Morgunblaðið - 29.11.1938, Blaðsíða 5

Morgunblaðið - 29.11.1938, Blaðsíða 5
I*riðjudagur 29. róv. 1938. MORGUNBLAÐIÐ Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavtk. Rltstjörar: Jón Kjartansson ogr Valtfr Stefánsson (ábyrKtSarssaCur). Auglýsingar: Árnl Óla. Rltstjörn, auglýsinKar of afsrrslBsla: Austurstrætl 8. — Stml 1S00. Áskriftargrjald: kr, 8,00 á ssánuCl. í lausasölu: 15 aura eintakiO — 18 aura sseC Lssbök. INNANLANDSFLUGIÐ Jónas Jónsson hefir skýrt frá því, að hið volduga am- «ríska flugfjelag, „Pan Ame- arican Airways“ hafi áhuga fyr- ir flugsamgöngum hjer innan- iands, og sje fjelagið reiðubú- ið til samninga við Islendinga um þessi mál. Það er hinn heimskunni landi vor, dr. Vil- hjálmur Stefánsson, sern er að beita sjer fyrir þessu máli, en hann er ráðunautur Pan Ame- rican um alt er viðkemur flug- iriu á norðurleiðinni yfir At- lantshafið. En dr. Vilhjálmur hugsar sjer innanlandsflugið hjer sem byrjunarstig í því máli. Segir J. J., að dr. Vilhjálmur Stefánsson hafi rætt þetta mál við Vilhjálm- Þór, sem nú dvel-> ur í New York, en hann er sem hunnugt er formaður Flugfje- lags Akureyrar. Hafi þeir nafn- -arnir komið sjer saman um á- ætlun, þar sem lögð eru drög að samvinnu Pan Am. og ís- lendinga, um innanlandsflug hjer. Ennfremur hafi dr. Vil- hjálmur, ásamt tveimur hehtu áhrifamönnum í Pan Am. átt viðræður um málið við þá Thor Thors, J. J. og Vilhjálm Þór í sameiningu. Eftir því sem J. J. skýrir frá, er samvinna þessi um flug hjer innanlands hugsuð þannig, að stofnað verði hjer hlutafjelag og eigi íslendingar í því 51% en Pan Am. 49%. Renni Flug- fjelag Akureyrar í þetta fjelag, en Pan Am. leggi til 6 sæta flugvjel, og auk þess fje til þess að byggja hjer tvo þoku- vita, með tilliti til millilanda- flugs síðar. Takist samningar á þessum eða svipuðum grundveli'i, þá er ráðgert að flugfjelagið verði stofnað hjer í vetur, og flugið .geti þá hafist næsta sumar. ★ Sjálfsagt er að fagna hverri þeirri tilraun, sem gerð er til þess að þoka innanlandsflug- inu hjer eitthvað í áttina. Því að flugið yrði svo mikil lyfti- stöng fyrir samgöngurnar inn- ^.nlands, að ekkert má láta ó- gert til að hrinda því í fram- kvæmd hið bráðasta. En skoðun Morgunblaðsins Lefii verið og er- enn sú, að best færi á því að Islendingar væru einir um flugið innan- lands. Hefir blaðið oft lýst því, hvernig hægt var að koma þessu í framkvæmd. En vegna þess víxlspors, sem ríkisstjórn- in steig í samgöngumálunum, með smíði hins nýja, dýra skips, er hætt við að dráttur geti orðið á því, að við fáum fullkomnar flugsamgöngur hjer innanlands, nema þá með að- stoð erlends flugfjelags, eins -og hjer er hugsað. Fljótt á litið virðist ekki neitt Magnus Olsen, próf. sextugur Eftir Sigurð Nordal, próf. að væri engin furða, þó að ýmsum mönnum P hefði þótt það djarflega ráðið, er Magnus Olsen var settur í sæti Sophusar Bugge árið 1908. Bug'ge hafði verið prófessor við háskóla Norðmanna í rúm 40 ár. Hann var manna f jöllærðastur, hamhleypa til vinnu, gæddur í senn nákvæmni, vandvirkni og ríku ímyndunarafli. Hann var þeg- ar í augum samtímamanna sinna orðinn eins konar æfintýralietja, sem geystist á fáki hugkvæmni sinnar um flugstigu nýstárlegra kenninga, en jafnan albrynjaður furðulegasta lærdómi. Eftirmaður hans var tæplega þrítugur kandí- dat, sfem lítið liafði látið á sjer bera og ekki einu sinni hirt um að semja doktorsritgerð. En það kom bráðlega í ljós, að hið vand- fylta- rúm hafði verið rjettum manni skipað, enda hafði Bugge snemma skilið, hvað í Magnúsi bjó, er hann hafði þeghr á stú- dentsárum hans valið hann sjer að samverkamanni. Magnus Olsen sjerstakt við það að athuga, að íslendingar taki upp samninga við Pan Am. um þessi mál á svipuðum grundvelli og lagður er af dr. Vilhjálmi Stefánssyni. Þó virðist sjálfsagt, að þannig væri um hnútana búið, að Is- lendingar hefðu hvenær sem er rjett til að yfirtaka hluti Pan. Am. í hinu innlenda flugfje- lagi og þá með nafnverði. Því að vitanlega á takmark íslendinga að verða það, að þeir hafi einir þessi mál í sínum höndum. Við verðum í þessu sambandi að gera oss það ljóst, að öll af- skifti erlendra flugfjelaga af flugi hjer innanlands er við- kvæmt mál og getur haft illar afleiðingar, ef t. d. ófriður brytist út. En sje samvinnan um þessi mál reist á þeim grund- velli, að við getum hvenær sem hefir nú fyrir löngu verið alment er yfirtekið hluti hins erlenda flugfjelags, þá ætti að vera tryggilega um hnútana búið af okkar hálfu. -k En eins og áður segir, myndu fastar flugferðir hjer innan- lands gerbreyta öllu viðhorfi til samgangnanna, og að því ber að keppa, að þetta geti orðið þegar á næsta ári. Við verðum þessvegna nú þegar að hefja undirbúning þessa máls og hrinda því í framkvæmd. I þessu sambandi er rjett að minna á, að enn vantar okkur flugvöll hjer i Reykjavík. Hann þarf nauðsynlega að komast upp á næsta vori, og sýnist eðli- legast að ríki og bær komi hon- um upp í sameiningu. Væri ekki reynandi að nota atvinnu- | bótafje til þessa? viðurkendur sem öndvegishöldur meðal norrænna fræðimanna. Magnús hefir varið kröftum sín- um óskiftum í þágu vísinda sinna, verið sístarfandi, sílærandi, sí- kannandi. Þekking- hans í öllum greinum norrænna og annara skyldra fræða er óvenjulega víð- tæk og örugg, skarpskygni lians og getspeki er við brugðið, enda hefir hann rýnt inn í rökkur forn- eskjunnar, þar sem heimildir eru svo fátæklegar og torráðnar, að hvorki dómvísi nje lærdómur eru einhlít, nema ófreskisgáfa leiði þau sjer við hönd. Verk hans eru of mörg og margbreytileg til þess að telja þau í stuttri blaðagrein. En einna nafnkendastar eru rann- sóknir hans um rúnir og örnefni. Magnus Olsen. Hann er meistari að skýra hvórt- tveg'gja (sbr. t. d. skýringar i'úna- ristunnar á steininum frá Eggj- um), en hann nemtfr ekki staðar við ot’ðin tóm. Hann leitar and- ans bak við bókstafinn, hugsunar- háttar, menningar, trúar, siða. Má benda þeim, sem vilja kynn- ast rannsóknaraðferðum hans á verk eins og Hedenske kultminder i norske stedsnavne (1915), Ætte- gárd og helligdom (1926) og Le pretre-magicien et le dieu-magicien dans le Norvége ancienne (1935, fvrirlestrar fluttir við Collége de France), en ekki síst úrvalsrit- gerðir hans, sem komu út í gær í Osló að tilhlutun vina hans til minningar um sextugsafmælið. Þar er m. a. endurprentuð hin fræga grein hans Om troldruner (níðvísur Egils Skalla-Grímsson- ar). Tveimur árum eftir að Magnús „Þorlákur þreytti" íær íult hús * Troðfult hús var í leikhús- inu á sunnudagskvöld, en þar var leikið hið vinsæla leikrit „Þorlákur þreytti“ dá- lítið lagfært. Aðalleikandinn, „Þorlákur þreytti“ (Haraldur Á. Sigurðs- son) er sem kunnugt er fluttur búferlum úr bænum og hefir gerst bóndi. En er Leikfjelagið bað hann að koma, datt honum ekki í hug að afsaka sig með því, að hann væri þreyttur. Viðtökurnar, sem hann fekk á sunnudagskvöldið, sýndu að ekki hefir sveitadvölin haft nein slæm áhrif á leikara- hæfileika hans. ÞoT-iákur verður leikinn aft- ur í kvöld og þarf varla að efa, að hvert sæti verður skipað í Iðnó. Hftllin, $em Jorræna fjel. ætlar aÖ gera aU há$ké!a jtíkisskip. Súðin er væntanleg til Húsavíkur kl. 6 í gærkvöldi. Norræna fjelagið í Svíþjóð hefir nýlega fest kaup á einni elstu og glæsilegustu höll- inni, sem til er í Svíþjóð, Vad- stenaslott í Vadstena. Vadstena varð frægur bær þeg- ar á 14. öld, en þá stóð, hið fræga klaustur hinnar heilögu Birgittu í mestum blóma. Hin eiginlega Vadstenahöll var þó ekki bygð fyr en miklu seinna. Gústaf Vasa Svíakonungur Ijet fyrst byggja höllina 1545. Bjó hann þar að öðruhvoru og synir hans eftir hans dag. Margir aðrir Svíakonungar hafa búið í höll þessari lengri eða skemri tíma, og eru ýmsar æfiutýrasagnir tengdar við sögu þessarar göndu, glæsilegu hallar. Tvisvar hafa Danir reynt að vinna höllina með vopnum, en mistekist í bæði skiftin. FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU. Olsen tók við embætti, sótti hann ísland heim, dvaldist lengi sumars á Gilsbakka hjá síra Magnúsi Andrjessyni, lærði ágætlega að tala íslensku og batt vináttu við ýmsa mæta menn, ekki síst Björn Magnússon Ólsen. Annað sinn kom liann hingað 1929 og flutti hjer fyrirlestra á veguji háskólans. Ræktarsemi er einn ríkasti þáttur í fari hans, og hann hefir jafnan borið fölskvalausan vinarhug til íslands. Hann fekk því til leiðar komið, að hann skyldi heita kenn- ari í „oldnorsk og islandsk sprog og litteratur“, og hefir aldrei flaskað á því, sem mörgum lönd- um hans hættir við, að rugla rang- lega saman reytum Norðmanna og íslendinga og kalla það norskt, sem frumskapað er á íslandi. Þekking hans á tungu vorri og menningu skín út úr öllu, sem hann hefir ritað, og öll verk hans hafa beinlínis eða óbeinlínis varp- að ljósi á íslenska menningu, ekki síður en norska. Og hann er einn þeirra örfáu erlendra fræði- manna, sem jeg aldrei hefi vitað fatast í skilningi íslensks máls, hvorki forns nje nýs. Það mun því engum þykja ófyrirsynju gert, að heimspekis- deild Háskóla íslands kjöri hann á sextugsafmæli hans doctorem litterarum Islandicarum honoris causa. Þá nafnbót hafa áður hlot- ið fjórir menn, þeir Björn M. Ólsen, Finnur Jónsson, Þorvald- ur Thoroddsen og Andreas Heusler. Magnús heitir fullu nafni Magnus Bernhard. Bæði nöfnin eru erlend, og manna, sem bera þau, er ekki getið í íslenskum heimildum fyrr en á 11. öld. Fyrsti maður með Bernhards-nafni er Bjarnharður inn bókvísi, sem Ari segir frá, erlendur biskup, sem kom til íslands skömmu eftir kristnitökuna. Kenningarnafn hans bendir til, að hann hafi fyrstur manna kent íslendingum að lesa bækur, og vel mundi hið sama kenningarnafn sæma nafna hans, slíkur vísdómsmaður sein hann hefir reynst í að ráða bæk- ur og bókrúnir. En Magnúss- nafn var fyrst gefið norrænum paanni, þegar Sighvatur skáld rjeð því, að sonur Ólafs konungs helga var heitinn eftir Karla-Magnúsi konungi. Magnús sá var síðar kallaður inn góði. Það vita þeir menn,. sem átt hafa því láni að fagna að njóta vináttu Magnúsar Olsens, hafa kynst alúð hans og ljúfmensku, góðvild og trygg- lyndi, að hann mundi ekki kafna undir því kenningarnafni. Sig- hvatur íslendingur gerði guðsifj- ar við Magnús Ólafsson. Þvílíkar sifjar hafa forn íslensk fræði veitt Magnúsi Olsen í vísinda- starfsemi hans, og þess hefir hann. jafnan verið minnugur. Sigurður NordaL

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.