Morgunblaðið - 12.11.1938, Qupperneq 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 12. nóv. 1938.
Kvikmynd um björgun
og lífgun úr dauðadái
Úr kvikmynd Slysa varnafjelagsins.
EINS og kunnugt er, hefir
Slysavarnafjel. unnið mikið
að því, að undanförnu að kenna
hina nýju dönsku lífgunarað-
ferð Holger Nielsen, á nám-
skeiðum þeim, sem það hefir
haldið fyrir sjómenn, bifreiðar-
stjóra, verksmiðjufólk o. fl. —
Lífgunaraðferð þessi, sem þykir
mjög góð, er ekki einungis not-
uð við druknaða menn, heldur
og þegar menn kafna af öðrum
ástæðum, svo sem reyk, ýmsum
eiturloftum, af völdum raf-
magns o. fl. Sem flestir þyrftu
því að kynna sjer þessa aðferð.
Nú vill svo vel til að hingað
kom nýlega ungur sundkennari
frá Danmörku, Sverrir Matthi-
asson, sem m. a. hafði með sjer
kvikmynd þá, af Holger Niel-
sen-aðferðinni og björgunar-
sundi, sem áður voru nefndar,
og hefir hann sýnt Slysavarna-
fjelaginu þá velvild, að lána
því myndirnar, svo,hægt sje að
sýna þær fyrir almenning og þá,
sem nú taka þátt námskeiðum
fjelagsins í lífgun.
Kvikmyndir þessar sýna einn-
ig björgunarstöðvar á dönskum
baðstöðum og ennfremur not-
kun Carbogen-áhalda í sam-
bandi við lífgun. Þessi lífgunar-
áhöld, sem mjög hafa rutt sjer
til rúms síðustu ár, eru mjög
eftirtektarverð og ættu þau
helst að vera á hverjum bað-
stað og hverri verstöð á íslandi.
Hin helstu atriði myndarinn-
ar verða útskýrð jafnóðum af
Jóni Oddgeir Jónssyni. Bæjar-
búar ættu að fjölmenna á þessa
kvikmyndasýningu, því ekki er
víst að þeim gefist oft tækifæri
til þess að sjá slíkar myndir.
Gyðjan og uxinn. Fyrsti ritdóm-
urinn um bók Kristmanns Guð-
mundssonar, Gyðjan og uxinn,
kom út í Aftenposten í gær. Br
bókinni fundið allmargt til for-
áttu. Sjerstaklega það, að persón-
ur bókarinnar, sem lifa á Krít-ey
á bronceöidinni, sjeu altof líkar
vorra tíma mönnum til þess að
trúlegt sje. Þó er það viðurkent,
að hj'er sje um all stórfenglega
skáldsögu að ræða og að Krist-
mann Guðmundsson sje gæddur
miklum frásagnarhæfileika. (FU)
Tímaritið „Morgunn“ er komið
út. Er það að þessu sinni helgað
minningu Einars H. Kvaran.
Ljeleoar samgöngur
á Austfjörðum
SAMGÖNGUR við Austfirði
hafa lengi ljelegar verið,
en sennilega aldrei eins bág-
bornar og nú.
Frjettaritari Morgunblaðsins
á Eskifirði lýsir nokkuð ástand-
inu og erfiðleikum fólksins, í
eftirfarandi símskeyti, er hann
sendi á fimtudag:
Varðskipið Ægir hefir safnað
farþegum hjer eystra á suður-
leið og hafði þetta verið tilkynt
hjer áður en skipið kom. —
Nokkrir farþegar hjer voru
ferðbúnir, þ. á. m. fólk, sem
leita þurfti sjer læknisaðgerða.
En skipið kom hjer ekki við.
Þegar svo frjettist um skipið
á Stöðvarfirði, var reynt með
hraðsamtölum og hraðskeytum
að fá það til að koma, en það
hafði þann eina árangur, að
skipið sneri við og fór nú til
F áskrúðsf j arðar.
Á tímabilinu frá 8. okt. til
28. nóv. eru engar póstferðir
hjeðan til Stöðvarf jarðar, Breið-
dalsvíkur og Hornafjarðar. —
Verðbrjefa- og annar póstur
liggur hjer.
í gær símar svo frj ettaritari
á þessa leið:
í nótt lögðu fimm af far-
þegunum hjeðan, sem ferðbúnir
voru og ætluðu að komast með
Ægi. Þeir fóru með mótorbát
og ætluðu að komast í veg fyrir
Skeljung. sem lá á Fáskrúðs-
firði, en urðu að snúa aftur á
miðri leið vegna óveðurs.
Það er upplýst, að einhver
skjólstæðingur ríkisstjórnarinn-
ar, sem staddur var á Fáskrúðs-
firði hafði með hraðsamtali við
fjármálaráðherra fengið því til
leiðar komið, að varðskipinu
var snúið við nálægt Djúpavogi,
til þess að sækja þenna stjórn-
aréæðing til Fáskrúðsf jarðar.
Sundæfingar K. R. Sú breyting
verður á sundæfingum fjelagsins
í Sundhöllinni, að þær verða fram
vegis á mánudögum kl. 8—10 síðd.
og á miðvikudögum kl. 8—10 s.d.
Sundfólk K. It. er beðið að mæta
á fyrri æfingunum kl. 7.45 og á
þeim seinni kl. 8.45.
„Land hinna
dökku skipaa|
Ur daglega lífinu
Eftirtektarverð bók
eftir Fredrik Paasche
Ut er komin hjá Aschehougs
bókaforlagi í Oslo, bók ein
eftir hinn alkunna sagnfræðing
Fredrik Paasche, er hann nefn-
Fyrir nokkrum dögum birtist hjer í ig komið var. Eins og menn vita, er
blaðinu frásögnin úr „Politiken", um hann ekki einn af þeim horuðustu í
fluguna í Vardö-húsfangelsi, sem lærði landi hjer, og ekki getur hann vitað
að syngja. Er saga þessi víðfrægt dæmi, hvenær mannæturnar kann að fara að
um þaö, hvað blaðamenn hafa getað i langa í hann. Hann sendi strax boð til
látið sjer detta í hug, til þess að vekja lögreglunnar. Skömmu síðar kom Jes-
athygli á blaði sínu.
Þó er önnur saga úr sama blaði enn
ir „Landet med de mörke þá frægari, sagan um það, er mann-
skibene . jætumar í Hafnar-Cirkus átu Scheel-
Þessi bók er sú fyrsta af þrem' Vandel. Ifún birtist í l)laðinu þann 2G.
bókum, er hann semur, og apríl 1897. Hún var á þessa leið:
eiga að lýsa sögu Norðmanna
frá fornöld fram til 1319.
Á víkingaöld kölluðu írsk
skáld Noreg „Land hinna dökku
skipa“. En þessi bók Paasche
fjallar einmitt um víkingaöld-
ina, um víkingaferðirnar, og
bygðir Norðmanna í útlöndum,
um líf þjóðarinnar heima fyrir,
daglegt líf, hugsjónir og trú-
mál. Og að lokum skýrir hann
frá upphafi og þróun hins
norska ríkis.
Efnismeðferð og frásagnar-
stíll Paasche er sjerstæður. —
Hann þræðir ekki sögulega at-
burði eftir sömu leiðum og aðr-
lir. Hann lýsir lífinu eins og
i því verður best lýst með því, að
Isegja frá einstökum viðburðum,
„Hræðilegwr atburður.
Sorgleg endalok.
I fyrrinótt gerðist hjer í bænum
hin hroðalegasta harmsaga, svo hrylli-
leg á marga lund og í sjálfu sjer svo
ótrúleg, að menn eiga varla svo sterkt
ímyndunarafl, að þeir geti trúað því,
að þetta hafi komið fyrir. Og þó er
þttta, sem við höfum hjer að segja,
því miður altof satt. Ritarinn í Cirkus
Carl Scheel Vandel, hefir látið líf sitt
á hinn óskapl gasta hátt. Enda þótt
ekki sje annað hægt að segja, en hans
eigin óvarkámi hafi átt sök á ömurleg-
um örlögum hans, þá munu hinar al-
mennu vinsældir hans, óbrigðula góð-
vild og dugnaður hans í hinu erfiða
starfi hans tryggja það, aS menn
sen lögreglufulltrúi frá lögreglustöð-
inni í Nörregade. Hann tók strax
mannætunjar fastar. Þeir sýndu engan
teljandi mótþróa. Rjett á meðan veriö
var aö setja kandjármn á villimennina,
urruðu þeir lágt, líkt og rándýr, svo
allir, sem þar voru, urðu skelkaðir við.
Svo virðist sem þeir geri sjer enga
grein fyrir hve óskaplegt ódæði þeir
hafi framið. Eftirlitsmaðurinn, sem
kom inn til þeirra, fyrstur um morgun-
inn, segir, að þegar hann kom, hafi
tveir af þeim setið viS að stanga úr
tönnunum á sjer, með spýtu, sem þeir
annars eru vanir að bera í nefinu. En
sá þriðji sat og muldraSi eitthvað ó-
greinilega, sem var einna líkast því,
aS hann væri að lesa borðbæn.
Þjónninn,
sem fyrstur kom inn um morguninn,
varð veikur, er kom fram á daginn.
Læknir, sem skoSaði hann, sagSi, að
hann hefði fengið heilahristing. Hann
er alveg örvita, öskrar og gremjar og
hugsa til þessa manns með almennum hrópar ósamstæð orS, en af þeim er
söknuSi.
Frásögnin.
„ Vjer skulum, svo stuttlega og svo
sognum og sogum, og gefur . . , . „ , , ,
ö & skýrt, sem unt er, skýra fra þvi, sem
frásögn sinni líf með hug-
myndaflugi og andagift. Það er Verða aS ímynda sjer að hafi gerst, því
engu líkara, en hann láti for-’sá eini, sem hefSi getað greint frá at-
tíðina sjálfa tala. burðinum, er því miður, þagnaður að
hægt að ráða, að hann heldur að ein-
hver ætli að jeta hann.
Útförin.
Jarðarför Scheel Vandel fer fram
gerst hefir, eSa öllu heldur, hvað menn morSun- Rasmussen forstjóri hefir
lofaS að kosta útförina að öllu leyti,
;— Þrátt fyrir hinn alvarlega atburS,
er ekki hægt að komast hjá því, aS
Hann lýsir hugsunarhætti höfð- eilífu.
ingjanna, og lífi almúgans úti og
inni, lýsir ættrækni og heimilum,
hjónabandinu, börnum og upp-
eldi, íþróttum, leikjum, listum og
skáldskap.
Við Islendingar höfum með
rjettu státað af því, að eiga okk-
ar Landnámu, er skýrir frá upp-
hafi íslandsbygðar. En altof oft
og mikið höfum við látið hugann
staðnæmast við þetta tímabil, eins
og landnámið væri upphaf alls,
sem oltkur kemur við, þjóð-
in hefði ættfræðilega sjeð fæðst á
þessum árnm.
Bækur eins og þessi bók Fred-
riks Paasche ættu að geta beint
huga okkar lengra aftur í tím-
ann, kent okkur betur en áður að
veita sögu vorri eftirtekt, sem
gerðist á undan íslandsbygð, til
þess að kynnast sem best hvern-
ig fólkið var,«sem hingað kom á
Landnámsöld, því gagnger kunn-
leiki á þjóð vorri verður m. a. að
byggjast á þekkingu á þessum
efnum.
Nýr vfelbálur
til Eyjii
Nýr vjelbátur kom til Vest-
mannaeyja í gær, smíðaður
í Danmörku.
Báturinn er 22 tonn, eign
þriggja manna, þeirra Ólafs Eyj-
ólfssonar, Magnúsar Valtýssonar
og Vilhjálms Guðmundssonar. Bát
urinn var rúmlega 8 sólarhringa
til Vestmannaeyja. Gekk ferðin
vel; en háturinn hrepti vonskn
veður og mikinn sjó síðasta sólar-
hringinn. Skipstjóri á bátnum
var Þórður Guðmundsson, Ána-
naustum, Rvík.
I fyrrakvöld hefir Hr. Scheel Vandel
farið inn til mannætanna í Cirkussaln-
um. Hann hefir sennilega, svo skyldu-
rækinn, sem hann var, viljaS sjá um,
að villimennirnir færu að hátta. En í
staðinn fyrir að taka einhvern Cirkus
þjóninn með sjer, þá hefir hann látið
blekkjast af því, hve villimennimir
virtust friSsamir, og farið einn inn
til þeirra, og síðan hefir hann ekki
sjest.
Þegar umsjónarmaSur einn kom inn
herbergi villimannanna í gærmorgun,
sem gert hefir verið handa þeim í einu
hominu á Cirkus-salnum, þá sá hann
þar hryllilega sjón. Um alt gólf og
veggi herbergisins voru blóðblettirnir,
en há]fnag%ðar hnútur og bein vom
á dreifingi um gólfiö. Alt bar vott um
það, fyrir augum hins skelfda Cirkus-
þjóns, að þama hefði átt sjer stað hin
harðsnúnasti bardagi. Mannætumar
liöfSu jetið Hr. Scheel Vandel. Föt
hans öll voru kyrfilega brotin saman
í ' einu homi á herberginu, því villi-
mennimir eru í eöli sínu snyrtilegir í
umgengni, og var pípuhattur Scheel-
Vandel nýstrokinn, ofan á fötunum.
Morðið.
ITvernig hefir morðið getað átt sjer
stað ? Hvernig hefir Scheel Vandel, sem
var kraftamaSur, enda þótt honum væri
nokkuS vel í skinn komiS, orðið yfir-
bugaður. Margskonar möguleika gera
menn sjer í hugarlund. Sennilega hefir
einn af hinum litlu mögra mannætum
stokkið aftan að Vandel, og kyrkt
hann í jámgreipum sínum, áöur en
hann hefir fengið tíma til þess að gefa
frá sjer nokkurt hljóð. Síðan hafa
þeir afklætt líkið, og hámaS svo Cirkus lnn
ritarinn í sig um nóttina. Þeir hafa
jetið hann hráan. Lærleggi hans hafa
þeir brotið til mergjar, því mergurinn
er mesta hnossgæti mannæta, ef marka
má það, sem segir í hinni miklu Rechs
landafræSi.
Rjett á eftir Cirkusþjóninum kom
P. Basmussen forstjóri
þar aS. Honum varS, sem við er að
búast mikið um það, er hann sá hvem-
brosa, þegar talaS er um jarðarför í
þessu sambandi. Því hvað er eiginlega
að jarða? Vart er kostandi upp á jarS-
arför þessara fáu beina, sem eftir eru.
En eitt er ákveðið, til þess aS heiSra
minningu hins látna. Eins og lesendum
voram er kunnugt, var hr. Scheel Van-
del iðinn maður. Hann hafði um skeið
unnið að nýrri, mjög merkilegri og
þarflegri bók: þýsk málfræði, er menn
læra á augnabliki, þýsk setningafræði,
er menn læra strax. Hinn látni hafði
því nær lokið við bók sína. Hann hafSi
handritiS á sjer. Ekki er vitað, hvort
villimennirnir hafi reynt að jeta bók-
ina. Sennilegt er það. En aS þeir hafi
ekki unnið á henni. Handritið fanst í
herberginu hjá villimönnunum, og var
nokkuð velkt. Bókin verður nú gefin
út, og skrifar hinn ágæti málfræðingur
prófessor Kr. Nyrap, formálann.
Málaferlin.
Hvað verður gert viS villimennina?
Eftir því, sem viö höfum frjett, verSa
þeir ákærðir fyrir morð og mannát. En
á hinn bóginn áttum við í gær tal við
svo nafnkunnan hæstarjettarmálaflutn-
ingsmann, sem P. G. C. Petersen, er
tjáði oss, að hann myndi með ánægju
taka að sjer aS verja þá. Því hann
þóttist því nær fullviss um aS hann
fengi þá sýknaSa, vegna þess, hve ó-
fullkomna rjettarmeðvitund þeir hafa.
Yjer vonumst til, að P. G. C. Peter-
sen takist þetta ekki, þareð á þann
hátt' rnyndi skapast hættulegt fordæmi,
er hvenær sem er gæti komiS einhverj-
um okkar í koll“.
MeS þessu lýkur frásögninni um
endalok Scheel Yandel í Politiken 26.
apríl 1897. „Leiðrjetting“ kom dag-
eftir.
★
SkólaseliS verður hitað upp meS
hveravatni, hlýtt og notalegt.
Skólasveinn einn var aS velta því
fyrir sjer, hvort þaö myndi ekki vera
einkar hentugt fyrir pálma.
★
Annar skólapiltur var að velta því
fyrir sjer á dögunum, hvort „roðinn í
austri“ myndi ekki vera glund-roði.