Morgunblaðið - 23.05.1937, Blaðsíða 3

Sunnudagur 23. maí 1937.
MORGUNBLAÐIÐ
Sigur Sjálfsfæðisflokksins
þýðir: Slórfeld lækkun
(ílsvaranna ■ Reykjavik.
Verslunum rfkisins
fvilnað um 900 þús. kr.
I útsvarsáiagningu.
Aaðalniðurjöfnun útsvara hjer í Reykja-
vík er að mestu lokið, og mun útsvars-
skráin væntanleg fyrir almennings-
sjónir fyrstu dagana nú eftir helgina.
Niðurjöfnunarnefnd var að þessu sinni falið
að „jafna niður“ röskum 3,8 miljónum kr. á
gjaldendur bæjarins, auk 5—10% fyrir vanhöld-
um, og er það um 10% hærri upphæð en síðast-
liðið ar.
Þeir verða áreiðanlega marg-
ir gjaldendurnir í bænum, sem
eiga erfitt með að rísa undir
* útsvarinu sínu að þessu sinni,
sem bætist ofan á hinn háa
tekjuskatt og hátoliana mörgu.
Nýr álagningar-
„stigi“.
, Við útsvarsálagninguna í
fyrra notaði niðurjöfnunar-
nefnd sama álagningar-„stig-
ann“ og árið áður, með 35%
álagi.
Að þessu sinni, bjó nefndin
sjer til nýjan „stiga“, og er
hann upp og ofan 50% hærri
en gamli „stiginn“, eða rúmlega
10% hærri en hann raunveru-
lega var í fyrra.
NiðurstaSan er m. ö. o. sú,
að útsvörin verða nú að jafn-
aði rúmlega 10% hærri á gjald-
endur en í fyrra, miðað við
sömu útsvars-skyldar tekjur og
ástæður og þá voru.
En það liggur í augum uppi,
að það er ekki erfiðleikalaust
að ná svona stórri fjárhæð af
gjaldendum bæjarins í slíku ár-
ferði sem nú er, ofan á alt sem
ríkið heimtar til sinna þarfa af
sömu gjaldendunum.
Fyrir röskum 10 árum bar
stórútgerðin aðalbyrðar útsvar-
anna í Reykjavík. En r.ú er út-
gerðin að heita má alveg þurk-
uð út úr útsvarsskránni. Hrun
útgerðarinnar hefir orðið mikil
blóðtaka á öðrum gjaldendum
bæjarins.
En það er fleira, sem hefir
komið harkalega niður á gjald-
endum bæjarins.
Verslanir ríkisins.
Eins og kunnugt er, hefir rík-
ið, hin síðari ár sölsað undir sig
mikinn hluta af heildverslun-
inni hjer í bænum, og einmitt
þann hluta, sem mestan hagnað
gefur og mestar tekjur gaf í
bæjarsjóð meðan verslunin var
í höndum einstaklinga.
Þessi verslunarfyrirtæki rík-
isins greiða ekki gjöld í bæjar-
sjóð eftir sömu reglum og
verslanir einstaklinga, heldur
greiða þær aðeins 5 % af nettó-
hagnaði.
Til þess að menn sjái, hve
stórkostiega verslunum ríkis-
ins er ívilnað í skattgreiðslu til
bæjarins, samanborið við versl-
unarfyrirtæki einstaklinga, hef-
ir Morgunblaðið látið athuga
hvað 3 ríkisverslanir, áfengis-
verslunin, tóbakseinkasalan og
víðtækjaverslunin myndu greiðá
nú í utsvar, ef þær værú lát.nar
sæta sömu reglum í útsvarsá-
lagningu og verslunarfyrirtæk;
einstaklinga. Þetta myndi líta
þannig út:
,

Reykvískar mæður á leið til sumardvalar að Laugarvatni.
jafnrjetti væri látið ríkja milli
verslana ríkisins og einstak-
linga. Það munar um minna!
Auknu byrðarnar.
En ekki nóg með það, að
stjórnarflokkarnir hafi svift
Reykjavíkurbæ 850—900 þús.
kr. tekjum, heldur hafa þeir á
hverju ári þyngt stórkostlega
byrðarpar á bænum.
Nægir í því sambandi að
benda á nýju framfærslulögin,
sem urðu þess valdandi, að fá-
tækraframfærið í bænum óx
um ca. y> miljón kr. á s. 1. ári
og fer stöðugt vaxandi. Fá-
tækrakostnaður bæjarins árið
sem leið, mun hafa numið um
1.8 milj. króna.
Áfengissala ríkisins í bæn-
1. Áfengisverslunin.
Tekjuútsvar á ea. 800 þús kr. 427.000
Veltuútsvar 1% — 23.000
2. Tóbakseinkasa lan.
Tekjuútsvar á ca. 633 þús. kr. 337.000
Veltuútsvar 1% - 32.000
3. Viðtækjaverslunin.
Tekjuútsvar á ca. 80 þús. kr. 38.000
Veltuútsvar y2% — 2.000
kr. 450.000
kr. 369.000
kr. 40.000
Samtals kr. 859.000
Þessar þrjár ríkisverslanir um verður vitanlega til þess,
greiða nú um 90 þús. kr. allar
til samans, eða um 770 þús. kr.
minna en vera bæri, ef þær
væru látnar sæta sömu meðferð
og verslanir einstaklinga.
Þess skal getið, að hjer er
mjög farið vægt í sakir í út-
svaisálagningu ríkisverslan-
anna, einkum að því er snertir
veltuútsvarið.
En nú eru ekki taldar nærri
því allar verslanir ríkisins. Hin-
ar eru að vísu ekki eins risa-
vaxnar og þær er hjer voru
taldar, en þó mun óhætt að á-
ætla að ríkisverslanirnar allar
greiði a. m. k. 850—900 þús. kr.
minna en þeim bæri, ef rjettlæti
ríkti.
Otsvörin á bæjarbúum gætu
lækkað um þessa upphæð, ef
beint og óbeint, að auka stór-
kostlega byrðar fátækrafram-
fáerisins.
Árið 'sem leið mun ágóði rík-
isins af áfengissölu 1 bænum
hafa numið um eða yfir 1 milj.
króna. Er nokkurt rjettlæti í
því, að Reykjavík fái í sinn hlut
ekki nema röskar 50 þús. kr. af
þessum feikna gróðá?
Bæjarstjórnir Reykjavíkur og
Hafnarf jarðar hafa gert þá
kröfu til ríkisstjórnar og Al-
þingis, að bæjarfjelögin fengju
þriðjung hagnaðarins af áfeng-
issölunni. Minna mætti það
vissulega ekki vera, til þess að
vega eitthvað á móti hinum
auknu byrðum sem bæjarfje-
lögin fá vegna vínsölunnar.
Sjálfstæðismenn krefjast þess
að ríkið rjetti hlut bæjar- og
sveitarfjelaganna. Þeir hafa því
á undanförnum þingum reynt
að fá nýja tekjustofna handa
bæjar- og sveitarfjelögúnum.
Á síðasta þingi kom vitur-
leg tillaga frá Magnúsi Guð-
mundssyni í þessa átt. Hann
lagði til að bæjar- og sveitar-
fjelögin fengju allan fasteigna-
skattinn og fjórðung tekju- og
eignarskattsins.
Að vísu væri þetta engan-
vegin nóg handa bæjarfjelög-
unum, eins og þau hafa yerið
leikin af rauðu flokkunum und-
anfarin ár.
En ef þessi leið væri farin,
og ef bæjarfjelögin fengju
þriðjung af ágóða vínverslunar
ríkisins, myndi útsvörin í
Reykjavík geta lækkað um ca.
1 miljón króna, eða fjórðung.
Og ef þar við bættist rjettlát
útsvarsálagning annara ríkis-
verslana, myndi útsvörin á bæj-
arbúum lækka talsvert meira.
*
Einhverjar leiðir, svipaðar
þeim, sem hjer voru nefndar
verður að fara, ef ekki á að
setja öll bæjarfjelögin 1 rúötir.
Stjórnarflokkarnir hafa ekk-
ert viljað gera til þess að rjetta
hlut bæjarfjelaganna. Þeir
hafa ekki hugsað um ánnað en
að þyngja byrðarnar á skatt-
þegnunum.
Það er því alveg áreiðanlegt,
að e n g i n bót fæst á þessu
nema Sjálfstæðismenn fái ráð-
in á komandi Alþingi.
En fái Sjálfstæðismenn völd-
in í sínar hendur, eftir kosning-
arnar, munu þeir telja sína
fyrstu skyldu að rjetta hlut
bæjar- og sveitarfjelaganna, og
sjá þeim fyrir nýjum tekju-
stofnum, svo að útsvörin geti
orðið viðráðanleg.
Fyrir Reykvíkinga þýðir því
sigur S jálf stæðisf iokksins í
kosningunum stórfelda lækkun
útsvaranna í bænum!
Munið þetta, kjósendur, og
munið svik stjórnarflokkanna í
þessum efnum!
Mæðra-
dagurinn
er í dag.
SUMARIÐ 1936 gerði mæðrá-
stvrksnefndin tilraun með
Kumardvalarheimili fyrir mæður og
börn þeirra. Fekk nefndin til þess
hinn ákjósanlegastá stað, hús frí-
múrara, Egilsstaði í Hveragerðí,
er umráðamenn hússins Ijeðu
nefndinni, uppbúið með áhöldum,
rúmfatnaði og öðru, að öllu end-
urgjaldslausj. Reykvíkingar gáfu
nefndinni ýmsar nauðsynjar,
flutninga og annað, er var ómet-'
anlegur styrkur fyrirtækinu. Bæj-
arstjórn og ríkisstjórn lögðu fr«pn
nokkurn fjárstyrk, svo að fjár-
hagslega gat nefndip risið undir
þeim kostnaði, er leiddi af hálfs
þriðja mánaðar starfsemi heimil-
isins. Alla þessa miklu hjálp þakk
ar nefndin hjartanlega.
Konurnar og bömin, sem þama
dvöldu, undu hag sínum hið
besta, nutu útiverunnar og söfn-
uðu forða hressingar og heilsu til
vetrarins. Ein af komuuuu, sem
dvöldxi að Egilsstöðum, ineð börn-
um ^ínum, segir svo fpá dvölinni
Þar: , ..
..Það sem mjey, sein .verkamanns
konu, þótti mest nýbreytni að,
var, að þurfa ekki,,að ,hafa áhyggj...
ur af neinu, geta gengið að borði
og' frá, og geta ðingöngu gefið
mig að því. áð simía. börnum. mín-
um. Þarna hrifðu börnin líka betra
fæði, en okkur er kostur að vðita
þeim í heimahúsum. ög það út af
fyrir sig, að sjá bÖrnitt llafa alt,
sem maður veit áð þáti þurfa með,
er okkur mæðranum mest* virði af
öllu.
Jeg fann ekkert til ónæðis, þótt
þarna væru um 40 börn. Við, sem
altaf höfum hóp af börnum heima
fyrir að hugsa um, erum vanar
skvaldrinu, og jeg var heppin með
það, að meðan jeg var, var oftast
nær sólskin. svo muður varð varla
vár við, að þarna væru önnur
böm en manns eigin.
Ef að jeg ætti mjer: ósk, myndi
jeg óska þess, að: eiga kpst á öðru
eins sumri aftiir, fyrjr; ipig og
börnin míu, já, fyrir alla, sem
þurfa þess með“.
Mæðrástyrksnefndin hefir mik-
inn hug á, að geta lialdið starfi
þessu áfram. Hún veit sem er, að
mar.gar konur, þær, sem þarna
voru í fyrra, og aðrar, sem ekki
gátu þangað kojnistu hugsa með
eftirvæntingu; , til ,f súmársins, og
vona, að þeirn veitist áftur það
happ, að fá að dvelja í nokkrar
vikur í hinu sama holla umhverfi
og við álíka góða aðbúð. Högum
þeirra mæðra allra mun svo hátt-
að, að þær eiga etígrar atínarar
sumarhvíldar köst en þessarar, ef
unt verður að veita þeim hana, en
þörf þeirra og barnanna fyrir
sumardvölina er mikil. • Mæðra-
styrksnefndin vonar, að bæjarbú-
ar sýni það í dag, að þeir skilja
FRAMH. Á SJÖTTU Sff)U.