vitaskuld vatn á myllu Þjóð-
verja, eins og nú horfir við.
Það er engum efa undirorpið,
að Þjóðverjar hafa hugsað til
hefnda. Þeir hafa alið á einbeitt-
um hefndarhug.
Hitlér segist elska friðinn. Og
það er engin ástæða til þess að
efast um einlægni lians. Það er
yfirleitt álit manna, að Hitler sje
einlægur maður, segi ekki annað
en það, sem liann meinar, komi til
dyranna eins og hann er klædd-
ur. En annað mál er það hvort
segja má hið sama um alla sam-
starfsmenn hans,
Þegar Hitler heldur útvarps-
ræður sínar og mikill mannfjöldi
er viðstaddur, þar sem hann talar,
þá er það segin saga, að þegar
hahn talar um hernað og reiddan
hnefa, þá ætla fagnaðarópin að
kæfa hina miklu rödd hans. En
tali hann í anda friðarins, þá
lieyrist engin rödd er fagnar því
máli hans.
Nýtt hugarfar.
Menn segja að Hitler hafi gefið
þjóð sinni nýtt hugarfar. Þetta er
að nokkru leyti rjett. Hann
hreytti á stuttum tíma afstöðu
})jóðarinnar gagnvart umheimin-
rnn, i'rá því sem hún var eftir ó-
íriðinn.
En 5*nnnm hefir vitaskuld verið
j tikill Ijettir að því, hve Þjóð-
verjar, einkum Prússar eru gjarn-
ir á að fylgja leiðtogum, sterkum
mönnum — og láta leiðast af
þeim.
I ófriðarlokin áttu Þjóðverjar
vlð miklar hörmungar að búa.
Frakkar tróðu þeim um tær svo
undan sveið. Þeir höfðu blökku-
mannahersveitir í Rínarlöndum.
Þeir ljetu þar ýmislegt viðgangast
er særði tilfinningar Þjóðverja
mjög. Þeir rjeru að því að fá
Rínárlönd gerð að sjálfstæðu ríki
o. s. frv.
Á þessum árum reyndö þýskir
stjórnmálamenn, sósíalistar og
frjálslyndu flokkarnir, m. a. Volks
partei o. fl. að koma Þjóðverjum
í sem besta verslunaraðstöðu og
reisa iðnað landsmanna við, en
vinna á móti hinum fyrri hernað-
aranda.
í viðleitni þessari áttu þeir
trygga aðstoðarmenn þar sem
Bretar voru. Á öllum þeim milli-
ríkjafundum sem haldnir voru á
þessum árum, stóðu breskir full-
trúar jafnan við hlið Þjóðverj-
anna, þegar um hagsmuni Þýska-
lands var að ræða. En andstöðu
áttu þeir að mæta frá öðrum Ev-
rópuþjóðum, einkum frá Frökk-
um.
Þjóðverjar fengu hvert lánið
eftir annað frá Ameríku, Dawes-
lánið og Young-lánið, og alt virt-
ist vera þar á framfaraskeiði.
Þangað til kreppan skall yfir,
og Bandáríkjamenn kiptu snögg-
lega að sjer hendinni með lánveit-
ingar og heimtuðu lánin endur-
greidd.
Hvert iðnfyrirtækið hrundi af
öðru í Þýskalandi og bankarnir
urðu gjaldþrota.
Þarna var þá iðin, dugleg og
alvörugefin þjóð, 60 miljónir
manna, er lifað höfðu hörmungar
ófriðarins, með allri hugsanlegri
armæðu lians, gengishruni, eigna-
tjóni. ; sulti, vonsvikum, sem
byrjuð var að eygja einhvern bata
með eljusemi sinni, en sá nú alt
ramba áð nýju á barmi eyðilegg-
ingafcixmar.
Þá kemur maður fram á sjónar-
sviðið, Hitler, sem segir:
Vandræði þjóðarinnar stafa af
því, að hún hefir valið sjer ónýta
fórystumenn. Þýskaland getur enn
í dag verið sjálfbjarga, eins og
það áður var, ef rjett er á haldið
En forystumennirnir svíkja
þjómúá. Meðan almúginn á ekki
inálungi matar, raka gyðingar
|amán stórfje af braski sínu.
f Þjóðverjar þurfa engir ölmusu-
Yienn að vyra. Þeir geta enn stað-
ið á eigin fótum. Þetta sagði Hitl-
ér. Og‘ hann sigraði.
Vígbúnaðurinn.
Þjóðverjar máttu ekki vígbú-
ast. Þeir gerðu það samt. Þeir
fóru leynt með vígbúnað sinn. En
'ei’nn góðan veðurdag var svo
komiðfi að allur heimurinn vissi
lim hann, og vissi um leið af 60
miljónum manna í Þýskalandi
höfðu 15 miljónir fengið æfingu
og þjálfun til þess að taka þátt
í hernaðarstörfum eða öðrum
störftim, sem eru hernaði sam-
fara.
En ekki'nóg með það.
Ástandið í Þýskalandi er nú að
mörgu leyti eins og í ófriði.
Allur innflutningur t,il landsins
er undir binu strangasta ríkis-
eftirliti. Enginn má flytja neitt
inn í lándið, nema að fá til þess
leyfi.
Og öll fjármál landsins eru í
hinum rígbundnustu skorðum. I
verslun og f.jármálum ríkir hið
fullkömnasta einræði, alveg eins
og á ófriðartímum.
Alt minnir þetta á ástandið
eins og það var meðan ófriður-
inn stóð yfir.
Þýskaland er nú eins og ramm-
efldur maður, sem býr við þröng-
an kost, innan um nágranna, er
allir hafa betra ldutskifti, betri
lífskjör en hann.
Það er . ekkert óeðlilegt þó að
sú hugsun læðist fram og þróist
meðal þjóðaripnar, eins og ástand
ið er nú, að hún hefði alt að
virina, engu að tapa, ef í odda
skærist.
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudaginn 30. júlí 1935.
Hitler talar í útvarp.
Ef Þjóðverjar leiddust út í ó-
frið, eru að vísu engar líkur til,
að þeir gætu gert sjer vonir um
að vinna sigur. En á hinn bóginn
er engin trygging fyrir því, að
hin innilokaða þjóð, sem lifir við
erfið ltjör, en sjer betri lífskjör
nágrannanná, liafi altaf stillingu
til þess að meta og vega það mál
rjett.
Afstaða Þjóðverja í ófriði nú
og fyrir 20 árum er öll önnur.
Meðan barist var á jörðunni,
þeir, sem ófrið háðu, lögðu land
undir fót, þá var lega Þýskalands
styrk, mitt á milli óvinanna. Þá
gátu þeir flutt heri sína um land
sitt, milli vígstöðvanná, eins og
best hentaði. Og þá gátu þeir, að
mestu leyti, barist utan við sín
eigin landamæri inn á landssvæð-
um nágrannaþjóðanna.
Nú er öðru máli að gegna. Nú
verða eigi viðureignir háðar, sem
úrslitum valda á landi, í skotgröf-
um og' með stórskotaliði. Næst
verður barist í lofti.
Hugsum okkur að stríð hefðist.
I sama vettfangi legðu upp lier-
sveitir flugvjela úr öllum þeim
iöndum til árása á einn stað, á
höfuðborg Þjóðverja.
En Þjóðverjar þyrftu að skfita
sínum lofther í marga staði í
senn. Þessvegna er miklu minni
von um sigur á öðrum þjóðum.
Þetta er mikill munur frá því
sem áður var. Þessvegna geta
Þjóðverjar aldrei hugsað sjer að
heyja ófrið við margar þjóðir í
senn.
Ef þeir, á annað borð, hugsa
sjer, að til vopnaviðskifta geti
komio, þá yrði það hugsanlegast
frá þeirra sjónarmiði, ef sundr-
ung kæmi upp milli þeirra þjóða,
er þeir seinast áttu í höggi við.
Sundrungarefnum, svo sem A-
byssiníudeilunni, er fylgt með
mikilli eftirtekt í Þýskalandi.
Stundum er verið að spá nýrri
byltingu í Þýskalandi. En bylting
þar er alveg óhugsanleg, nema
með því eina móti, að til ófriðar
komi.
TJpp úr ósigri Þjóðverja í ó-
friði gæti risið bylting, eða ó-
Stjórn og glundroði, sem enginn
I
getur gert sjer í liugarlund hvar
lendir.
En leiðin til þéss að forðast ó-
frið og allar þær hörmungar, er
af honum leiddi, er sú, að gefa
Þjóðverjum kost á að bæta kjör
sín, gefa þéim kost á, að átta sig.
Þjóðverjar þurfa að fá tækifæri
til að geta bætt aðstöðu sína í
heimsviðskiftunum, aukið versl-
un sína. Með því móti batnar hag
ur þjóðarinnar, og hún verður á-
nægðari með hlutskifti sitt.
Takist að tefja fyrir því í em
5—10 ár, að ófriður brjótist út í
Mið-Evrópu, er vonandi, að hætt-
an verði þá liðin hjá.
Upphaf vandræðanna.
Það, sem kóm glundroðanum af
stað í fjármálum þjóðanna fyrst
og fremst, og Þjóðverjum á kald-
an klaka, var það, er Bandaríkja-
menn sumarið 1929 skyndilega
hættu að lána Þ.jóðverjum fje, og
kölluðu lánsfje sitt til baka með
liarðri hendi.
Þessi framkoma kom bæði
Bandaríkjunum og öðrum í koll.
Sannleiktirinn er, að alt fram
að ófriðarárum voru Bandaríkja-
menn landnemaþjóð. fyrst og
fremst, er þurfti á lánsfje að
halda, til þess að bagnýta sjer
land sitt og verðleilca þess.
En skyndilega var þjóðin í
samfjelagi heimsþjóða auðsafnað-
arþjóð.
Bandaríkjamenn áttuðu sig
ekki nægilega á þessu. Þeir kunnu
illa með fje sitt að fara. Og lána-
starfsemi þeirra var ekki rekin
með þeirri fyrirhyggju, sem vera
bar.
Nú eru Bandaríkjamenn eins
'og auðmaður í fjelagsskap þjóð-
anna, er lokar sig inni með auð
sinn, neitar viðskiftum við aðra
— bæði sjer og öðrum til tjóns.
Bretar skoða það sem sitt hlut-
verk í heiminum að reyna að
bæta úr þessu.
Miðstöð heimsviðskiftanna er
hjá þeim. Þeir tóku upp verslun-
arsamningaleiðina 1932, og hafa
haldið áfram á þeirri braut síð-
an. Með viðskiftasamningum sín-
um reyna þeir að örfa heimsvið-
skiftin.
Þeir kaupa árlega vörur af öðr-
um þjóðum fyrir um 300 milj.
sterlingspunda meira en þeir
jselja. Þetta geta þeir gert vegna
þess, hve hinar ósýnilegu greiðsl-
ur til landsins eru miklar, vextir
* af inneignum þeirra hjá öðrum
þjóðum og aðrar slíkar tekjur.
! Fyrstu ár kreppunnar litu Bret-
ar svo á, að þeir myndu geta
keypt innflutningsvörur sínar
livar svo sem þeim byði við að
horfa. En þegar innilokunar- og
haftástefnan meðal annara þjóða
ruddi sjer meira og meira til
nims, kom það í ljós, að þetta var
þeiin ókleift. Þeir urðu að víkja
inn á sömu braut. Og tóku upp
I viðskiftasamninga.
Nú liafa Bretar gért viðskifta-
samninga við 20 þjóðir.
i
Og árangurinn hefir orðið sá,
að viðskiftin fara vaxandi ár frá
t
árí, við nálega allar þessar þjóðir,
Mesti Þrándur í Götu eru
i
Bandaríkjamenn, sem enn loka
sig svo mjög úti frá viðskiftum
við aðra. Innflutningur þeirra frá
Bretum 6r t. d. 100 milj. dollara
minni á ári en útflutningtir þeirra
jtil Bretlands. Þeir eru þó nú sem
j stendur þrefalt efnaðri þjóð og
fjársterkari en Bretar.
Lítilsháttar byrjun hafa Banda-
ríkjamenn þó gert nú nýlega í þá
átt, að gera viðskiftasamninga við
aðrar þjóðir, á'svipuðum grund-
velli og Bretar hafa gert undan-
farin ár.
Er þess að vænta, að sú byrj-
un sje fyrirboði þess, að þeir
haldi áfram á sömu braut, semji
Vð fleiri og fleiri þjóðir, með það
fyrir augum, að viðskiftin vaxi.
Fari svo, er þess að vænta, áð
smátt og smátt greiðist úr við-
skiftakreppu þeirri, sém nú þjak-
ar heiminn.
Ráfininffarstofa Slmt
R«ykjavíkurbæjar aqom
lHflÍpil ln gi i (i. lofti).
KarlmannadeiMín opin frá
kl. 10—12 eg 1—2.
KvennaáeiMm opin frá
kl. 2—6 e. k.
Vtanuveitendum og atviuutDuesskj
sndum er veátt öQ aSatoÖ vit ráCn
ingu án en«Inrg}ah}fl.