Morgunblaðið - 16.01.1936, Qupperneq 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudaginn 16. jan. 193fi.
ii pii'iimi lyiwi i ii b—ra—Ma———
Stjórnarflokkarnir
og Reykjavík.
Orö og athafnir.
Re'ykvíkingar hafa vafalaust
veitt því eftirtekt, að í hvert sinn
sem stjórnarblöSin minnast á fjár-
hag Reykjavíkurbæjar, útmála
þau með sterkustu orðum sem
tungan á til það hörmungarástand
sem hjer ríki á sviði fjármálanna.
Manni skilst á skrifum stjórn-
arblaðanna, að Reykjavíkurbær
sje verst stæður allra bæjar- og
sveitarfjelaga á landinu og að
hann hafi um langt skeið verið
á barmi gjaldþrots!
Þannig hafa skrif stjórnarbláð-
anna í garð Reykjavíkur verið
látlaust síðustu 3—5 árin. Þar
hefir aldrei hlje verið á. Þegar
annað stjórnarblaðið hefir um
stund látið niður falla þessi róg-
skrif, hefir hitt óðara tekið við
og þannig hafa þau skifst á í þess
ari þokkalegu iðju.
Nú skyldi maður ætla, að þeir
menn, sem þannig lýsa ástandinu
í Reykjavík, reyndu eitthvað að
gera til þess að bjarga höfuðborg
landsins frá gjaldþroti. Varla eru
þessir menn svo aumir, að þeir
ekki skilji það, að ef Reykjavík-
urbær yrði gjaldþrota, myndi rík-
ið hrynja með.
Liggur þá næst fyrir að at-
huga, hvað þessir menn hafa að
hafst til þess að bjarga fjárhag
Reykjavíkur.
Núverandi stjórnarflokkar hafa
haft meirihluta á Alþingi síðan
síðla sumars 1927.
Á þessu tímabili hafa mörg lög
verið samþykt á Alþingi, sem
snerta Reykjavík og íbúa bæj-
arins.
En þótt leitað sje með logandi
ljósi gegn um öll þessi lög, finst
þar ekki eitt einasta ákvæði,
sem miðar að því, að ljetta byrð-
ar Reykjavíkur eða íbúa bæjar-
ins.
Aftur á móti hafa mörg lög ver-
ið samþykt á þessu tímabili, sem
þyngja stórkostlega byrðar
Reykvíkinga. Sjerstaklega hefir
þessum lögum fjölgað ört, síðan
núverandi stjórnarflokkar brut-
ust til valda.
Má þar fyrst nefna tekjuskatts-
löggjöfina. Hún er þannig úr
garði gerð og það játa stjórnar-
flokkarnir opinberlega, að Reyk-
víkingar eiga þar að blæða mest.
Minna má á aðgerðir stjórnar-
flokkanna í sjávarútvegsmálun-
um, sem allar stefna að því, að
koina togaraútgerðinni fyrir ka1t-
arnef. En það er Reykjavík sem á
fyrst og fremst alla sína afkomu
undir togaraútgerðinni. Hún stend
ur og fellur með henni, eins og nú
standa sakir.
Minna má á framfærslulögin,
sem samþykt voru á síðasta þingi.
Þar var sveitfestitíminn afnuminn
með öllu, svo að framvegis verða
menn sveitlægir þar, sem þeir eiga
lögheimili. Þetta þýðir það, að
kaupstaðirnir og þá fjnrst og
fremst Reykjavík, fær á sínar
herðar aðalbyrðar framfærslunn-
ar. Samt þóknaðist stjómarflokk-
unum á Alþingi að gera lög þessi
þannig úr garði, að Reykjavíkur-
bær á eldci sama rjett og aðrir
kaupstaðir til endurgreiðslu úr
ríkissjóði, fyrir veittan fram-
færslustyrk. Reykjavík er þar
ein tekin út úr og verður að taka
á sínar herðar 10% meir, hlut-
fallslega, en önnur bæjarfjelög.
En það eftirtektarverða e'r, að
þegar stjórnarflokkarnir voru að
>,jafna niður“ kostnaðinum af
framfærslunni, voru rök þeirra
fyrir því, að krefjast þyngri
byrða hlutfallslega af Reykjavík
en öðrum bæjarfjelögum þau, að
Reykjavíkurbær væri svo vel stæð-
ur, að hann gæti vel tekið þyngri
byrðar.
Hvernig hljómar þetta við hlið-
ina á öllum rógskrifum stjórn-
arblaðanna um fjárhag Reykja-
víkur 1
Minna má einnig á önnur lög,
sem samþykt voru á síðasta þingi.
Það er viðauki við iög nr. 78,
1933, um Kreppulánasjóð.
Samkvæmt þessum lögum er
ríkisstjórninni m. a. heimilað að
ákveða, að stjórn Kreppulánasjóðs
gefi út sjerstakan flokk hand:
hafa-skuldabrjefa, að upphæð 1%
miljón króna, með 5^% vöxtum.
Lögin se'gja, að brjef þessi skuli
nota þannig:
„Skuldabrjefum þessum má
verja til lánveitinga handa bæj-
arsjóðum kaupstaða landsins utan
Reykjavíkur, til þess að ná hag-
kvæmum breytingum á þeim lán-
um bæjarsjóða, hafnarsjóða og
annara stofnana, sem reknar eru
fyrir reikning bæjarsjóðs, en þó
eigi atvinnufyrirtækja".
Hliðstæð ákvæði voru einnig
sett fyrir öll hreppsfjelög á land-
inu.
Reykjavíkurbær er með öðrum
orðum e i n a bæjar- og sveitar-
fjelagið á landinu, sem ekki fær
að njóta þeirra hlunninda, sem
veitt eru í tjeðum lögum.
Og þegar stjórnarflokkarnir
voru um það spurðir í þinginu,
hversvegna Reykjavík væri ein
tekin út úr, var svarið liið sama:
Að Reykjavík væri svo vel stæð
fjárhagslega, að hún þyrfti ekki
slíkrar aðstoðar.
Hvernig hljómar þetta við hlið-
ina á rógskrifum stjórnarblað-
anna?
Enn má minna á það, að ein af
sprautum sósíalista, Jónas Guð-
mundsson á Norðfirði var á síð-
asta þingi með víðtækar tillögur
um tekjustofn handa bæjarfjelög-
um. Hann vildi leyfa öllum bæj-
arfjelögum — nema Reykjavík —
að leggja tolla á allar vörur og
afla sjer tekna á þenna hátt.
Þegar Jónas Guðmunlsson var
um það spurður, hversvegna
Reykjavík ein væri undanskilin,
var svarið hið sama: Reykjavík er
svo vel stæð, að hún þarf ekki
þenna tekjustofn, var svar Jón-
asar.
Hljómar ekki þetta einkenni-
lega við hliðina á rógskrifum
stjórnarblaðanna?
Þó að það sje að sjálfsögðu á-
nægjulegt fyrir bæjarstjórn
Reykjavíkur og íbúa bæjarins, að
stjórnarflokkarnir hafi svona eft-
irminnilega kjaftshöggað höfunda
rógskrifanna,
mega Reykvíkingar ekki
loka augunum fyrir þeirri
staðreynd, að núverandi
stjórnarflokkar eru þeim
fjandsamlegir í einu og öllu
og stefna vitandi vits að því,
að eyðileggja afkomu bæjar-
búa, með það markmið fyrir
augum, að koma bæjarfje-
laginu í rústir.
Austurvöllur. Pjöldi manns var
á Austurvelli í fyrrakvöld og
gærkvöldi á skautum. Svellið er
ágætt, enda er það hreinsað dag-
lega. Leiðinlegt er það, að innan
um íþróttamenn, sem þarna eru á
skautum sjer til gamans og hress-
ingar, skuli vera óhe'iðarlegt fólk,
sem stelur skóm og öðru, sem
geymt er undir bekkjunum. Þann-
ig fór t. d. fyrir einum manni í
fyrrakvöld, að hann hafði í
grandaleysi skilið eftir nýja skó
og skóhlífar, sem hann var með,
undir einum bekknum á meðan
hann var á skautunum. — Þegar
bann kom til að vitja þessara hluta
voru þeir horfnir. Fleiri munu
hafa orðið varir við þvílíkar grip-
deildir. Yitanlega er þetta alveg
óhæft og ætti lögreglan tafarlaust
að skeras í leikinn og uppræta
þe'nna ósóma.
Lyra fe'r hjeðan í kvöld áleiðis
til Bergen.
Málaferlin gegn
dularlækningum.
Eftir Einar H. Kvaran.
Einar H. Kvaran ræðir í
grein þe'ssari um dularlækn-
ingar og árásir H. K. Laxness
á Sálarrannsóknarfjelag ís-
lands, sem Kiljan kallar
Draugafjelagið.
Málshöfðun hefir verið hleypt af
stokkunum gegn sex lækninga-
miðlum, ásamt ofsókn á hendur
þeim í einu af blöðum stjórnar-
innar. Stjórnarráðið hefir látið
stórorðan rithöfund fara gegnum
rjettarskjöl í máli tveggja mann-
anna, og hann hefir notað þetta
nokkuð furðulega leyfi til þess að
ausa háði og ófrægingum yfir
þessa tvo sakborninga. Vindbelg-
ingurinn í þessari grein rithöf-
undarins, sem ekki er kunnur að
því að hafa neina þekkingu á því
máli, sem um er að tefla, er með
afbrigðum. Sálarrannsóknaf jelag
íslands er þar titlað draugatrúar-
fjelag og fullyrt er að þetta
draugatrúarfjelag hafi lýst yfir
því, að sú vera, sem Margrjet
Thorlacius nefnir Friðrik, sje
draugur. Sálrænar lækuingatil-
raunir eru nefndar galdrar. Þessa
er að eins getið hjer sem dæmis
um tóninn í þessari ritsmíð, og
þá sannleiksást og nákvæmni, sem
þar kemur fram.
Borgbjerg,
fyrv. ráðherra
látinn.
Borgbjerg.
jDORGBJERG fyrv. kenslu-
málaráðherra Dana Ijest í
gærmorgun, tæplega sjötugur.
Borgbjerg ljest á Bispebjerg
sjúkrahúsinu, eftir hættulegan
uppskurð við blöðrubólgu.
F. J. Borgbjerg sinti talsvert
Islandsmálum og var m. a. í
sambandslaganefndinni 1918.
Hann var einnig í dansk-ís-
lensku ráðgjafarnefndinni frá
upphafi og kom nokkrum sinn-
um með dönsku nefndarmönn-
unum til íslands.
Borgbjerg varð kenslumála-
ráðherra í ráðuneyti Staunings
1929. Gegndi hann því embætti
þar til síðastl. haust, við g.óðan
orðstý.
Ráðherraembættinu sagði
hann lausu, fyrir aldurssakir,
eftir kosningarnar í Danmörku
síðastl. haust.
(Sendiherrafrjett).
Enginn vafi er á því, að fjöldi
manna furðar sig á þessari máls-
höfðun gegn flestum af þessum
mönnum. Menn skilja það, að
hjónin í Skerjafirði sjeú ekki
látin afskiftalaus af yfirvaldanna
hálfu, ef það er satt, sem á þau
er borið. Því verður ekki bót mælt
að aftra því að menn leiti lækna,
og því síður að skipa að taka af
umbúðir, sem læknar hafa sett og
telja nauðsynlegar.
Um bina sakborningana er alt
öðru máii að gegna. Ekkert hefir
komið fram, sem bendir á að þeir
hafi neinum mein gert, en mikið
bendir á að þeir hafi mörgum gott
gert, og það svo að ómetanlegt er.
Bræðurnir í Skagafirði eru sak-
aðir um hitt og annað, en það virð-
ist alt ve'ra hjegómi í augum
þeirra manna, sem nokkurt vit
hafa á þessu máli. Þeim er kent
um það að veik stúlka vísar lækn-
inum burt. En engin rök eru
færð að því, í því, sem birt liefir
verið, að þeir eigi þar nokkurn
hlut að máli. Jeg hefi heyrt sjúkl-
ing vísa burt einum af ágætustu
læknum landsins og afsegja alla
hans þjónustu. Jeg var á nálum
um að læknirinn, sem átti svo
annríkt um þær mundir, að hann,
vann nótt og dag, mundi nota
þetta tilefni til þess að segja sjer
þennan sjúkling afhendan, og jeg
átti tal um þetta við liann. Hahn
gerði ekki annað en hlæja að
þessu og sagðist ofreyndur læknir
til þess að firtast við óþolinmæði
sjúkra manna. Haiín kom aftur
Ekkjan Anna
Guðmundsdóttir.
Minning frá fósturdóttur.
Fædd 26. apríl 1851.
Dáin 25. des. 1935.
Hljóð jeg sit með harmasárin,
hugsa um það, sem liðið er,
Mjer í augum titra tárin,
trygðin þín ei gleymist mjer.
Meðan entist æfin þín
ant þjer var um kjörin mín.
Ef að sástu einhvern skugga,
alt þú vildir bæta og hugga.
Eins og kær og ástrík móðir
um mig vafðir blíðri hönd.
Þjer frá hjarta geislar góðir
gerðu bjart í minni önd.
Hrein var sál og hugur þinn
hjálpfús, glöð og trúrækin.
öllum vildir góðverk gera,
gleði og sorg með vinum bera.
Lífsins dagur e'r á enda
autt og kalt er rúmið þitt,
því skal fóstra þakkir senda
þrautum kramið hjartað mitt,
fyrir vernd og vinarhót,
veitta hlýju og raunabót,
göfuglyndi og góðar dygðir,
gulli fegri, sannar trygðir.
Horfi jeg upp til himingeima,
heilög þaL sem dýrðin skín.
Um þá björtu undraheima
áfram lifir sálin þín,
Vertu sæl, og bvíl nú hljótt
borfna vina, góða nótt.
Dauðinn bjeðan duftið tekur.
Drottinn sál til lífsins vekur.
Á.
daginn eftir, og þá fjell alt í ljúfa
löð. Læknirinn og sjúklingurinu
urðu bestu vinir. Ef Jóhann Lár-
usson hefði komið til sjúklingsins
áður, er hætt við því að bráðlynd-
ur læknir hefði kent honum um
þetta atferli sjúklingsins. En því
var ekki til að dre'ifa. Sjúkling-
urinn hafði engrar dularlækning-
ar leitað.
Bræðrunum í Skagafirði er sömu
leiðis borið á brýn, að þeir hafi
orðið valdir að vitfirring þriggja
systkina. Lögfræðingur, ^sem lesið
hefir málskjölin, hefir sagt mjer,
að á því stigi se'm málið sje nú,
sje engin sönnun fyrir því komin
fram að sú sakargift sje á rökum
reist. Enda er almennu fólki nokk
uð torvelt að skilja það, hvernig
menn verða brjálaðir af því að
Jóhann Lárusson styðji einhvers-
staðar fingri á líkama þeirra eða
taki í höndina á þeim. En það eú
það, sem sagt er að hann geri við
menn og sýnist ekki sjerlega ægi-
legt. Annars er eklti í þeim skrifum,
sem birt liafa verið, neinsstaðar
sagt, að Jóhann hafi þe'ssi syst-
kini hitt, heldur að eins að „huldu
lækningar“, sem fara fram í Skaga
firði, sjeu örsökin til brjálseminn-
ar. Eftir skrifunum mætti ætla að
læknirinn á Hofsós líti svo á, að
ef Jóhann Lárusson styður fingri
á mann í Skagafirði, þá hljóti
þrír menn >að verða vitlausir í
Hofsós! Vera má, að eitthvað sje
gle'ggri grein gerð fyrir þessu í
málsskjölunum. En þetta er sú
gáfulega greinargerð, sem notuð er