Morgunblaðið - 22.01.1938, Blaðsíða 5

lL.augardagrur 22. jan. 1938.
MORGUNBLAÐIÐ
V
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavtk.
Ritstjórar: Jón KJartansson og VaRýr Stef&nsson (á.byrgOarœaOur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjðrn, auglýsingar og afgrelOsla: Austurstrœtl 8. — Stml 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á m&nuOl.
f lausasölu: 15 aura elntakiO — 35 aura ineO Lesbök
„ÞAR SEM FÓLKI FÆKKAR"
EINN af bæjarfulltrúum só-
síalista í Hafnarfirði
Ijet svo ummælt nýlega, að
helsta bjargráðið fyrir bæjar-
fjelag hans, væri að sameinast
Reykjavík. Því miður eru víst
litlar líkur til þess að Reyk-
víkingar sjeu eins áfjáðir, að
rugla reitum við Hafnfirðinga,
eins og þar er högum komið.
En þessi yfirlýsing hins hafn-
firska sósíalista sýnir ljóslega,
hvernig hann lítur annarsvegar
á stjórn hinna ástkæru flokks-
bræðra sinna á Hafnarfjarðar-
kaupstað. Hinsvegar á stjórn
hins hataða ,,íhalds“ á Reykja-
víkurbæ.
Nú er það að visu svo, að þótt
bæjarfjelagið hafnfirska sem
heild hafi ekki leitað samein-
ingar við hinn nálæga „stóra
bróður", þá hefir á undanförn-
um árum legið látlaus straum-
ur sunnan Hafnarfjarðarveginn,
af hafnfirskum borgurum —
flóttamönnum frá þessu sósíal-
istiska sæluríki, beint inn í ,,í-
haldshreiðrið“ reykvíska. — í
Hafnarfirði hefir fólki fækkað.
Sama er, að segja um ísafjörð.
Hundruðum saman flýja menn
þessa staði til að „sameinast
. Reykjavík“.
Þessi flótti fólksins úr sósíal-
istabæjunum til Reykjavíkur,
segir skýrar til um það en nokk-
uð annað, hver munur er á
;stjórn bæjarfjelagsins, sem sótt
zr til, og hinna, sem flúið er
frá. Menn þyrpast þangað sem
afkomuskilyrðin eru best,
þangað sem atvinnumöguleikar
eru fjölbreyttastir og mestar
líkur til þess að hægt sje að
tryggja sjer og sínum viðun-
andi lífskjör. Menn skifta því
• aðeins kjörum, að betra sje í
boði en það sem horfið er frá.
Reykjavík er ungur bær. En
hann er bráðþroska. Á undra
• stuttum tíma hefir tekist að
reisa hjer allmyndarlega borg
■ með menningarbrag á nútíma
'vísu. Þeir menn eru til, sem
sjá hjer aðeins rústir. En þeir
sem eru svo skynviltir sjá líka
fyrir sjer borgir, þar sem ekk-
ert er nema rústir. Það sem
*, slíkir menn kalla að reisa úr
rústum, er í raun og veru að
rífa til grunna.
Nú sameinast þessir „skyn-
villingar“ í sameiginlegt áhlaup
á Reykjavíkurbæ. Ætlunin er
að setja nýtt andlit á bæinn.
Á öðrum stöðum hefir þeim tek-
ist að móta drættina í ásjónu
bæjarfjelaganna og hvað skín
út úr þeim svip? Þáð sem kom
fram í andvarpi hafnfirska só-
síalistans. Þessi bæjarfjelög
mæna vonaraugum á Reykja-
vík. Höfuðstaðurinn hefir, þrátt
fyrir alt, það yfirbragð, ao aðr-
ir kaupstaðir landsins þrá það
mest að líkjast honum. Hið
„nýja andlit“ yrði sniðið eftir
ásjónu Hafnarfjarðar, Isafjarð-
ar og Seyðisfjarðar. En allir
þessir staðir eiga sammerkt um
það, að þeir þora ekki aS sjá
íraman í sjálfa sig. Þess vegna
er þeim ekki gerður verri ó-
leikur en samanburðurinn við
Reykjavík. Þeir vilja byrgja á-
sjónu sína.
„Andstæðingar íhaldsins“
hafa um langt skeið fengið að
leika allar sínar listir á ísa-
firði, Hafnarfirði og Seyðisfirði.
Ef þeir fengju aðstöðu til þess
mundu þeir stjórna Reykjavík
nákvæmlega á sama hátt.
Langar Reykvíkinga til að
skifta kjörum við Hafnfirðinga,
Seyðfirðinga, eða ísfirðinga?
Ef þá langar til þess, er
sjálfsagt í'yrir þá að kjósa
„andstæðinga íhaldsins“ við
bæj arstj órnarkosningarnar. Líti
þeir hinsvegar svo á, að stjórn
þessara bæjarfjelaga sje ekki
f
il eftirbreytni, heldur varnað-
ar, munu þeir tryggja það, að
ekki verði skift um stjórn
bæjarmálanna.
Sósíalistar hafa sýnt hvers
þeir eru megnugir á stöðunum,
„þar sem fólki fækkar“.
Kosningarnar 30. þessa mán-
aðar skera úr um það, hvort
Reykvíkingar óski eftir sams^
konar forsjá sinna mála.
Þá og HWJB
Eftir kosningarnar 1927 kom-
ust núverandi stjórnarflokk-
ar fyrst til valda. Undanfarið
kjörtímabil liöfðu Sjálfstæðis-
menn farið með stjórn landsins.
Þeim hafði tekist að rjetta við
fjárhaginn.
Þegar stjórn Sjálfstæðismanna
Ijet af völdum, birtust um það
langar greinar í stórblöðum ná-
grannaþjóðanna. Alstaðar kvað
við sama tón: Það er öfundsverð
þjóð, sem, kemur sjer úr slculd-
um, þegar aðrar þjóðir stynja
nndir sívaxandi skuldabyrði.
I samræmi við það álit, sem
Sjálfstæðismönnum hafði tekist,
að skapa á landinu meðal ná-
grannaþjóðanna, voru íslenskum
viðskiftum opnaðar dyr, hvar sem
var.
Eftir 10 ára stjórn núverandi
stjórnarflokka er svo gersamlega
skift um, að þeir sem áður sótt-
ust sem mest eftir viðskiftum við
okkur, forðast nú eins heitan eld
að skifta við Islendinga, og „il
þess að loka dyrunum til fulls
er gerð samfylking við þá menn,
sem lýsa því yfir sem höfuð
stefnuskráratriði, að gera þjóð-
bankann gjaldþrota.
Sænsk blöð flytja nú hvert á
fætur öðru fregnir um það, að
næst muni verða stungið upp á
Lindhagen, borgarstjóra í Stokk-
hólmi og Haile Selassie Abyss-
iníukeisara til þess að hljóta frið-
arverðlaun Nobels. (FÚ)
Veglegur skóli fyrir
• r
reinar sjo-
mannastj ettarinnar
Ríki 0.8: bæjarfjelög' hafa
á undanförnum árum
veitt miklu fje tii eflin8;ar
mentamálum b.ióðarinnar,
svo sem til by.a:8:in8;ar nýrra
skólahúsa o. fl., og skal bað
ekki rakið hjer. Er það vissu
le8:a þakkarvert, þótt hins-
ve8:ar me8;i deila um það,
hvort það nauðsynlega hafi
ávalt verið látið sitja fyrir
því, sem minna var aðkall-
andi.
Þannig mun það ekki orka
tvímælið, að skólamál sjómanna
stj ettarinnar hafa svo að segja
algjörlega verið borin fyrir borð
af því opinbera. Síðastliðin 7 ár
hefir sleitulaust verið unnið að
því að fá bætt úr húsnæðisskorti
og öðrum vanbúna,ði Vjelstjóra-
og Stýrimannaskólans, en enn
sem komið er, hefir það starf
lítinn áþreyfanlegan árangur
borið. Má það teljast furðulegt,
að jafn mikilvægu máli, sem
mentun sjómannastjettarinnar
skuli hafa verið svo tómlega tek
ið. Er þó sjómannastjettin sú
stjett, sem þjóðin á mest undir
að sje starfi sínu vaxin, og illa
er henni launað mikilvægt og
dyggilega unnið starf, ef hún
á að vera hornreka í slíkum
málum sem þessum, og er þjóð-
inni allri lítill greiði gjör, ef
mentamál þessara stjettar verða
anrækt eins og hingað til hef-
ir verið gjört.
*
úsakynni Vélstjóra- og
Stýrimannaskólans eru
nilega þau ömurlegustu, sem
nokkur skóli í menningarlandi
•á við að búa. Er skólahúsið
sjálft mjög úr sjer gengið og
þrengsli svo mikil, að til vand-
ræða horfir. Áhaldakostur skól-
ans er svo rýr, að það hamlar
jkenslu tilfinnanlega. Loftskeyta
ólinn hefir ekkert húsnæði og
er algjörlega á hrakólum. Mat-
=iveinaskóli, sem mjög er nauð-
synlegur, er ekki til.
Nú er þó svo komið, að sjó-
menn telja að ekki megi lengur
svo til búið ganga öllu lengur.
,,Farmanna- og fiskimannasam-
band íslands" tók þegar eftir
að það var stofnað að beita sjer
fyrir skólamáli sjómanna. Á
fyrsta þingi sambandsins s. 1.
?umar var mál þetta til umræðu
óg var samþykt að skora á Al-
þingi að veita nú þegar ríflega
f.iárupphæð úr ríkissjóði til
’iyggingar skólahúss fyrir allar
gi einar sj ómannast j ettarinnar,
m þurfa á sjermentun að
h.alda.Þessa áskorun lagði stjórn
sambandsins því næst fyrir Alþ.
þegar það kom saman á s. 1.
'iausti. Ennfremur skrifaði sam-
bandið ríkissjórn brjef um
sama efni og fór þess á leit,
að skipuð yrði nefnd til þess að
velja heppilegan stað eða lóð
Þorsteinn Árnason.
Höfundur þessarar greinar.
fyrir fyrirhugað skólahús. —
— Kenslumálaráðherra skipaði
skömmu síðar í nefndina húsa-
meistara ríkisins, skólastjóra
Stýrimannaskólans og Vjel-
stjóraskólans og tvo menn úr
stjórn F.F.S.Í. Árangur af starfi
þessarar nefndar var sá, að hún
lagði til að skólinn stæði á
Skólavörðuhæð. Taldi nefndin
að sá staður hefði fleiri kosti
til að bera en nokkur annar
staður er völ var á, innan bæj-
ar.
Skömmu eftir að Alþingi kom
saman hafði stjórn sambandsins
tal af nokkrum þingmönnum
um málið og var það til þess
að þingmennirnir Sigurjón Ól-
afsson og Jóhann Þ. Jósefsson
fluttu í efri deild tillögu til
þingsályktunar um byggingu
stýrimanna- og vjelstjóraskóla
í Rvík. Er tillagan á þessa leið:
„Efri deild Alþingis ályktar
að fela ríkisstjórninn iað undir-
búa á næsta ári byggingu nýs
skólahúss, er veiti nægilegt hús-
rúm til kenslu fyrir nemendur
í siglingafræði, vjelfræði, raf-
magnsfræði, loftskeytafræði og
matreiðslu fyrir sjómenn. Bygg-
ing þessi fullnægi nútímakröf-
um, sem gerðar eru til sams-
konar skóla í nálægum löndum
og að öðru leyti samkv. fylstu
reglum, sem gerðar eru um ný-
bygða skóla innanlands“.
Eins og þesssi tillaga ber
með sjer, er hjer ekki um
að ræða byggingu fyrir hina
líðandi stund, heldur byggingu
sem stand,a á kynslóð fram af
kynslóð, og sem auk þess á að
vera táknmynd þess„ á hversu
háu menningarstigi þjóðin stóð
þegar skólinn var reistur og
þess hversu þjóðin 1 heild met-
ur og virðir starf sjómanna.
Það er því nauðsynlegt að stað-
urinn sem skólanuin verður val-
inn sje vel athugaður og hann
síðan reistur á þeim virðuleg-
asta stað sem föng eru á.
¥
Skömmu eftir að nefnd sú
sem áður er getið hafði lokið
störfum var boðið að gefa lóð
á Valhúshæð á Seltjarnarnesi
undir fyrirhugað skólahús fyr-
ir sjómannastjettina. Þótt þessi
staður standi utan við bæinn
hefir hann marga þá kosti til
að bera sem ekki er hægt aS
ganga fram hjá að taka til at-
hugunar og verður ekki hjá því
komist að fá úr því skorið í eitt
skifti fyrir öll, hver staðurinn
sje heppilegri: Skólavöi-ðuhæð
tða Valhúshæð.
Stjórn F.F.S.Í. boðaði til fund-
ar í Stýrimannaskólanum í Rvík
30. des. s.l. til þess að ræða
þetta mál. Voru þar saman
komnir skipstjórar, stýrimenn,
vjelstjórar og loftskeytamenn,
og var málið rætt rækilega þar.
Þótt þessi fundur hafi að vísu
tjáð sig fylgjandi gerðum nefnd
arinnar um staðarvalið með
nokkrum undantekningum, lít-
ur stjórn sambandsins svo á, að
rjett sje að fá álit sjómanna
alment á því hver staðurinn sje
heppilegri.
Stjórn F.F.S.Í. hefir því á-
kveðið að láta fara fram at-
kvæðagreiðslu innan fjelaga
sambandsins og þeirra fjelaga
í Reykjavík og Hafnarfirði, sem
enn standa utan þess, um þessa
tvo staði, sem líklegastir eru
taldir. Þarf atkvæðagreiðsla
þessi að ganga greiðlega og
þyrfti álit fjelaganna að vera
komið til stjórnar F.F.S.l. eigi
síðar en um miðjan febrúar n.k.
Tií þess að menn geti gert
sjer fyllilega grein fyrir
því hvað sker á milli, er nauð-
synlegt að lýsa þessum stöðum
nokkuð, og þá ekki hvað síst
af því, að hjer koma tvö sjón-
armið til greina.
Skal þá fyrst athuguð Skóla-
vörðuhæðin. Hún er eins og
allir vita á háhæðinni í aust-
urhluta bæjarins. Eftir þeim
upplýsingum, sem nefndin fekk
hjá húsameistara ríkisins, er
einungis gert ráð fyrir opinber-
um byggingum við hið fyrir-
hugaða torg, sem þar á að
koma.Lóð sú, sem nefndin benti
á er í suðaustur horni við þetta
torg, og er Barónsstígur að aust
an og Eiríksgata að sunnan. í
sömu röð við BarónsStíg yrði
svo radio-höll í miðju og gagn-
fræðaskóli til hinnar hliðar
hennar. Öll þessi hús eiga að
standa langt frá götu og hafa
garða móti austri og suðri, en
á hina hlið að vestan víðáttu-
mikið opið torg og er kirkja
fyrirhuguð á því miðju. Að
vestan ög sunnan við torgið
verður safn Einars Jónssonar
svo og önnur söfn sem reist
kunna að verða.
•essi staður hefir óneitanlega
marga kosti. Skólinn stæði hjá
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.