Morgunblaðið - 03.07.1937, Blaðsíða 5

H.augardagur 3. júlí 1937.
JÍORGUNBLAÐIÐ
orguttfcIaí»ið
H.f. ArvUnr,
^ltitjðrari J6n KJ&rtan«®or o» V»itÝr St.•tá.ntftov
AnglýNÍngari Árnl öla
atfatjðrn, a«f1lýila«M «| aftMVab- iotturftr®’ 9ImJ 1809.
4ab'^ftar«sriaaldi kr t 00 É naifjo*’
í Soaaatlm 16 tart alnta*'* ta •.ort LitfMlr..
EFTIR SUMARBLUNDINN.
Margir halda því fram, að
F r a m s ó k n a r f 1 o k k u r i n n hafi á
undanförnum árum svikið öll
sín stefnumál. En þetta er ekki
rjett. Að vísu skal það játað, að
í fljótu bragði verður ekki
munað eftir nema einu máli,
sem Framsókn hefir aldrei
hvikað frá. En þetta eina hug-
sjónamál hefir hún líka rækt
svo, að hún hefir á hverjum
tíma verið þess búin að fórna
því öllu, þar með talið gefnum
loforðum og flokksheiðri sín-
um. Þetta „mál málanna“ hjá
Framsóknarflokknum hefir alla
stund verið og er enn: að vera
við völd.
Máltækið segir, að strákar
liafi stærsta lukku. Strákalukka
-Framsóknarflokksins hefir ver-
ið meiri við þessar kosninghr
•■en jafnvel strákarnir sjálfir,
sem flokknum stjórna höfðu
íbúist við. Þess vegna eru þeir
íhálflamaðir af sigrinum og
álíka vandræðalegir og karl-
vinn, sem ekki gat skotið selinn,
sem :kom upp svo fast við borð-
stokkinn á bátnum, að „byssan
var of löng“!
„Kosningasigur“ Framsóknar
fflokksins hefir þannig sett hann
í hin mestu vandræði. Fulltrúar
flökksins vita það mæta vel, að
bændurnir í sveitunum hafa
Ikosið þá til að halda fram
hóflegri stjórnmálastefnu en
farin hefir verið á undanförnum
árum. SHinsvegar eru margir
þingmenn Framsóknar þannig
settir, að sósíalistar og komm-
únistar hafa verið lóðið í meta-
skálinni við þessar kosningar.
Mörg kjördæmi þeirra hanga í
hári. Sje brotið gegn vilja kjós-
endanna til vinstri, sem fleyttu
fulltrúunum inn í þingið, er
'teflt á þá hættu, að fjöldi kjör-
dæma Framsóknar bregðist al-
gerlega og sendi andstæðinga
þeirra á þing.
Þetta eru orsakirnar til þeirr-
ar vanlíðanar, sem skín út úr
öllum skrifum Tímamanna eft-
ír kosningarnar, þrátt fyrir
kosningaúrslitin. „Mál mál-
anna“, stjórnaraðstöðuna, má
ekki svíkja. En hvorn eiðinn á
að rjúfa? Á að svíkja bænd-
urna, sem kusu Framsóknar-
fulltrúana til þess að berjast
gegn áhugamálum sóSíalista?
Eða á að svíkja sósíalistana,
sem kusu Framsóknarfulltrúana
til þess að framkvæma stefnu-
mál sín?
Það er næsta skiljanlegt, þeg-
ar svona stendur á, að formað-
ur Framsóknarflokksins vilji
sofa á málið til hausts og
skjóta úrskurðinum til hennar
hátignar SÍLDARINNAR!
Það var svo til forna, meðan
menn voru „illa kristnir“, að
þeir blótuðu Þór, þegar mikið
lá við. Formaður Framsóknar-
flokksins er ekki orðinn „kristn-
ari“ en það, eftir 10 ára nána
sambúð við sósíalista, að hann
blótar „íhaldið“ til stórræða.
Hann hefir lýst því yfir, að
hann treysti stjórnarflokkunum
ágætlega til að mynda „góðær-
isstjórn“. En ef illa ári, þá geti
orðið að leita ásjár Sjálfstæðis-
manna.
Menn hafa brosað að þessu
„hægra brosi“ Jónasar Jónsson-
ar. Því umbúðalaust tákna þess-
ar bollaleggingar ekki annað en
það, að ef vel ári, sjeu
stjórnarflokkarnir, eins og fyr,
þess búnir að hagnýta afrakst-
ur góðærisins til eldis á bitl-
ingahjörðinni og til kjósenda-
veiða út um landið. En ef illa
ári, þá sje ágætt að hafa Sjálf-
stæðismenn með, til þess að
geta skelt á þá bróðurpartinum
af þeim óvinsældum, sem leiða
hlytu af óhjákvæmilegri tak-
mörkun eyðslunnar og niður-
skurði.
Sjálfstæðismenn geta vel tek-
ið sjer til inntekta hina ósjálf-
ráðu traustsyfirlýsingu Jónasar
Jónssonar, að biðja þá ásjár ef
illa gangi. En á hitt þarf Jónas
ekki að sofa til haustsins, að
Sjálfstæðismenn gangast ekki
upp við kjassmæli hans og
fleðulæti.
Samkvæmt reynslu verður að
líta svo á, að þótt stjórnarflokk-
arnir látist vera að urra hvor
að öðrum, þá sje þeir í raun
og veru að jarma sig saman.
Haraldur situr sem fastast í
stjórninni. Alt bendir til þess
að hann sitji þar áfram. Ákvarð
anir eru bara ekki látnar uppi,
meðan verið er að sætta hina
hægfara kjósendur Framsókn-
ar, og hin órólegri öfl innan Al-
þýðuflokksins við að áfram
verði haldið á sömu braut sem
undanfarið. Stjómarflokkarnir
sofa á málinu í sumar og vakna
svo aftur með haustinu til nýrra
og ástúðlegra atlota.
<0><0> <v> <o> <o> <o><<»
Garð-
kðnnur
nýkomnar til
BIERING
Laugaveg 3. Sími 4550.
VísindamenHi ofsóttir
i Rússlandi.
C ama máli og- um bók
Arne Ströms „Frændi
gefðu okkur brauð“ gefi'nir
um tvær aðrai; bækur, báð-
ar skrifaðar af Rússum.
Heitir sú, sem fyr verður
nefncl „Jeg tala vegna hinna
þöglu“, og er eftir rússnesk-
an vísindamann, prófessor
Tjernavin, sem lengi var
aðstoðarmaður hins fræga
heimskautafræðing:s V. V.
Saposjnikoff.
Tjevnavin prófessor er fiski-
fræðingur og var hann sumar-
ið 192S) norður við Murmansks-
strönd við raiwisóknir sínar. Yar
þá alt í einu gerð húsrannsókn
lijá honum, en ekkert fanst þar
frunsamlegt.
Tildrögin voru þessi: Fyrsta 5-
ára áætlunin 1928—1933 var geng-
in í gildi. Allar vinnustöðvar
höfðu fengið nákvæm fyrirmafeli
mn liVérnig auka skyldi afköstin,
og nú skyldi nota „nýjar“ aðferð-
ir. Að því er til fiskiveiðahha
kom, var heimtuð fertugföld fram
leiðsla — hvað sem það kostaði.
Yitanlega Arar þetta með öllu ó-
framkvæmanlegt, jafhvel þótt
vinnuskilyrðin hefðu verið góð.
Og norður við Murmanskströnd
— einn hinn eyðilegasta stað
hnattarins — var ástandið ekki
betva en það, að verkamennirnir
flýðu þaðan vegna hungurs, efni
vantaði til að auka framleiðsluna
að nokkru ráði^og engin líkindi
til að útvega það, fvrir hendi.
5 ára áætlunin, sem stofnað var
til í stórfeldu auglýsingaskyni,
heimtaði það, sem ómögulegt var
að framkvæma. Þetta gekk svo
langt, að jafnvel leiðtogum flokks
ins þar norður frá var það Ijóst.
Forstjóri fiskhringsins ákvað að
fara í skyndi til Moskva og ljet
ekki sjá sig aftur. Þeir, sem vit
höfðu á málinu, sáu, að það var
óframkvæmanlegt og það álit
Ijetu þeir í 1 jós, þótt þeir vissu
hver liætta því fylgdi. Enda fór
það svo, hjer sem annarsstaðar, að
ómögulegt varð að fylgja áætl-
uninni. Varð því að finna ein-
hverja, sem hægt væri að skjóa á
skuldinni fyrir mistökin. Árið
1930 voru 48 vísindamenn teknir
af lífi fyrir að hafa komið af stað
hindrunum við framkvæmdir á-
ætlunarinnar. Meðal þeirra voru
margir, er þektir voru um allan
heim fyrir störf sín í þágu vís-
inda á ýmsum sviðum.
Það virðist vera fyrir tilviljun,
að Tjernavin var ekki liandtek-
inn um leið og þeir 48. En þess
var skamt að bíða. Hann var
staddur í Leningrad, ásamt konu
sinni og barni, er hann eina nótt
var tekinn og fluttur í fangelsi.
í klefanum voru 22 flet, en 108
fangar. Úr rúmleysinu var ráðið
með því, aðlagt var annað gólf í
klefann, hálfum meter fyrir ofan
það, sem fyrir var. Lágu sumir
fanganna undir nýja gólfinu, en
sumir ofan á því. Óþrifnaður var
þarna meiri en orð fá lýst.
Fyrsta vfirheyrslan yfir Tjerna-
vin stóð yfir í 14 klukkustundir,
og allan þann tíma fekk hann
hvorki vott nje þurt; var hann
dæmdur fyrir að liafa spilt fyrir
5-ára áætluninni, þótt aldrei ját-
aði hann neitt slíkt, á sig; hversu
sem hann var yfirheyrður. Hegn-
ingin var 5 ára þrælkunarvinna.
Fangaherbúðirnar, sem hann var
fluttur til, eru norður við Hvíta-
haf; það voru bjálkakofar og var
hverjum þeirra ætlað að hýsa 1000
manns.
Meðfram veggjunum voru hill-
ur, á þeim áttu fangarnir að sofa;
rúmföt voru engin, og ekki nein
hitunartæki. I skálanum, sem
Tjernavin var látinn í, voru ein-
göngu mentaðir menn, en í liin-
um skálunum, einkum kvennaskál-
unum ægði saman afbrotakonum,
pólitískum föngum, öldruðum kon-
um, úr borgarastjett, konum
mentamanna, ungum stúlkum,
kvénstúdentum, nunnum, sveita-
könum og skækjum. Fólk þetta
vár algérlega háð geðþótta G. P.
II. óg vöru flestallir umsjónar-
menuirnir, verðirnir og þeir, sem
ábirgð höfðu á fólkinu meðlimir
G. P. U., sem sætt höfðu hegn-
ingu. Því sjálfir G. U. P.-menn-
irnir geta vel orðið brotlegir við
lögin, og í stað þess að „flotta“
sig í Moskva eða Leningrad, verða
þeir þá að gera svo vel og hypja
sig norður að Murmanskströnd og
reyna að vinna sjer þar álit að
nýju. Tjernavin lýsir skipulaginu
í fangabúðunum, hvernig umsjón-
armennirnir nota sjer vinnu fang-
anna til eigin hagnaðar, fangarnir
eru leigðir eða seldir til að vinna
að ýmsum fyrirtækjum, sem þeir
hafa sjerþekking á. Vinnulaunin
hirða umsjónarmenn Sovjets og
stinga í sinn eiginn vasa.
Tjernavin hugði frá byrjun á
flótta. Hann var svo heppinn, að
vera nákunnugur staðháttum þar
norður frá. En í Leningrad sat
kona hans fangelsuð, og það var
ekki fyr en hann var búinn að fá
fullar sönnur á, að hún væri laus
1 úr fangelsinu, að hann sneri sjer
að því fyrir alvöru, að koma flótta
fyrirætlunum sínum í framkvæmd.
Og þar tekur við frásögn hinnar
bókarinnar „Flóttinn frá Sovjet“,
eftir Tatjana Tjernavin, konu pró-
fessorsins. Lýsir hún meðal ann-
ars hversu óviðunandi eru vinnu-
skilyrði fyrir mentafólk af borg-
aralegum stjettum í Rússlandi, og
eru báðar bækurnar talandi vott-
ur þess, hversu þröngvað er kosti
þeirra, er teljast t.il hinnar svo-
kölluðu borgarastjettar, ekki síst
þeirra, er við andleg störf fást.
Lýsingin á flóttanum frá Murm-
ansk til Finnlands um veglausar
óbygðir, án nokkurrar leiðsagnar
og að síðustu án matvæla, er mjög
átakanleg. En loks eru þau svo
heppin að hitta fyrir sjer finska
landamæraverði. Þau trúa varla
sínum eigin augum, þegar þau
koma inn í .bíbýli þeirra, þar eru
lirein gólf, hrein rúm, nýbakað
Siðasta grein
í þriggja daga
greinaflokkn-
um: Bækur
um Rússland.
brauð, en hvorki formælingar eða
illindi. Augu litla 10 ára gamla
flóttamannsins ljómá, er hann sjer
matsveininn láta smjör á pönn-
una. í sovjetrússnesku barnablaði
var sagt, að í Finnlandi liefði fólk-
ið ekki brauð, en flýði hópum
saman til Rússlands, til þess að
verða ekki hungurmorða — hví
skyldi það flýja frá svona mat.
Nú er prófessor Tjernavin og
fjölskylda hans meðal hins mikla
grúa landflótta manna og föður-
leysingja, sem úr öllum einræðis-
löndum leitar sjer griðastaðar,
andrúmslofts, í þeim löndum, sem.
enn eru knept í klær einræðisins.
Þeirra, sem reyna að byggja sjer
og sínum upp lífsskilyrði utan
ættlandsins, þeirra, sem bíða þesa
að rofi til.
En hvenær verður þaðf
90 morgnar
í Sundhölllnni
Sundhöllin í Reykjavík hef-
ir starfað í þrjá mánuði, eða
90 daga — og þangað hafa
komið nm 550 baðgestir á
dag.
Morgunblaðið átti í gær tal
við Sundhallargest einn,
sem enn hefir engan dag mist úr
starfstíma Sundhallarinnar — og
þVí synt í 90 morgna samfleytt.
Maður þessi er S. Fougner-Johan-
sen bókbindari — og gefum við
honum hjer með orðið:
Síðan Snndhöllin, hóf starfsemi
síua, hefir liún einn dag verið lok
uð. Það var á hvítasunnudag. Og
mjer fanst engin hátíð vera fyr
en á anuan. Þetta eru nú mín
kynni af Sundhöllinni. Jeg hefi
sótt Sundhöllina til að auka á
heilbrigði mína og árangurinn er
umfram allar vonir. Suma hefi
jeg heyrt kvarta um, að laugin
væri tæplega nógu heit, — en það
gera þeir einir, sem ltoma endrum
og eins. Reynsja mín er sú, að vatn
ið megi ekki vera heitara, starfs-
fólkið geti tæplega verið elsku-
legra og ekki finst mjer þessi mun-
aður dýr, samanhorið við margt
annað, sem gefur minna í aðra
hönd. Mánaðarkort að Sundhöll-
inni kostar kr. 8.50, og ef það er
reiknað í sígarettnm, samsvarar
það fjórum sígarettum á dag. En
hvort skyldi vera hollara fyrir
lieilsuna ?
| — Ætlið þjer að fara framveg-
is í Sundhöllina á hverjum degi?