Morgunblaðið - 20.08.1938, Blaðsíða 5

'Jjaugardagur 20. ágúst 1938.
MORGUNBLAÐIÐ
5 ]

Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjórar: Jón Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgCarmaCur).
Auglýsingar: Árni 6la.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiSsla: Austurstrœtl 8. — Slmi 1600. .
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánuSl.
í lausasölu: 16 aura eintakiö — 25 aura meC Lesbók.
HVERJIR ERU SAMSÆRISMENNIRNIR?
M
enn eru farnir að verða
nokkuð langeygir eftir
áframhaldinu af „útvarpssög-
unni“, sem hófst í Tímadag-
l)laðinu á sunnudaginn. Það leit
út fyrir að þetta gæti orðið
lijettingsgóður reyfari þegar
fram í sækti. Tvær höfuðpersón-
ur voru komnar fram í fult
dagsljós. Fyrst útvarpsstjórinn,
göfugmenni hið mesta, kunnur
.að háleitum lífsskoðunum,
grandvar í umgengni, bæði við
starfsfólk útvarpsins og fjár-
muni þess — yfirleitt maður,
:sem ekki mátti vamm sitt vita í
tieinni grein. í öðru lagði hafði
lesendum verið kynt hin unga
stúlka, skapgölluð að vísu, stór-
iynd og fljótfær, en þó ekki svo
_gerspilt, að henni væri ætlandi,
að hafa sjálfri fundið upp á því
að fara með vísvitandi upp-
spuna og tilefnislausar ákærur
á hendur útvarpsstjóranum.
Loks var svo þarna sagt frá
tveimur skuggalegum piltum.
Manni skilst að það sjeu starfs-
menn við útvarpið. Nöfnin eru
ckki nefnd, en lesandinn fær
að vita, að þetta sjeu tveir
lielstu óvinir Jónasar Þorbergs-
sonar. Þessir menn hafa setið
á svikráðum við útvarpsstjór-
ann. Þeir hafa hugsað sjer að
gerspilla mannorði hans og
rægja af honum embætti og
virðingar. — Þá tvímenninga
skortir ekki viljann til alls hins
versta, en þeir eru undirförulir
•og blauðir. Þegar þeir verða
íþess áskynja, að hin unga stúlka
hefir þykst eitthvað við hinn
göfuga frænda sinn, útvarps-
stjórann, ganga vondu menn-
irnir á lagið. Þeir sjá það í
hendi sinni að það er hægt að
nota þessa óreyndu og hrekk-
lausu stúlku til þess að koma
fram hinum langþráðu mann-
sk em d arráf ormum.
Og nú hefst geysilega örlaga-
þrungin barátta. Annars vegar
unga stúlkan, hrekklaus og
hreinskilin, hinsvegar slungnir
bragðarefir, fullir af illvilja og
öfundarhug. Stúlkan segir þeim
frá því, að frændi sinn komi
stundum til sín á morgnana, áð-
ur en hún sje komin á fætur.
Vondu mennirnir eru ekki lengi
að grípa þetta á lofti og hætta
ekki fyr en þeirerubúnirað telja
stúlkunni trú um, að bak við
þessa óvenjulegu nærgætni hús-
bóndans sje saurugur tilgangur.
‘Og þeir hætta ekki þessum
fortölum sínum fyr en stúlkan
lætur tilleiðast, að skrifa kæru
á hendur útvarpsstjóranum.
Hingað er sagan komin í
Tímadagblaðinu og menn bíða,
sem sagt, mjög óþreyjufullir
eftir framhaldinu.
Það er nú sýnilegt, að út-
varpsstjórinn sjálfur hefir ekki
upphaflega áttað sig á því, að
innan stofnunar hans hefði
Friðskógar landsins í góðum
vexti. En friðuninni ábótavant
að Hallormsstað
I—I ákon Bjarnason skóg-
* * ræktarstjóri er ný-
kominn heim úr eftirlitsferð
um Norður- og Austurlancl.
Hann kom snög:gvast inn á
skrifstofu blaðsins í gær o.e;
vondir menn bruggað samsæri
gegn honum. Ef hann hefði rent
grun í það hyldýpi spillingar- Iffreip jee; tækifærið til þGSS
innar, hefði hann ekki látið spyrja hann um eitt Og
reiði sína bitna eingöngu á ungu annað viðvíkjandi skógunum
oe: skóg’ræktinni.
Frásögn Hákonar Bjarnason
skógræktarstjóra
stúlkunni. Hún hefir hvort sem
er ekki verið annað en verk-
færi í hendi samsærismannanna.
Og það má líka fullyrða, að
hlutaðeigandi ráðherra hefir
heldur ekki verið upphaflega
ljóst hið rjetta samhengi máls-
ins, því annars hefði hann vafa-
laust sýnt röggsemi sína og
fyrirskipað gagngerða rann-
sókn.
En eftir að þessar upplýsing-
ar eru framkomnar í sameigin-
legu málgagni útvarpsstjórans
og ráðherrans, verður manni að
spyrja, hversu lengi þeir ætli
að láta það dragast að skríða til
skarar í þessu máli. Unga stúlk-
an hefir verið sökuð um að fara
með „tilefnislausa árás“ og
„vísvitandi uppspuna“ á hendur
útvarpsstjóra. Fyrir það hefir
hún verið rekin frá starfi sínu.
En ef það er rjett hjá mál-
gagni útvarpsstjórans og ráð-
herrans, að stúlkan hafi aðeins
verið verkfæri í hendi samsær-
ismanna, fá menn ekki skilið,
hversvegna þessir menn halda
áfram starfi sínu við stofnunina.
Því hafi stúlkan unnið til brott-
rekstrar, hversu miklu fremur
hafa þá ekki þeir, sem gintu
hana út í ódæðið unnið til þess?
Þessar nýju upplýsingar
Tímadagblaðsins gera málið
alt flóknara og umfangsmeira
en það áður var. Eftir að þær
eru framkomnar er það komið
í það horf, að ekki verður með
nokkru móti skorast undan rann
sókn þess. Úr því ráðherrann
lætur það gott heita að stúlkan
sje rekin, verður það ekki skoð-
að annað en sem hlífð við sam-
særismennina, ef skorast er
undan að rannsaka þátt þeirra
í þessu hvimleiða hneykslismáli.
Hverjir eru samsærismennirn-
ir? Hversvegna er hlífst við að
rannsaka hlutdeild þeirra í mál-
inu? Þessum spurningum verð-
ur málgagn ráðherrans og út-
varpsstjórans að svara.
Gagnviður úr
Vaglaskóffi.
Jeg fór fyrst um skógaua í
Fnjóskadal, sagði Hákon, Þórðar-
staðaskóg, Lundsskóg og skógana
í Bleiksmýrardal, en þessir skóg-
ar eru allir ófriðaðir ennþá.
Aftur á móti hefir Skógræktin
nú keypt skóglendi utar í dalnum
í Stórhöfða- og Þverárlandi. Er
það alls um 2,50 hektara stórt
svæði, sem keypt hefir verið, og
er 10p—150 hektarar af því skógi-
vaxnir.
1 Höfðahverfi er og víðlent skóg
lendi og kjarr. En við það tel jeg
jekkert sjerstakt að gera, fyrst um
sinn, þar sem önnur verkefni bíða,
sem meifa eru áríðandi.
Við komum í Laufás og sáum
þar reynitrjen' 1:vö, sem Tryggvi
Gunnarsson gróðursetti þar. Þetta
eru mikil trje, enda yfir 80 ára
gömul. Þau eru í kirlijugarðinum.
Vag’laskógur er blómlegur í ár.
Maðkur er þar mjög lítill. Er þess
að vænta, að maðkplágan, sem
herjað liefir þann skóg undanfar-
in ár, verði alveg liðin hjá næsta
ár.
Skógarmaðkurinn, sem gerir
birkinu mest mein, blossar altaf
upp á 10—15 ára fresti.
Sami maðkur og sá sem lifir í
birkinu hjer e-r í Svíþjóð. En
hann nær þar aldrei mikilli út
breiðslu. Því maurarnir sem lifa
þar í skógunum jeta lirfurnar og
draga því mjög úr útbreiðslunni.
En hjer eru engir maurar til þess
að halda honum í skefjum. ,
Nú er langt komið að grisja
allan Vaglaskóg. I fyrra fengum
við 110 tonn af skógviði.
— Og td hvers er hann notaður ?
— Sumt af viðnum er höggvið
í brenni og selt hingað til Reykja-
víkur í arineldstór, annað er selt í
reykíngarvið, en renglur og smælki
er notað til viðarkolagerðar. Við-
arkolin notum við í viðarkolabíl
Skógræktarinnar og- sumt af þeim
er selt í hænsnafóður.
þá er það ekki tekið með í reikn
inginn, hve þessar skepnur 'gera
skógargróðri mikið tjón.
Umræðuefnið í dag:
Beitin í Hallormsstaðaskógi.
Vmnudeilufrumvarp
i vekur athygli
Khöfn í gær. FÚ.
Tillögur þær sem sænska
vinnudeilunefndin hefir
komið fram með um ráðstafanir
til þess að koma í veg fyrir
vinnudeilur, vekja mikla at-
hygli, einnig í Noregi. Formaður
hliðstæðra norskra nefnda tel-
ur líkur til að sú nefnd taki upp
svipaðar tillögur.
Öspin hjá Garði.
Við skoðuðum öspina hjá Garði
í Fnjóskadal. Hun hefir nú breiðst
út um alla girðinguna sem gerð
var utanum hana, nokkru eftir að
hún fanst. Girðingin er ekki stór.
En innan þessarar girðingar mynd
ar hún hinn ríkjandi gróður. Há-
vaxin verður hún ekki þarna,
hæstu sprotarnir um metersháir.
En þarna er mjög snjóþungt, svo
fönnin bælir öspina niður.
Ekki get jeg ímyndað mjer,
segir Hákon, að öspin þarna við
Garð í Fnjóskadal sje innlend, að
hún hafi verið þarna, eða annars-
staðar í landinu frá ómunatíð- Frek
ar tel jeg það líklegt að lmn hafi
slæðst þarna í melbarðið á síðustu
árum. Ber ýmislegt til þess að jeg
lít svo á. Síðan hún fanst fvrst
fyrir nál. 35 árum, hefir hún
breiðst mjög út. Enda hefir girð-
ingin örfað útbreiðsluna. En hafi
hjer verið um innlenda plöntu að
ræða, þá ætti hún vissulega að
finnast einhversstaðar annarsstað-
ar en á þessum litla bletti.
Eitt einkenni er enn á ösp þessari,
sem bendir til þess, að hún sje ný
lijer á landi, að ösp þessi laufgast
seint á vorin, og fellir lauf seint
á haustin, eins og yfirleitt þær
tegundir gera, sem koma frá suð
lægari breiddargráðum hingað.
Vestur að Hofi í Vatnsdal voru
gróðursettar nokkrar aspir úr
Fnjóskadal fyrir mörgum árum.
Þar er snjóljettara og skjól gott.
Þar hafa þær dafnað vel og orðið
að 3—4 metra háum trjám. Frá
Ágúst Jónssyni bónda að Hofi
hafa menn getað fengið aspar-
plöntur undanfarin vor, því asp-
irnar þar liafa breiðst út og kem-
ur þar upp fjöldi plantna á hverju
ári. I trjágörðum er mikil prýði og
tilbreyting að því að hafa nokkr-
ar asparplöntur.
í græðireitnum að Grund í Eyja-
firði er líka ösp, sem gróðursett
fleiri trjáplöntur árlega, en feng-
ist hafa undanfarin ár. Að vori
fást| þaðan um 9000 birkiplöntur,
og eitthvað af reyniplöntum. En
vorið 1940 ættn að vera þaðan um
20.000 plöntur til sölu.
Einkennilegt er, hve ribsrunnar
hafa útbreiðst þar í Mörkinni svo-
nefndU. Þar myndar ribs sumstað-
ar samfeldan undirgróður í skóg*
inum. Eru það ribsplöntur sem
hafa vaxið upp af fræi, er fuglar
hafa borið þangað. Því aldrei hafa
menn sáð þar eða gróðursett
ribs. Þessir óræktuðu ribsrunnar.
hafa náð miklum jn’oska.
Einkennileg meðferð
á friðskógi.
En úr því jeg á annað borð tala
um Hallormsstaðaskóg, segir Hák-
on, get jeg ekki komist hjá því
að minnast á mjög alvarleg og í
raun og veru alveg" óskiljanleg
niistök sem orðið hafa á meðferð
skógarins. .
Þegar húsmæðraskóliun á Hall-
ormsstað var stoi’naður, voru liðin
25 ár frá því skógurinn var frið-
lýstur. En þetta aldarfjórðungsáf-
mæli friðskógarins var lialdið há-
tíðlegt með því, að sú ákvörðun
var tekin að skólinn skyldi hafa
rjett til að hafa 20 stórgripa beit
í skóginunr og fá endurgjaldslaust
500 hestburði af skógviði á ári.
Skólinn beitir þar nú 18 stór-
gripum, og fæst skólastjórnin ekki
til þess að nota aðra beit jarðar-
innar en þá. sem henni liefir verið
vísað á í hinum friðaða skógi.
Það heillegasta og besta af viðn- ‘var Þar um aldamót, áður en ösp-
um er notað í girðingarstaui’a og
hesjur og gildustu stofnana selj-
um við smið einum á Akureyri.
Tlann smíðar úr þessu stóla, lappir
undir legubekki, leikföng, og
fleira smávegis.
í Bárðardal eru talsverðir skóg-
ar. En þeir eru ekki friðaðir enn.
Og þeir sæta slæmri meðferð af
ágangi geitfjenaðar. Talsvert er
af geitum í þessum sveitum. En
þannig er, að geitfjáreigendur
ætlast beinlínis til þess að geiturn-
ar komist að rnestu levti af yfir
vetnrinn með því að ganga í skóg-
um og kjarri. Því ef ætla þarf
þeim verulegt fóður, þá borgar
. sig ekki vel að liafa geiturnar. En
in fanst í Fnjóskadal. Þar er hún
4 metrar á hæð.
Hallormsstaðaskógur.
Síðan vjek Hákon talinu að
Hallormsstað og Hallormsstaða-
skógi. Hann skýrði svo frá:
Nú eru liðin 35 ár síðan Hall
drmsstaðaskógur var girtur. Og
það hefir borið glæsilegan árang-
ur. Á nokkru svæði, þar sem eng-
inn skógargróður var þá, þar er
nú hnjehátt kjarr eða jafnvel 4—5
metra hár ungskógur. En þar sem
var kjarr þegar girt, var, þar er
ungskógur 6—7 metra hár.
Græðireitinn á Hallormsstað er
nú verið að stækka, svo þaðan verði
í framtíðinni hægt að- fá margfalt
MINNINGARSJÓÐUR
EINARS HELGASONAR
GARÐYRKJUSTJÓRA.
Þess hefir áður verið getið hjer
í blaðinu, að við andlát Ein-
ars Helgasonar garðyrkjustjóra
var stofnaður sjóður, er bera
skyldi nafn haus. Sjóðurinn er
ætlaður til eflingar garðyrkju í
landinu. En garðræktin var það
áhugamál, e'r Einar heit. alla æfi
barðist fyrir af alúð og ósjer-
plægni.
Nú hafa verið gefin xít ininn-
ingarspjöld til styrktar sjóðnum.
Hefir Tryggvi Magnússon teikn-
að fyrirmyndina, sem er mjög vel
viðéigandi — íslensk blóm, er
mynda umgerð um nafnið — er
ritað er á spjaldið.
Minningarspjöld þessi verða
framvegis afgreidd á þessuju síöð
um — og verður þar einnig veitt
viðtaka, ef menn á einhvern ann
an Iiátt vildu styrkja sjóðinn.
f Reykjavík lijá Búnaðarfjel.
íslands, Gróðrarstöðinni, Þing-
holtsstræti 33, Laugaveg 50, Tún-
götu 45 og á afgreiðslu Morgun-
blaðsins. I Hafnarfirði á Hverfis-
götu 38.