Alþýðublaðið - 10.06.1958, Blaðsíða 7

Þriðjudagmn 10. júní 1958.
Alþýðublaðið
,7
c
Ufan úr
3
Alsírmenn eiga aðsins fiir.m
hundruð af þeirn 17000 trakt-
orurn, sem til eru í landinu. I
Heilbrigðisástandið er lakara
og meðaVidur lægri en f Ind-
landi, Pakistan eða Egypta-
landi.
I FRAKKLANDI hafa verið
tuttugu og sex ríkisstiórnir fra
stríðslokum. En stjórnarskipti
haÆa ekki alltaf haft í för með
sér breytta stjórnarstefnu. Að-
eins tíu sinnum hefur verið
skipt um utanríkisráðherra og
fjórtán sinnum um nýlendu-
jniálaráðherra.
1 Helztu breytingarnar hafa
verið þessar:
i Janúar, 1946: De Gaulle
dregur sig í hlé.
Maí, 1947: Kommúnistar
neyddir til að fara úr sam-
steypustjórninni vegna þess,
að Frakkar skipa sér við hlið
Bandaríkjanna í kalda stríð-
inu. Styrjöld hefst í Indó-
Kína.
Júní, 1951: Jafnaðanmenn
fara í' stiórnarandstöðu eftir
almennar þingkosningar. Mið-
flokkar og hægri menn 1
stjórn.
Júní til <lesem.ber 1954: —
Mendés France breytir stefnu
sinni, bindur enda á styrjöld-
ina í Indó-Kína, veitir Tútais
sjáilfstæði. Samsteypustjórn
kemur til valda.
í Janúar, 1956: Vinstri flokk-
arnir fá meirihluta í þingkosn-
ingum. Jafnaðarmenn mynda
stjórn.
Kosningarnar 1956. Jafnað-
menn og róttækir undir forystu
Mendés Fance mynduðu lýð-
veldisfylkingu og lögðu á-
herzlu á, að koma á friði í
Alsír, komínúnistar voru á
sömu skoðun.
Foringi jafnaðarmanna, Guy
Mollet, sagði í ræðu til kjós-
enda sinna:
,,Á hverium degi falla ung-
ir Frakkar; konur og mæður
’krefjast þess, að fá að vita á-
stæðuna. Hvað skal gera? Það
verður að stöðva lygarnar og
kotma í veg fyrir sömu mis-
tökin o.g framin voru í Indó-
Kína, Túnis og Marokkó. Það
verður að velja á milli friðar
og sátta og vonlausrar
heimskulegrar styrialdar.“
tJrslit kosninganna: Komm-
únistar fengu fimm og hálfa
milljón atkvæða af 21 milljón
gxeiddra atkvæða. (Bættu við
sig sex hundruð þúsund at-
kvæðum miðað við kosning-
arnar 1951). Jafnaðarmenn
fengu 3.2 milliónir atkvæða.
(Bættu við sig 440 þús. atfev.).
, Róttæknir stuðningsmenn Men-
dés France og aðrir, hlutu 3,2
Hann lét að kröfum1 fjöldáns Frakkíands til Alsír, og eirinig
og bað Catourx að segia af sér, margir ítalir og Spánverjar.
en skipaði hinn harðsvíraða Núna er 1.1 milljón manna
þjóðsrnissinna Lacosta í emb- af evrópskum uppiruna, flestir
ætti .landssitjóra. Mollet lýsti af frönskum ættum, en ehvnig
því um leið yfir í útvarpsræðu, I gyðingar og fleiri kynflokkar.
hafa í loftárásum og skefja-
lausum hernaðaraðgerðum.
,,Vér stöndum með yður i
Alsírdeilunni, Við viðurfeenn-
um menninsarhlutverk yðar
í Norður-Aír::ku.“ Þannig
fórust Jebb, sendiherra Breta
í Páris, orð, þegar AIsírs-M'ð-
i'ð hafðí staðið í hálft annað
ár.
Herlæknír Alsír skrifaðii i
dagbók sína: -— Tveimr eða
þremur skotum var skotið a
herdeild okkar frá borni eim..
að Alsfr væri órjúfanlega |
tengt Frakklandi.
Marz, 1956: Mollet krefst ó-
takmarkaðs valds til að kom-a á
ró 02 friði í A’sír. Þingið vait-
ir honum yfirgnæfandi traust.
í júní það ár, blossar styrj-
öldin upp af auknum krafti.
Mollet heldur meirihluta sín-
um hjá þinginu, en Mendés
Fi'ance fer úr stjóm hans í
mótmælaskyni. við stefnuna í
Alsírmálinu.
DRÆTTIR ÚR SÖGU
ALSÍR.
Frakkar lögðu Alsír undir
sig árið 1830. F.ram að því var
'AIsír tengt tyrkneska ríkinu.
Frakkar bældu niður fimm upp
reisnartilraunir Alsírbúa á
öldinni, sem leið. Eftir stríðið
við Þióðveria 1871 töpuðu
Frakkar Elsass, og flutti þá
fjöldi fólks frá austurhluta
Innfæddir Alsírmenn eru
hálf niunda milljón. Evrópu-
mennirmr búa ílestir í borg-
um, margir þeirrra eiga bú-
garða.
Eigendur búgaxðanna eru
stcvauðugir og hafa yfirvöldin
í vasanum. Stóruim hveiti-
ökrum hefur á seinni árum
verið breytt i vínekrur. Það-
an stafar matarskorturinn í
Alsír. Engin tilraun hefur ver
ið gerð til þess að bvggja upp
iðnað eða leita auðæva í iðr-
um jarðar, nema olíuleitin í
Sahara nú síðustu mánuði.
Frönsk þingnefnd segir í
skýrslu urn ástandið í Alsir:
— Innfæddir eru fátæ-kir og
vanmegna í skugga hinna auð-
ugu Evrópubúa.
Landbúnaða: verkamaður fær
15 krónur j laun á dag, óg oft
verður hann að sjá fyrir sjö til
átta manna fiölskvldu.
STYRJOLDIN I AI.SIK.
Frelsishreyfing Alsírbúa
hefur allt frá 1920 krafizt
hetenastjórnar í Alsír. Foringj-
ar þeirra voru fangelsaðir þá,
og síðan hefur hver frelsis-
hreyfing verið barin niour með ' Skipun var gefin um að jafna
harðri hendi. í ósirðum 1945 þorpið við jöðu. 79 manns, —
drápu A-lsírbúar. 100 land- 1 karlar, konur og börn, vorn
nema. Franski herinn drap 1500 skotin til bana.
Alstemenn £ hefndarskvni •— | Liðsforingi feegir svo frá:
(Ameríska konsúlatið segir 20 , Við skutum öidung, sera vaj
þúsund manns hafa fallið þá).
Frelsishreyfingin (F.L.N.)
hóf styrjö.ld 1954. Síðan hefur
geisað styrjcld í iandinu.
Frakkar hafa girt landamærin
rafmagnsvír og flutt allt fólk
úr landamærahéruðunum. 60
þúsund alsírskir flóttamenn
eru í Túnis og Marokkó, en
uppreisnarmenn njóta ekki
stuðnings erlendis frá. FLN
ræður vfir þriðiungi Alsír og
gegn þeim er ekki hægt að
fara nema með mildu herliði.
Talið er að her FLN sé um
áttatíu þúsund manns. Herlið
Frakka í Alsír telur fjögur
hundxuð þúsund manns. Tíu
þúsund manns hafa fallið af
Frökkum, en hálf milljón
manns af alsírskum uppruna,
þar af fiögur hundruð þúsund
óbreyttra borgara, sem farizt
ÞAÐ var á hvítasunnukvöld
sem atburðirnir í Frakklandi
tóku að gerast ískyggilegir fyr
ir áhrif af valdatöku hersins á
Korsíku. Fyrir atbeina nokk-
urra hundraða fallhlífaher-
manna tókst áhangendum de '
Gaulle að taka í sínar hendur
völdin í höfuðborg eyjarinnar,
Ajaccio. Prefekt evjarinnar, -—-
en svo nefnist æðsti embættis- i
maður þar. — var settur af og
öryggisnefnd sett á laggirnar ,
að alsírskri fyrirmynd. Sá ' * **
nefnist Pascal Arrighi, sem fyr !
ir þessum athöfnum stóð, en
, i
1 '
til allra aðstæðna geti hann
ekki viðurkennt neinar þær að-
gerðir, sem ógni lögum og friði.
atning var af mör.gum
þannig, að þar fordæmdi
hershöfðinginn þá atburði; sem
að lesa ávexti af tré. I skýrsJ-
unni var sagt að hann befði
verið leyniskytta.
í bók sinni, — Yfirheyrsian,
segir Henry Alleg frá þvi,
hvernig fallhlífarhermenn Mas-
us pyntu.ðu hann. Margir fléiri
hafa sagt frá svipaðri reynsiu.
Skýrsla nefndar, sem stjórnín,
fól að kvnna sér orðróminn u-m
pyntingar franska hersins í Als-
ír, var stungið undir stól, en
efni hennar birtis-t þá í hina
óháða blaði Le Monde. Eru bar
tilgreind fjölmörg dæmi uira
pyntingar. Kaþólska blaðið La
Croix, telur að 3000 manns
hafi horfið á dularfullan hátt.
í viðtali við Alleg lét Falques
offursti, samstarfsmaður Mass-
us, svo ummælt, að hann von-
aðist til, að stvrjöldin í Alsír
breiddist út til Túnis o.g Már-
okko.
Herstjórnin í Alsír ákvað án
samráðs við stjórnina í París,
að gera loftárás á Sakiet í Tún-
is, og krafðist þess síðan, að
Túnismenn fjarlægðu fallbyss-
ur sínar úr landamærahéruðurv-
um.
gerzt höfðu á Korsífeu.
aðfs^P Eftir þessa tilkynningu de
p Gaulle, kemur þingflokkur sós
hann er bæði borgarstjóri i 1;
°S Ajaccio og einn af fulltrúum
Korsíku í franska þjóðþinginu. i \l''S ’'ý'4
Arrighi kom beina leið frá AIs-1
ír og kvað valdatökuna hafa 1 '
verið undirbúna þar, væru
enda allir meðlimir neí'nda
ar samþykktir af
þar. Upp úr hvítasunnuheli
var öll eyjan á valdi uppreisnar
manna og á annan í hvítasunnu
var sendur til eyjari----
ursti fallhlífahermann
ír og skyidi hann fara iu«=u ían^
VIÐHORFIN I DAG
Massu barðist í hópi Frjálsr®
Frakka á stvrjaldarárunum, e:n
margir af herforingjunum í Ais
ír þjónuðu Vichystjórninni.
Byltingarmennirnir í Alsír-
borg treysta því, að de Gaulle
ialista og flokksráðið saman til muni styðja þá, ef hann kerast
m bar sem samþvkkt er til valda.
atkvæðum gegn 3, að j De Gaulle sagði af sér ern-
skylda Pflimlins að fara kætti forsætisráðherra 194.6,
með völd forsætisráðherra með par eð hann vildi ekki beygja
an stjórn hans haf: þingmeiri- -g|gfyrir.meiritiluta'þingsins.—
iI1 hluta að baki sér, og vilji flokk \ Myndaði hann þá flokk, sera
■1 ‘ ‘ ‘
urinn ekki sinna tilboði de jfékk fjórar milljónir atkvæða
Gaulles um að taka að sér i [ kosningunum 1951. Þessi fylk-
órnarforustu. Virtist bessi
sambykkt flokksins koma hers-
imilljónir atkvæða, (bættu við stjóraembætti á evnni í umboði
, sig 1.3 milliónum atkvæða).
Á þinginu kröfðust 150 þing-
jmenn kommúnista, 96 iaf'nað-
arrnenn, 58 róttækir og 10 þing
menn frá nýlendunum, sam-
tals 314 þingmenn þess. að
friður yrði sanr.nn £ Alsír. þeg
ar í stað. Væntanlegir and-
stæðingar samninga við Alsír-
foúa voru 283, (M’RP. hægri
radikaliri, íhaldsmenn og Pou-
jadistar:
Fyrs.ta verk Mollet, eftir að
foann tók við embætti forsætis-
ráðherra, var að víkia Soustelle
úr landsstjórastöðu í Alsír, og
skipaði í stað hans Catroux
liershöfðingja. Mollet hélt til
Alsír í þvi skyni að kynna sér
ástandið þar af eigin raun. •—
Erönsku landnemarnir tóku á
móíá honum með skeimmdum
- ávöxtum og kröfugöngum.
Alsírleiðtoganna.
Á sunnudaginn lét Pflimlin
forsætisráðherra svo um mælt
að uppreisnin í Alsír væri af-
sakanleg. en það sem gerst
hefði á Korsíku væri beinlínis
uppreisn gegn lýðveldinu. Kvað
hann forsprökkunum þar
mundu refsað harðlega. Á
mánudag var það samþvkkt í
bjóðþinginu að svipta Arrighi
binghelgi og ógilda umboð
hans,
Á hvítasunnuhelginni varð
begar ljóst að þeir „óháðu“ á
bjóðþinginu, það er íhalds-
mennirnir hundrað sem lúta
forystu Pinays, voru alhr reiðu
búnir að styðja de Gauile til
valda og að foringi þeirra, Pin-
ay, stóð í stöðugu sambandí við
hershöfðingjann. De Gaulle
baðst bess að eiga fund við
Pflimlin á mánudaginn. og var
Charles cíe GauIIe
við beirri beiðni hans orðið.
Samkvæmt frásögn forsætis-
v-áðherrans tjáði hershöfðing-
inn sig þá fúsan að hitta for-
vstumenn hinna þjóðernissinn-
uðu þingflokka að máli og
hefja við þá samninga um að
hann tæki að sér stjórn ríkis-
ins.
Snemma þriðjudags tilkynn-
ir de Gaulle að hann hafi þá
daginn áðu- hafið „eðlilegan
undirbúning ,sem ekki verði
hjá komizt eigi að takast að
mynda lýðræðislega ríkisstjórn,
er sé þess umkomín að tryggja
landinu einingu og sjálfstæði.“
Einnig er í tilkynningunni setn
ing sem taka má á tvo vegu,
mælt við hann. að sósialistar
myndu . veita honum stuðning.
Flokkur Pflimlins, kaþólski
bióðflokkurinn, samþvkkir á.
flokksfundi að ríkisstjórnin
negi ekki segia af sér á meðan
hún njóti stuðnings þingsmeiri
hlutans og hafi ekki verið'
steyut á bingræðislegan hátt.
Á þriðjudagskvöld kom þjóS-
bingið enn saman til að greiða
atkvæði urn þá ályktun frá rík-
isstjórninni að teknar skyldu
á dagskrá tillögur hennar að
víðtækri stj ómlagabreytingu.
Var málið bannig reifað að á-
lyktunin varð að fá hreinan
meirihluta eða 296 atkvæði til
að öðlast samþykkt. En begar
til kom vildi Pflimlin ekki
telja stjórninni 148 meðat-
kvæði kommúnista, og hefði þá
þurft 444 atkvæði. Vaknar nú
grunur um að Pflimlin sé það
sízt gegn skapi að de Gaulle
komist til valda og að hann
leiti tilLástæðu til að opna
honum leiðina í valdasessinn.
Og sá grunur fær byr undir
báða vængi þegar Pflimlin
fyl
ing riðlaðist brátt, og neituðu
þingmenn hennar að hlýða fyr-
irskipunum de Gaulle.
Enn er ekki fullljóst h.ver
verður stefna de Gaulle, en
sterk öfl eru honum mjög and-
víg. í þjóðvarnarnefnd gegrt
fasismanum eí’u menn iir ýms-
um stjórnmáiahreyfingum og
frá öilum þremur verkalýðs-
samböndum. Þekktustu- menn
nefndarinnar eru Hovnian, fylgj
ismaður Mendés-France, André
Philip, sem. nýlega var vikið úr
fíokki jafnaðarmanná, Kofflm-
únistinn Guyo, Jean-Paul
Satre, Clau.de Bourdet og Pierre
Bloch.
þar sem hershöfðinginn segir biðst lausnar fyrir sig og stiórn
að um leið og hann taki tillit Framhald á 8. EÍðu.
Framhald af 2, síðu.
1.958 skorar á verðlagsyiirvöicl-
^n að leyfa félaginu nauðsynleg
ar hækkanir á flutningsgjöldum
til a ðtryggja afkomu þess.
Jafnframt skorar fundurinn
á gjaldeyrisyfirvöldin aS
ryggja félaginu nægilegar yf*-
irfærslur, sem geri því kieift aS
standa í skilum. með erlendar
greiðslur.“