Morgunblaðið - 20.05.1939, Side 2

2
M "'RGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 20. maí 1939.
Chamberlain segir enn ómögulegt að treysta Hitler
Vaxandi ókyrð í breska
þinginu út af seinlæti i
samningunum við Rússa
Halifax fer fil
Parfsar I dag
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
MR. CHAMBERLAIN sagði í ræðu í breska
þinginu í dag, að hann gerði sjer vonir um
að fara myndi að rætast úr samningum
Breta og Rússa eftir að Halifax lávarður hefði rætt við
Bonnet og Daladier í París á morgun. Halifax lávarður
kemur þar við á leiðinni til Genf.
ÞJÓÐVERJAR OG BRETAR
Mr. Chamberlain mintist einnig á Þýskaland í ræðu
sinni og sagði að sjer væri ljóst að nýlendumálin væru
meðal þeirra mála sem leysa yrði til þess að skapa lang-
varandi frið.
En áður en samningar yrðu, teknir upp um þetta yrðu Þjóð-
verjar að hafa sannfært heiminn um, að þeir ætluðu ekki að nota
þær nýlendur, sem þeir fengju til þess að skapa sjer hernaðar-
legar bækistöðvar, til árása á einhverjar þjóðir, sem ekkert hefðu
til sakar unnið. Eins og nú væri háttað, væri ekki hægt að treysta
þýsku stjórninni.
Mr. Chamberlain kvaðst vilja leysa þessi mál frá alþjóðlegu
sjónarmiði, og sagði til frekari skýringar, að það sem fyrir sjer
vekti væri ekki aðeins að vernda hagsmuni Breta.
1 Þýskalandi var í kvöld gefin út opinber yfirlýsing, þar sem
segir að ekkert í ræðu Mr. Chamberlains breyti ástandinum í við-
skiftum Þjóðverja og Breta. 1 tilkynningunni er talað um árásar-
-andann í stefnu Mr. Chamberlains.
ÁRÁSIR Á CHAMBERLAIN
Meginhlutinn í ræðu Mr. Chamberlains fór í að svara
gagnrýni andstæðinga og raunar nokkra stuðningsmanna
stjórnarinnar um það, hve seint samningarnir við Rússa
gengju. !
Mr. Lloyd George hafði í ræðu, sem hann flutti á undan Mr.
Chamberlain sagt, að breska stjórnin hefði komið kuldalega fram
við Rússa lengi vel, og hefði þetta vafalaust haft sín áhrif á
samkomulagsumleitanirnar. ___
Hinsvegar hefði stjórnin kom-
ið vinsamlega fram við ríki, sem
Lloyd George líkti við ránfugla,
og sem ráðist hefðu á hvert land
ið á fætur öðru til þess að svifta
þau frelsi (skv. FÚ.).
Winston Churchill kvaðst ekki
skilja, fyrst að Bretar væru
reiðubúnir til þess að gera banda
lag við Rússa í styrjöld, hvers
vegna ekki mætti gera það nú,
ef það gæti orðið til þess að
koma í veg fyrir styrjöld. (FÚ.)
SVAR CHAMBERLAINS
Mr. Chamberlain svaraði, að
fara yrði varlega, svo að ekki
yrði eyðilagt, með samningi þeim
sem gerður yrði við Rússa, alt
það starf, sem unnið hefði verið
undanfarið, til þess að setja varn
ir gegn ofbeldi. Gæta yrði þess,
að hrekja ekki frá sjer eina þjóð
með samningum við aðra.
Um kröfu Rússa um fulla
gagnkvæmni í samningum, sagði
Mr. Chamberlain, að það væri
fullkomin gagnkvæmni sem fal-
ist hefði í bresku tillögunum.
Rússar hefðu viljað fá Breta til
þess að ábyrgjast með sjer
landamæri nokkurra smáríkja í
Austur-Evrópu. En það væri
sama og Bretar bæðu Rússa um
að ábyrgjast með sjer landa-
mæri nokkurra ríkja í Vestur-
Evrópu, sem þeir væru skuld-
bundnir (eins og t. d. Belgíu).
Mr. Chamberlain sagði, að mis
‘skilningur hefði risið milli Rússa
og Breta. Hann kvaðst þess
Vegna undrast, að Potemkin
skyldi ekki fá að fara til Genf
og ræða við Halifax lávarð. Með
því hefði ef til vill verið hægt
að lyfta þeirri blæju eða brjóta
niður þann vegg, sem væri milli
Breta og Rússa.
Halifax lávarður og Potemkin
myndu að líkindum hafa getað
tekist í hendur, ef þeir hefðu
hitst í Genf.
Við atkvæðagreiðslu greiddu
220 þingmenn atkvæði með
stjórninni, en 96 á móti. Margir
stjórnarþingmanna sátu hjá við
atkvæðagreiðsluna.
Um 200 þús.
hermenn ganga
iram iijð Franco
- i rigningu
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
Mesta hersýning, sem farið
hefir fram síðan heims-
styrjöldinni lauk, fór fram í
Madrid í dag. Hátt á anrrið
hundrað þúsund hermenn byrj-
uðu að ganga fram hjá Franco
kl. 9 í morgun.
í hinum endalausu fylkingum
mátti sjá hernaðartæki af öllum
tegundum.
í fararbroddi fóru 10 þúsund
ítaiir. Þjóðverjum, þ. e. þýskum
fallbyssu- og skriðdrekadeildum,
var líka veittur heiðursstaður.
Franco sendi í morgun sendi-
herrum ítala, Þjóðverja og Portú
gala olíuviðargrein, sem tákn um
friðarvilja spænsku þjóðarinnar
gagnvart þjóðunum, sem þessir
menn starfa fyrir.
Viðstaddir hergönguna voru
sendiherrar allra ríkja, sem full-
trúa eiga á Spáni. Áhorfendur
voru um tvær miljónir.
Bændur í hjeruðunum um-
hverfis Valencia höfðu sent tíu
þúsund pálmablöð til þess að
skreyta Madrid. í skreytingu
iborgarinnar fóru 35 þús. metrar
[af klæði í fánalitum spænsku
þj óðemissinnanna.
Flugvjelar sveimuðu yfir borg
inni, meðan á hergöngunni stóð
og skrifuðu nafn Francos á loftið.
Meðan sigurgangan fór fram, var
stöðug rigning.
Fisktökuskipið „Fulton“, sem
lestað hefir fisk í Ilafnarfirði, kom
hingað s.l. miðvikudag og fór í
gær áleiðis til útlanda.
Reitingur hjá
togurunum
Reitingsafli er hjá togurun-
um á Hombanka og þar
um slóðir, en ört fiskirí hafa
þeir ekki fengið, síðan góða hrot
an var um síðustu helgi.
Bragi kom í gær með 113 föt
lifrar, eftir 16 daga útivist.
Hann komst í hrotuna um síð-
ustu hélgi og fjekk þá mestan
hluta aflans.
ísaf jarðartogarinn Skutull kom
einnig í gær með 140 föt, eftir
8 daga. Er það langbesti túrinn,
sem togari hefir fengið á ver-
tíðinni. Hann fjekk mestan afl-
ann um síðustu helgi.
——Hvernig-------------------
Frakkar lita á
öryggistilboðln
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
I sambandí við öryggissátt-
mála Þjóðverja og Norður-
landa, skrifar „Le Temps“,
franska stórblaðið, að mark-
mið Hitlers sje að ná yfirráð
um í Eystrasalti. Tilboðin um
öryggissáttmála miði að því
að svifta ríkin, sem um sje
að ræða, frjálsum ákvörðunar
rjett, og draga þær inn í
þjóðafylkingu Hitlers.
Hinn fyrirhugaði dansk-
þýski samningur, sje ekki
samrýmanlegur hlutleysi
Dana. En þó sje Þjóðverja-
vinátta Dana afsakanleg vegna
hættunnar, sem stöðugt vofir
yfir Danmörku frá nágrann-
anum Þýskalandi.
Munch, utanríkismálaráð-
herra Dana, hefir látið svo
ummælt, að hinn fyrirhugaði
sáttmáli sje í fullu samræmi
við hlutleysi Dana. Danir eru
reiðubúnir til að gera öryggis
sáttmála við aðrar þjóðir.
Drengur slasast
í bílslysi
Sjö ára gamall drengur, Guð-
mundur Kristinn Heimir
Rögnvaldsson, til heimilis á Berg
slaðarstr. 53, slasaðist alvarlega
í gærmorgun með þeim hætti, að
hann fjell af vörubílspalli. Fjekk
hann heilahristing og lá meðvit-
undarlaus á Landsspítalanum í
gærdag.
Slysið vildi til með þeim hætti,
að vörubíl var ekið niður Braga-
götu, en er hann ætlaði að beygja
inn á Nönnugötu verkuðu heml-
ar bílsins ekki, svo að hraðinn
varð meiri í beygjunni en bíl-
stjórinn hafði gert ráð fyrir.
Á vörupalli bílsins voru laus
borð, úr hillum, og listar, og
fjórir unglingar höfðu með leyfi
bílstjórans sest á vagnpallinn
innan um timburdraslið.
Ehgin skjólborð voru á vöru-
pallinum og þegar bílinn beygði
hraut alt, bæði hilluborðin, list-
arnir og börnin, nema yngsta
barnið, út af vörupallinum.
Ekkert barnanna sakaði nema
Guðmund litla.
Á bílnum voru vökvahemlar
og reyndust þeir gjörónýtir. —
Verður rannsókn látin fara fram
á verkstæði um það, hvort heml-
arnir hafa bilað skyndilega eða,
hvort þeir muni hafa verið í ó-
lagi um lengri tíma.
Það hefir oft orðið að slysi, að
mönnum hefir verið leyft að
standa eða sitja aftan á vörubíl-
pöllum. Sjerstaklega er slíkt
hættulegt, þegar engin sjólborð
eru á pallinum. Ættu bílstjórar
að leggja þennan ósið niður með
öllu.
Ríkisskip. Súðin var á Siglufirði
í gær.
Svör Norð-
urlanda til
Hitlers
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
vör Norðurlanda við tilboði
Hitlers um öryggissátt-
mála hafa verið birt, nema svar
Finna. Svíar og Norðmenn höfn-
uðu boðinu, eins og kunnugt er,
en Danir tóku því.
Svar Dana er svohljóðandi
(samkvæmt fregn frá sendihefra
Dana):
SVAR DANA
iSíðan ríkisstjórnin í Þýska-
landi fór fram á það við dönsku
ríkisstjórnina, að teknir yrðu
upp samningar milli þessara
tveggja ríkja um öryggissátt-
mála á gagnkvæmum grundvelli,
hafa viðræður farið fram á milli
stjórna beggja ríkjanna, með
þessum árangri:
Danska ríkisstjórnin — sem
áður hafði svarað fyrirspurninni
á þá leið, að hún teldi ekki, að
Danmörku stafaði hætta af
Þýskalandi — hefir tilkynt þýsku
ríkisstjórninni, að hún, til stað
festingar á vingjamlegri ná-
grannasambúð við Þjóðverja, sje
fús til þess að taka upp samn-
inga um öryggissáttmála, er
sýni vilja beggja landanna til
þess að grípa ekki til ofbeldis-
ráðstafana hvort gegn öðru.
Svar Svía og Norðmanna var
mjög samhljóða. Svar Svía fer
hjer á eftir (skv. fregn frá aðal-
ræðismanni Svía hjer):
SVAR SVÍA
Síðan þýska stjórnin lagði
fram fyrirspurn hjá sænsku
stjóminni í lok síðastliðins mán-
aðar, um það hvort hún vildi
íefja gagnkvæma samninga um
öryggissáttmála, hafa farið fram
samtöl milli beggja stjórnanna.
Árangurinn hefir orðið sá, að
sænska stjórnin hefir tilkynt
þýsku stjórninni, að hún muni
með tilliti til þeirrar staðreynd-
ar að Svíþjóð telur sjer ekki ógn
að af Þýskalandi, og þar sem
hún vill halda á lofti hlutleysi
sínu, fullveldi og sjálfstæði, ekki
gera öryggissáttmála við neitt
annað land, og telur ekki sátt-
nála sem hjer um ræðir, nauð-
synlegan.
Stjórnir beggja ríkjanna hafa
þessvegna komið sjer saman um
íið láta niður falla framkvæmd
þessarar uppástungu.
Theodór Á. Mathiesen læknir er
nýkominn heim, eftir framhalds-
nám í Danmörku og Þýskalandi,
Hefir hann lagt stund á fram-
haldsnám í háls-, nef- og eyrna-
sjúkdómum síðan 1934. Nú hefir
Theodór opnað lækningastofu í
Hafnarfirði og ætlar einnig að
verða til viðtals tvisvar í viku í
Keflavík.
B.v. Bragi kom af veiðum í gær
með 113 tn. lifrar, eftir 16 daga
útivist.