Morgunblaðið - 15.12.1938, Blaðsíða 2

2
MOlvG U NULAÐIÐ
Fimtudagur 15. des. 1938.
Breiar
eru viDhúnir
i
— segir Mr, Chamberlain
R
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær
æða Mr. Chamberlin í fyrrakvöld var friðarræða.
En hún var um leið yfirlýsing um það að víg-
búnaði Breta væri svo langt komið, að þeir væru nú viðbúnir
ófriði. Þessi yfirlýsing er e. t. v. mikilvægasti kafli ræðunn-
ar, þar sem í henni felst aðvörun til þjóða, sem álíta að bægt
sje að setja fram kröfur í trausti þess, að Bretar sjeu ekki
viðbúnir styrjöld.
Gagnvart Pjóðverjum
En takmark Mr. Cbamberlains er friður. Hann sagði:
„Jeg álít, að bresk-þýska- yfirlýsingin um frið milli Breta
og Þjóðverja láti í Ijós innstu óskir þessara þjóða“.
Gagnvart Frökkum
„Vinátta Breta og Frakka er svo náin, að hún er miklu
tryggari en þó hún væri bygð á lagalegum samningum og
skuldbindingum“.
Gagnvart Itölum
Mr. Chamberlain kvaðst búast við að ýmsir myndu velta
vöngum yfir því, hver myndi vinna og hver myndi tapa í Róm,
en hann kvaðst ekki fara þangað í slíkum hug. Hann kvaðst
fara í þeirri von, að finna það hugarfar, sem gæti orðið
grundvöllur betri samvinnu milli þjóðanna.
Mr. Chamberlain sagði, að ef menn vildu frið, þá yrðu
menn að leita hans og gera ráðstafanir til þess að stöðva
það, sem valdið gæti ófriði. Hann sagðist hafa valið þá leið,
að gera langvarandi tilraunir til þess að komast fyrir ófriðar-
orsakirnar og nema þær brott með persónulegum áhrifum á
leiðtoga þjóða.
Þjóðverjar segja ræðu
Chamberlains
sanngjarna
Vinsamlegt brjef þýska
sendiherrans um ,mistök‘
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
Pað vakti óhemju athygli í gærkvöldi, er þýski
sendiherrann í London og þýsku blaðamenn-
irnir sendu afþakkir sínar klukkustund áður
en samsæti erlendra blaðamannaf jelagsins átti að hefjast,
þar sem Mr. Chamberlain ætlaði að flytja ræðu sína. Asch-
mann, fulltrúi þýska utanríkismálaráðuneytisins hafði
verið sendur til London til þess sjerstaklega að hlýða á
ræðuna. Hann var heldur ekki viðstaddur
ÞJÓÐVERJAR SEGJA „SANNGJÖRN RÆÐA.
í clag hefir sendiherra Þjóðverja í London reynt að
draga úr mikilvægi þessa atburðar. í vinsamlegu brjafi til
forseta blaðamannafjelagsins hefir hann lýst yfir því, að
mistök hafi valdið því, að afþakkir hans og þýsku blaða-
mannanna bárust ekki fyr en á síðustu stundu.
Þýsk blöð taka í dag heldur vel í ræðu Mr. Chamberlains.
Þýska blaðið „Deut che Allgemeine Zeitung“ segir að ræðan
hafi yfirleitt verið sanngjörn. Blaðið segir, að enginn vafi sje
á því að það sje rjett, sem Mr. Chamberlain sagði, að með
bresk-þýsku yfirlýsingunni í Miinchen hafi verið látin í ljós
innsta ósk bresku og þýsku þjóðanna.
ÞAÐ SEM VAKTI ÓÁNÆGJU.
Það eru aðallega tvö atriði, sem þýsk blöð gagnrýna í
ræðu Mr. Chamberlains, og þessi tvö atriði er álitið að hafi
valdið því að þýski sendiherrann og þýsku blaðamennirnir
vildu ekki vera viðstaddir, þegar ræðan var flutt.
Veírarhjálpin fær ná
bestu undirtektir
meðal bæjarbáa
Pað lá vel á Stefáni Pálssyni í
gærkvöldi, er allir skátarn-
ir voru komnir til hans úr söfn-
unarferðinni um Austurbæinn fyr-
ir Vetrarhjálpina. Þeir hafa aldrei
fengið eins góðar viðtökur og nú.
Alls söfnuðu þeir þessi tvö
kvöld kr. 3564, en í fyrra nam
fjársöfnun þeirra kr. 2888.
En auk þess fengu þeir að þessu
sinni kynstur af fötum, langtum
meira en áður, og var ekki feng-
ið yfirlit yfir það í gærkvöldi,
hve mikið það var. En yfirleitt
voru föt þau, sem gefin voru nú,
betri en áður. Til þess að ljetta
skátunum starfið, hafði fólk víð-
ast hvar tekið gjafir sínar til,
áður en skátamir komu, svo þeir
þurftu enga viðdvöl að hafa, en
fengu viðstöðulaust sinn böggul
er þeir komu.
Vetrarhjálpin þakkar skátun-
um innilega fyrir góða aðstoð, og
öllum hinum fjölmörgu gefendum
fyrir örlæti þeirra og umhyggju
í garð fátæklinganna. '
Samskotin
1 gær og fyrradag bárust
hlaðinu: Þ. M. (áheit) kr. 5,00. ,
Frá skipshöfninni á Goðafossi
kr. 551,00. Sveitakona kr. 5,00. >
Áheit frá P. E. kr. 5,00. Alls kr.
566,00. — Áður birt 48,842,59. 1
Samtals kr. 49,408,59.
Súðin var á Blönduósi í gær-
kvöldi.
Samvinna Norðurlanda.
Kenslumálaráðherrar Norð-
urlandanna komu saman
á fund í Kaupmannahöfn á
föstudag og laugardag, til þess
að ræða aukna menningarlega
samvinnu Norðurlandanna.
Jón Sveinbjörnsson konugs-
ritari mætir á fundinum fyrir
Islands hönd.
Tunis, Korsika, Nizza, kröf-
ur ítala á hendur Frökkum.
Kortið sýnir legu þessara
svæða.
Lögregluvörð-
ur um bústað
Staunings
Khöfn í gær F.Ú.
nótt sem leið var hafður sjer
stakur sterkur lögregluvörð-
ur um bústað, Staunings forsæt-
isráðherra og Daígaards innan-
ríkismálaráðherra, og er orsök-
in sú, að lögreglan fann fjóra
þekta nasista fyrir utan hús’
Staunings og tók þá fasta.
Sjerstakur lögregluvörður hefir
einnig verið settur um stjórnarskrif-
stofurnar, með því að menn óttast að
brotist verði inn í þær á svipaðan hátt
og nýlega var brotist inn á skrif-
stofu danska jafnaðai’mannaflokksins.
Xokkrutn skjölum flokksins var stolið.
Mr. Chamberlain átaldi með
hógværum orðum hinar ofsa-
legu árásir sumra þýskra blaða
á Baldwin lávarð fyrir ávarp
það, sem hann flutti nýlega, til
þess að hvetja menn til að
hjálpa Gyðingum. Þýsk blöð
andmæla þessari ákúru í dag.
Hitt atriðið var það, sem Mr.
('hamberlain sagði um fallvaltleika
hinna ýmsu stjórnarforma. Eitt þýskt
blað segir í dag, að „Þriðja ríkið
muni standa í 1000 ár“.
Mr. Chamberlain talaði líka um
hina óþolandi undirgefni einstaklinga
uudir ríkið og hin slæmu áhrif,
sem stöfuðu frá því að einstakir menn
hefðu of mikil vöhl.
TRÚNAÐUR ROFINN
Handritið af ræðu Mr. Chamberlains
hafði verið látið af hendi við blaða-
menn um miðjan dag í gær, sem
„trúnaðarmál", þar til ræðan yrði
haldin.
Reuter gefur í skyn, að þessi trún-
aður hafi ekki verið haldinn og að
Þjóðverjar hafi stigið hið diplomatiska
spor, vegna upplýsinga, sem borist hafi
til Þýskalands úr þessu trúnaðarhand-
riti.
Daily Thelegraph“ segir að þýsku
blaðamennimir hafi fengið frá Berlín
fyrirskipunina um að vera ekki við-
staddir.
AÐVÖRUN TIL ÍTALA
í Frakklandi hefir ræðu Mr.
Chamberlains verið afar vel tek-
ið. Frönsk blöð birtu í morgun
með feitletraðri fyrirsögn á for-
síðu ummælin um að samvinna
Breta og Frakka væri svo náin,
að hún gæti ekki orðið meiri
með lagaleguim samningum og
skuldbindingum.
Frjettaritari Reuters í París símar,
að frakknesku blöðin líti á þessi um-
mæli sem aðvörun til Itala (skv. FU),
hann hafi með þeim viljað gefa þeim
til kynna, að hann teldi Frakka og
Breta hafa sömu hagsmuna að gæta
við Miðjarðarhafið.
Dr. Guðmundur Finnbogason
landsbókavörður, hefir verið
kjörinn meðlimur konunglega
vísindafjelagsins í Gautaborg í
Svíþjóð.
Peningagjafir til Vetrarhjálpar-
innar: Starfsfólk Sjóvátrygging-
arfjel. íslands kr. 175,50, Merkja-
salan 11. des. kr. 251.50, Áheit kr.
5.00, Starfsfólk hjá Sjóklæðagerð
íslands kr. 76.00, Síra Jón Fins-
son kr. 10.00, Starfsfólk á Vita-
málaskrifstofunni kr. 70.00. Anna
og Árni Jóhannsson kr. 10.00, S.
Ó. kr. 5,00, Á'. G. kr. 5.00, H. Þ.
kr. 400.00, Frú Ellingsen kr. 20.00,
J. H. Vesturgötu 21 kr. 5.00. —
Kærar þakkir. F. h. Vetrarhjálp-
arinnar. Stefán A. Pálsson.
— LoKsins! —
London í gær (F.Ú.).
ir Thomas Inskip, land-
varnaráðherra Bret-
lands sagði í ræðu, sem hann
flutti í gærkvöldi, að nú loks
væri svo komið, að það gæti
ekki framar bakað erfiðleik-
um forsætisráðherra vorum
og utanríkisráðherra, hversu
veikir vjer erum fyrir hemað
arlega.
Frakkar verj a lönd sín
þótt það kosti styrjöld
Iræðu, sem Bonnet utanríkismálaráðherra Frakka
flutti í kvöld á fundi utanríkismálanefndar franska
þingsins, sagði hann að yfirlýsing Yvan Delbos (fyrv.
utanríkismálaráðherra) frá árinu 1936 væri enn í
gildi, þar sem hann sagði að Iandher, sjóher og flug-
her Frakka myndi tafarlaust aðstoða Breta, ef á þá
yrði ráðist“.
ENGAR KRÖFUR BORIST.
I ræðu sinni sagði Bonnet, að frönsku stjórninni
hefðu engar opinberar kröfur borist frá ítölsku stjórn
inni um Túnis eða önnur frönsk lönd.
En jeg get lýst yfir því, sagði Bonnet, að ef slíkar
kröfur bærust myndi þeim verða hafnað. Frakkar munu
sem einn maður verja hvern þumlung af löndum sín-
jafnvel þótt það kostaði styrjöld.
BRETAR MEÐ FRÖKKUM.
London í gær F.Ú.
Mr. Chamberlain forsætisráðherra var spvrður að
því í neðri málstofunni í dag, hvort ríkisstjórnin ætlaði
að líta þannig á ákvæði bresk-ítalska sáttmálans um ó-
breytta landaskipun við Miðjarðarhaf, að hún næði til
Túnis, og hvort hún liti svo á, að árás á Tunis væri óvin-
samleg athöfn gagnvart Bretlandi.
Mr. Chamberlain kvað stjórnina líta svo á, að á-
kvæðin um óbreytt ástand við Tunis næði til Tunis, og
á sjerhverja athöfn gagnstæða sáttmálanum mundi
Bretar líta á sem mjög alvarlegt mál.