Morgunblaðið - 18.04.1939, Side 5
í»riðjudagur 18. apríl 1939.
» í
== JPtorgtsttBIaðid----------------------------------
t*ef.: H.f. Árraknx, K*r kJ»Tl k
RltMjfirar: Jön KJart&naaos of Valtjr BtafAnaaon (AbrraOaraoaBnr)
▲uslýalngar: Árnl óla.
Rltatjórn, aufflýalnaar o* »f*r»iti«L» Anatnratraatl I. — Blaal 1*00.
ÁakriftarnJald: ký. 1,00 * aoknntlt.
f lauaaaölu: II aura alntaklB — fl anra aaaO Laabðk.
ÞJOÐSTJORNIN
Tillögur framfærslunefndar II
ÚTSVARSLOGIN
c ,
Hjer birtist önnur grein Olafs
Sveinbjörnssonar, þar sem hann
skýrir tillögur framfærslunefndar
um breytingar á framfærslulögunum
Idajg tekur þjóðstjórn hjer
við völdum, stjórn, sem hef-
ar á bak við sig allan megin-
■þorra þingmanna.
Umtalið um slíka stjórnar-
tanyndun hefir staðið lengi yfir,
og viðræður stjórnmálamanna
4il undirbúnings slíkrar stjórn-
armyndunar síðan í nóvember
jsíðastliðnum, með æðilöngum
.ihvfldum þó.
Hvernig sem á stjórnarmynd-
an þessa er litið, þá hljóta allir
að vera sammála um, að það er
istórmerkur viðburður í íslensku
stjórnmálalífi, er menn, sem
barist hafa í návígi hinnai
pójitísku orrahríðar hjer á
landi, ganga til samvinnu um
stjcrn landsins.
Svo ólíkar skoðanir hafa þeir
haft á því, hvaða leiðir liggi til
jfarsældar fyrir þjóðina, og svo
ólíkum stefnum hafa þeir fylgt,
að ekki er að undra, þó ýmsir
inenn í öllum flokkum líti svo á,
að samvinnan verði erfið þegar
itil átakanna kemur í því um-
bóta- og viðreisnarstarfi, sem
nú á að hefjast.
EJn hversu litla trú sem menn
Ihafa á þessu í dag, verða þeir
jað viðurkenna, að hjer er lagt
út á merkilega braut til um-
bóta.
★
1 haust, þegar viðræður
stjórnmálaflokkanna hófust, leit
Hermann Jónasson svo á, og
aðrir flokksmenn hans, að ekki
væri gerlegt fyrir Framsóknar-
flokkinn einan, að fara með
völdin í landinu. Var málið frá
öndverðu túlkað þannig, að
Framsóknarflokkurinn eðai
stjórn hans gerði eitt af tvennu,
að leiða samningana, um þjóð-
stjórn til lykta, eða efna til
kosninga. Um þetta var að
velja.
Vafalaust líta menn misjöfn-
um augum á það, hverjar yrðu
horfur á úrslitum í kosningum,
er færu fram í sumar. En senni-*
lega eru þeir ekki margir, sem
halda því fram, að þingstyrkur
og aðstaða flokkanna hefði tek-
ið stórmiklum breytingum. Og
þá voru líka allar horfur á, að
taka hefði upp samninga að
nýju um þjóðstjórn að afstöðn-
um kosningum.
Vinningurinn við kosningar í
sumar, hefði þá orðið sá einn,
að stjórn sem tók við að þeim
loknum, hefði teoretiskan mögu-
leika til þess að fara með völd í
'4 ár. En slíkur dráttur á því um-
bótastarfi, sem þjóðinni er
nauðsynlegt gat líka orðið henni
dýr.
★
Því hefir verið haldið fram
hjer í blaðinu og víðar, að rík-
isstjórn sú, sem setið hefir hjer
að völdum, hafi um of verið
flokkslituð í athöfnum sínum.
Að það hafi viljað gleymast, að
setja skal þjóðarhagsæld ofar
öllu.
Þegar þeir menn, sem hafa
fengið þetta ámæli, sýna á því
vilja, að breyta til, og ganga til
þjóðstjórnar, þá teljum vjer að
nokkur skortur væri það á
ábyrgðartilfinningu, að hafna
því tilboði. Enda hefir þing-
flokkur Sjálfstæðisflokksins tek
ið þann kostinn, að skorast eigi
undan þeirri ábyrgð.
★
Það hefir oft viljað brenna
við hjá okkur Islendingum, þeg-
ar ráðherraval hefir verið á dag
skrá, að þar hafi gætt reip-
dráttar persónulegrar togstreitu
hverjir ættu að verða ráðherr-
ar. Við þessi stjórnarskifti kom
slíkt ekki til greina. Ólafur
Thors hefir, sem formaður
Sjálfstæðisflokksins, verið aðal-
samningamaður flokksins. Und-
ir foi'ystu hans hefir flokkurinn
aukist að atkvæðamagni svo
þúsundum skiftir og gengi hans
yfirleitt farið vaxandi. Sjálfur
hefði Ólafur að vísu helst kos-
ið að hann þyrfti ekki að taka
að sjer ráðherraembætti. En
Sjálfstæðismenn gátu yfirleitt
ekki felt sig við slíka hlje-
drægni frá hans hendi. Sem
forystumaður flokksins varð
hann að taka það að sjer.
Jakob Möller var óljúft að
taka við ráðherraembætti. En
hann ljet undan eindregnum
vilja flokksmannanna. Með því
sýndi hann þann drengskap sem
honum er og verður mikill sómi.
Hann trygði með þessu það, sem
flokknum er ómetanlegt, að
flokkurinn stendur heill og ó-
skiftur að stjórnarsamvinnu
þessari.
★
Aldrei hefir nokkur stjórn
sest að völdum hjer á landi, sem
hefir eins mikinn liðstyrk að
baki sjer sem þessi. Því allir
sannir og þjóðhollir Islendingar
standa saman um þá ósk, að
þessi braut samstarfs og ein-
drægni leiði þjóðina frá að-
steðjandi hættum inn á leiðir
farsældar.
Hattabúðin, Austurstræti 14,
efnir til tískusýningar í dag.
Verða sýndir nýjustu vor- og sum-
arkattarnir, og alls þrjár sýning-
ar, kl. 4, ld. 6 og kl. 8.
Skilnaðarsamsæti og dansleik
fyrir Georg Tuvfesson skíðakenn-
ara lieldur f. R. í kvöld að Hótel
Borg. Tuvfesson fer af landi Imrt
á fimtudaginn. Ætlast er til að
það fólk, sem verið hefir á skíða-
námskeiðum á Kolviðarhóli í vet-
ur, sæki samsætið, svo og aðrir,
sem vilja kveðja Tuvfesson. Sam-
sætið hefst með borðhaldi fyrir
þá, sem það vilja, en engar ræð-
ur verða fluttar, og verður borð-
haldið því stutt.
Eins og nú er háttað gjald-
lögum og innheimtu út-
svara, eiga bæjar- og sveit-
arfjelögin við hann erfiða
kost að húa, að mikill hluti
útsvarsteknanna innheimtist
ekki fyrr en seinni hluta
gjaldársins, og innheimta
með lögtaki hjá vanskila-
mönnum er fyrirhafnarsöm
ov dýr.
Þetta veldur þeim sveitarfjelög- .
um, sem erfitt eiga um útvegun
lánsfjár, miklum f járhagsvand-
ræðum fyrri hluta ársins. Til þess
að ráða nokkra bót á þeim vand-
ræðum, og jafnframt til þess að
gera innheimtuna einfaldari og
kostnaðarminni, afgreiddi nefndin
til ríkisstjórnarinnar frumvarp til
breytinga á útsvarslögunum, og
er aðalefni þess á þessa leið:
★
I 1. gr. frv. er mælt svo fyrir,
að hreppsnefndum, með samþykki
sýslunefnda, og bæjarstjórnum,
með samþykki atvinnumálaráð
herra, sje lieimilt að ákveða gjald-
daga og innheimtu á útsvörum
sem hjer segir:
Frá byrjun næsta mánaðar, eft-
ir að niðurjöfnun útsvara er lokið,
er sjerhver kaupgreiðandi, sem
hefir fasta Starfsmenn í þjónustu
sinni, hvort sem kaup þeirra greið-
ist vikulega, mánaðarlega eða á
annan hátt, skyldur til að halda
eftir af kaupinu fyrir hvern mán-
uð upphæð, er nægi til fullnaðar-
greiðslu á iitsvarinu fyrir næstu
áramót, miðað við jafnar greiðsl-
ur mánaðarlega til ársloka.
Yilji bæjarstjórn eða lirepps-
nefnd liaga innheimtunni þannig,
er þeim skylt að senda hverjum
kaupgreiðanda, í tæka fíð eftir
niðurjöfnun útsvara, tilkynningu
umi útsvör þeirra gjaldenda, sem
hann hefir í þjónustu sinni, og
krefjast þess, að hann haldi eftir
áskyldri upphæð af kaupinu.
Nú hefir kaupgreiðandi í þjón-
ustu sinni daglaunafólk, sjómenn,
ákvæðisvinnufólk eða annað starfs
fólk, sem ekki er á föstu árs-
kaupi, og skal hann þá skyldur
frá fyrsta degi næsja mánaðar
eftir niðurjöfnnn útsvara að halda
eftir við hverja úthorgun, sem út-
svarshluta, 10% af kaupi hvers
kaupþiggjanda. Geri menn út til
fiskjar í fjelagi upp á hlut, eða
stundi aðra atvinnu í fjelagi með
sama greiðslufyrirkomulagi, ber
eftir niðurjöfnun útsvara, að halda
eftir til greiðsln á útsvari alt að
10% af því fje, sem hver útsvars-
greiðandi ber úr býtum. — Þó
skal ekki skylt að halda eftir út-
svarsbluta af minni útborgunar-
uppbæð en 30 krónum, enda líði
þá minst vika milli útborgunar-
daga. — Akvæði þetta nær til
allra nema þeirra, er sanna með
vottorði oddvita eða bæjarstjóra,
að útsvarsgreiðslu sje ekki kraf-
ist á þennan hátt, og það gildir
þar til kaupþiggjandi hefir greitt
útsvar sitt að fullu, enda þótt
komið sje nýtt gjaldár, en heimilt
er að innheimta hjá honum eftir-
stöðvar útsvarsins með lögtaki eða
á annan hátt, þegar sýnt er, að
fullnaðarskil fást ekki á þennan
hátt fyrir gjaldárslok. — Sje
heimildargrein þessi notuð, má
ekki reikna dráttarvexti af út-
svörum þeim, er undir hana heyra
á því gjaldári, sem útsvörin eru
á lögð.
Vanræki kaupgreiðandi að
standa skil á þessum útsvars-
greiðslum, má taka upphæðir þær,
er honum ber að sjá um greiðslu
á, lögtaki hjá honum sjálfum.
★
Þá er og í frumvarpinu mælt
svo fyrir, að verslanir, iðnfyrir-
tæki, skráð útgerðarfjelög og önn-
ur sambærileg útsvarsskyld fyrir-
tæki, skuli greiða útsvör sín mán-
aðarlega, og fellur fyrsta mánað-
argreiðslan í gjalddaga fyrsta dag
næsta mánaðar eftir að niðurjöfn-
un útsvara er lokið, og greiðist
alt útsvarið með jöfnum mánað-
arlegum greiðslum til ársloka.
Á þennan hátt dreifast útsvars-
greiðslurnar yfir lengri tíma en
áður, — þær byrja fyrr á árinu,
en er ekki lokið fyrr en um ára-
mót. Bæjarsjóðurinn fær nokkurn
hluta útsvarsteknanna 2—3 mán-
uðum fyrr en ella, og þær greið-
ast einmitt á þeim tíma þegar
þörfin er mikil og lítil von um
aðrar tekjur. — Utsvarsgreiðend-
um verður þetta ekki til neinna
óþæginda nema síður sje. Þar sem
útsvörin ern tilfinnanlega há, bæði
hjer í hæ og annarsstaðar, verður
flestum það erfitt að greiða út-
svar, sem kann að vera áttundi
til tíundi hluti allra árslaunanna,
með fáum afborgunum seinni part
ársins, auk þess sem við þau bæt-
ast háir dráttarvextir ef ekki er
greitt á rjettum gjalddögum. All-
ir skilamenn reyna til þess ítrasta
að ljúka útsvarsgreiðslunum fyrir
áramót til þess að fá útsvarsupp-
hæðina til frádráttar á næsta
skattaframtali. En þar sem menn
eru yfirleitt ekki svo forsjálir, að
leggja til hliðar af tekjum sínum
til greiðslu á útsvari og sköttum
meðan innheimtan ekki kallar að,
verður síðasta greiðslan, í mesta
útgjaldamánuði ársins, ákaflega
tilfinnanleg. — En með því að
skifta útsvarinu í fleiri greiðslur
og smærri, eins og frv. gerir ráð
fyrir, verður dregið úr þessum ó-
þægindum að miklum mun.
Á liinn bóginn gera ákvæði frv.,
ef að lögum verða, innheimtu-
mönnum útsvara miklu hægara
fyrir um innheimtu hjá óreiðu- og
vanskilamönnum, og ættu auðveld-
lega að hafa þær afleiðingar, að
minna tapist af útsvörum hjá slíku
fólki.
Þessar innheimtureglur eru al-
gengar víða erlendis um innheimtu
skatta til ríkis og bæja, og hafa
þótt gefast vel.
Þótt undarlegt megi virðast,
hefir frumvarp þetta ekki ena
komið fram á Alþingi, en yænt-
anlega verður þess ekki langt a5
bíða.
Áttræður: Sigurður
Pjetursson, tyrv,
fangavörður
Attræðisafmæli á í dag Sig-
urður Pjetursson, fyrv.
fangavörður, einn af elstu og
mætustu borgurum þessa bæjar.
Sigurður er fæddur að Forna-
seli í Álftaneshreppi. Faðir hans
var Pjetur Þórðarson járnsmiður,
sonur Þórðar í Skildinganesi.
Móðir Sigurðar var Sigríður Jóns
dóttir frá Krossanesi í Álftanes-
hreppi.
Árið 1887 fluttist Sigurður til
Ameríku og vanu í þrjú ár við
smíða- og járnbrautavinnú, en
hvarf síðan lieim aftur. Hann
kvæntist 1892 Guðríði Gilsdóttur
og fluttu þau hingað til bæjarins
1898. Gegndi Sigurður hjer lög-
regluþjónsstarfi í 5 ár, en launin
voru lág fyrir það starf á þeim
árum og heimili Sigurðar þungt.
Stundaði hann smíðar hjer í bæn-
um næstu tvö ár og á sumrum
var hann fylgdarmaður erlendra
ferðamanna.
Fangavörður varð hann 1907.
Sigldi hann til Danmerkur áður
en hann tólr við því starfi, til að
kynna sjer starfshætti í erlendum
fangelsum.
Fyrri konu sína misti Sigurður
20. apríl 1918. Þau eignuðust sjö
börn; Guðrúnu, Pjetur háskóla-
ritara, Sigríði, Gils verslm., Jón
verkfr., Sesselju og Sigurð.
6. nóv. 1919 kvæntist Sigurður
seinni konu sinni, Sigríði Gils-
dóttur, systur fyrri konu sinnar.
Fjölda margir vinir og kunn-
ingjar munu á þessum merkis-
degi Sigurðar Pjeturssonar færa
bonum heillaóskir og árna konum
blessunarríks æfikvölds.